Sprawozdanie. z działalności. za rok 2012

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności za rok 2012 BioCentrum Edukacji Naukowej (BioCEN), ul. Księcia Trojdena 4, Warszawa T: F: E: biocen@iimcb.gov.pl W: Copyright Fundacja BioEdukacji, 2011

2 W ROKU 2012 W LABORATORIACH BIOCEN DOSTĘPNE BYŁY NASTĘPUJĄCE TEMATY WARSZTATÓW: Zbadaj swój DNA. Niepow tar z alna okazja zobaczenia i zbadania własnego DNA oraz poznania jego tajemnic. Pięciogodzinne warsztaty dla licealistów Biotechnologia przeciwciał w klinice. Poznasz produkcję, pozyskiwanie i użycie przeciwciał; wykonasz testy diagnostyczne stosowane w rutynowych badaniach medycznych. Trzygodzinne Cele BioCentrum Edukacji Naukowej edukacja biologiczna i popularyzacja biologii w Polsce; poprawa stanu wiedzy i świadomości roli biologii w społeczeństwie; kształtowanie postaw i opinii dotyczących biologii i jej osiągnięć, także w kontekście kariery zawodowej; zwiększanie prestiżu instytucji założycielskich. Cele realizujemy poprzez działania organizujemy i prowadzimy ogólnodostępne wykłady, szkolenia, pokazy, warsztaty i konferencje; opracowujemy materiały edukacyjne do nauczania biologii w szkołach wszystkich szczebli; współpracujemy z naukowcami, nauczycielami, dziennikarzami i wszystkimi osobami zainteresowanymi biologią; realizujemy projekty, których głównym celem jest atrakcyjne przekazywanie wiedzy biologicznej. Wydarzenia szczególne warsztaty dla licealistów. Na tropach białek. Tu dowiesz się: Jak pracuje się z białkami? Czym zajmuje się proteomika? Jak wykorzystuje się wiedzę o białkach w biotechnologii? Pięciogodzinne warsztaty dla licealistów. Jak w ycisnąć meduzę z b ak terii... i inne cuda biotechnologii. Stań się współczesnym biotechnologiem i wyizoluj niezwykłe, zielone białko meduzy z transgeniczych bakterii. Poznaj tajniki otaczającej nas na co dzień biotechnologii. Pięciogodzinne warsztaty dla licealistów. Wspólna historia - ewolucja zapisana w genach. Tu łatwo zobaczyć, poznać i zrozumieć mechanizmy działania ewolucji oraz techniki jej badania. Sześciogodzinne warsztaty dla licealistów. Zabawy z bakteriami. Inżynieria genetyczna? to nie takie trudne! DNA plazmidowe oraz enzymy restrykcyjne staną się Twoimi narzędziami pracy. Czterogodzinne warsztaty dla licealistów. Zielone bakterie. Bohaterem zajęć jest bakteria Escherichia coli, której DNA możesz zmodyfikować tak, by jej komórki świeciły na zielono. Czterogodzinne warsztaty dla licealistów. Drożdże żywe mikrofabryki. Zobacz jakie niezwykłe procesy chemiczne prowadzą drożdże, czym się żywią oraz co mogą dla nas produkować. Trzygodzinne warsztaty dla gimnazjalistów. Czy wiesz co jesz? Przeprowadzając eksperymenty i degustacje dowiesz się jak działa zmysł smaku. Badanie działalności BioCEN przez Instytut Badań Edukacyjnych Instytut Badań Edukacyjnych w roku 2012 wykonywał badania pod tytułem Dobre praktyki w przyrodniczej edukacji pozaformalnej. Badania oferty zajęć przyrodniczych. Głównym celem przeprowadzonego badania było uzyskanie informacji, na ile oferta zajęć przyrodniczych prowadzona przez ośrodki edukacji pozaformalnej skierowana do grup uczniów pod opieką nauczyciela może przyczyniać się do kształtowania i rozwijania istotnej w edukacji przyrodniczej umiejętności rozumowania naukowego. Badanie pozwoliło także na wyłonienie przykładów dobrych praktyk w tym obszarze. BioCentrum Edukacji Naukowej zostało wybrane jako jedno z 50 miejsc edukacji pozaformalnej z grupy 348 ośrodków w całym kraju. W badanych ośrodkach diagnozowano przykłady dobrych praktyk. W BioCEN na podstawie badań i bezpośrednich obserwacji wyróżniono następujące dobre praktyki: I Administracja i finansowanie Wykorzystanie różnorodnych źródeł finansowania działalności edukacyjnej Umiejętne zarządzanie informacją o odwiedzających ośrodek (prowadzenie statystyk, baz kontaktowych) Umiejętne wykorzystanie formy prawnej ośrodka Umiejętne wykorzystanie zasobów własnych ośrodka II. Organizacja działań ośrodka Powiązanie oferty ośrodka z Nową Podstawą Programową Dostosowanie oferty ośrodka do potrzeb odbiorców, aktywne kształtowanie oferty przez wykorzystanie wyników ewaluacji Zapewnienie odpowiedniej obsługi zajęć. III. Realizacja zajęć Oferowanie zajęć dla małych grup i praca w małych grupach; Wykorzystanie metod aktywizujących (doświadczenie, obserwacja, warsztat) oraz form mieszanych (łączących metody podające i praktyczne) Wydłużenie czasu zajęć ponad godzinę lekcyjną lub zegarową Wykorzystanie materiałów dydaktycznych wspomagających pracę ucznia IV. Dostosowanie zajęć do odbiorców i aktywizowanie uczestników Rozwijanie na zajęciach umiejętności związanych z rozumowaniem

3 naukowym najczęściej poprzez realizację doświadczeń i obserwacji oraz określanie związków przyczynowo - skutkowych Dbałość o zaangażowanie, zainteresowanie uczestników zajęć Obserwowane zajęcia pozwalały realizować doświadczenia w zakresie opisanym w celach kształcenia NPP dla przedmiotu biologia oraz odnosiły się do umiejętności ważnych w edukacji przyrodniczej związanych z rozumowaniem naukowym w tym: realizacja doświadczeń i obserwacji, formułowanie wniosków, określenie związków przyczynowo-skutkowych V. Dokumenty programowe i materiały dydaktyczne Materiały dydaktyczne zgodne z wymaganiami ogólnymi NPP, sprzyjające samodzielnej pracy ucznia * *Wyniki badania zrealizowanego przez Pracownię Przedmiotów Przyrodniczych IBE nie mogą stanowić podstawy do oceny czy rankingowania ośrodka, są jedynie próba odpowiedzi na cel zrealizowanego badania i tak należy je traktować. Warsztaty laboratoryjne W roku 2012 BioCEN zorganizowało 177 kilkugodzinnych warsztatów laboratoryjnych, w których uczestniczyło 2739 uczniów szkół licealnych i gimnazjalnych oraz szkół podstawowych z całej Polski. W roku 2012 liczba grup z Warszawy (89) była prawie tak samo liczna jak liczba grup spoza Warszawy 88. Prawie 1584 uczniów, między innymi z takich miejscowości jak: WYSZKÓW, TORUŃ, TOMASZÓW LUBELSKI, TARNOBRZEG,SKIERNIEWICE,SIEMNIANOWICE ŚLĄSKIE, PIOTRKÓW TRYBUNALSKI, PIONKI, SIEDLCE, WOLANÓW, MIŃSK MAZOWIECKI, ŁOCHÓW KIELCE, LUBLIN, LEGIONOWO, KATOWICE, DZIAŁDOWO, DĘBLIN, CHRZANÓW, BRWINÓW, BIAŁA RAWSKA, ŁOWICZ, OLSZTYN, PIASTÓW, NOWY DWÓR MAZOWIECKI, KOZIENICE przyjechało do naszych laboratoriów, by pracować i uczyć się w trakcie zajęć. Obecność grup z miast, w których obecne są duże ośrodki naukowe, takie jak uniwersytety i inne uczelnie wyższe, dowodzi jak bardzo unikalna jest formuła naszej działalności. Obecność młodzieży z Katowic, Torunia i Lublina w naszych laboratoriach pokazuje, iż nie są oni w stanie znaleźć porównywalnej oferty w miejscach zamieszkania. Dostępne statystyki wskazują, że co roku liczba wejść na serwis internetowy wzrasta, osiągając w roku wejść. (rok ) W ROKU 2012 W LABORATORIACH BIOCEN DOSTĘPNE BYŁY NASTĘPUJĄCE TEMATY WARSZTATÓW: Na tropach DNA. Czy DNA mozna zobaczyć gołym okiem? Jak zbudowana jest podwójna helisa? Co to jest elektroforeza DNA i jaki ma związek z kryminalistyką. Co jest zapisane w genach i jak biotechnologia służy człowiekowi. Trzygodzinne zajęcia dla gimnazjalistów. NOWOŚĆ! Zobacz DNA. Uczestnicy warsztatu dowiedzą się, co to jest kwas deoksyrybonukleinowy, gdzie występuje i dlaczego jest taki ważny dla żywych organizmów. Każdy wykona test genów, na podstawie którego wspólnie pr ześledzimy szereg cech zarówno budowy, jak i fizjologii naszego ciała. Uczniowie dowiadzą się również, jak zbudowane są komórki a kulminacyjnym momentem pracy będzie izolacja z nich DNA. Dwugodzinne warsztaty dla uczniów szkół podstawowych. NOWOŚĆ! Liczba uczestników warsztatów laboratoryjnych w roku uczniowie szkół licealnych, gimnazjalnych i podstawowych 1. Młodzież licealna Najwięcej warsztatów w roku 2012 odbyło się dla młodzieży licealnej ich liczba wyniosła 97, uczestniczyło w nich 1466 uczniów. Tematy warsztatów dla młodzieży licealnej pozostają bez zmian w porównaniu z rokiem Młodzież gimnazjalna W odpowiedzi na duże zainteresowanie ze strony nauczycieli ze szkół gimnazjalnych, od jesieni 2010, prowadzone są regularnie warsztaty skierowane do młodzieży gimnazjalnej. Odbywają się warsztaty: Czy wiesz, co jesz? oraz Drożdże żywe mikrofabryki. Tematyka zajęć jest zgodna z nową podstawą programową gimnazjum, warsztaty te cieszą się dużą popularnością. W roku 2012 wprowadzono nowy temat warsztatów dla gimnazjalistów pod tytułem Na tropach DNA Podczas warsztatów uczniowie zostają wprowadzeni w świat biologii molekularnej i biotechnologii. Poznają budowę DNA i samodzielnie izolują go z własnych komórek nabłonkowych. Przeprowadzą też elektroforezę barwników spożywczych, która jest modelem techniki rozdziału DNA stosowanej w laboratoriach. Na koniec wykorzystując osiągnięcia biotechnologii uczestnicy warsztatów przeprowadzą reakcję enzymatyczną i uzyskają mleko o obniżonej zawartości laktozy. Liczba warsztatów wyniosła 63, około 1031 uczniów uczestniczyło w zajęciach labora- Opinie z ankiet uczniów szkoły podstawowej uczestniczących w warsztatach laboratoryjnych (10, 11 lat) Opinia z ankiety uczennicy szkoły licealnej uczestniczącej w warsztatach laboratoryjnych 3

4 Warsztaty rodzinne z serii Mały Naukowiec bada świat. Slajd z prezentacji Wszyscy jemy geny Slajd z prezentacji Ile witamin jest w cukierkach Slajd z prezentacji Na tropach DNA 4 toryjnych. 3. Dzieci ze szkół podstawowych W roku 2012 opracowano nowe zajęcia warsztatowe dla uczniów ze szkół podstawowych. Podczas warsztatów pod tytułem Zobacz DNA młodzi uczestnicy poznają podstawowe fakty na temat budowy i funkcji kwasu deoksyrybonukleinowego, badają własne cechy wypełniając certyfikat genetyczny oraz izolują DNA z owocu kiwi. Odbyło się 17 warsztatów, w których uczestniczyło 242 uczniów z warszawskich szkół podstawowych. Zajęcia stanowią stały element oferty warsztatowej. 4. Zajęcia dla dzieci wraz z opiekunami Nowość! Nowa propozycja skierowana do osób indywidualnych, które w kameralnym gronie chcą poznać tajniki biologii i biotechnologii. W roku 2012 odbyło się łącznie 16 warsztatów, w których uczestniczyło około 200 osób. Popołudniowe warsztaty dla dzieci wraz z opiekunami odbywają się w ciągu tygodnia po godzinie Są to kameralne zajęcia, w których uczestniczy maksymalnie 8 par. Warsztaty te stwarzają unikalną szansę wspólnego poznawania świata biologii i wykonywania eksperymentów pod opieką osób prowadzących. Na tropach DNA - zostań detektywem i rozwiąż zagadkę kryminalną! uczestnicy zajęć wcielili się w detektywów poszukujących złodzieja czekolady W czasie trwania śledztwa izolowali własne DNA. Uwidaczniali odciski palców metodą powszechnie znaną w kryminalistyce, wykonywali elektroforezę barwników będącą modelem prawdziwej elektroforezy DNA. Wszyscy jemy geny, czyli o DNA na wesoło! Gen, DNA, organizmy genetycznie modyfikowane tzw. GMO, klonowanie, biotechnologia - te terminy, często mylone i źle kojarzone, mogą budzić lęk. Zajęcia miały na celu odczarować te podstawowe pojęcia biologii i biotechnologii oraz pokazać, czym naprawdę zajmują się naukowcy. Uczestnicy zajęć izolowali DNA z owoców, oglądali świecące bakterie, pracowali z enzymami, które są produktem przemysłu biotechnologicznego. Ile witamin jest w cukierkach nowy temat warsztatów rodzinnych pozwala dzieciom eksperymentować przy użyciu najprostszych kuchennych produktów. Dzieci wraz z rodzicami sprawdzają, ile naprawdę jest witamin w witaminizowanych cukierkach. Czy z oleju, soku z czerwonej kapusty i octu można skonstruować kuchenne jojo i jak ono działa. Na koniec każdy uczestnik produkuje mydło z oliwy. Dlaczego rosliny nie muszą jeść Najwyższe drzewo na świecie osiągnęło wysokość 115 m, czyli więcej niż niejeden wieżowiec Warszawy. Dziennie, bambus przyrasta nawet o 1 m a część bananowca aż o 160 cm! Powszechnie wiadomo, że rośliny potrzebują dużo wody do życia, ale skąd czerpią resztę potrzebnych składników, aby bić takie rekordy? Właśnie na to pytanie odpowiemy podczas warsztatów. Autorką wszystkich zajęć dla dzieci wraz z opiekunami jest Karolina Kurzela z BioCentrum Edukacji Naukowej. 3. Dzieci Tak jak w poprzednich latach, pewna liczba zajęć BioCEN prowadzona jest dla młodszych dzieci. Zajęcia odbywają się w naszej siedzibie albo poza nią. Wzięło w nich udział w sumie 100 dzieci w wieku 6 12 lat. warsztaty laboratoryjne dla 20 - osobowej grupy dzieci, które pozostają pod opieką Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, współorganizatorem zajęć była firma L Oreal Polska. Prowadzący: Agnieszka Chołuj. Z okazji Dnia Dziecka odbyły się warsztaty dla 20 osobowej grupy

5 uczniów ze szkoły podstawowej. Osobą prowadzącą była Agnieszka Chołuj 3. Dorośli 28 września odbyły się warsztaty laboratoryjne dla osób dorosłych w ramach projektu skierowanego do odbiorców w wieku 50 plus. Uczestnicy warsztatów, przedstawiciele przeróżnych zawodów między innymi: kierowca autobusu, były nauczyciel, księgowy zgłębiali tajniki budowy DNA, sekwencji mikrosatelitarnych i technik biologii molekularnej. Warsztaty prowadziła Marta Strumiłło i Kamil Koper. 5. Warsztaty dla olimpijczyków 22 kwietnia, podobnie jak w latach ubiegłych, w trakcie ogólnopolskiego finału XLI Olimpiady Biologicznej, odbyła się prezentacja na temat działalności BioCentrum Edukacji Naukowej oraz warsztaty laboratoryne dla 16 uczniów. Podczas warsztatów uczestnicy wykonywali testy diagnostyczne stosowane w badaniach medycznych, poznawali podstawowe zagadnienia z immunologii. Prowadzący: Marek Kulka Działania skierowane do Uczestnicy warsztatów Zbadaj swój DNA projekt europejski. nauczycieli 1. XI Sympozjum Naukowe dla nauczycieli 8 grudnia 2012 zorganizowaliśmy XI Sympozjum Naukowe dla Nauczycieli biologii, we współpracy z Instytutem Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego. Jak co roku Sympozjum było okazją całodniowego spotkania nauczycieli biologii z zaproszonymi naukowcami. Spotkanie możliwe było dzięki finansowaniu przez Fundację BioEdukacji i Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego oraz Firmę GENOMED. Wzięło w nim udział ponad 50 nauczycieli biologii z całej Polski. Organizatorzy zapewnili uczestnikom materiały konferencyjne (skrypty z wydrukowanymi prezentacjami), certyfikat uczestnictwa w Sympozjum oraz lunch i przerwy kawowe. Najżywszą dyskusję wywołał wykład Pana dr. Andrzela Pałuchy o medycynie spersonalizowanej. Bardzo cenny dla nauczycieli był również wykład Pani dr Ewy Liszewskiej, wprowadzający nauczycieli w tematykę ponownego różnicowania dojrzałych komórek. Prezentacja jest dostępna pod linkiem: download&gid=71&itemid=189 Warsztaty laboratoryjne dla finalistów Olimpiady Biologicznej. Prowadzący Marek Kulka i Marta Strumiłło Cykl wykładów przygotowanych i prowadzonych przez naukowców z warszawskich placówek naukowych, specjalnie pod kątem nauczycieli, objął następujące tematy: prof. dr hab. Jolanta Barańska Badania nad receptorami G rys historyczny, Nagroda Nobla z chemii prof. dr hab. Wanda Kłopocka Migrujące komórki sprzymierzeńcy czy wrogowie? dr Ewa Liszewska Nagroda Nobla 2012 za cofnięcie zegara biologicznego XI Sympozjum Naukowe dla nauczycieli z całej Polski 8 grudzień dr Andrzej Pałucha Medycyna spersonalizowana: Co to takiego? W jakim kierunku zmierza rozwój medycyny? 5

6 mgr Renata Werpachowska Ten sam świat inne sposoby postrzegania autyzm Przewodnik dla nauczyciela do doświadczalnego zestawu gimnazjalnego opracowanego w ramach projektu Rozumiem, bo eksperymentuję - pakiety doświadczalne dla gimnazjalistów Szkolenie dla nauczycieli w ramach projektu Rozumiem, bo eksperymentuję - pakiety doświadczalne dla gimnazjalistów Ewa Podobas na Pikniku Naukowym podczas warsztatu Naszyjnik z DNA 6 Zrealizowane projekty W 2012 roku w BioCEN zrealizowano 2 projekty edukacyjne, przeprowadzone dzięki środkom zdobytym przez Fundację BioEdukacji w konkursach Biura Edukacji m. st. Warszawy. 1. Eksperymentuję, poznaję, rozumiem! Biologiczne warsztaty dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Projekt realizowany w okresie od do r., dofinansowanie z Miasta: zł, koszt całkowity: zł. Celem projektu było rozwijanie i inspirowanie uczniów warszawskich gimnazjów i liceów zagadnieniami naukowymi z biologii i nauk przyrodniczych w zakresie wykraczającym poza programy szkolne oraz poszerzenie ich wiedzy i umiejętności praktycznych ze szczególnym naciskiem na genetykę i biologię molekularną. W 25 warsztatach zorganizowanych przez Fundację BioEdukacji wzięli udział uczniowie zarówno szkół gimnazjalnych jak i ponadgimnazjalnych, w tym także uczniowie należący do kółek biologicznych i przygotowujący się do konkursów biologicznych oraz matury międzynarodowej. Uczniowie poszerzyli swoją wiedzę z zakresu biologii i biotechnologii. Zagadnienia z biologii molekularnej i genetyki, z którymi zapoznali się uczestnicy podczas warsztatów, były zgodne z celami kształcenia zawartymi w podstawie programowej, ale też niektóre z nich znacząco wykraczały poza programy szkolne. Dodatkowo podczas samodzielnej pracy zapoznali się z zasadami i nowoczesnymi technikami przeprowadzania doświadczeń biologicznych w profesjonalnym laboratorium. W ankietach ewaluacyjnych uczniowie bardzo pozytywnie ocenili warsztaty, zwrócili uwagę na przydatność zdobytej wiedzy w szkole, na maturze i/lub ewentualnych przyszłych studiach oraz w życiu codziennym. Wysoką jakość warsztatów potwierdzili także nauczyciele podczas rozmów z prowadzącymi warsztaty. Koordynatorką projektu była Aleksandra Kot-Horodyńska. 2. Rozumiem, bo eksperymentuję, pakiety doświadczalne dla uczniów szkół gimnazjalnych Projekt realizowany w okresie od do r., dofinansowanie z Miasta: zł, koszt całkowity: zł. W ramach projektu opracowano merytorycznie i skompletowano 70 pakietów eksperymentów dla gimnazjów. W skład pakietów, oprócz drobnego sprzętu laboratoryjnego i odczynników, wchodził skrypt z instrukcją wykonania eksperymentów dla nauczycieli oraz karty pracy uczniów. Do udziału w projekcie zastało zaproszonych 28 szkół gimnazjalnych z pięciu dzielnic: Rembertów, Praga Północ, Targówek, Ursus i Wola, z czego 20 placówek zgodziło się na włączenie do projektu. Dzielnice zostały wybrane na podstawie słabych wyników testu gimnazjalnego z części przyrodniczej. W skrypcie dla nauczycieli, oprócz planowanych doświadczeń, dodano dwa pomocnicze scenariusze lekcji: Jak prawidłowo przeprowadzić eksperyment naukowy? czyli codzienne dylematy Karola Dociekliwego oraz Skrobia jako substancja zapasowa u roślin. W ramach projektu przeprowadzono zajęcia instruktażowe dla nauczycieli z obsługi pakietów, w których w sumie wzięło udział 25 nauczycieli ze wszystkich szkół objętych projektem. Po wykonaniu w klasach części eksperymentów nauczyciele wraz z uczniami wykonali sprawozdania z doświadczeń. Trzy najlepsze sprawozdania zostały nagrodzone udziałem uczniów w warsztatach laboratoryjnych w siedzibie Fundacji BioEdukacji. W trakcie projektu nauczyciele poprzez wykonywane w klasach ekspe-

7 rymenty mogli zachęcić uczniów do czynnego udziału w zajęciach. Każdy uczeń mógł samodzielnie wykonać eksperymenty dzięki czemu nawet słabsi uczniowie zostali zaaktywizowani do działania. Eksperymenty odpowiadały wymogom nowej podstawy programowej, dzięki czemu uczniowie rozwinęli umiejętności zalecane przez standardy wymagań egzaminacyjnych dla uczniów gimnazjum, czyli: zapoznanie z metodyką badań biologicznych oraz doskonalenie umiejętności planowania, prowadzenia i dokumentowania obserwacji i doświadczeń, a także rozróżnia próby kontrolnej i badawczej; zwrócenie uwagi na różnicę pomiędzy wynikami a wnioskami z eksperymentów oraz formułowanie wniosków oraz uświadomienie uczniom na czym polega badanie różnorodnych zagadnień przy pomocy metody naukowej. Projekt realizowano w dzielnicach o trudnej sytuacji ekonomicznej i społecznej, przez co zmniejszono różnice w dostępnie do ciekawych scenariuszy lekcji dla uczniów z tych dzielnic. Zwiększono też dostępność i ułatwiono wykonanie eksperymentów na lekcji biologii. Koordynatorką projektu była Karolina Kurzela. Uczestnicy warsztatu Skąd drożdże czerpią energię do życia. Popularyzacja nauki 1. XVI Piknik Naukowy 12 maja 2012 roku odbył się XVI Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik tym razem pod hasłem ENERGIA. BioCEN wraz z Fundacją BioEdukacji, zgodnie ze swoją tradycją, przygotował interaktywne warsztaty, które cieszyły się ogromnym powodzeniem. Razem z prowadzącymi warsztat Naszyjnik z DNA wykonało pod naszym kierownictwem ponad 600 uczestników pikniku. W ramach tegorocznego tematu prezentowaliśmy również warsztaty Prąd z drożdży i Skąd drożdże czerpią energię do życia. Uczestnicy warsztatów przekonali się, że organizmy żywe mogą być źródłem prądu jak również, że energia jest niezbędna do życia każdego organizmu. 2. XVI Festiwal Nauki W dniach września odbywał się kolejny XVI Festiwal Nauki w Warszawie. W trakcie jego trwania zaproponowaliśmy trzy wydarzenia: 22 września odbył się Pierwszy Piknik Laboratoryjny z okazji 10-tych urodzin BioCentrum Edukacji Naukowej. Partnerem organizacji Pikniku była firma Genomed, która sfinansowała naszyjniki DNA dla gości Pikniku oraz prezentowała stanowisko z pokazem na temat medycyny spersonalizowanej. Piknik przez cały dzień odwiedziło ponad 300 osób. Podczas pikniku młodzi naukowcy (biolodzy i biotechnolodzy) w prosty i zabawny sposób pokazali, czym zajmują się różne gałęzie biotechnologii i jaki mają wpływ na nasze codzienne życie. W programie znalazły się: Zuzanna Maniecka podczas Pierwszego Pikniku BioCEN w trakcie Festiwalu Nauki. Molekularny warsztat: pokazy sprzętu, które można znaleźć w laboratorium biologii molekularnej z możliwością nauki ich obsługi (pipetowanie, elektroforeza DNA i in.) Wszyscy jemy geny!: izolacja swojego DNA i zrobienie z niego naszyjnika, który można zabrać do domu; gra multimedialna DNA Konstruktor Zagadka genetyczna: rozszyfrowanie zagadki na podstawie wyniku rozdziału elektroforetycznego DNA; test genetyczny Genetycznie Modyfikowane Organizmy: pokaz różnych organizmów modyfikowanych genetycznie: E. coli, A. thaliana, D. melanogaster Joanna Lilpop podczas Pierwszego Pikniku BioCEN w trakcie Festiwalu Nauki. 7

8 Biotechnologia: badanie działania enzymów: lataza, katalaza; omówienie produktów biotechnologicznych, które stosujemy na co dzień Sekwencjonowanie DNA a medycyna spersonalizowana o tym, co mają ze sobą wspólnego opowie dr Andrzej Pałucha Kamil Koper podczas Pierwszego Pikniku BioCEN w trakcie Festiwalu Nauki. Festiwal Nauki w Jabłonnej. Prowadząca Karolina Kurzela dla najmłodszych Kącik Małego Naukowca 24 i 26 września odbyły się premierowe, specjalnie na Festiwal Nauki przygotowane nowe warsztaty dla gimnazjalistów pod tytułem Na tropach DNA, które na stałe weszły do oferty zajęć laboratoryjnych. 25 i 27 września odbyły się premierowe, specjalnie na Festiwal Nauki przygotowane nowe warsztaty dla dzieci ze szkół podstawowych zajęcia pod tytułem Zobacz DNA, które na stałe weszły do oferty zajęć laboratoryjnych. 3. XVI Festiwal Nauki w Jabłonnej W dniu 15 września w Parku Pałacowym w Jabłonnej odbył się XVI Festiwal Nauki w Jabłonnej. W tym roku nasza propozycja zawierała dwa różne warsztaty: Skąd drożdże czerpią energię do życia Uczestnicy warsztatów przekonali się, że energia jest niezbędna do życia każdego organizmu. Naszyjnik z DNA przy użyciu prostych odczynników chemicznych uczestnicy samodzielnie izolowali DNA z własnych komórek Naszyjnik z DNA przy użyciu prostych odczynników chemicznych uczestnicy samodzielnie izolowali DNA z własnych komórek 4. VI Festiwal Nauki Małego Człowieka W dniu 29 września, odbył się po raz kolejny Festiwal Małego Człowieka. BioCentrum Edukacji Naukowej po raz drugi wzięł udział w tej imprezie skierowanej do naprawdę małych dzieci. Na naszym stanowisku młodzi uczestnicy warsztatów mogli dowiedzieć się: jak kodowana jest informacja genetyczna, jak należy zaplanować prawdziwy eksperyment naukowy jak również mogli pobawić się alginianowymi kulkami. Nie mogliśmy również nie zaprosić uczestników Festiwalu Małego Człowieka do zrobienie naszyjnika z własnym DNA. Zestawy doświadczalne BioCentrum Edukacji Naukowej w trakcie Festiwalu Małego Człowieka 8 W ramach działalności gospodarczej w 2012 roku Fundacja prowadziła sprzedaż zestawów doświadczalnych. Wszystkie nasze działania w ramach działalności gospodarczej zbieżne są z misją Fundacji, a cały uzyskany z tej działalności dochód przeznaczony jest na działalność statutową Fundacji. W roku 2012 nawiązaliśmy współpracę z trzema firmami zajmującymi się dystrybucją pomocy dydaktycznych w szkołach w celu usprawnienia i zintensyfikowania sprzedaży zestawów: Eduko, Inforis, Empirioskop. Sprzedaż zestawów doświadczalnych W roku 2012 BioCEN wraz z Fundacją BioEdukacji kontynuował sprzedaż autorskich zestawów doświadczalnych do przeprowadzania eksperymentów biologicznych w szkole. Obecnie w naszej ofercie znajduje się 6 zestawów: Słodki Świat Enzymów, Badamy DNA, Barwniki fotosyntetyczne oraz Naszyjnik z DNA (2), Naszyjnik z DNA (25) jak również gra planszowa pod tytułem Śladami Ewolucji. W roku 2012 powiększyliśmy ilość odczynników dodawanych do zestawów podstawowych. Obecna zawartość zestawów umożliwia przeprowadzenie ponad dwukrotnie większej liczby doświadczeń niż poprzednio. W naszej ofercie od roku 2012 znajduje się zestaw Na-

9 szyjnik z DNA dla 25 osób. Zestaw ten cieszy się dużym powodzeniem. Łącznie sprzedaż w roku 2012 wyniosła 157 zestawów oraz 45 uzupełnień. Wszystkie zestawy są dopasowane do nowej podstawy programowej obowiązującej w gimnazjum, która nakłada na nauczycieli obowiązek wykonywania eksperymentów. Oferta zestawów doświadczalnych jest cały czas udoskonalana i poszerzana. W roku 2013 do dystrybucji wejdzie zestaw doświadczalny dla gimnazjum, który będzie zawierał przepisy, odczynniki oraz karty pracy niezbędne do wykonania wszystkich eksperymentów zalecanych do wykonania w ramach podstawy programowej dla szkół gimnazjalnych. W ramach działań promocyjnych poprawiliśmy oprawę graficzną skryptów. Obecnie trwają starania, by wszystkie materiały graficzne zestawów doświadczalnych były spójne. Współpraca krajowa 1. Centrum Edukacji Obywatelskiej W roku 2012 kontynuowaliśmy realizację projektu zleconego przez MEN, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, priorytet: wysoka jakość systemu oświaty, działanie: poprawa jakości kształcenia, modernizacja treści i metod kształcenia. Projekt pod nazwą Akademia Uczniowska obejmuje ponad 300 gimnazjów i około 35 tysięcy gimnazjalistów w pięciu województwach. W ramach zajęć dodatkowych gimnazjaliści planują i przeprowadzają, zgodnie z metodą naukową, obserwacje, eksperymenty i projekty zespołowe. Intencją programu jest, aby każdy z uczestniczących w nim gimnazjalistów wziął udział w zajęciach szkolnych kół naukowych oraz poprowadził z innymi uczniami projekt, wykorzystujący zdobytą na zajęciach wiedzę. Nauczyciele ze szkół biorących udział w programie uczestniczą w szkoleniach, opartych o metodę internetowego coachingu, dotyczących planowania obserwacji i eksperymentów, prowadzenia projektów uczniowskich, motywowania uczniów do nauki. BioCentrum Edukacji Naukowej pełni w projekcie rolę eksperta od biologii. Zajmuje się korygowaniem planów eksperymentów, sprawdzaniem poprawności wykonania doświadczeń uczniowskich oraz pomysłów nauczycielskich. Jednym z celów projektu Akademia Uczniowska jest powstanie bazy doświadczeń do wykonania w szkole. Scenariusze są tworzone przez samych nauczycieli biorących udział w projekcie, natomiast ich standaryzacją, dopracowaniem merytorycznym oraz korektą zajmuje się BioCentrum Edukacji Naukowej. 2. Olimpiada Biologiczna Prowadzona od lat współpraca z Komitetem Głównym Olimpiady Biologicznej owocuje organizacją warsztatów dla olimpijczyków oraz szkoleń dla laureatów udających się na finały międzynarodowe, a także możliwością zaprezentowania działalności BioCEN nauczycielom opiekującym się olimpijczykami. 3. Patronaty BioCEN wraz Fundacją BioEdukacji objął patronatem medialnym I Międzyuczelniane Sympozjum Biotechnologiczne Symbioza im. Prof. Krzysztofa W. Szewczyka, maja 2012 r. Nowa okładka do skryptu dla nauczyciela do zestawu doświadczalnego Badamy DNA. W tak zwanym Skarbcu AU zbierane są protokoły na eksperymenty biologiczne do wykorzystania w szkole. BioCEN wraz Fundacją BioEdukacji objął patronatem II Ogólnopolską Konferencję Studentów i Młodych Naukowców Oblicza Neuronauki. 9

10 Współpraca międzynarodowa Kontynuowaliśmy promowanie wśród polskich nauczycieli przedmiotów przyrodniczych czasopisma Science in School. Jest to wydawnictwo EIROforum wspierane przez Komisję Europejską. Czasopismo, dostępne również w wersji on-line, promuje edukację naukową w zakresie przedmiotów przyrodniczych. Na stronach www BioCentrum Edukacji Naukowej znajdują się linki do wszystkich artykułów o tematyce biologicznej znajdujących się na stronach Science in School. Cały czas pracujemy nad stroną edu.pl. W roku 2012 wprowadziliśmy now y kalendarz zgłoszeń na warsztaty laboratoryjne. Obecnie mamy już 825 fanów naszej strony na facebooku. Głównym administratorem strony jest Karolina Kurzela Zdobywanie finansowania 1. Konkurs Biura Edukacji m.st. Warszawa Pod koniec roku 2012 złożyliśmy dwa projekty do Biura Edukacji m. st. Warszawy do realizacji w roku W ramach obszaru priorytetowego: programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży o zainteresowaniach naukowych, w szczególności dotyczących nauk ścisłych, uwzględniające takie formy zajęć jak: wykłady, ćwiczenia laboratoryjne, badania, seminaria, warsztaty złożyliśmy projekt pod tytułem: Pierwotniaki organizmami modelowymi - zajęcia laboratoryjne dla uczniów szkół licealnych. W ramach obszaru priorytetowego: programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży o zainteresowaniach naukowych, w szczególności dotyczących nauk ścisłych, uwzględniające takie formy zajęć jak: wykłady, ćwiczenia laboratoryjne, badania, seminaria, warsztaty złożyliśmy projekt pod tytułem: Eksperymentuję, poznaję, rozumiem! - biologiczne warsztaty laboratoryjne dla uczniów warszawskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. 2. Konkurs Science in Society w ramach 7 Programu Ramowego W roku 2012 został złożony wraz z 15 partnerami projekt pod tytułem: ARRAYS: Actors for Responsible Research and Innovation And Youth STEM education. Celem projektu jest wytworzenie nowej jakości wiedzy na temat prowadzonych badań naukowych wśród uczniów i nauczycieli. Projekt ten ma angażować uczniów i nauczycieli w multidyscyplinarne myślenie o nauce i jej możliwościach. Projekt przeszedł pierwszą fazę oceny, obecnie oczekujemy na ostateczne wyniki. Działania promocyjne R e c e n z j a k s i ą ż e c z k i E k s p e r y m e n t u j w k u chni n a s t ronach w w w Po lsk i e g o R a d ia. 10 Strona www Udoskonalamy stronę internetową pod adresem. Jest ona obecnie nowoczesna, a system, w którym została zbudowana, umożliwia nam ciągłą jej aktualizację. W roku 2012 wprowadziliśmy nowy kalenadarz zapisów na zajęcia laboratoryjne. Facebook BioCEN Na stronach FB popularyzujemy działania instytutów założycielskich, wydarzenia takie jak: wykłady o tematyce biologicznej, informacje na temat naszej działalności jak również ciekawsze doniesienia ze świata biologicz-

11 nych badań naukowch. Obecnie w porównaniu z rokiem ubiegłym mamy o 100 % więcej fanów. Media w BioCentrum Edukacji Naukowej Bardzo pozytywna recenzja książeczki z eksperymentami znalazła się na stronach Polskiego Radia. W kwietniu 2012 w laboratorium był kręcony program z serii Jak to działa na temat prądu z drożdży. Joanna Lilpop w trakcie nagrania tłumaczyła, jak i dlaczego możliwa jest produkcja prądu z fermentujących drożdży Plany na przyszłość Podstawowym założeniem działalności BioCentrum Edukacji Naukowej w przyszłości jest utrzymanie działalności programowej na dotychczasowym wysokim poziomie i zasadach. W tym mieści się przede wszystkim prowadzenie warsztatów laboratoryjnych dla młodzieży oraz kursów dla nauczycieli poświęconych współczesnej biologii. Ponadto praca skupiać się będzie nad: znalezieniem nowej siedziby BioCEN, gdyż laboratorium w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej od października 2012 będzie nam odebrane na potrzeby grupy badawczej powstającej w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej. poszukiwaniem stabilności zatrudnienia osób koordynujących prace w BioCentrum Edukacji Naukowej Zespół BioCEN W roku 2012 w biurze BioCEN, przy koordynacji wszystkich działań pracowały: Agnieszka Chołuj, Karolina Kurzela, Aleksandra Kot-Horodyńska. Koordynatorem zajęć na SGGW był Marcin Wiśniewski. Obsługą techniczną Karolina Kurzela, zestawy doświadczalne przygotowywali Kamil Koper i Michał Mlącki, oprawę graficzną nowych materiałów wykonywał Piotr Horodyński. Naszymi prowadzącymi warsztaty laboratoryjne oraz warsztaty wyjazdowe byli: Kamil Koper, Michał Mlącki, Marek Kulka, Marta Strumiłło, Ewa Podobas, Zuzanna Sobańska, Maciej Lirski, Aleksandra Piechnik, Paulina Mrozek, Marek Krzyżanowski, Michał Spanier, Aleksandra Kwiatkowska, Jan Zawitkowski, Katarzyna Laskowska - Kaszub, Maciej Szajnach, Dominika Strzelecka, Kryspin Anderzejewski, Anna Sapeta, Zuzanna Maniecka, Ada Rejch, Karolina Malanowska, Justyna Rudzka, Jacek Patryn, Katarzyna Krzyczmonik, Gabriela Matuszko, Katarzyna Łepeta Podziękowania Dziękujemy wszystkim instytutom założycielskim: Międzynarodowemu Instytutowi Biologii Molekularnej i Komórkowej, Instytutowi Biochemii i Biofizyki, Instytutowi Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego za długoletnie finansowe i lokalowe wsparcie. Mamy nadzieję, że wszystkie podejmowane przez nas działania przyczyniają się do podniesienia prestiżu instytucji nas wspierających. Dziękujemy serdecznie Wydziałowi Biologii za finansowe wsparcie i mamy również nadzieję, iż będzie on również w następnych latach wspierał naszą działalność. Dziękujemy również firmie A&A Biotechnology za udzielenie nam znaczącego rabatu na zakup odczynników laboratoryjnych. Koordynatorki BioCentrum Edukacji Naukowej w r o k u O d l e w e j K a r o l i n a K u r z e l a, Agnieszka Chołuj, Aleksandra Kot-Horodyńskal FIRMA A&A BIOTECHNOLOGY WSPIERA DZIAŁALNOŚĆ BIOCEN SPRZEDAJĄC W PROMOCYJNYCH CENACH ODCZYNNIKI NIEZBĘDNE DO PROWADZENIA WARSZTATÓW LABORATORYJNYCH: Dziękujemy!! Opracowanie: Agnieszka Chołuj 11 BioCentrum Edukacji Naukowej (BioCEN), ul. Księcia Trojdena 4, Warszawa T: F: E: biocen@iimcb.gov.pl W: Copyright Fundacja BioEdukacji, 2011