Analiza wyników ankiety na temat opinii środowiska nauczycielskiego o konkursach matematycznych

Transkrypt

1 1 Analiza ynikó ankiety na temat opinii środoiska nauczycielskiego o konkursach matematycznych 1. Wstęp Badanie zostało przeproadzone na jesieni 2009 roku śród pedagogó, nauczycieli i praconikó naukoych, którzy mają do czynienia z uczniami biorącymi udział konkursach matematycznych. Na początku tego opracoania przedstaimy krótko cele i metodologię badania, a dalej omóimy uzyskane yniki. Na końcu zebrane są uagi łasne osób, które zieły udział badaniu. Odsłaniają one iele ciekaych kestii, które naleŝałoby zbadać obszerniej I bardziej szechstronnie. Opracoanie kończy opis ograniczeń przeproadzonego badania. 2. Cele badania Podstaoym celem przeproadzonego badania było poznanie opinii nauczycieli o konkursach matematycznych których biorą lub moga brać udział ich ucznioie lub podopieczni. Ze zględu na brak cześniejszych badań tego obszaru działalności edukacyjnej badanie miało raczej pionierski, eksploracyjny charakter, niŝ umoŝliiało eryfikoanie uprzednio sformułoanych hipotez. Głóny zatem cel był raczej poznaczy, który umoŝliiałby dalsze szczegółoe ukierunkoanie poszukiań badaczych tym zakresie. Zgodnie z sokratejską zasadą "scio me nihil scire" (dosł. "iem, Ŝe nic nie iem"), tym kontekście moŝna poiedzieć, Ŝe badanie pozoliło poznać obszary, o których iadomo, czego jeszcze nie iadomo. Pozala to na staianie dodatkoych pytań badaczych, odpoiedzi na które pozolą na lepsze zrozumienie uzyskanych tym badaniu ynikó. Cele szczegółoe niniejszej ankiety koncentroały się one na następujących aspektach: 1. Znajomość konkursó śród nauczycieli matematyki 2. Poznanie subiektynej percepcji poziomu oraz prestiŝu konkursó, a takŝe czynnikó je kształtujących. Próba uszeregoania konkursó pod zględem prestiŝu jest ciekaa z czysto poznaczego punktu idzenia. W przyszłości moŝe posłuŝyć do próby poznania izerunku głónych konkursó matematycznych czy teŝ skazać kierunki, których poinien zmierzać rozój tych konkursó, by oczach osób rekomendujących je uczniom miały one jak najyŝszy prestiŝ. 3. Poznanie poodó uczestnicta i poodó rekomendacji uczestnicta konkursach, zaróno na poziomie osobistym, bezpośrednim - jaki sposób dana osoba zachęca do uczestnicta - ale takŝe na poziomie ogólnym, niebezpośrednim - jakie są poody innych nauczycieli, by rekomendoać uczniom uczestnicto. Celem przy pytaniach niebezpośrednich było głónej mierze poznanie, czy poody niekoniecznie ujaniane przed uczniami (np. to, Ŝe uczestnicto ucznió konkursach dobrze śiadczy o samym nauczycielu) są poszechne, czy moŝe raczej zdarzają się sporadycznie. Oczyiście, poznanie poodó zachęcania ucznió do udziału konkursach nie byłoby pełne, gdyby nie spróboać doiedzieć się czegoś na temat odradzania nich uczestnicta. 3. Metodologia Badanie zostało zaprojektoane postaci ankiety internetoej uzupełnianej samodzielnie przez respondentó. Dobór osób do ankiety polegał na rozesłaniu iadomości oej z linkiem do strony do nauczycieli, których dane adresoe umieszczone były bazie zaierającej około 350 adresó oych. W iadomości znalazła się takŝe prośba o eentualne przesłanie linka do osób, które miały styczność z konkursami matematycznymi i zechciałyby udzielić odpoiedzi. Był to sposób na dotarcie z ankietą do szerszego kręgu nauczycieli Konstrukcja ankiety Ankieta składała się z 12 pytań dotyczących kilku obszaró ziązanych z konkursami matematycznymi. PrzeaŜającą iększość stanoiły pytania zamknięte, aczkoliek z moŝliością udzielenia łasnej ypoiedzi polu "Inne" przypadku, gdy dana kafeteria nie dostarczała dopasoanej do danej sytuacji odpoiedzi.

2 2 Ankieta poruszała krąg zagadnień ziązanych z konkursami. Ze zględu na brak duŝej ilości informacji na temat tego, jakie konkursy znane są ogólnie nauczycielom, pierszej kolejności istotne było poznanie tej kestii, a takŝe jaką przypisują ymienionym konkursom artość. WaŜnym elementem z tym ziązanym było takŝe poznanie, których z tych konkursó biorą udział ucznioie respondenta i jakie dostrzegane są przez nauczycieli motyacje ucznió za tym stojące. Chciano takŝe poznać poody motyoania ucznió do udziału konkursach - pojaiły się tu takŝe poody, które mogłyby nie być ymienione prost, a mianoicie iąŝące się z pozycją nauczyciela szkole (udział ucznió konkursach sprzyja uzyskaniu aansu, jest dobrze idziany przez dyrekcję). Jednym z ciekaszych zagadnień poruszonych ankiecie było pytanie dotyczące odradzania uczniom udziału niektórych konkursó oraz poznanie jakie są ku temu poody. Ze zględu na to, Ŝe odpoiedzi na to pytanie zadane bezpośrednio i prost do respondenta mogłyby być zaburzone ze zględu na to, iŝ jest to pytanie "zagraŝające" (tj. takie, Ŝe odpoiedź na nie moŝe przedstaić osobę odpoiadającą złym śietle, choćby np. z poodu, Ŝe jedną z moŝliych odpoiedzi było skazanie niechęci do udzielania uczniom konsultacji), posłuŝono się pytaniem pośrednim o poody odradzania uczestnicta konkursach przez innych nauczycieli. Pytano takŝe o sposoby zachęcania ucznió do udziału konkursach. WaŜnym elementem było poznanie, które konkursy cieszą się najyŝszym prestiŝem oczach nauczycieli, a takŝe jakie czynniki mają pły na kształtoanie się tego prestiŝu. Interesujące było poznanie, jakiego rodzaju konkursó brakuje, a takŝe poznanie co mogłoby płynąć na ziększenie popularności konkursó. Na końcu zadano respondentom kilka pytań umoŝliiających poznanie struktury próby, które mogą dostarczyć iedzy na temat osób ypełniających ankietę. Był to standardoy zesta pytań o iek, płeć, staŝ zaodoy, stanoisko, a takŝe o ilość lat pracy z uczniami uczestniczącymi konkursach matematycznych i ilość ucznió biorących nich udział. UmoŜliiono teŝ nauczycielom przedstaienie łasnych uag dotyczących konkursó matematycznych. 4. Omóienie ynikó W przypadku brakó danych (braku szystkich odpoiedzi na dane pytanie) prezentoano ynik procentoy dla szystkich aŝnych odpoiedzi Podsumoanie próby Większość nauczycieli, którzy ypełnili ankietę internetoą, stanoią kobiety (71%) (Wykres 1). Byli to iększośi nauczyciele dyplomoani (71%), nauczyciele mianoani oraz kontraktoi stanoili odpoiednio 10% i 6%. Ankietę ypełnili takŝe praconicy naukoi (6%), nauczyciele staŝyści, czy praconicy nadzoru pedagogicznego (po 1%) (Wykres 2). Blisko 75% badanych osób osiągnęła iek poyŝej 40 lat. Nieielki, gdyŝ 6-cio procentoy udział próbie miała grupa osób do 30 roku Ŝycia (Wykres 3). Ankieta ypełniona została zatem iększości przez dośiadczonych nauczycieli, na co dodatkoo skazuje rozkład staŝu pracy,

3 gdzie 84% próby stanoią osoby posiadające poyŝej 10 lat dośiadczenia pedagogicznego (Wykres 4). 3

4 4 Wielu nauczycieli uczestniczących badaniu posiadało ieloletnie (minimum 10-letnie) dośiadczenie z pracy z uczniami biorącymi udział konkursach (Wykres 5) i stanoiły 69% próby. Warto jednak zauaŝyć, Ŝe blisko 34% stanoiły osoby posiadające ponad 20-letnie dośiadczenie pracy z uczniami biorącymi udział konkursach matematycznych. Liczba ucznió, jaka uczestniczy konkursach pod opieką pytanych nauczycieli, iększości przypadkó nie przekracza 20. Najiększa liczba pytanych osób zajmuje się małymi grupami ucznió (grupami do 10 ucznió zajmuje 39% badanych osób) (Wykres 6) Znajomość konkursó, ocena ich przydatności. Udział konkursach. Naza konkursu Tabela 1. Znajomość konkursó Liczba skazań Procent znajomości (N=83) Procent szystkich skazań (459) Kangur 80 96,4% 17,4% Inne konkursy 60 72,3% 13,1% Olimpiada Matematyczna 46 55,4% 10,0% Olimpiada Matematyczna 51,8% 43 Gimnazjalistó 9,4% Konkursy kuratoryjne (gimnazjum) 37 44,6% 8,1% Konkursy lokalne 32 38,6% 7,0% Alfik 25 30,1% 5,4% Konkursy ojeódzkie (inne niŝ 24,1% 20 kuratoryjne) 4,4% Matematyka bez granic 14 16,9% 3,1% Śląski konkurs matematyczny 13 15,7% 2,8%

5 5 Naza konkursu Tabela 1. Znajomość konkursó Liczba skazań Procent znajomości (N=83) 14,5% Procent szystkich skazań (459) Gry Matematyczne i Logiczne; Inne konkursy logiczne 12 2,6% Matmix 9 10,8% 2,0% Kadratura koła 9 10,8% 2,0% Olimpus 7 8,4% 1,5% Oxford 7 8,4% 1,5% Sejmik matematykó 7 8,4% 1,5% Wojeódzki konkurs im. S. Banacha 6 7,2% 1,3% Małopolski Konkurs Matematyczny 6 7,2% 1,3% Poszechny internetoy konkurs 6,0% 5 matematyczny (PW) 1,1% Meridian 5 6,0% 1,1% MAT 5 6,0% 1,1% Pikomat 4 4,8% 0,9% Matematyka plus 4 4,8% 0,9% Konkurs prac ucznioskich 3 3,6% 0,7% Brak znajomości / Nie ymienił(a) 1 1,2% 0,2% Analiza znajomości konkursó ymienianych przez nauczycieli skazuje, Ŝe nalepiej znanym konkursem jest Kangur, który pojaił się 80-krotnie, a ięc znajomość tego konkursu śród badanej grupy zbliŝa się do 96%. Na drugim miejscu znajdują się małe konkursy syntetycznie zgrupoane pod postacią Inne ze zględu na ich relatynie niską popularność (nie kalifikujące się ani do uznania ich za konkursy lokalne, ani za konkursy ojeódzkie). Popularność Kangura do penego stopnia moŝna tłumaczyć tym, Ŝe jest przeznaczony dla szystkich grup iekoych (od szkoły podstaoej aŝ po licea i technika), toteŝ szyscy nauczyciele uczestniczący badaniu mieli szansę się z nim zetknąć (czego nie da się poiedzieć o konkursach przeznaczonych np. tylko dla gimnazjó - óczas nauczyciele licealni niekoniecznie muszą mieć śiadomość istnienia tego konkursu). Wydaać by się mogło, Ŝe ynik osiągany przez Olimpiadę Matematyczną i Olimpiadę Matematyczną Gimnazjalistó jest niski, jednakŝe arto rozpatryać te da byty łącznie, ponieaŝ łączą się one ze sobą ze zględu na organizatoró. Warto przy tym zrócić uagę, Ŝe jedna jest adresoana do licealistó, a druga do gimnazjalistó, przy czym dość naturalne jest, Ŝe nauczyciele z jednego poziomu nauczania (np. liceum) niekoniecznie będą ymieniali Olimpiadę Gimnazjalną jako znany im konkurs. Podobną siłę co Olimpiada Gimnazjalna posiadają ojeódzkie konkursy kuratoryjne. Dość silną pozycję mają takŝe konkursy lokalne, które mimo zagubienia śród ielkich konkursó (najczęściej ymienianych z nazy), okazują się być popularne. MoŜna staiać hipotezy, iŝ jest to efekt bliskości, a ięc łatości zięcia udziału, ale takŝe moŝna zastanaiać się nad tym, czy nie jest to ziązane z presją uczestnicta yieraną łaśnie na poziomie lokalnym. Warto zrócić uagę na dość silną pozycję konkursu Alifk, który zbliŝony jest popularnością do konkursu Kangur, ale najyraźniej nie stanoi to problemu dla iększej grupy nauczycieli. Warto zrócić uagę takŝe na to, Ŝe dość silną pozycję posiada Śląski Konkurs Matematyczny, który jako konkurs o zasięgu lokalnym / regionalnym pojaia się najyŝej śród szystkich ymienianych tego typu konkursó. Czy jest to kestia przynaleŝności geograficznej nauczycieli ypełniających ankietę, czy teŝ moŝe efekt siły oddziałyania tego konkursu - te pytania zostają do rozstrzygnięcia. Tabela 2. Ocena przydatności konkursu

6 6 Naza konkursu Średnia ocena Liczba skazań Matematyka bez granic 4,6 14 Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistó 4,6 43 Śląski konkurs matematyczny 4,5 13 Olimpiada Matematyczna 4,4 46 Konkursy lokalne 4,2 32 Konkursy kuratoryjne (gimnazjum) 4,1 37 Gry Matematyczne i Logiczne; Inne konkursy logiczne 4,1 12 Konkursy ojeódzkie (inne niŝ kuratoryjne) 4,1 20 Kangur 4,0 80 Inne konkursy 3,8 60 Alfik 3,3 25 Skala 1-5 (od zupełnie nieprzydatny do 5 bardzo przydatny). Pokazano średnie yniki tylko dla konkursó, które skazano co najmniej 10 razy Najlepiej pod zględem oceny przydatności konkursó ypadają Matematyka bez granic oraz Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistó (Tabela 2). Warto przy tym mieć na uadze niską liczbę opinii o pierszym z nich, obec czego naleŝy zachoać peną rezerę interpretacji tego yniku. Podobnie ma się rzecz ze Śląskim konkursem matematycznym, który mimo ysokiej noty nie był znany ielkiej liczbie badanych. Następnie plasują się Olimpiada Matematyczna oraz konkursy kuratoryjne. Warto przy tym zauaŝyć, Ŝe konkursy lokalne osiągają całkiem ysoką ocenę przydatności, co budzi zaciekaienie, jakie ku temu mogą być poody. Dość nisko znajduje się konkurs o najiększej popularności, czyli Kangur, choć naleŝy uznać, Ŝe uzyskany ynik nie jest niski, a ręcz całkiem dobry. Listę zamyka konkurs Alfik, który jest najsłabiej ceniony śród szystkich najczęściej ocenianych konkursó. Tabela 3. Udział ucznió konkursach Naza Liczba skaza ń Procent udziału ucznió danym konkursie (baza N=78)* Procent szystkich skazań (baza N=339) Kangur 72 92,3% 21,2% Inne (do 5) 39 50,0% 11,5% Konkursy kuratoryjne (gimnazjum) 27 34,6% 8,0% OM 25 32,1% 7,4% OMG 21 26,9% 6,2% Konkursy ojeódzkie (inne niŝ kuratoryjne) 21 26,9% 6,2% Konkursy lokalne 21 26,9% 6,2% Alfik 17 21,8% 5,0% Matematyka bez granic 12 15,4% 3,5% Gry Matematyczne i Logiczne; Inne konkursy logiczne 12 15,4% 3,5% Śląski konkurs matematyczny 11 14,1% 3,2% Matmix 7 9,0% 2,1% Kadratura koła 7 9,0% 2,1% Małopolski Konkurs Matematyczny 7 9,0% 2,1%

7 7 Naza Tabela 3. Udział ucznió konkursach Procent udziału Liczba ucznió danym skaza konkursie (baza ń N=78)* Procent szystkich skazań (baza N=339) Olimpus 6 7,7% 1,8% Poszechny internetoy konkurs matematyczny (PW) 6 7,7% 1,8% MAT 6 7,7% 1,8% Oxford 5 6,4% 1,5% Wojeódzki konkurs im. S. Banacha 4 5,1% 1,2% Matematyka plus 4 5,1% 1,2% Sejmik matematykó 3 3,8% 0,9% Meridian 2 2,6% 0,6% Pikomat 2 2,6% 0,6% Konkurs prac ucznioskich 2 2,6% 0,6% Brak skazań udziału którymś z 6 7,1%** - konkursó *) uzględniono tylko ypoiedzi osób, których ucznioie biorą udział konkursach **) procent do szystkich uczestnikó badania Spoglądając na udział ucznió konkursach (Tabela 3) zauaŝamy, Ŝe konkursem, z którym ucznioie stykają się najszerzej, jest Kangur matematyczny. Nauczycieli, których ucznioie uczestniczą którymś z konkursó, blisko 92% podało, Ŝe ich ucznioie uczestniczyli tym konkursie. Podobnie jak przypadku znajomości konkursó, ynik ten moŝna iązać z faktem, Ŝe konkurs ten przeznaczony jest do róŝnych grup iekoych, przez co szyscy nauczyciele (ze szkół podstaoych, gimnazjó czy liceó) mieli okazję się z nim zetknąć. Na drugim miejscu znalazła się kategoria Inne konkursy - czyli takie, których ucznioie uczestniczą raczej sporadycznie, a których nie moŝna zaklasyfikoać do konkursó lokalnych czy ojeódzkich. Wskazuje to na pene rozdrobnienie uczestnicta, aczkoliek biorąc pod uagę ogólną liczbę konkursó, ponad 50% ymienionych przypada na 4 głóne z nich: Kangur matematyczny, Konkursy kuratoryjne, Olimpiada Matematyczna oraz ex aequo OM Gimnazjalna, konkursy ojeódzkie (inne niŝ kuratoryjne) oraz lokalne. Konkursami, które cieszą się umiarkoanym poodzeniem są takŝe Alfik, Matematyka bez granic, Gry matematyczne i logiczne (a takŝe inne konkursy logiczne) oraz Śląski Konkurs matematyczny. Pozostałe konkursy ymieniane są nie częściej niŝ 20% szystkich konkursó, których podopieczni respondentó biorą udział.

8 Ocena prestiŝu konkursó i elementy płyające na ocenę jakości konkursu Tabela 4. Konkursy cieszące się najiększym prestiŝem Procent Naza konkursu Procent szystkich Liczba znajomości (baza skazań skazań N=79)* konkursó (baza N=190) OM 48 60,8% 25,3% Kangur 37 46,8% 19,5% OMG 33 41,8% 17,4% Konkursy kuratoryjne (gimnazjum) 26 32,9% 13,7% Inne (do 5) 10 12,7% 5,3% Lokalne 7 8,9% 3,7% Konkursy ojeódzkie (inne niŝ kuratoryjne) 6 7,6% 3,2% Poszechny internetoy konkurs matematyczny (PW) 5 6,3% 2,6% Matematyka bez granic 3 3,8% 1,6% Małopolski Konkurs Matematyczny 3 3,8% 1,6% Alfik 2 2,5% 1,1% Matmix 2 2,5% 1,1% Śląski konkurs matematyczny 2 2,5% 1,1% Gry Matematyczne i Logiczne; Inne konkursy logiczne 2 2,5% 1,1% Kadratura koła 1 1,3% 0,5% Sejmik matematykó 1 1,3% 0,5% Pikomat 1 1,3% 0,5% Matematyka plus 1 1,3% 0,5% Brak skazań 5 5,9%** - *) uzględniono tylko odpoiedzi osób, które skazały takie konkursy **) procent do szystkich uczestnikó badania Spośród ymienianych konkursó najiększym prestiŝem (Tabela 4) cieszą się Olimpiada Matematyczna, Kangur, Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistó, a takŝe konkursy przedmiotoe organizoane przez kuratoria ośiaty - łącznie zostały skazane ponad 75% szystkich skazań (pytanie ielokrotnego yboru). Kolejne miejsca przypadły na inne konkursy, konkursy lokalne czy ojeódzkie (inne niŝ organizoane przez kuratoria), jednakŝe z racji tego, Ŝe przypisyano tym kategoriom róŝne pomniejsze konkursy, nie jest moŝlie skazanie konkretnego konkursu cieszącego się najiększym prestiŝem śród respondentó.

9 NajaŜniejszymi elementami, które ocenie nauczycieli płyają na uznanie, Ŝe konkurs jest ysokiej jakości to przede szystkim konieczne ysokie umiejętności i iedza (61%), a takŝe konieczność ykazania talentu matematycznego (60%). WaŜna jest takŝe zgodność poziomu merytorycznego z celami konkursu (56%). Mniejsze znaczenie (choć ciąŝ nie duŝo mniej istotne) mają przyileje naleŝne laureatom (48%), a takŝe dostosoanie formy konkursu do jego celó (42%) (Wykres 7). 9

10 Poody uczestnicta ucznió konkursach - perspektya nauczycieli Tabela 5. Poody uczestnicta ucznió konkursach z punktu idzenia nauczycieli konkursac konkursac Poody konkursac h OM, h uczestnicta h kuratoryjny ogólnopols lokalnych OMG (%) ponadgimn (N=84) testoych ch / kich (%) (%) azjalnych (%) gimnazjaln (%) ych (%) Nagrody 11,9% 47,6% 6,0% 9,5% 42,9% 40,5% Upranienia 72,6% 16,7% 85,7% 78,6% 29,8% 27,4% Współzaodnict o 42,9% 66,7% 36,9% 34,5% 46,4% 58,3% Chęć popray oceny 27,4% 41,7% 51,2% 23,8% 26,2% 51,2% Chęć popraienia umiejętności 61,9% 36,9% 38,1% 40,5% 38,1% 41,7% Chęć spradzenia zdolności 72,6% 66,7% 52,4% 46,4% 45,2% 56,0% Sugestia nauczyciela 33,3% 34,5% 34,5% 20,2% 31,0% 39,3% Trudno poiedzieć 6,0% 0,0% 4,8% 14,3% 14,3% 4,8% Procenty nie sumują się do 100% ponieaŝ respondent miał do yboru 4 odpoiedzi Analizując ymieniane poodó uczestnicta Olimpiadzie Matematycznej / Olimpiadzie Matematycznej Gimnazjalistó moŝna zauaŝyć, Ŝe perspektyie nauczycieli, najistotniejsza jest odniesieniu do tych konkursó moŝliość zdobycia upranień (np. moŝliość bycia przyjętym na preferencyjnych arunkach do lepszej szkoły / uczelni yŝszej) oraz chęć spradzenia łasnych zdolności (Tabela 5). MoŜna zaryzykoać przy tym hipotezę, Ŝe jest to zgodne z ogólną percepcją yŝszego poziomu merytorycznego OM / OMG - ysoki poziom konkursu zachęca do zmierzenia się z nim osoby uzdolnione. Koresponduje to z faktem, Ŝe za jeden z kolejnych najaŝneijszych poodó uczestnicta uznaana jest chęć popraienia juŝ posiadanych umiejętności oraz (słabiej) chęć spółzaodnicta. Te czynniki przysłaniają penej mierze ymierną artość uczestnicta OM / OMG, co przełoŝyło się na relatynie niską ocenę nagród (materialnych 1 ) tych konkursach, co moŝna z jednej strony iązać z tym, iŝ OM / OMG nie oferuje ielkich takiego rodzaju nagród (cała pula nagród to ok. 20 tys złotych, z tym Ŝe nagroda dla najlepszego uczestnika nie przekracza 1 tys. złotych). Z drugiej strony naleŝy zrócić uagę, Ŝe uzyskanie upranień jest takŝe nagrodą, choć niematerialną, gdyŝ starza moŝliość uzyskania lepszego przyszłego ykształcenia. Głónym postrzeganym przez nauczycieli poodem uczestnicta konkursach testoych (np. Kangur) jest spółzaodnicto oraz chęć spradzenia soich umiejętności. Nagrody stanoią silniejszy impuls motyacyjny niŝ przypadku OM / OMG, natomiast moŝliość uzyskania upranień takiego impulsu nie stanoi (co pradopodobnie jest ziązane z faktem, Ŝe formalnie te konkursy takich upranień nie dają). Dość silnym czynnikiem jest chęć popraienia przez ucznia oceny z przedmiotu. Uczestnicto konkursach kuratoryjnych, czyli organizoanych przez ośrodki ziązane bezpośrednio z systemem szkolnicta, ma peien pły na postrzeganie poodó uczestnicta, 1 W przyszłych badaniach odpoiedź kafeterii poinna zostać doprecyzoana, Ŝe chodzi o nagrody materialne

11 11 a mianoicie silniejszy jest pły moŝliości uzyskania upranień 2 ziązanych z dalszą edukacją, niejako garantoany przez organizatora. Spradzenie soich umiejętności oraz uzyskanie lepszej oceny szkolnej takŝe stanoią pene motyujące elementy uczestnicta tym rodzaju konkursó. Konkursy ponadgimnazjalne takŝe motyują głónie moŝliością uzyskania upranień, ale do penego stopnia takŝe moŝliością popraienia oraz spradzenia łasnych umiejętności. W przypadku innych konkursó ogólnopolskich najyŝsze skaźniki otrzymują rónym stopniu chęć spółzaodnicta, spradzenie zdolności oraz uzyskanie nagród. Konkursy lokalne motyują ucznió głónie za spraą spółzaodnicta (co moŝna iązać z "lokalnością" konkursu), chęcią popraienia umiejętności oraz podyŝszenia oceny szkolnej. Warto zauaŝyć, Ŝe sugestia nauczyciela przypadku szelkiego rodzaju konkursó nie odgrya znaczącej roli (choć ciąŝ rekomendacja ta stanoi 30% odpoiedzi - relatynie najmocniejszą odgrya przypadku konkursó lokalnych). Nauczyciele mieli moŝliość ymienienia innych poodó uczestnicta konkursach. Zracano uagę m.in. na to, Ŝe konkursy typu testoego są jednymi z nieielu dostępnych dla ucznió szkół podstaoych, a ięc jedną z nieielu moŝliości ykazania się na tym etapie nauki. Pojaiały się takŝe sugestie, Ŝe uczestnicto konkursie jest ręcz okazją do uniknięcia nauki, co paradoksalnie jest umoŝliione - przygotoanie do konkursu, lub uczestnicto, odbya się czasie godzin szkolnych. W przypadku konkursó ogólnopolskich (konkurs Matematyka bez granic) skazano, Ŝe umoŝliione jest spółdziałanie ucznió, oraz spierana jest spółodpoiedzialność za ynik zespołu. Konkursy lokalne stanoią z jednej strony moŝliość poznania innych osób o podobnych zainteresoaniach (ziązanych z matematyką) najbliŝszej okolicy, ale takŝe spierają aspekt ryalizacyjny pomiędzy bliskimi szkołami i uczniami z innych szkół. Nieznacznie yŝszy procent odpoiedzi Trudno poiedzieć / Brak zdania przy konkursach gimnazjalnych lub innych konkursach ogólnopolskich moŝna interpretoać jako słabszą znajomość tego rodzaju konkursó śród nauczycieli odpoiadających na to pytanie. 2 Penym błędem było umieszczenie podpunkcie dotyczącym tego konkursu zdania określającego ten konkurs, jako dający upranienia przy przyjmoaniu do szkoły yŝszego stopnia. PrzełoŜyło się to do penego stopnia na yniki odpoiedzi "upranienia"

12 Poody rekomendacji konkursó uczniom przez nauczycieli Tabela 6. Poody rekomendacji konkursó uczniom konkursac konkursac konkursac h OM, h h kuratoryjny OMG (%) ponadgimn testoych ch / azjalnych (%) gimnazjaln (%) ych (%) Poody rekomendacji przez nauczycieli (N=84) Nagrody (dla ucznió i opiekunó) ogólnopols kich (%) lokalnych (%) 6,0% 27,4% 3,6% 8,3% 32,1% 27,4% Upranienia 66,7% 23,8% 76,2% 70,2% 36,9% 38,1% Współzaodnict o Popraienie umiejętności Rozbudzenie zainteresoania matematyką Pomoc aansie zaodoym Dobrze idziane przez dyrekcję Trudno poiedzieć 56,0% 73,8% 40,5% 42,9% 45,2% 58,3% 69,0% 54,8% 51,2% 42,9% 56,0% 59,5% 65,5% 67,9% 39,3% 32,1% 50% 54,8% 15,5% 14,3% 20,2% 11,9% 8,3% 11,9% 31,0% 25% 39,3% 25% 22,6% 28,6% 4,8% 6,0% 7,1% 15,5% 13,1% 6,0% Procenty nie sumują się do 100% ponieaŝ respondent miał do yboru 4 odpoiedzi W przypadku sposobó rekomendoania uczniom konkursó matematycznych rodzaju OM / OMG najistotniejszymi ydają się być 4 poody: popraienie umiejętności matematycznych, moŝliość uzyskania upranień pozalających na dostanie się do lepszej szkoły, rozbudzenie uczniach zainteresoania matematyką (iększa motyacja ucznió sprzyja łatiejszej przyszłej pracy), a takŝe moŝliość spółzaodniczenia.

13 Odradzanie udziału konkursach oraz jego poody Jednym z najciekaszych aspektó przeproadzonej ankiety było pytanie dotyczące odradzania uczestnicta konkursach oraz poody takiego działania. Ze zględu na to, Ŝe pytanie o to skieroane bezpośrednio i prost mogłoby być pytaniem "zagraŝającym", czyli takim, które potencjalnie staia osobę odpoiadającą złym śietle ( przypadku, gdyby konieczne było przyznanie się do odradzania uczniom konkursó część osób mogłaby temu zaprzeczyć), zdecydoano się na pytanie mniej bezpośrednie. Jest to obarczone z jednej strony penym błędem ynikającym z przeidyania reakcji innych nauczycieli (yobraŝeniami, jakie działania mogą podejmoać inne osoby), z drugiej umoŝliia poznanie opinii, które niekoniecznie ujaniłyby się przypadku pytania skieroanego prost (istniało takie niebezpieczeństo, ponieaŝ część odpoiedzi kafeterii dotyczyła poodó, które mogłyby staiać niekorzystnym śietle osobę odpoiadającą). W tym kontekście uzyskany ynik 51% dotyczący konkursó odradzanych uczniom jest yjątkoo ysoki (Wykres 7). W przypadku OM / OMG głónej mierze skazyano na zbyt ysoki poziom, dla którego odradza się te konkursy 3. Poziom tego rodzaju konkursó ma takŝe pły na to, Ŝe nierzadko iąŝe się to z mniejszym dopasoaniem poziomu do ieku ucznió (poziom zadań jest zbyt ysoki jak na daną grupę iekoą, do której jest skieroany) (Tabela 3). Zaznacza się takŝe element ziązany pośrednio z poziomem tego rodzaju konkursó, a mianoicie obaa przed dodatkoymi konsultacjami, pytaniami kieroanymi od ucznió do nauczyciela - prośby o skazóki, czy pomoc. Tabela 7. Poody odradzania uczestnicta konkursach Poody odradzania konkursó (N=42) Niedopasoanie do ieku uczestnikó Zbyt niski poziom OM, OMG (%) konkursac h testoych (%) konkursac h kuratoryjny ch / gimnazjaln ych (%) konkursac h ponadgimn azjalnych (%) ogólnopols kich (%) lokalnych (%) 38,1% 14,3% 26,2% 11,9% 16,7% 16,7% 4,8% 4,8% 4,8% 4,8% 21,4% 31,0% 3 Wynik procentoy naleŝy traktoać z peną rezerą, gdyŝ dotyczy osób, które skazały, Ŝe istnieją konkursy, które są odradzane - 42 osoby.

14 14 Poody odradzania konkursó (N=42) Tabela 7. Poody odradzania uczestnicta konkursach konkursac konkursac konkursac h OM, h h kuratoryjny ogólnopols OMG (%) ponadgimn testoych ch / kich (%) azjalnych (%) gimnazjaln (%) ych (%) lokalnych (%) Niejasne zasady 9,5% 19,0% 11,9% 7,1% 14,3% 19,0% Zbyt ysoki koszt uczestnicta Nieatrakcyjne nagrody 4,8% 50,0% 2,4% 7,1% 26,2% 2,4% 9,5% 16,7% 11,9% 11,9% 14,3% 14,3% Zbyt trudny 57,1% 2,4% 19,0% 16,7% 14,3% 14,3% Przygotoania zbyt absorbujące ucznió Obaa przed dodatkoymi konsultacjami Trudno poiedzieć 14,3% 14,3% 11,9% 4,8% 7,1% 14,3% 28,6% 7,1% 4,8% 14,3% 2,4% 11,9% 19,0% 19,0% 31,0% 47,6% 38,1% 26,2% Procenty nie sumują się do 100% ponieaŝ respondent miał do yboru 4 odpoiedzi. Ma to nie tylko ymiar konieczności pośięcenia łasnego czasu, ale takŝe pomocy udzieleniu odpoiedzi na (niekoniecznie proste) pytania ziązane z zadaniami. Zupełnie inne poody odradzania uczestnicta zaznaczają się konkursach typu testoego. Na piersze miejsce ysua się aspekt materialny ziązany z kosztem uczestnicta konkursie, praktycznie nieistotnym aspektem przypadku innych konkursó (poza ogólnopolskimi). Zaznaczają się teŝ niejasne zasady, jakie ystępują tych konkursach, a takŝe nieatrakcyjne (z punktu idzenia nauczycieli) nagrody. Konkursy kuratoryjne są do penego stopnia podobne do OM / OMG ze zględu na odradzanie ich ze zględu na niedopasoanie do ieku oraz zbyt ysoki poziom merytoryczny. W przypadku konkursó ponadgimnazjalnych nie potrafiono skazać ielu przyczyn odradzania tego rodzaju konkursó (Trudno poiedzieć na poziomie 47%), natomiast zaznacza się zbyt ysoki poziom trudności oraz obaa przed dodatkoymi konsultacjami. W przypadku konkursó ogólnopolskich zaznacza się, podobnie jak testoych, zbyt ysoki koszt uczestnicta. Percepcja zbyt niskiego poziomu konkursó oraz niedopasoanie do ieku uczestnikó skazyać moŝe na pene ogólne niedopasoanie konkursu do uczestnikó (zbyt niski poziom moŝe tu oznaczać zadania zbyt łate dla grupy iekoej, do której nominalnie są skieroane). JednakŜe naleŝy dodać, Ŝe część osób skazała odpoiedź, Ŝe konkursy tego typu są zbyt trudne, co jednak naleŝy iązać ze zbyt ogólnym pojęciem innych konkursó ogólnopolskich. W przypadku konkursó lokalnych, podobnie jak przypadku ogólnopolskich, penym problemem jest zbyt niski poziom tych konkursó, a takŝe niedopasoanie do ieku uczestnikó Sposób zachęcania ucznió do uczestnicta konkursach

15 Celem zadania nauczycielom tego pytania była chęć poznania sposobó zachęcania oderaniu od poodó, jakie mogą mieć sami nauczyciele rekomendując niektóre konkursy uczniom. Warto zrócić uagę, Ŝe nauczyciele nieielkim stopniu zachęcają ucznió do uczestnicta konkursach moŝliością zdobyania nagród. Jest to o tyle interesujące, Ŝe przypadku konkursó testoych, czy róŝnych konkursó ogólnopolskich, skazyano częściej na ten poód jako uczestnicta ucznió konkursach. 15

16 Oczekiania stosunku do konkursó przez pryzmat brakujących konkursó Tabela 8. Typy brakujących konkursó Pokazujące uŝyteczność matematyki 47,6% Pokazujące praktyczne zastosoanie matematyki 42,9% Popularyzujące matematykę 40,5% Spradzające iedzę dostosoaną do ieku ucznia 40,5% Wyłaniające ucznió predysponoanych do udziału Olimpiadzie Matematycznej Gimnazjalistó Wykazujące predyspozycje uczestnika do podjęcia studió politechnicznych Wyłaniające ucznió predysponoanych do udziału Olimpiadzie Matematycznej Wykazujące predyspozycje uczestnika do podjęcia studió matematycznych/informatycznych 27,4% 25% 23,8% 21,4% Procenty nie sumują się do 100% ponieaŝ respondent miał do yboru 4 odpoiedzi Patrząc poprzez pryzmat brakujących konkursó moŝna zauaŝyć, Ŝe percepcji nauczycieli biorących udział badaniu najbardziej doskiera brak konkursó ogólny sposób popularyzujących matematykę śród ucznió - konkursy "pokazujące uŝyteczność matematyki", "pokazujące praktyczne zastosoanie matematyki", czy "popularyzujące matematykę" najsilniejszym stopniu są oczekiane przez nauczycieli. W mniejszym stopniu dostrzega się brak konkursó, które odkryają predyspozycje ucznió czy to do startu Olimpiadzie Matematycznej / Olimpiadzie Matematycznej Gimnazjalistó, czy do studió politechnicznych / matematycznych / informatycznych (Tabela 4). MoŜna zaryzykoać zatem hipotezę, Ŝe nauczyciele olą raczej płyać na ogół ucznió, dzięki czemu ich poziom zaangaŝoania naukę jest yŝszy, co pośrednio przekłada się zapene na komfort pracy samych nauczycieli, aniŝeli odkryać pojedyncze talenty matematyczne u młodych ludzi. NaleŜy tu uczynić zastrzeŝenie, Ŝe nie jest to działanie niepoŝądane, ponieaŝ oczekianie ogólnego iększego zainteresoania matematyką śród ucznió podnosi ogólny poziom nauczania tego przedmiotu Popraa popularności konkursó Tabela 9. Sposoby na popraienie popularności konkursó Wszelkiego rodzaju przyileje dla laureató 67,9% Dostosoanie ymagań do ieku uczestnikó 57,1% Atrakcyjne nagrody finansoe/rzeczoe 48,8% Przejrzysty regulamin konkursu 15,5% W ocenie nauczycieli popularność konkursó moŝna zmocnić poprzez umoŝliienie zdobycia nich przyilejó (takich jak np. preferencyjne przyjmoanie do szkół 2-stopnia, czy na studia yŝsze). Jest to zgodne z tym, jaki sposób sugeroany jest uczniom udział konkursie

17 17 (patrz Wykres 8). Warto zrócić uagę, Ŝe tego typu upranienia są znaczącym poodem uczestnicta ucznió OM / OMG czy konkursach kuratoryjnych, które takie przyileje juŝ oferują. Zatem popraa popularności tym zakresie dotyczyłaby przede szystkim konkursó testoych, czy innych ogólnopolskich / lokalnych (Tabela 9). Drugim najczęściej ymienianym poodem jest dostosoanie ymagań konkursu do ieku uczestnikó, co moŝe skazyać na pene zbyt ysokie ymagania / ysoki poziom. Przydatna jednak tym miejscu byłaby dodatkoa eksploracja, czy jest to efekt trudności zadań, z którymi dana grupa iekoa nie jest stanie sobie poradzić, np. ze zględu na brak odpoiedniej iedzy, która jest przysajana dopiero późniejszych latach edukacji szkolnej. Trzecim sposobem na popularyzację konkursó moŝe być rozszerzenie nagród przeidzianych dla uczestnikó (choć ciąŝ znamienne jest to, Ŝe iększe znaczenie przykładane jest do przyilejó ziązanych z moŝliością lepszej przyszłej edukacji niŝ do nagród materialnych). Przejrzysty regulamin konkursó ydaje się tym kontekście nie mieć specjalnego znaczenia dla nauczycieli, i ich percepcji nie ma to duŝego płyu na ziększenie popularności takich konkursó. 5. Uagi łasne osób ankietoanych Szczególne znaczenie dla podniesienia popularności i artości konkursó ma słuchanie się głos osób biorących udział badaniu. Na końcu ankiety dodano pytanie o "łasne uagi odnośnie popraienia organizacji, jakości i uŝyteczności konkursó matematycznych". W iększość ypoiedzi była jednostkoe, ięc nie były one poddaane głębszejj analizie jakościoej. Natomiast arte jest zaprezentoanie tych opinii, a przyszlości zorganizoanie badań, które by dokładniej podnoszone kestie opisały. PoniŜej znajdują zostały zebranie te ypoiedzi: Brakuje konkursó popularyzujących matematykę. W ielu konkursach zadania naet na niŝszych szczeblach są za trudne. UaŜam, Ŝe przynajmniej niektóre konkursy nie poinny konkuroać poziomem zadań z Olimpiadą. UaŜam, Ŝe ograniczenie liczby finalistó Wojeódzkiego Konkursu Matematycznego do sztynej, 50-osoboej grupy to głupota. Małe szanse uzyskania tytułu laureata zniechęcają i ucznió, i nauczycieli do pracy. OM - etap I (korespondencyjny) musi daać szanse udziału iększej liczbie ucznió. Obecny poziom zabija to co jeszcze mamy, zamiast popularyzoać matematykę. A później okazuje się, Ŝe 5 zadań na 12 daje aans do okręgu. Proszę to poiedzieć Jasioi Koalskiemu z Koziej Wólki, który umiał roziązać tylko 8 zadań i stydził się to ysłać. 1. Dostosoanie poziomu trudności do poszczególnych etapó konkursu. Dotyczy to głónie konkursu kuratoryjnego, którego pierszy etap tegoroczny zniechęcił ucznió zamiast zachęcić do dalszej pracy. 2. UŜyteczne byłoby uzyskianie upranień konkursach ogólnopolskich na poziomie tytułu finalisty rónoznacznego z tytułem laureata konkursie ojeódzkim. 3. Za duŝo jest konkursó płatnych ymagających tylko yboru łaściej odpoiedzi. UaŜam, ze takie konkursy nie uczą myślenia, tylko uczą szybkiego i płytkiego myślenia. Jestem nauczycielem technikum i głónym problemem konkursó jest to Ŝe są one podzielone na kategorie ze zględu na klasy. Niestety ucznioie I klasie tech. mają 2 godziny matematyki tygodniu i program który ucznioie liceum robią I klasie oni realizują przez półtora roku. Czyli połoie II klasy uczeń technikum kończy ten materiał który uczeń LO miał klasie I. Dalej te rozbieŝności się utrzymują. W ziązku z tym ucznioie technikum są na starcie skazani na poraŝkę. Poza tym matematyka dla moich ucznió jest głónie narzędziem, a nie sztuką samą sobie, dlatego konkursy pozalające na pokazanie praktycznego aspektu matematyki byłyby jak najbardziej na miejscu. Jest OK Mniej płatnych konkursó. Konkursy dla ucznió szkoły podstaoej. Przede szystkim znieść opłaty za konkursy - zbieranie od ucznió po kilka złotych jest Ŝenujące z jednej strony, a konieczne z drugiej. NaleŜy teŝ zróŝnicoać rangę konkursó tak, by rodzice, ucznioie, ychoacy, dyrektorzy i sami nauczyciele odróŝniali laureató konkursó

18 nieporónyalnych co do stopnia trudności i przypadkoości yniku. MoŜe proadzić ogólną klasyfikację? RónieŜ inno się zmodyfikoać nagradzanie. JeŜeli opłacanym konkursie uczeń za 100% popranych ynikó otrzymuje komunikat, Ŝe nagrody nie ylosoał, to jak ma to rozumieć. Jak ma to tłumaczyć nauczyciel? Tegoroczny konkurs matematyczny kuratoryjny gimnazjum [był] zbyt trudny. Nie mam uag Więcej materiałó przygotoaczych 1. Prane umocoanie budŝetach szkół szelkich kosztó (np. opłata za test, dojazdy, delegacje, noclegi, zakup literatury) ziązanych z uczestniczeniem ucznió róŝnych konkursach. 2. Obok konkursó przeidzianych dla ucznió uzdolnionych matematycznie, brak jest konkursó popularyzujących styl myślenia matematycznego i praktyczne zastosoania iedzy matematycznej, których sukces matematyczny moŝe osiągnąć iększa liczba ucznió najmłodszych. UaŜam, Ŝe mało jest literatury pomocnej gimnazjalistom rozpoznać i rozijać soje talenty matematyczne, a ta która jest nie spełnia moich oczekiań. Zadania zbiorach zadań często się potarzają są typoe lub zbyt ykraczające poza program gimnazjum. DuŜo czasu zajmuje mi poszukianie odpoiednich zadań lub ich układanie. Ostatnia OM I etap trzy serie - iększość treści zadań tak "pokręconych", Ŝe bez konsultacji trudno zrozumieć, o co chodziło autorom (pokomplikoać zrozumienie treści? zniechęcenie iększej ilości potencjalnych uczestnikó? yeliminoanie uczestnikó spoza "stajni matematycznych"?) 1) Etapy szkolne konkursó przedmiotoych poinny odbyać się najcześniej z końcem października 2) Zadania nie poinny być jedynie zadaniami yboru, szczególnie jeśli ymagają dłuŝszego roziązania, taka forma nie daje moŝliości zobaczenia toku rozumoania dziecka, a błąd rachunkoy (np. ostatnim z przekształceń ) pooduje automatycznie utratę szystkich (czasami aŝ 3) punktó. 3) Literatura bya trudno dostępna, bardzo przydatne są publikoane zadania z poprzednich edycji konkursu albo torzenie bazy zadań przygotoaczych. Organizatorzy konkursó pracują społecznie. Często konkursy odbyają się dzięki ich duŝemu zaangaŝoaniu i kładzie środkó łasnych. Bardzo trudno o środki finansoe pozalające zorganizoać konkurs i ufundoać nagrody dla laureató. Myślę, Ŝe naleŝy postępoać i działać jak do tej pory. Matematyka ma się całkiem dobrze. Wszystko zasadzie sproadza się do tego, Ŝeby konkursy organizoały osoby, które iedzą, czego moŝna oczekiać od ucznió danym ieku - i nie chodzi tylko o ucznió, którzy mieli szczęście trafić na nauczyciela-entuzjastę (takich nauczycieli łato poznać po tym, Ŝe na ogół co roku "mają laureató" - zupełnie niezgodnie ze statystyką). Koordynuję łaśnie duŝej szkole Alfika i napotykam na duŝe trudności organizacyjne, ze strony szystkich tych osób od których jestem zaleŝna - głónie nauczyciele uczący innych klasach. Pojaiają się trudności z dotarciem do szystkich ucznió z rzetelną informacją na temat konkursu. NaleŜałoby uczynić bardziej dostępną dla ucznió Olimpiadę Matematyczną docenić nauczycieli popraić regulamin niektórych konkursó - ich komisje poinny bardziej spółpracoać z nauczycielami - praktykami; udział ucznió i ich osiągnięcia poinny być punktoane na śiadectie maturalnym z matematyki Zachęcenie do udziału zadaniami prostszymi - dla ucznia nie jest motyujące nieroziązanie Ŝadnego zadania. Często zdarza się, Ŝe organizatorzy niektórych konkursó postrzegają liczbę laureató jako nieiarygodną ( przypadku, gdy z danej szkoły jest ich kilku). UaŜam,Ŝe NIE WOLNO mierzyć szystkich kategorii oszusta, ponieaŝ byają jeszcze nauczyciele, którzy pracują iele godzin z uczniami, pośięcają im bardzo duŝo czasu i sukcesy ucznió są ypracoane cięŝką, niejednokrotnie ielogodzinną pracą. Wyjście do ucznia np. Wojeódzkich Konkursach Matematycznych (Laureatem moŝe zostać tylko ten uczeń, który zdobył poyŝej 90% punktó moŝliych do zdobycia i nie moŝe być tych ucznió ięcej niŝ 5 - NA CAŁE WOJEWÓDZTWO!!!) Jest to konkurs, który nadaje upranienia, zatem myślę, Ŝe takie podejście zdecydoanie nie zachęca ucznió do alki o tytuł. OMG jest dla ucznió konkursem trudnym, chociaŝ przyileje kuszą. Inne konkursy to tylko 18

19 roŝna forma spradzania iedzy, ykazania się iadomościami, spółzaodnicto między uczniami, a przy okazji nagrody rzeczoe - co teŝ jest aŝne. Brakuje konkursó i kół matematycznych lokalnych, złaszcza kategorii gimnazjó i liceó, co pooduje, Ŝe ucznioie mają problemy z spółzaodnictem na poziomie centralnym. Być moŝe arto szkolić nauczycieli, którzy przeproadzą takie konkursy oraz poszerzyć eliminacje lokalne konkursó centralnych (np. OM) o jakąś formę dokształcania ucznió. Wymagania dostosoane do programu nauczania na danym etapie edukacyjnym - obniŝenie progó upraniających do otrzymania tytułu laureata czy finalisty celu zachęcenia tych średnich ucznió Poinien postać pomysł nieodpłatnego konkursu matematycznego o zasięgu ogólnopolskim dla tz. "średniakó", popularyzujący matematykę, jej zastosoania praktyczne i uŝyteczność. Konkurs poinien być na początkoych etapach zespołoy (szkolnym, miejskim itp.), a następnie (np. etapie ojeódzkim) juŝ indyidualny. Dobrze byłoby zainteresoać media finałem tego konkursu, przeidzieć atrakcyjne nagrody dla zycięzcó. Olimpiada Mat - zadania są zbyt trudne, znacznie odbiegają od poziomu mat realizoanego liceum Brakuje Konkursu Mat dla licealistó (jak przed laty), z zadaniami ciekaszymi od szkolnych, ale zakresem zagadnień nieiele odbiegającym od mat szkolnej mało jest Konkursó MAT dla licealistó, moŝe arto uposzechniać (albo storzyć podobny) np. Konkurs "Matematyka bez granic", chociaŝ nim barierą jest konieczność uczestniczenia całej klasy Nie mam uag Więcej literatury do konkursó o niŝszym poziomie niŝ Olimpiada. Większość ucznió zykłych szkół nie jest stanie sięgnąć przecieŝ do zadań OM, jest to poza ich głębokim zainteresoaniem. Warto, moim zdaniem, zadbać o te tłumy młodzieŝy zdolnych, ale nie super zdolnych matematycznie.tutaj jest pole do działania. Pracujemy dla społeczeństa i arto NIE zraŝać do matematyki. W naszej szkole realizujemy da soje konkursy (jeden juŝ 7 lat, drugi...po angielsku), dołączamy szkoły naszym niezbyt ielkim mieście, tym roku naet die szk.z innych miast. To bardzo cieszy, ymaga takŝe spółpracy miedzy nauczycielami. Pozdraiam Etap szkolny poinien być na tyle łaty, by duŝa część ucznió mogła się przygotoyać do drugiego etapu. Mam na myśli Konkurs Kuratoryjny, gdzie zadania często przekraczają moŝliości naet bardzo dobrego ucznia. Natomiast jeśli chodzi o Olimpiadę Gimnazjalisty, to od dana zastanaiam się, czy autorzy tych zadań zaglądnęli kiedyś do zykłego, publicznego gimnazjum. Nie spotkałem ucznia, który miałby szansę się zmierzyć z tymi zadaniami. Turniej Wiedzy Ekonomicznej dla Gimnazjalistó Pińczoie jest śietny, ale brak etapu pośredniego, pomiędzy szkolnym i finałem, spraia, Ŝe tylko trójka ucznió przechodzi dalej. Kiedyś miałem na tym konkursie 90 ucznió. Zniechęcająco działa odpadnięcie z konkursu juŝ na 1 etapie. MoŜe jednak z drugiej strony patrząc, to bardzo mocno doartościouje i motyuje zycięska trójkę? Poza tym etap szkolny organizują sami nauczyciele i przygotoują teŝ zadania. To spraia, Ŝe poziom moŝe być bardzo zróŝnicoany. MłodzieŜ bardzo lubi otrzymyać na koniec roku, piękne dyplomy uczestnicta Kangurze matematycznym. Szkoda, Ŝe tak trudno jest znaleźć się śród finalistó. Matematyka bez Granic, to g mnie, bardzo ciekay konkurs, integrujący klasę, kształcący umiejętność planoania spólnej pracy, a takŝe ymagający podszlifoania językó obcych ze słonictem matematycznym. Niestety, nie ma teŝ etapu pośredniego, a etap szkolny, organizują sami nauczyciele, korzystając z przysłanych zadań. U mnie szkole najczęściej bierze udział tylko jedna klasa i nie ma Ŝadnego spółzaodnicta. Do konkursó moŝna śietnie przygotoyać młodzieŝ, ale to ymaga kilkuletniej pracy z nimi. Wydaje mi się, Ŝe ośmioklasoa szkoła podstaoa sprzyjała pogłębieniu tej spółpracy i ięcej chętnych miałem róŝnych konkursach. Poza tym ymaga się, aby nauczyciel przygotoyał młodzieŝ ramach godziny dyrektorskiej, czy teraz dodatkoej godz,. oboiązkoej. Ale dajmy na to, jeśli jest kilkoro nauczycieli i jeden przygotouje do konkursó, a inni proadzą zajęcia yrónacze, to on ychodzi na frajera. Musi się iele przygotoyać, a dodatkoo spradzanie prac ucznió zajmuje duŝo czasu - o ile takie spradzanie polega na dialogu mistrza z uczniem. Wiemy przecieŝ, Ŝe do konkursu nie ystarczy chodzić na kółko raz tygodniu. Potrzebna jest jeszcze dodatkoa praca domu, mądrze kieroana przez 19

20 20 nauczyciela. UaŜam, Ŝe poinno się skończyć z płaceniem po róno, a zacząć uzględniać osiągnięcia pracy z uczniem zdolnym. Ciągle słyszę, Ŝe musimy pomagać tym słabszym. oszem, ale to przecieŝ ybitne jednostki są siłą napędoą szelkiego rozoju i im naleŝałoby pośięcać ięcej czasu. Naet przy przyznaaniu nagród, słyszy się komentarz, Ŝe nie arto zbyt róŝnicoać, bo zaiść i pretensje nie są arte tych śmiesznie małych kot. Pozdraiam W dzisiejszych śiecie matematyka postrzegana jest jako BARDZO TRUDNY przedmiot, który ymaga duŝego nakładu pracy. Ucznioie szukają konkursó, które dają im moŝliość pisania osiągnięć na śiadecto, co konsekencji pozala na staranie się o stypendia na szczeblu miejskim, poiatoym, ojeódzkim. Muszą się pojaić konkursy matematyczne, które będą dostosoane do dzisiejszego programu nauczania, gdzie ucznioie na starcie nie yrzucą zadań do kosza, bo roziązanie problemó kosztuje ięcej pracy niŝ zysk, który moŝna osiągnąć. Nagrody rzeczoe juŝ nie ystarczają. Mamy pokolenie, które liczy korzyści... Moim zdaniem konkursy matematyczne poinny bardziej ukazyać zastosoania matematyki Ŝyciu codziennym i okół nas, brakuje matematyki "praktycznej", co zapene przyczyniłoby się do uatrakcyjnienia tychŝe konkursó; mamy teraz czas "konsumpcji" matematyki abstrakcyjnej (naet na poziomie naukoym) 5. Ograniczenia badania Niniejsze opracoanie jest jednym z pierszych podejmujących tematykę konkursó matematycznych Polsce. Pozala to na dokonyane rzeczyistych, oraz przydatnych odkryć, dzięki opisoi zastanej rzeczyistości. Z drugiej strony narzuca to pene ograniczenia ziązane z aspektem pionierskości takiego badania. Głónym i do penego stopnia zasadniczym ograniczeniem niniejszego opracoania jest fakt ynikający z przyczyn metodologicznych ziązanych ze znajomością populacji nauczycieli matematyki, których ucznioie uczestniczą konkursach matematycznych. Nie jest boiem znana liczba takich nauczycieli, podobnie jak cechy demograficzne tej grupy. Brak moŝliości przeproadzenia badania na całej grupie nauczycieli angaŝujących się jakimś stopniu przygotoaniu ucznió do konkursó proadzi do potrzeby korzystania z próby, jednakŝe znajomość rozkładó brzegoych populacji jest konieczne dla takiego skonstruoania próby, by pradopodobieństo znalezienia się danej osoby próbie było znane (Ŝadna próba nie jest losoa, lecz jest znane pradopodobieństo ylosoania danej jednostki, które ze zględu na róŝne rozkłady brzegoe zmiennych uŝyanych do losoania nie jest jednakoe). Drugim zasadniczym ograniczeniem jest deklaratyność ypoiedzi (to dotyczy szelkich sondaŝy i ankiet). W tym przypadku ograniczeniem jest jednak uzyskanie opinii jednej strony osób zaangaŝoanych konkursy tj. nauczycieli matematyki. Postrzeganie poodó uczestnicta ucznió konkursach moŝe być ich perspektyie penego rodzaju projekcją lub stereotypoym postrzeganiem poodó. Ograniczenie jest moŝlie do uniknięcia przez konfrontację z perspektyą samych ucznió i ich subiektynym poczuciem poodó uczestnicta. Podobnie byłoby przypadku pytania o to, jakiego rodzaju konkursó brakuje - tu rónieŝ moŝna przypuszczać, Ŝe perspektyy ucznió i nauczycieli mogą się róŝnić. Trzecim ograniczeniem, ynikającym po części z przyjętej metody przeproadzenia badania (ankieta z pytaniami zamkniętymi) oraz po części z tego, Ŝe badanie jedną z pierszych prób ujęcia tematyki konkursó matematycznych, jest konstrukcja kafeterii odpoiedzi pytań zamkniętych. Zdefinioanie zamkniętej listy np. moŝliych poodó uczestnicta ucznió konkursach zapene nie ujmuje szelkich moŝliych poodó. Zastosoanym tutaj sposobem uniknięcia tego ograniczenia było pozostaienie moŝliości łasnego określenia odpoiedzi polu otartym.