Pomiar popytu i podaży kompetencji na rynku pracy

Transkrypt

1 2011 Pomiar popytu i podaży kompetencji na rynku pracy dr hab. Jarosław Górniak, prof. UJ dr Szymon Czarnik Warszawa, 16 czerwca 2011

2 Plan prezentacji Problemy pomiaru kompetencji Koncepcja badania Pomiar obiektywny vs. deklaratywny Sposoby deklaratywnego pomiaru kompetencji Kompetencje ogólne i ich wymiary Zebrane dane nt. kompetencji i kwalifikacji Przykłady analiz [2]

3 PROBLEMY POMIARU KOMPETENCJI [3]

4 Koncepcja badania kompetencji Popyt ISCO ISCO Podaż Kompetencje /kwalifikacje (braki) Kompetencje /kwalifikacje (samoocena) Pracodawcy Pracownicy Uczniowie / studenci Bezrobotni [4]

5 International Standard Classification of Occupations 1. Jaką pracę Pani wykonuje? Jak się nazywa Pani zawód lub zajęcie? 2. Co Pani w tej pracy robi? Jakie są Pani główne obowiązki? 3. A jak się nazywa Pani stanowisko pracy (stanowisko robocze)? 4. Co produkuje, jakie świadczy usługi, lub czym się zajmuje Pani zakład pracy? [5]

6 Warunki ograniczające sposób pomiaru kompetencji pomiar w ramach szerszego badania sondażowego ograniczenie czasu podtrzymanie pozytywnej atmosfery wywiadu osadzenie pomiaru w kontekście zawodowym jednolity sposób pomiaru dla różnych kompetencji rozróżnienie umiejętności i motywacji możliwośd zestawiania informacji o popycie i podaży [6]

7 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR OBIEKTYWNY WIEDZA Jaka kombinacja klawiszy pozwala kopiować wybrany fragment tekstu? CTRL + A CTRL + C CTRL + V CTRL + X CTRL + Z UMIEJĘTNOŚCI Zaznacz kółkiem, która z liczb będzie większa: [7]

8 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR DEKLARATYWNY INDYWIDUALNY osoba KOLEKTYWNY zawód UOGÓLNIONY zgeneralizowane kompetencje SKONKRETYZOWANY określone czynności, sytuacje samoocena odczucie chęd częstośd minimum średnia ważnośd [8]

9 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR DEKLARATYWNY KOLEKTYWNY UOGÓLNIONY ważnośd The Occupational Information Network (O*NET) U.S. Department of Labor/Employment and Training Administration Jak ważna w Pana/-i obecnej pracy jest umiejętność KRYTYCZNEGO MYŚLENIA? zupełnie nieważna mało ważna ważna bardzo ważna ekstrem. ważna [9]

10 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR DEKLARATYWNY KOLEKTYWNY SKONKRETYZOWANY minimum The Occupational Information Network (O*NET) U.S. Department of Labor/Employment and Training Administration Jaki poziom umiejętności KRYTYCZNEGO MYŚLENIA jest potrzebny do wykonywania Pana/-i obecnej pracy? ustalić, czy podwładny ma dobre usprawiedliwienie spóźnienia ocenić skargę konsumenta i odpowiednio na nią zareagować napisać pozew podważający prawo federalne [10]

11 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR DEKLARATYWNY INDYWIDUALNY SKONKRETYZOWANY częstośd Jak często do wykonania swoich obowiązków zawodowych korzysta Pan/i z programu Excel lub pokrewnego? prawie codziennie 2-3 razy w tygodniu raz w tygodniu 2-3 razy w miesiącu raz w miesiącu rzadziej niż raz w miesiącu nigdy [11]

12 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR DEKLARATYWNY INDYWIDUALNY UOGÓLNIONY samoocena chęd Proszę ocenić poziom swoich umiejętności pod względem organizowania i prowadzenia prac biurowych niski podstawowy średni wysoki bardzo wysoki A czy chciał(a)by Pan(i) wykonywać pracę wymagającą takiej umiejętności? zdec. nie raczej nie ani tak, ani nie raczej tak zdec. tak [12]

13 Sposoby pomiaru kompetencji POMIAR DEKLARATYWNY INDYWIDUALNY UOGÓLNIONY samoocena chęd PLUSY prostota rozróżnienie umiejętności i motywacji kompetencje aktywne jednolita forma pytao różne kompetencje pracownicy i pracodawcy MINUSY ogólnikowośd potencjalna rozbieżnośd między deklaracjami a rzeczywistością układ odniesienia porównywalnośd różne grupy pracowników pracownicy i pracodawcy [13]

14 Kontekst zawodowy (badanie pracobiorców) Różne rodzaje pracy wymagają różnych umiejętności i zdolności. Często jest tak, że w jednej lub dwóch dziedzinach nasze możliwości są w miarę wysokie, podczas gdy w innych są one znacznie niższe. Każdy ma też pewne wyobrażenie o tym, jaką pracę chciałby wykonywad. Niekiedy bardzo dobrze potrafimy coś robid, ale nie chcemy wykonywad pracy z tym związanej. Z drugiej strony, możemy bardzo chcied wykonywad pewną pracę, ale na razie nie mied jeszcze wystarczających umiejętności. [14]

15 Kontekst zawodowy (badanie pracobiorców) Teraz przeczytam Panu(-i) listę różnych umiejętności. Przy każdej z nich poproszę Pana(-ią) o ocenę poziomu własnych umiejętności pod tym względem na 5-punktowej skali, gdzie 1 oznacza poziom niski, 2 podstawowy, 3 średni, 4 wysoki, i 5 bardzo wysoki. Następnie zapytam Pana(-ią), czy chciał(a)by Pan(i) wykonywad pracę wymagającą takiej umiejętności i poproszę o odpowiedź na 5-punktowej skali, gdzie 1 oznacza zdecydowanie nie, 2 raczej nie, 3 ani tak, ani nie, 4 raczej tak, i 5 zdecydowanie tak. [15]

16 11 klas kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych LUD Kontakty z innymi ludźmi SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd KIE Zdolności kierownicze i organizacja pracy ART Zdolności artystyczne i twórcze TCH Obsługa, montowanie i naprawa urządzeo FIZ Sprawnośd fizyczna DYS Dyspozycyjnośd [16]

17 Wymiary kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo szybkie streszczanie dużej ilości tekstu KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu logiczne myślenie, analiza faktów BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych LUD Kontakty ciągłe z uczenie innymi ludźmi się nowych rzeczy SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd KIE Zdolności kierownicze i organizacja pracy ART Zdolności artystyczne i twórcze TCH Obsługa, montowanie i naprawa urządzeo FIZ Sprawnośd fizyczna DYS Dyspozycyjnośd [17]

18 Wymiary kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu wykonywanie prostych rachunków BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych wykonywanie zaawansowanych obliczeo matematycznych LUD Kontakty z innymi ludźmi SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd KIE Zdolności kierownicze i organizacja pracy ART Zdolności artystyczne i twórcze TCH Obsługa, montowanie i naprawa urządzeo FIZ Sprawnośd fizyczna DYS Dyspozycyjnośd [18]

19 Wymiary kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych podstawowa znajomośd pakietu typu MS Office LUD Kontakty z innymi ludźmi wykorzystanie Internetu: przeszukiwanie stron SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd internetowych, obsługa poczty elektronicznej KIE Zdolności znajomości kierownicze specjalistycznych i organizacja programów, pracy umiejętnośd ART Zdolności pisania artystyczne programów i twórcze czy tworzenia stron internetowych TCH Obsługa, montowanie i naprawa urządzeo FIZ Sprawnośd fizyczna DYS Dyspozycyjnośd [19]

20 Wymiary kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych LUD Kontakty z innymi ludźmi SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd współpraca w grupie KIE Zdolności kierownicze i organizacja pracy łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami ART Zdolności artystyczne i twórcze czy klientami TCH Obsługa, bycie montowanie komunikatywnym i naprawa i jasne urządzeo przekazywanie myśli FIZ Sprawnośd rozwiązywanie fizycznakonfliktów pomiędzy ludźmi DYS Dyspozycyjnośd [20]

21 Wymiary kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych LUD Kontakty z innymi ludźmi SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd KIE Zdolności samodzielne kierownicze podejmowanie i organizacja decyzji pracy ART Zdolności przedsiębiorczośd artystyczne i i twórcze przejawianie inicjatywy TCH Obsługa, kreatywnośd montowanie (bycie i naprawa innowacyjnym, urządzeo FIZ Sprawnośd wymyślanie fizyczna nowych rozwiązao) DYS Dyspozycyjnośd odpornośd na stres terminowa realizacja zaplanowanych działao [21]

22 Wymiary kompetencji ogólnych Treśd kompetencji KOG Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków MAT Wykonywanie obliczeo KOM Obsługa komputera i wykorzystanie internetu BIU Organizowanie i prowadzenie prac biurowych LUD Kontakty z innymi ludźmi SAM Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatywy, terminowośd KIE Zdolności kierownicze i organizacja pracy ART Zdolności artystyczne i twórcze TCH Obsługa, gotowośd montowanie do częstych i naprawa wyjazdów urządzeo elastyczny czas pracy (bez stałych godzin pracy) FIZ Sprawnośd fizyczna DYS Dyspozycyjnośd [22]

23 Kompetencje i kwalifikacje BADANIA LUDNOŚCI kompetencje (standard) wykształcenie języki doświadczenie zawodowe odbyte szkolenia i samokształcenie -- chęd zdobycia kwalifikacji prawo jazdy certyfikaty -- chęd zdobycia certyfikatów BADANIA PRACODAWCÓW POSZUKIWANI PRACOWNICY kompetencje (standard) wykształcenie / wyuczony zawód doświadczenie / wiek / płed 3 najważniejsze umiejętności języki certyfikaty PRACOWNICY TRUDNI DO ZNALEZIENIA brakujące umiejętności / uprawnienia brak doświadczenia brak motywacji do pracy ZATRUDNIENI brakujące kompetencje tematy szkoleo [23]

24 PRZYKŁADY ANALIZ [24]

25 Umiejętności i motywacje [25]

26 Umiejętności i motywacje [26]

27 Umiejętności i motywacje [27]

28 Kompetencyjne wymagania pracodawców Zawód szukanego pracownika LUD SAM DYS KOG FIZ KOM MAT KIE BIU TCH ART Śr. Odch 1 Wyższa kadra kier. 3,4 3,3 2,8 2,8 1,4 2,7 2,3 3,0 1,7 1,0 0,9 2,30 0,76 2 Specjaliści 3,1 3,1 2,4 2,8 1,2 2,9 1,7 1,5 1,6 0,7 1,0 2,00 0,78 3 Średni personel 3,2 3,1 2,5 2,4 1,5 2,6 2,0 1,3 1,8 0,7 0,8 2,00 0,72 4 Prac. biurowi 2,9 3,0 2,2 1,9 1,2 2,5 2,0 0,9 2,1 0,6 0,4 1,79 0,75 5 Prac. usł. i sprzed. 3,1 2,5 2,1 1,8 1,7 1,8 1,5 1,1 1,0 0,4 1,1 1,65 0,57 7 Rob. przem. i rzem. 2,3 2,5 2,1 1,6 2,7 0,8 1,3 0,9 0,2 1,7 0,6 1,51 0,69 8 Operatorzy i mont. 2,6 2,5 2,8 1,6 2,5 0,6 1,2 0,8 0,3 1,9 0,2 1,52 0,84 9 Robotn. niewykw. 2,3 2,6 3,0 2,0 2,9 0,6 1,3 0,9 0,6 1,0 0,2 1,57 0,88 Ogółem 2,8 2,8 2,4 2,1 1,9 1,8 1,6 1,2 1,1 1,1 0,7 1,75 0,58 [28]

29 Braki kompetencyjne wśród kandydatów Kategoria zawodowa ZAW SAM LUD KWA KOM KOG FIZ JEZ INN DYS TCH ART N 21 Spec. n. fiz., mat. i tech. 63% 1% 0% 28% 12% 0% 0% 1% 29% 0% 0% 0% Spec. ds. zdrowia 2% 0% 15% 82% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Spec. nauczania i wych. 2% 48% 48% 2% 0% 0% 0% 0% 2% 48% 0% 48% Spec. ds.. ekon. i zarządz. 86% 1% 0% 12% 0% 1% 0% 1% 0% 0% 0% 0% Spec. ds. techn inf-kom. 55% 0% 1% 8% 37% 0% 8% 0% 0% 0% 0% 0% Śr. pers. fiz/chem/ tech. 99% 35% 0% 34% 11% 35% 35% 0% 0% 0% 0% 0% Śr.pers. ds biznesu i adm. 47% 15% 21% 0% 0% 0% 0% 15% 10% 5% 0% 14% Prac. usług osobistych 83% 29% 29% 0% 0% 11% 0% 0% 5% 0% 0% 0% Sprzedawcy i pokrewni 48% 17% 36% 0% 6% 29% 0% 0% 0% 6% 0% 0% Rob. bud. i pokr. (bez el.) 50% 27% 4% 0% 0% 0% 18% 0% 5% 0% 5% 0% Rob. obr. met, mech. 44% 11% 0% 1% 0% 0% 0% 26% 1% 26% 28% 0% Elektrycy i elektronicy 34% 0% 31% 8% 11% 0% 0% 0% 0% 0% 16% 0% Rob. (spoż., drzew., tekst.) 65% 34% 0% 15% 0% 1% 1% 0% 0% 0% 1% 0% Kierowcy i oper. pojazdów 47% 65% 0% 8% 0% 28% 20% 0% 45% 0% 0% 0% 21 Ogółem 47% 18% 15% 11% 8% 6% 6% 6% 5% 4% 4% 3% 612 [29]

30 K O M P E T E N C J E Braki kompetencyjne wśród zatrudnionych Wielkośd firmy Ogółem N ogółem (1268) (3696) (2746) (1025) (138) (8873) SAM 23% 29% 32% 30% 33% 24% LUD 18% 16% 19% 27% 31% 18% KOM 11% 10% 10% 9% 13% 11% TCH 5% 7% 6% 8% 4% 5% KOG 3% 2% 2% 3% 3% 3% BIU 2% 2% 4% 3% 4% 2% KIE 1% 2% 5% 14% 19% 1% FIZ 1% 1% 3% 1% 1% 1% ART 1% 0% 0% 0% 0% 0% DYS 0% 1% 1% 1% 0% 0% MAT 0% 0% 0% 0% 1% 0% zawodowe 56% 55% 47% 50% 49% 56% języki 5% 5% 13% 10% 14% 5% kwalifikacje 4% 4% 7% 9% 11% 4% inne 2% 4% 5% 8% 9% 2% [30]

31 Samoocena kompetencji różnice między kategoriami wiekowymi [31]

32 Samoocena kompetencji różnice między mężczyznami i kobietami Główny zawód LUD DYS SAM FIZ KOG MAT KIE KOM BIU TCH ART 1 Wyższa kadra kier. 0,06 0,28 0,01 0,35-0,09 0,00-0,02 0,10-0,33 1,22-0,28 2 Specjaliści 0,00 0,26 0,06 0,27 0,21 0,34 0,20 0,39-0,02 0,98-0,20 3 Średni personel 0,06 0,27 0,16 0,40 0,15 0,03 0,22 0,28-0,32 1,22-0,11 4 Prac. biurowi -0,03 0,16 0,01 0,28-0,09-0,19-0,10-0,02-0,64 0,87-0,45 5 Prac. usł. i sprzed. 0,17 0,39 0,19 0,33 0,23 0,12 0,33 0,37 0,01 1,10-0,13 6 Roln, ogr., leśn., ryb. -0,12 0,15-0,02 0,17 0,05 0,02 0,02 0,05-0,28 1,17-0,31 7 Rob. przem. i rzem. 0,13 0,52 0,30 0,43 0,20 0,26 0,37 0,40-0,01 1,35-0,20 8 Operatorzy i mont. 0,14 0,26 0,24 0,34 0,09-0,01 0,28 0,16-0,01 0,90-0,18 9 Robotn. niewykw. 0,01 0,30 0,06 0,41 0,05 0,06 0,10 0,29-0,13 1,07-0,14 Ogółem -0,10 0,18-0,05 0,25-0,10-0,09-0,04-0,09-0,42 1,15-0,33 * Wartości dodatnie oznaczają przewagę mężczyzn, ujemne przewagę kobiet. [32]

33 Monetarny wymiar kompetencji regresja zarobków przy kontroli wieku i płci Główny zawód KOG KOM SAM KIE LUD MAT BIU FIZ DYS TCH ART. 1 Wyższa kadra kier Specjaliści Średni personel Prac. biurowi Prac. usł. i sprzed Roln, ogr., leśn., ryb Rob. przem. i rzem Operatorzy i mont Robotn. niewykw Tabela zawiera współczynniki regresji dla poszczególnych kompetencji, wyliczone w modelach prognozujących zarobki na podstawie trzech zmiennych niezależnych: poziomu danej kompetencji, wieku oraz płci badanych. Uwzględniono osoby o zarobkach nie przekraczających 10 tys. złotych. Puste pola w tabeli oznaczają brak istotnej zależności. [33]

34 Dziękujemy za uwagę. dr hab. Jarosław Górniak, prof. UJ dr Szymon Czarnik [34]