Scenariusz lekcji fizyki Temat: OD CZEGO ZALEŻY SIŁA TARCIA?

Transkrypt

1 Scenariusz lekcji fizyki Temat: OD CZEGO ZALEŻY SIŁA TARCIA? I KLASA- Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego Studenci Uniwersytetu Szczecińskiego prowadzący lekcje fizyki: Sylwia Tillack, Ewelina Świerczewska Pod kierunkiem nauczyciela fizyki- B.Sacharskiej Podręcznik wyd. Zamkor : część I Dział: Siły w przyrodzie. Temat w podręczniku: Tarcie, siła tarcia / str. 118/ Czas lekcji: 1 godzina lekcyjna Cele kształcące, poznawcze: Uczeń podaje rodzaje siły tarcia; podaje przyczyny występowania siły tarcia, wymienia niektóre sposoby zmniejszania i zwiększania tarcia, podaje przykłady ciał między którymi działają siły tarcia, wykazuje, że tarcie występujące przy toczeniu ma mniejszą wartość niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim, rozpoznaje przykłady pożytecznego i szkodliwego działania siły tarcia, podaje przykłady sił występujących w przyrodzie; sprawdza, udowadnia od czego zależy siła tarcia; wykonuje doświadczenie w celu ustalenia zależności siły tarcia od siły nacisku, wykonuje doświadczenie w celu ustalenia zależności siły tarcia od rodzaju powierzchni ustala wzór zależności wartości siły tarcia od rodzaju powierzchni trących i wartości siły nacisku, T=f F N, analizuje i interpretuje go; wyjaśnia zjawisko tarcia na podstawie oddziaływań międzycząsteczkowych, rozwiązuje jakościowe problemy dotyczące sił tarcia. Cele wychowawcze: Uczeń ma świadomość, że obserwacja, pomiar, eksperyment to metoda poznawania praw i zjawisk przyrodniczych korzysta z nich zarówno w szkole, jaki i na co dzień; kształtowanie samooceny własnych umiejętności; Środki dydaktyczne: karta pracy, podręcznik, klocki, siłomierz, różne powierzchnie, kula, zeszyty przedmiotowe; Metody: obserwacja; dyskusja kierowana; eksperyment uczniowski w grupach. Przebieg lekcji: Etapy lekcji Czynności nauczyciela Czynności ucznia Wprowadzenie do lekcji Część właściwa 1.Powitanie uczniów, sprawdzenie obecności, ilościowe sprawdzenie zadania domowego. 2.Odwołanie do wiedzy z lekcji poprzedniej. 3.Uświadomienie uczniom celów lekcji. 4.Wprowadza pojęcie siły tarcia. 1. Nauczyciel inspiruje uczniów prezentując proste przykłady występowania sił tarcia. 2. Nauczyciel przedstawia proste 1. Przygotowują się do lekcji, słuchają i odpowiadają na pytania nauczyciela, odwołując się do wiadomości zdobytych na ostatnich zajęciach. 2. Zapisują temat lekcji w zeszytach. 3. Podaje przykłady występowania sił tarcia w przyrodzie i sytuacjach codziennych. 1. Słuchają uważnie uwag nauczyciela, uzupełniają jego uwagi. 2. Obserwują doświadczenia i wyciągają wnioski. 3. W grupach uczniowie planują doświadczenie,

2 Część końcowa doświadczenia, służące dokonania podziału sił tarcia (statyczne i kinetyczne). 3. Dokonuje podziału sił tarcia ze względu na rodzaj i omawia każdy z nich. 4. Dzieli uczniów na grupy i rozdaje zestawy do doświadczeń oraz karty pracy. 5. Kontroluje pracę uczniów w grupach. 6. Po doświadczeniach wspólnie z klasą podsumowuje wnioski i pomaga uświadomić uczniom odpowiednie zależności. 1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia. 2. Nauczyciel omawia pracę domową i pobudza do refleksji na temat pracy ucznia na lekcji. wykonują je, prezentują wyniki obserwacji i wnioski. 4. Uczniowie po krótkiej dyskusji uzupełniają kartę pracy jako podsumowanie zebranych wniosków. 1. Uczniowie wskazani przez nauczyciela, czytają tekst zadania i uzupełniają brakujące części zadania. 2. Uczniowie uważnie słuchają uwag nauczyciela na temat pracy domowej. 3. Samoocena uczniów. Podsumowanie: Na podsumowanie zajęć nauczyciel razem z uczniami dokonuje analizy tekstu, który kończy kartę pracy ucznia. Wyprowadza wzór na siłę tarcia, omawia poszczególne czynniki wzoru i razem z uczniami odpowiada na pytanie zadane w temacie lekcji, a mianowicie od czego zależy siła tarcia. Praca domowa: W ramach pracy domowej nauczyciel prosi uczniów, by odszukali w dostępnych im pomocach naukowych wartości współczynnika tarcia dla niektórych materiałów, np. drewno po drewnie, guma po betonie, stal po lodzie, itp.

3 Ćwiczenie Uzupełnij: KARTA PRACY OD CZEGO ZALEŻY SIŁA TARCIA? Zjawisko występowania oporu podczas przemieszczania jednego ciała względem drugiego nazywamy. Natomiast. to siła pojawiająca się na styku powierzchni dwóch ciał. Siły tarcia przeciwdziałają ruchowi danego ciała. Wyróżniamy dwa rodzaje tarcia:.. i.., które są ściśle związane z tym czy ciało pozostaje w ruchu. Gdy jedno ciało ślizga się po drugim, mówimy o tarciu. natomiast gdy jedno ciało.. się po drugim, to tarcie towarzyszące temu ruchowi nazywamy tarciem tocznym. Doświadczenie 1 Od czego zależy tarcie? *Przebieg doświadczenia I: Przygotować wolne miejsce na ławce do przebiegu doświadczenia; Przygotuj klocek i siłomierz; Zaczep siłomierzem klocek o haczyk; Ciągnij -poziomo wzdłuż ławki- za wolny koniec siłomierza, tak aby klocek poruszał się ruchem Następnie ciągnij siłomierz z klockiem( poziomo) po zeszycie, a później po papierze ściernym; Odczytaj wartości siły F z siłomierza i zapisz wyniki w tabelce; Obserwacje RODZAJ POWIERZCHNI F (N) Wnioski z doświadczenia: Wartość siły tarcia kinetycznego.. od pola powierzchni styku ciał przesuwających się względem siebie. Wartość siły tarcia od rodzaju powierzchni trących o siebie ciał. Wartość siły tarcia jest.., gdy klocek przemieszcza się po chropowatej powierzchni papieru ściernego.

4 Doświadczenie 2 Od czego zależy tarcie? Przebieg doświadczenia II: Przygotować wolne miejsce na ławce do przebiegu doświadczenia; Przygotuj dwa klocki i siłomierz; Zaczep siłomierzem klocek o haczyk; Ciągnij -poziomo wzdłuż ławki- za wolny koniec siłomierza, tak aby klocek poruszał się ruchem Zaczep dwa klocki (o siebie za pomocą haczyków),a siłomierzem klocek o haczyk; Ciągnij -poziomo wzdłuż ławki- za wolny koniec siłomierza, tak aby klocki poruszały się ruchem Następnie ułóż dwa klocki na siebie (połóż jeden klocek na drugiego); Zaczep siłomierzem klocek (ten, który styka się z powierzchnią ławki) o haczyk; Ciągnij -poziomo wzdłuż ławki- za wolny koniec siłomierza, tak aby klocki poruszały się ruchem Sytuacja I: Sytuacja II: Sytuacja III:

5 Obserwacje Sytuacja I Sytuacja II Sytuacja III F (N) Wnioski: Wartość siły tarcia jest.. zarówno w przypadku, gdy dwa klocki połączone są ze sobą jak i gdy klocki ułożone są jeden na drugim. Wartość siły tarcia kinetycznego w sytuacji II jest.. większa niż w sytuacji I.Wartość tarcia kinetycznego zależy od wartości.. ciało do podłoża. Siła tarcia wyraża się wzorem: gdzie T=f F N f - współczynnik proporcjonalności (różny dla różnych powierzchni ) F N - wartość siły nacisku jednego ciała na drugie. F N =mg Kierunek wektora siły tarcia jest zgodny z kierunkiem ruchu ciała. Zwrot wektora tej siły natomiast jest przeciwny do wektora prędkości.