Rak w gruczolaku wielopostaciowym dużych gruczołów ślinowych analiza kliniczno-patologiczna

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Rak w gruczolaku wielopostaciowym dużych gruczołów ślinowych analiza kliniczno-patologiczna"

Transkrypt

1 Rak w gruczolaku wielopostaciowym dużych gruczołów ślinowych analiza kliniczno-patologiczna Carcinoma ex pleomorphic adenoma of major salivary glands a clinicopathologic review Dominik Stodulski 1, Robert Rzepko 2, Bożena Kowalska 1, Czesław Stankiewicz 1 1 Katedra i Klinika Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani AM w Gdańsku Kierownik: prof. dr hab. n. med. C. Stankiewicz 2 Katedra i Zakład Patomorfologii AM w Gdańsku Kierownik: dr hab. med. J. Jaśkiewicz, prof. nadzw. AMG Summary Background. Pleomorphic adenoma (PA) is the most common neoplasm of the major salivary glands. There are three subtypes of malignant PA: carcinoma ex pleomorphic adenoma (CXPA); carcinosarcoma (true malignant mixed tumor) and metastasizing pleomorphic adenoma. The most common subtype of malignant PA is CXPA which develops in primary or recurrent PA. For proper diagnosis of CXPA, a statement of coexistence of pleomorphic adenoma and carcinoma (or carcinoma after prior PA surgery) is needed. Own material is presented because of rarity and clinicopathologic specificity of this neoplasm. Methods. Retrospective analysis of the medical data of 19 patients who were treated at our department because of CXPA from 1990 to 2002 was done. The following clinical factors were evaluated: age, sex, symptoms (time of lasting, evolution), tumor size, invasion of the adjacent structures and facial nerve, neck nodes, clinical stage, treatment outcome. One pathologist reviewed histological material of 18 out of 19 patients who had been operated and pathological factors such as sensitivity and accuracy of fine needle aspiration biopsy, grade, histology and proportion of malignant component in tumor, lymph nodes metastases were analyzed. Results. There were 11 men and 8 women, the mean age was 57 years. In 15 cases, tumor was localized in the parotid and in 4 in the submandibular gland. Two patients had history of prior surgery of PA. Duration of symptoms of benign PA was from 2 to 40 years (mean 17,8 years). Symptoms of malignant transformation occurred in 15 patients, the most common were rapid enlargement of tumor, pain and facial nerve palsy. Tumor size varied from 2 to 20 cm with a mean of 6 cm. In 14 patients, the neck was evaluated clinically as No, in 5, examination identified enlarged lymph nodes. Adjacent structures were invaded by neoplasm in 5 cases. Sensitivity and accuracy of fine needle aspiration biopsy in detection of malignant character of PA were 60% and 46% respectively. 17 out of 18 tumors reviewed by the pathologist were high grade. Only in 6 patients, proportion of carcinoma in the mass was less than 50%. The most common malignant component in CXPA was adenocarcinoma (9 cases) and undifferentiated carcinoma (6 cases). Pathologic examination showed metastases to the lymph nodes in 7 out of 10 patients with prior neck dissection. 16 patients were treated surgically (12 of them had also radiation therapy) and 3 patients underwent only (chemo)radiotherapy. Determinate survival at 5 years was 73,6% and in the group treated surgically (alone or with postoperative irradiation) 87,5%. Conclusions. Malignant transformation of PA occurs in 5 to 25% untreated patients, usually after years and warning symptoms are present in the most cases. Fine needle aspiration biopsy has insufficient sensibility and accuracy in detection of malignant character of PA. Clinical picture and histopathological examination determinate the diagnosis of CXPA. Proper histological classification of malignant component can be found difficult. Surgical treatment (alone or with postoperative irradiation), if possible, allows to achieve good locoregional control of CXPA. 5-years survival varied between 30 to 76%. The best method of prevention and treatment of CXPA is early and radical removal of all major salivary glands tumors. Hasła indeksowe: gruczolak wielopostaciowy, złośliwy guz mieszany, rak w gruczolaku wielopostaciowym, duże gruczoły ślinowe Key words: pleomorphic adenoma, malignant mixed tumor, carcinoma ex pleomorphic adenoma, major salivary glands Otolaryngol Pol 2007; LXI (5): by Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów. 687

2 D. Stodulski i inni WSTĘP Gruczolak wielopostaciowy (GW), dawniej zwany guzem mieszanym, jest najczęstszym łagodnym nowotworem zarówno dużych, jak i małych gruczołów ślinowych. Histologicznie GW zbudowany jest z komponentu nabłonkowego oraz mezenchymalnego i cechuje się różnorodnością obrazów mikroskopowych. Wyróżnia się cztery typy histologiczne: przeważnie myksoidalny, o równym rozkładzie komponentów komórkowych i myksoidalnych, przeważnie komórkowy i wysoce komórkowy. Leczeniem z wyboru jest chirurgiczne usunięcie, jednakże brak ciągłości torebki otaczającej guz i obecność wypustek bądź ognisk satelitarnych nowotworu w miąższu ślinianki mogą być przyczyną braku radykalności zabiegu (zwłaszcza przy próbie wyłuszczenia guza), co zazwyczaj skutkuje wznową (a raczej chorobą rezydualną) nawet po wielu latach. Uważa się, że typy myksoidalne cechują się wyższym odsetkiem nawrotów [4]. GW występuje również w postaci złośliwej i jako jeden z nielicznych nowotworów łagodnych może ulec przemianie złośliwej [2, 4]. Wyróżnia się trzy typy złośliwej postaci gruczolaka wielopostaciowego lub inaczej złośliwego guza mieszanego: rak w gruczolaku wielopostaciowym (RWG), prawdziwy złośliwy guz mieszany oraz przerzutujący gruczolak wielopostaciowy (PGW). Prawdziwy złośliwy guz mieszany jest niezmiernie rzadkim, ale bardzo agresywnym nowotworem, w którym obie komponenty mają charakter złośliwy nabłonkowa raka, a podścielisko mięsaka, dlatego nazywany jest mięsakorakiem (carcinosarcoma). Złośliwa komponenta nabłonkowa ma zazwyczaj utkanie raka płaskonabłonkowego, raka przewodowego ślinianek lub gruczolakoraka, natomiast w podścielisku stwierdza się najczęściej chondrosarcoma, fibrosarcoma, leiomyosarcoma, osteosarcoma [8, 12]. Mianem przerzutującego gruczolaka wielopostaciowego określa się guz oceniany jako łagodny GW, w którym po chirurgicznym usunięciu stwierdza się obecność przerzutów odległych, zazwyczaj w płucach, kościach, jamie brzusznej i tkankach miękkich. Przerzuty rozprzestrzeniają się wyłącznie drogą krwi, zazwyczaj po kilkunastu latach (od 3 do 22) po pierwotnym leczeniu i są zwykle związane ze wznową miejscową tego nowotworu. Mikroskopowo nie można odróżnić zwykłego GW od PGW, co więcej w obrazie histologicznym przerzutów nie ma cech złośliwości, natomiast na poziomie molekularnym stwierdza się zmiany podobne do występujących w innych postaciach złośliwego gruczolaka wielopostaciowego. Mimo łagodnego histologicznie obrazu PGW, przebieg kliniczny tego nowotworu cechuje się aż 20% śmiertelnością [4, 6]. Zarówno prawdziwy złośliwy guz mieszany, jak i przerzutujący gruczolak wielopostaciowy występują niezmiernie rzadko i są przedmiotem doniesień kazuistycznych [4, 5, 8, 12]. Najczęstszą postacią złośliwego guza mieszanego jest RWG, który rozwija się w pierwotnym lub nawrotowym łagodnym gruczolaku wielopostaciowym. Do jego rozpoznania konieczne jest stwierdzenie współwystępującego utkania guza mieszanego i raka lub raka po uprzednio usuniętym gruczolaku wielopostaciowym [2,9]. Ze względu na rzadkość występowania RWG i specyficzność tego typu nowotworu przedstawiono własny materiał kliniczny. MATERIAŁ I METODY Spośród chorych leczonych w latach w Klinice Otolaryngologii AM w Gdańsku z powodu nowotworów dużych gruczołów ślinowych, wyodrębniono pacjentów z rozpoznaniem RWG i na podstawie dokumentacji medycznej przeprowadzono retrospektywną analizę. Okres badań był podyktowany możliwością pełnego dostępu do dokumentacji medycznej oraz 5-letnią obserwacją wyników leczenia (follow-up). Materiał histopatologiczny wszystkich operowanych chorych został ponownie przejrzany i zweryfikowany przez jednego patologa. Do badania włączono tylko tych chorych, u których rak współistniał z utkaniem gruczolaka wielopostaciowego lub rak wystąpił jako wznowa po uprzednio usuniętym gruczolaku wielopostaciowym, a także jednego pacjenta z olbrzymim gruczolakiem wielopostaciowym z obecnością komórek raka w BAC i cechami mnogich przerzutów do płuc. 19 chorych spełniało kryteria włączenia. Analizowano cechy kliniczne, takie jak: wiek, płeć, objawy i czas ich trwania oraz ewentualną ewolucję w związku ze zezłośliwieniem guza, wielkość guza, naciekanie struktur otaczających i nerwu twarzowego, stan węzłów chłonnych, zaawansowanie kliniczne, wyniki leczenia, a także cechy histopatologiczne: czułość i trafność BAC, stopień złośliwości, utkanie komponenty złośliwej, procent komponenty złośliwej w guzie, obecność przerzutów węzłowych. 688

3 Rak w gruczolaku wielopostaciowym dużych gruczołów ślinowych Liczba chorych Podczas analizy zaawansowania klinicznego napotkaliśmy w części przypadków trudności w ustaleniu cechy T na podstawie wielkości guza. W przypadku RWG często główną masę guza stanowi łagodny gruczolak, co przy braku lub niewielkim naciekaniu przez raka struktur otaczających i nerwu twarzowego zawyża zaawansowanie kliniczne. W związku z powyższymi wątpliwościami nie analizowano zaawansowania klinicznego na podstawie TNM. WYNIKI >20 Lata Ryc 1. Czas trwania objawów GW przed przemianą złośliwą Objawy i cechy kliniczne W 15 przypadkach guz był zlokalizowany w śliniance przyusznej, a u 4 pacjentów w podżuchwowej. U dwóch chorych z lokalizacją przyuszniczą nowotwór miał charakter nawrotowy. W badanej grupie było 11 mężczyzn i 8 kobiet, w wieku od 39 do 81 lat (średnia wieku wynosiła 57 lat). Głównym objawem gruczolaka wielopostaciowego przed zezłośliwieniem była obecność wolno powiększającego się guza okolicy przedusznej, niepowodującego istotnych dolegliwości. Czas trwania objawów łagodnego nowotworu wahał się od 2 do 40 lat, średnio wynosił 17, 8 lat. W przypadku zmian nawrotowych wznowa wystąpiła po 4 i 19 latach i kolejno przez 5 i 3 lata nie budziła podejrzenia złośliwości (ryc. 1). Objawy budzące podejrzenie przemiany złośliwej gruczolaka wielopostaciowego zaobserwowało 15 chorych. 11 pacjentów miało co najmniej dwa objawy przemiany złośliwej. Najczęściej był to szybki wzrost guza (10 przypadków), następnie ból i parastezje [8], niedowład nerwu twarzowego [5], naciek lub obrzęk okolicy przedusznej [4], unieruchomienie guza [2], otalgia [2], szczękościsk [1] oraz Tabela I. Objawy przemiany złośliwej gruczolaka wielopostaciowego Objawy Liczba chorych szybki wzrost guza 10 bolesność / parestezje 8 niedowład n.vii / gałązki brzeżnej żuchwy n.vii 5 naciek /obrzęk 4 unieruchomienie 2 otalgia 2 szczękościsk 1 owrzodzenie / krwawienie z guza 1 bez objawów 4 owrzodzenie skóry i krwawienie [1]. Żaden chory nie zauważył niepokojącego powiększenia węzłów chłonnych szyi. Chorzy zgłaszali się do lekarza z powodu wyżej wymienionych objawów po 1 do 24 miesiącach (średnio 5,5 miesiącach), najszybciej z powodu owrzodzenia skóry okolicy przedusznej i niedowładu nerwu VII, najpóźniej w związku z zaobserwowanym szybszym wzrostem guza i dolegliwościami bólowymi. W ocenie klinicznej wielkość guza wahała się od 2 do 20 cm (średnio 6 cm), dwa guzy można było zaliczyć do olbrzymich gruczolaków wielopostaciowych (średnica powyżej 15 cm). Węzły chłonne określone jako N0 były u 14 chorych, u pozostałych 5 były powiększone (tab. I). U 9/15 chorych z lokalizacją guza w obrębie ślinianki przyusznej zajęty był płat powierzchowny i głęboki, u 3 pacjentów zmiana była zlokalizowana tylko w płacie powierzchownym, a u kolejnych 3 w obu płatach i przestrzeni przygardłowej. W 5 przypadkach (4 ślinianka przyuszna i 1 podżuchwowa) nowotwór naciekał nerw twarzowy i/lub struktury otaczające, takie jak: przewód słuchowy zewnętrzny i małżowinę uszną (2 chorych), skórę policzka [4], mięsień żwacz [1], podstawę czaszki [1] oraz tętnicę szyjną wewnętrzną [1]. Cechy patologiczne Preparaty mikroskopowe wszystkich operowanych chorych (16 preparatów operacyjnych i 2 wycinki z guzów) były ponownie obejrzane i zweryfikowane przez tego samego patologa. Przedoperacyjną biopsję cienkoigłową (BAC) wykonano u wszystkich 19 chorych, u 18 możliwa była weryfikacja histopatologiczna. U 3 chorych wynik biopsji był niediagnostyczny. Czułość BAC w wykrywaniu złośliwego charakteru zmiany wynosiła 60% (wynik prawdziwie dodatni 9/15); w 7 przypadkach ustalono prawidłowe rozpoznanie cytologiczne 689

4 D. Stodulski i inni RWG, a w 2 stwierdzono jedynie komórki raka. W 6 przypadkach w badaniu cytologicznym rozpoznano GW bez atypii komórkowej. Patolog dokonał ponownej histologicznej klasyfikacji komponenty złośliwej guzów, w 5 przypadkach zmieniając pierwotne rozpoznanie. Najczęstszym utkaniem komponenty złośliwej był rak gruczołowy (bez innej specyfikacji) 9 chorych, u 6 rozpoznano raka niezróżnicowanego i po jednym przypadku raka śluzowo-naskórkowego, raka mioepitelialnego i raka płaskonabłonkowego. U 17/18 chorych określono stopień złośliwości jako wysoki (high grade). W 3 przypadkach rak nie przekraczał torebki gruczolaka wielopostaciowego (rak wewnątrztorebkowy). Określenie wielkości komponenty złośliwej w stosunku do całego guza było możliwe u 15 chorych. U 6 z nich rak zajmował mniej niż 50% całego guza, u pozostałych procent komponenty złośliwej przekraczał 50%. U 10 chorych, u których wykonano operację węzłową szyi, przerzuty węzłowe stwierdzono w 7 przypadkach, z czego 3 byli to chorzy klasyfikowani jako N0. Rodzaj leczenia Leczenie chirurgiczne zastosowano u 16 chorych. U 3 wykonano parotidektomię zachowawczą, a u 11 radykalną (przy czym u 4 z rekonstrukcją nerwu twarzowego nerwem usznym większym). Jednoczasową operację węzłową wykonano u 10 chorych elektywną u 6, a terapeutyczną u 4. U 12 chorych zastosowano uzupełniającą radioterapię. Od leczenia chirurgicznego odstąpiono u 2 pacjentów z powodu przeciwwskazań ogólnych, a u jednego z powodu obecności zmian o charakterze metastatycznych w płucach w badaniu radiologicznym. Chorzy ci byli leczeni chemioradioterapią. Wyniki leczenia i przeżycie Wyniki leczenia chorych nieoperowanych są złe, w żadnym z przypadków nie uzyskano regresji zmiany i przeżycia dłuższego niż rok. W grupie 4 chorych leczonych wyłącznie operacyjnie ze względu na małe rozmiary guza uzyskano dobre wyniki, pacjenci ci pozostają bez cech nowotworu od 5 do 10 lat. W grupie 12 chorych leczonych metodą skojarzoną czas przeżycia bez cech nowotworu od 5 do 8 lat uzyskano u 6 osób. U 6 chorych doszło do nawrotu choroby, u 3 wystąpiła wznowa węzłowa w okresie od 2 do 6 miesięcy, u jednego wznowa wieloogniskowa (z przerzutem do płuc) po roku, a u kolejnego po 4 latach stwierdzono obecność przerzutów do płuc i kości. Jedna pacjentka z powodu wznowy miejscowej była dwukrotnie reoperowana, jednakże nieradykalnie. DYSKUSJA RWG jest rzadkim nowotworem mogącym przysparzać trudności diagnostycznych i terapeutycznych [9]. Częstość występowania RWG szacowana jest na około 3,6% (0,9 14%) wszystkich nowotworów dużych gruczołów ślinowych i 11,7% (2,8 42,4%) złośliwych [14]. Na podstawie analizy materiału 2465 chorych z rakiem dużych gruczołów ślinowych, pochodzącego ze Szwedzkiego Narodowego Rejestru Nowotworów Złośliwych z lat występowanie RWG określono na 14,5% (przyusznica 15%, ślinianka podżuchwowa 11,6%) [18]. W naszym materiale RWG występował w około 5% gruczolaków wielopostaciowych i stanowił około 24% nowotworów złośliwych dużych gruczołów ślinowych (w innej pracy prezentującej materiał naszego ośrodka, dotyczącej epidemiologii nowotworów ślinianki przyusznej w Polsce północnej w latach , wartości te wynosiły odpowiednio 5,3% i 20,6% [16]). Patogeneza RWG pozostaje wciąż niejasna, w zależności od przedstawianego materiału niektórzy autorzy postulują istnienie złośliwego charakteru tego nowotworu od początku (bez istniejącego uprzednio łagodnego guza mieszanego), zwłaszcza u młodszych osób. Jednakże zdecydowana większość sugeruje przemianę złośliwą łagodnego guza po około 20 latach [9, 18], w naszym materiale średnio po 17,8 latach. Ryzyko zezłośliwienia wzrasta z czasem trwania guza mieszanego i wynosi od 5 do 25% nieleczonych guzów [9, 15]. W badaniach genetycznych stwierdzono narastanie zaburzeń chromosomalnych w zależności od czasu trwania objawów guza mieszanego. Po 5 latach zmiany (tetraploidy) były podobne do występujących w RWG [9]. Rozległa hialinizacja i wysoki indeks mitotyczny mogą być czynnikami rokowniczymi dla przemiany złośliwej gruczolaka wielopostaciowego [3, 9]. Na podstawie danych z piśmiennictwa można przyjąć, że RWG wywodzi się z komórek mioepitelialnych. Niektórzy autorzy jako punkt wyjścia procesu złośliwego postulują nabłonkowe komórki przewodów ślinowych, a jeszcze inni prymitywne komórki pleuripotencjalne lub w przypadku RWG o utkaniu nabłonkowo-mioepitelialnym komórki wstawki [8, 11]. 690

5 Rak w gruczolaku wielopostaciowym dużych gruczołów ślinowych Komponenta złośliwa RWG ma zawsze pochodzenie nabłonkowe i w większości przypadków posiada jeden typ histologiczny, najczęściej: gruczolakoraka (bez innej specyfikacji), niskozróżnicowanego gruczolakoraka, raka przewodowego ślinianek, raka niezróżnicowanego, raka śluzowo- -naskórkowego, raka mioepitelialnego, raka nabłonkowo-mioepitelialnego, raka płaskonabłonkowego. Co ciekawe, istnieją duże różnice w zestawieniach dotyczących rodzaju komponenty złośliwej w RWG, co można wytłumaczyć trudnościami w jej sklasyfikowaniu [2, 9, 11, 17, 19] (ryc. 2). W naszym materiale dominował gruczolakorak (bez innej specyfikacji), następnie rak niezróżnicowany i pojedyncze przypadki raka śluzowonaskórkowego, raka mioepitelialnego i raka płaskonabłonkowego. Prawdziwa liczba RWG jest trudna do oszacowania, gdyż złośliwa komponenta (rak) może przerastać i zacierać utkanie gruczolaka wielopostaciowego [9, 14]. Niektórzy autorzy uważają, że w każdym przypadku raka dużych gruczołów ślinowych o wysokim stopniu złośliwości, przede wszystkim gruczolakoraka lub innego specyficznego dla ślinianek raka np. przewodowego, patolog powinien zawsze poszukiwać nawet śladowego utkania gruczolaka wielopostaciowego (wykonując w razie potrzeby do 100 skrawków) [14]. Stopień złośliwość wydaje się odgrywać istotną rolę w przebiegu choroby i rokowaniu [9]. W materiale 73 chorych z RWG, przedstawionym przez Olsena i wsp., żaden chory z grupy o niskim stopniu złośliwości (low-grade) nie zmarł z powodu nowotworu, natomiast zmarło aż 33 z 59 pacjentów (56%) z guzami o wysokim stopniu złośliwości (high-grade) [14]. W naszym materiale tylko w jednym przypadku RWG w śliniance podżuchwowej patolog określił stopień złośliwości jako niski. Procentowy stosunek komponenty złośliwej do całego guza może mieć większe znaczenie w określeniu stopnia zaawansowania niż cecha T w skali TNM. W naszym materiale u 6 chorych procent raka względem gruczolaka wielopostaciowego nie przekraczał 50%, wszyscy ci pacjenci po leczeniu operacyjnym lub skojarzonym pozostają bez cech nowotworu. Potwierdzają to badania Olsena i Lewisa, którzy stwierdzili statystycznie istotne różnice w przeżyciu u chorych z RWG w zależności od wielkości komponenty złośliwej w guzie (gorsze w grupie >50%) [14]. Nie znaleźliśmy w piśmiennictwie światowym odpowiedzi na wątpliwości dotyczące zastosowania klasyfikacji TNM w RWG. Ryc. 2 Obraz mikroskopowy RWG utkanie niskozróżnicowanego raka gruczołowego po stronie lewej, pozostałość GW po prawej. (HE; X200) Livolsi i Perzin zaproponowali określenie RWG in situ (przedinwazyjnego) dla raka nieprzekraczającego torebki gruczolaka wielopostaciowego, co miało się wiązać ze 100% wyleczalnością po wycięciu guza [11]. Jednakże w odróżnieniu od klasycznego raka in situ nieprzekraczającego błony podstawnej nabłonka, zrąb gruczolaka wielopostaciowego jest unaczyniony i opisywano przypadki przerzutów i wznowy RWG in situ, dlatego właściwe wydaje się być używanie określenia wewnątrztorebkowego RWG [2, 5]. Naciekanie raka poza torebkę i/lub obszar łagodnego gruczolaka wielopostaciowego jest czynnikiem złego rokowania, gdyż koreluje z naciekaniem nerwu twarzowego, kości i przerzutami do węzłów chłonnych [17]. Objawy przemiany złośliwej łagodnego gruczolaka wielopostaciowego w naszym materiale występowały u 79% pacjentów (57,8% miało co najmniej 2 objawy). Chorzy zgłaszali się do lekarza z powodu wystąpienia objawów zezłośliwienia guza w okresie od 1 do 24 miesięcy (średnio 5,5 miesiąca), najszybciej z powodu owrzodzenia skóry okolicy przedusznej i niedowładu nerwu VII, najpóźniej w związku z zaobserwowanym szybszym wzrostem guza i dolegliwościami bólowymi. W przypadku gruczolaka wielopostaciowego chorzy często przyzwyczajają się do obecności guza i często, mimo bardzo niepokojących i pewnych objawów zezłośliwienia guza (np. owrzodzenie skóry, niedowład nerwu twarzowego), odwlekają wizytę u lekarza w jednym przypadku pacjent z olbrzymim gruczolakiem wielopostaciowym i niedowładem nerwu VII zgłosił się po 2 latach. BAC wykonano u wszystkich 19 chorych, u 18 możliwa była weryfikacja histopatologiczna (porównanie wyników 691

6 D. Stodulski i inni BAC z badaniem materiału pooperacyjnego). U 3 chorych biopsja była niediagnostyczna. Czułość BAC w wykrywaniu złośliwego charakteru zmiany wynosiła 60% (wynik prawdziwie dodatni 9/15); w 7 przypadkach ustalono prawidłowe rozpoznanie cytologiczne RWG, a w 2 stwierdzono jedynie komórki raka. W 6 przypadkach w badaniu cytologicznym rozpoznano GW bez atypii komórkowej. Podobne wyniki przedstawili Nouraei i wsp., w materiale 14 chorych z RWG (w większości w nawrotowym gruczolaku wielopostaciowym) czułość BAC w wykrywaniu złośliwego charakteru zmiany wynosiła jedynie 29% [13]. W przeglądzie piśmiennictwa dotyczącym BAC w ocenie guzów ślinianki przyusznej czułość BAC w rakach waha się od 38 do 60%, a jednym z najczęstszych wyników fałszywie ujemnych jest stwierdzenie łagodnego GW w przypadku RWG [1,7]. RWG często daje przerzuty do węzłów chłonnych szyi oraz odległe [9]. Przerzuty RWG są wyłącznie pochodzenia nabłonkowego [6, 9]. W naszym materiale zajęcie węzłów chłonnych stwierdzono u 7 z 10 chorych, u których wykonano operację węzłową. U 3 z nich zaawansowanie regionalne było N0, co przemawia za koniecznością wykonywania elektywnej operacji węzłowej i/lub napromieniań regionalnych węzłów chłonnych. Przerzuty odległe wystąpiły u 5 chorych 26% (2 leczonych metodą skojarzoną i 3 zdyskwalifikowanych z leczenia operacyjnego), u wszystkich do płuc oraz dodatkowo w jednym przypadku do kości i węzłów chłonnych śródpiersia. W jednym przypadku mimo reoperacji nie uzyskano miejscowej kontroli choroby. Wyniki badań Xing i wsp. sugerują, że w RWG ekspresja Ki 67 powyżej 10% predysponuje do wystąpienia wznowy miejscowej lub przerzutów [19]. 5-letnie przeżycie w naszym materiale wynosi 73,6%, a w grupie chorych, u których podjęto radykalne leczenie operacyjnie lub skojarzone, 87,5% (81,25% żyje bez cech nowotworu). Ogólne wyniki leczenia w naszym materiale są porównywalne z przedstawianymi w innych pracach (5-letnie przeżycie 30 76%) [10, 13, 14, 18]. Uwagę zwraca wyższy odsetek (87,5%) 5-letnich przeżyć u chorych operowanych (z lub bez uzupełniającej radioterapii), co potwierdza opinię, że jest to podstawowy rodzaj leczenia RWG. WNIOSKI RWG cechuje się zazwyczaj wysoką złośliwością, stosunkowo częstymi przerzutami regionalnymi, rzadziej odległymi, a 5-letnie przeżycie waha się 30 76%. Przemiana złośliwa gruczolaka wielopostaciowego następuje po około latach, u 5 do 25% nieleczonych chorych. Przy zezłośliwieniu gruczolaka wielopostaciowego zazwyczaj występują niepokojące objawy. BAC w różnicowaniu gruczolaka wielopostaciowego z RWG ma niewystarczającą czułość, a o rozpoznaniu decyduje obraz kliniczny i badanie histopatologiczne materiału operacyjnego. W badaniu tym patolog może napotkać trudności przy rozpoznaniu RWG, gdyż komponenta złośliwa może zacierać utkanie gruczolaka, ponadto mogą istnieć trudności w sklasyfikowaniu komponenty złośliwej. Podobnie jak inni autorzy uważamy, że najlepszym sposobem leczenia i prewencji RWG jest szybkie i radykalne usuwanie każdego guza dużych gruczołów ślinowych. Ważne jest uświadomienie choremu (i lekarzom innych specjalności) możliwości zezłośliwienia łagodnego gruczolaka wielopostaciowego, a także faktu, że ostateczna ocena histopatologiczna guza jest możliwe tylko po jego wycięciu. PIŚMIENNICTWO 01. Alphs HH, Eisele DW, Westra WH. The role of fine needle aspiration in the evaluation of parotid masses. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2006; 14 (2): Altemani A, Martins MT, Freitas L, Soares F, Araujo NS, Araujo VC. Carcinoma ex pleomorphic adenoma (CXPA): immunoprofile of the cells involved in carcinomatous progression. Histopathology. 2005; 46 (6): Auclair PL, Ellis GL. Atypical features in salivary gland mixed tumors: their relationship to malignant transformation. Mod Pathol. 1996; 9(6): Bradley PJ. Metastasizing pleomorphic salivary adenoma should now be considered a low-grade malignancy with a lethal potential. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2005; 13(2): Freitas LL, Araujo VC, Martins MT, Chone C, Crespo A, Altemani A. Biomarker analysis in carcinoma ex pleomorphic adenoma at an early phase of carcinomatous transformation. Int J Surg Pathol. 2005; 13(4): Hay M.A, Witterick IJ, Mock D. Recurrent pleomorphic adenoma of the parotid gland with cervical metastasis J Otolaryngol. 2001; 30(6): Heintz PW, Schmidt WA, Pommier RF, Vetto JT, DiTomasso JP. Submandibular gland carcinoma ex pleomorphic adenoma. Report of a case with cytologic features and diagnostic pitfalls. Acta Cytol. 1998; 42(6): Kwon MY, Gu M. True malignant mixed tumor (carcinosarcoma) of parotid gland with unusual mesenchymal component: 692

7 Rak w gruczolaku wielopostaciowym dużych gruczołów ślinowych a case report and review of the literature. Arch Pathol Lab Med. 2001; 125(6): Lewis JE, Olsen KD, Sebo TJ. Carcinoma ex pleomorphic adenoma: pathologic analysis of 73 cases. Hum Pathol. 2001; 32(6): Lima RA, Tavares MR, Dias FL, Kligerman J, Nascimento MF, Barbosa MM, Cernea CR, Soares JR, Santos IC, Salviano S. Clinical prognostic factors in malignant parotid gland tumors. Otolaryngol Head Neck Surg. 2005; 133(5): LiVolsi VA, Perzin KH. Malignant mixed tumors arising in salivary glands. I. Carcinomas arising in benign mixed tumors: a clinicopathologic study. Cancer. 1977; 39(5): Manuel S, Mathews A, Chandramohan K, Pandey M. Carcinosarcoma of the parotid gland with epithelial-myoepithelial carcinoma and pleomorphic sarcoma components. Br J Oral Maxillofac Surg. 2002; 40(6): Nouraei SA, Hope KL, Kelly CG, McLean NR, Soames JV. Carcinoma ex benign pleomorphic adenoma of the parotid gland. Plast Reconstr Surg Oct; 116(5): Olsen K.D., Lewis J.E..Carcinoma ex pleomorphic adenoma: a clinicopathologic review. Head Neck. 2001; 23(9): Olszewski J, Zalewski P, Zieliński K, Sygut J, Jochymski C. Przypadek olbrzymiego gruczolaka wielopostaciowego ślinianki przyusznej z cechami zezłośliwienia. Otolaryngol Pol. 2000; 54(4): Przewozny T, Stankiewicz C. Neoplasms of the parotid gland in northern Poland, : an epidemiologic study. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2004; 261(7): Tortoledo ME, Luna MA, Batsakis JG. Carcinomas ex pleomorphic adenoma and malignant mixed tumors. Histomorphologic indexes. Arch Otolaryngol. 1984; 110(3): Wahlberg P, Anderson H, Biorklund A, Moller T, Perfekt R. Carcinoma of the parotid and submandibular glands--a study of survival in 2465 patients. Oral Oncol. 2002; 38(7): Xin W, Paulino AF. Prognostic factors in malignant mixed tumors of the salivary gland: correlation of immunohistochemical markers with histologic classification. Ann Diagn Pathol. 2002; 6(4): Adres autora: Katedra i Klinika Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani AM ul. Dębinki Gdańsk Pracę nadesłano: r. 693

Czynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki

Czynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka

Bardziej szczegółowo

Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach

Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,

Bardziej szczegółowo

(Carcinomas of the Salivary Glands)

(Carcinomas of the Salivary Glands) NOWOTWORY ŚLINIANEK (Carcinomas of the Salivary Glands) Monika Durzyńska 1. Materiał chirurgiczny: ślinianka, ślinianka z tkankami otaczającymi (określ) 2. Procedura chirurgiczna: Typ procedury: Resekcja

Bardziej szczegółowo

Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach

Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,

Bardziej szczegółowo

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz Sformatowano GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz 1. Materiał chirurgiczny: przełyk, Ŝołądek, jelito

Bardziej szczegółowo

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci

Bardziej szczegółowo

Guzy ślinianki przyusznej obraz kliniczny, sposób postępowania i wyniki leczenia

Guzy ślinianki przyusznej obraz kliniczny, sposób postępowania i wyniki leczenia PRACE ORYGINALNE Guzy ślinianki przyusznej obraz kliniczny, sposób postępowania i wyniki leczenia Tumors of the parotid gland management and results of surgical treatment Izabela Olejniczak, Zbigniew Kozłowski,

Bardziej szczegółowo

Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne

Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Ewa Osuch-Wójcikiewicz Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab. n. med. K. Niemczyk Konferencja

Bardziej szczegółowo

Nowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu

Nowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,

Bardziej szczegółowo

Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa

Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Planowanie postępowania onkologicznego???

Bardziej szczegółowo

RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos

RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. - - - - - PRACE ORYGINALNE w materiale Kliniki Otolaryngologii w Warszawie w latach 1990 2006 The parotid gland s tumours in material of Otolaryngology Department Medical Academy in Warsaw in 1990 2006

Bardziej szczegółowo

Neoplasms of the salivary glands: analysis of 727 histopathological reports in a single institution

Neoplasms of the salivary glands: analysis of 727 histopathological reports in a single institution - - - - - Nowotwory ślinianek: analiza 727 raportów histopatologicznych z jednej instytucji Neoplasms of the salivary glands: analysis of 727 histopathological reports in a single institution Wkład autorów:

Bardziej szczegółowo

RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek

RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek Rodzaj materiału: - biopsja, - biopsja wycinająca, - wycięcie topografia - gardło środkowe - nosogardło

Bardziej szczegółowo

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.

Bardziej szczegółowo

Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego

Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. - - - - - Nowotwory przerzutowe w śliniance przyusznej Metastatic neoplasms to the parotid gland Stanisław Żyłka 1, Marcin Zawadzki 1, Sławomir Okła 1, Sylwia Postuła 1, Magdalena Ziółkowska 1, Stanisław

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. PRACE ORYGINALNE Leczenie chirurgiczne guzów nowotworowych ślinianek Surgery treatment of salivary gland tumors Marcin Kubiak 1, Magdalena Maria Łapienis 1, Dariusz Kaczmarczyk 1, 2, Alina MorawiecSztandera

Bardziej szczegółowo

Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007

Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007 Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007 Klasyfikacja guzów tarczycy wg WHO Guzy nabłonkowe 1. Łagodne 2. Złośliwe Gruczolak pęcherzykowy Inne gruczolaki 2.1. Rak pęcherzykowy

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. - - - - - Rola badań immunohistochemicznych (białka p53, cykliny D1) w prognozowaniu raka gruczołowato- -torbielowatego (carcinoma adenoides cysticum) ślinianek The role of immunohistochemical staining

Bardziej szczegółowo

GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus)

GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus) NOWOTWORY PIERSI NOWOTWORY ŁAGODNE SUTKA: GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) TORBIEL (cystis mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus) BRODAWCZAK

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry.

NOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry. NOWOTWORY SKÓRY Nowotwory skóry są zmianami zlokalizowanymi na całej powierzchni ciała najczęściej w miejscach, w których nastąpiło uszkodzenie skóry. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym jest promieniowanie

Bardziej szczegółowo

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,

Bardziej szczegółowo

VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń

VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;

Bardziej szczegółowo

Rak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip

Rak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip 209 Rak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip Zalecenia postępowania w przypadkach raka jamy ustnej i wargi przedstawiono na 2 planszach, poprzedzono krótkim wprowadzeniem i dokładną charakterystyką

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy

Bardziej szczegółowo

(Carcinoma of the Adrenal Gland)

(Carcinoma of the Adrenal Gland) RAK KORY NADNERCZA (dotyczy pacjentów>20 roku Ŝycia) (Carcinoma of the Adrenal Gland) Barbara Górnicka, Łukasz Koperski 1. Materiał chirurgiczny: nadnercze, nadnercze z tkankami otaczającymi (określ) Inne

Bardziej szczegółowo

Chirurgiczne leczenie guza Warthina

Chirurgiczne leczenie guza Warthina Czas. Stomatol., 2009, 62, 11, 905-911 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Chirurgiczne leczenie guza Warthina Surgical treatment of Whartin s tumour Jan Przybysz, Jarosław Dąbrowski,

Bardziej szczegółowo

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie

Bardziej szczegółowo

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania

Bardziej szczegółowo

Guz mieszany ślinianki przyusznej penetrujący do jamy czaszki

Guz mieszany ślinianki przyusznej penetrujący do jamy czaszki Guz mieszany ślinianki przyusznej penetrujący do jamy czaszki Mixed tumor of the parotid gland spreading into the cranial cavity Daniel Majszyk, Ewa Osuch-Wójcikiewicz, Małgorzata Czesak, Kazimierz Niemczyk

Bardziej szczegółowo

Rola uzupełniającej radioterapii w nowotworach ślinianek

Rola uzupełniającej radioterapii w nowotworach ślinianek Oncology and Radiotherapy 2 (40) 2017: 058-064 ARTYKUŁ POGLĄDOWY Rola uzupełniającej radioterapii w nowotworach ślinianek Izabela Kordzińska-Cisek 1,2 (ABDEF), Ludmiła Grzybowska-Szatkowska 1,2 (AF) 1

Bardziej szczegółowo

Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008

Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne

Bardziej szczegółowo

AUTOREFERAT. Dr n. med. Dominik Stodulski Katedra i Klinika Otolaryngologii Gdański Uniwersytet Medyczny

AUTOREFERAT. Dr n. med. Dominik Stodulski Katedra i Klinika Otolaryngologii Gdański Uniwersytet Medyczny AUTOREFERAT Dr n. med. Dominik Stodulski Katedra i Klinika Otolaryngologii Gdański Uniwersytet Medyczny Gdańsk 2018 1. Imię i Nazwisko Dominik Stodulski 2. Posiadane dyplomy i stopnie naukowe -z podaniem

Bardziej szczegółowo

Rak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka

Rak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia

Bardziej szczegółowo

Patologia ginekologiczna. Część I

Patologia ginekologiczna. Część I Patologia ginekologiczna Część I Torbiel Bartholina Często związek z zapaleniem (m.in. rzeżączka) Objawy, wiek? Dyskomfort/ból, każdy wiek, zwykle 40 i więcej; może być bardzo duża Ryzyko raka? carcinoma

Bardziej szczegółowo

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych

Bardziej szczegółowo

Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki.

Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. RAFAŁ STEC Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. Warszawa, 13 października 2018 roku Opis przypadku nr 1. Rozpoznanie Data rozpoznania: 07.11.2007 r. Pacjent: 65 lat, K Dane na temat guza: - Stopień

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO. dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska

NOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO. dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska NOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska wprowadzenie Nowotwór jest chorobą o podłożu genetycznym, czyli procesem spowodowanym nakładającym się zaburzeniami struktury DNA.

Bardziej szczegółowo

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;

Bardziej szczegółowo

Typ histopatologiczny

Typ histopatologiczny Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary

Bardziej szczegółowo

Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie

Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? W kierunku obserwacji bez chirurgii u chorych z kliniczną całkowitą

Bardziej szczegółowo

Sebastian Ochenduszko DIAGNOSTYKA I LECZENIE NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI

Sebastian Ochenduszko DIAGNOSTYKA I LECZENIE NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI Sebastian Ochenduszko DIAGNOSTYKA I LECZENIE NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI Nowotwory głowy i szyi wiele różnych chorób: Podobna etiologia Podobna diagnostyka i leczenie Podobna histopatologia Nowotwory głowy

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Przedmowa Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia Objawy radiologiczne zmian nowotworowych kości Guzy z tkanki kostnej

SPIS TREŚCI Przedmowa Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia Objawy radiologiczne zmian nowotworowych kości Guzy z tkanki kostnej SPIS TREŚCI Przedmowa... 7 1. Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia... 9 Zbigniew I. Nowecki, Piotr Rutkowski 1.1. Wstęp... 9 1.2. Epidemiologia i etiologia...... 9 1.3. Objawy kliniczne

Bardziej szczegółowo

SpiS TreśCi chirurgia narządowa 40. nowotwory głowy i szyi VII

SpiS TreśCi chirurgia narządowa 40. nowotwory głowy i szyi VII Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 545 40. Nowotwory głowy i szyi... 547 40.1. Rak części ustnej języka Marcin Kozakiewicz... 547 40.1.1. Epidemiologia... 547 40.1.2. Etiologia i czynniki ryzyka... 547

Bardziej szczegółowo

ONKOLOGIA I RADIOTERAPIA 3 (5) 2008 Original article/artykuł oryginalny

ONKOLOGIA I RADIOTERAPIA 3 (5) 2008 Original article/artykuł oryginalny Patterns of failure after surgical treatment in stage I and IIA of cervical cancer Ocena niepowodzeń po leczeniu operacyjnym raka szyjki macicy w stopniu zaawansowania klinicznego I i IIA ONKOLOGIA I RADIOTERAPIA

Bardziej szczegółowo

Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa

Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Nefrektomia Nefrektomia jest metodą umożliwiającą całkowite wyleczenie

Bardziej szczegółowo

GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 1 (7) 2008 Artykuł oryginalny/original article

GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 1 (7) 2008 Artykuł oryginalny/original article 23 Ocena niepowodzeń po leczeniu operacyjnym raka szyjki macicy w stopniu zaawansowania klinicznego I i IIA Patterns of failure after surgical treatment in stage I and IIA of cervical cancer GINEKOLOGIA

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza

Bardziej szczegółowo

Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa

Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych

Bardziej szczegółowo

DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa

DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 15

Tyreologia opis przypadku 15 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 15 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letnia kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.

Bardziej szczegółowo

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Bardziej szczegółowo

RAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin

RAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin RAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: pęcherzyk Ŝółciowy, wątroba, drogi Ŝółciowe zewnątrzwątrobowe, inne (wymień): 2. Procedura chirurgiczna:

Bardziej szczegółowo

KATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ

KATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ DLA STUDENTÓW III ROKU ODDZIAŁU STOMATOLOGII SEMESTR VI (LETNI) 1. Zapoznanie z organizacją Katedry, w szczególności z organizacją Zakładu Chirurgii Stomatologicznej. Powiązania chirurgii stomatologicznej

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. - - - - - PRACE ORYGINALNE w przebiegu raka tarczycy Management of thyroid cancer metastases in lymph nodes Małgorzata Wierzbicka, Elżbieta Waśniewska, Witold Szyfter Klinika Otolaryngologii i Onkologii

Bardziej szczegółowo

1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy, inne (wymień)

1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy, inne (wymień) RAK BRODAWKI VATERA (carcinoma of the ampullary region) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy,

Bardziej szczegółowo

SpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII

SpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...

Bardziej szczegółowo

typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe

typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;

Bardziej szczegółowo

Instrukcja wypełniania karty zgłoszenia nowotworu złośliwego MZ/N-1a

Instrukcja wypełniania karty zgłoszenia nowotworu złośliwego MZ/N-1a Instrukcja wypełniania karty zgłoszenia nowotworu złośliwego MZ/N-1a UWAGI OGÓLNE 1. Karty Zgłoszenia Nowotworów Złośliwych (KZNZ) powinny być wypełniane przez wszystkie placówki słuŝby zdrowia (MZiOS,

Bardziej szczegółowo

Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA

Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Krzysztof Bardadin Katedra i Zakład Patomorfologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 lipiec 2015 Polacy nie gęsi i swój język mają.

Bardziej szczegółowo

(Carcinomas of the Nasal Cavity and Paranasal Sinuses)

(Carcinomas of the Nasal Cavity and Paranasal Sinuses) RAK JAMY NOSA I ZATOK PRZYNOSOWYCH (Carcinomas of the Nasal Cavity and Paranasal Sinuses) Monika Durzyńska 1. Materiał chirurgiczny: jama nosowa (przegroda, dno, boczna ściana, przedsionek określ które)

Bardziej szczegółowo

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA

Bardziej szczegółowo

ahead of print], Impact Factor 1,426; punktacja MNiSW 20 pkt.). Przeanalizowane zostały dwie grupy chorych: w pierwszej znalazło się 441 chorych z

ahead of print], Impact Factor 1,426; punktacja MNiSW 20 pkt.). Przeanalizowane zostały dwie grupy chorych: w pierwszej znalazło się 441 chorych z Streszczenie rozprawy doktorskiej lek. Michała Natkańca pt.: Czynniki wpływające na trudności, bezpieczeństwo i wyniki krótkoterminowe laparoskopowej adrenalektomii z dostępu przezotrzewnowego bocznego

Bardziej szczegółowo

Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel

Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel PO CO?? PO CO?? Znaczenie diagnostyczne Cel terapeutyczny Wartość rokownicza Nieoperacyjne metody oceny węzłów chłonnych Ultrasonografia

Bardziej szczegółowo

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości: REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE

Bardziej szczegółowo

Daniela Heine, Johannes Zenk, Georgios Psychogios. Opis przypadku. J Ultrason 2018; 18: J Ultrason 2018; 18:

Daniela Heine, Johannes Zenk, Georgios Psychogios. Opis przypadku. J Ultrason 2018; 18: J Ultrason 2018; 18: Opis przypadku Opis dwóch przypadków współwystępowania Cytowanie: jednostronnego Heine D, gruczolaka Zenk J, Psychogios wielopostaciowego G: Two case i reports gruczolakotorbielaka of synchronous unilateral

Bardziej szczegółowo

SKALA PROBLEMU EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI

SKALA PROBLEMU EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI Stomatologia 2013 Warszawa, 17 października 2013 r. SKALA PROBLEMU EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI Henryk Skarżyński, Wojciech Golusiński Współpraca: Ewa Majchrzak, Mateusz Szewczyk, Łukasz Łuczewski

Bardziej szczegółowo

www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja

www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja Rak piersi Najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce 2004 r. ponad12 000 nowych zachorowań na raka piersi

Bardziej szczegółowo

Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii.

Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Przygotowali: Komitet ds. Epidemiologii Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka,

Bardziej szczegółowo

Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego

Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego Tomasz Borkowski Department of Urology Medical University of Warsaw Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego VII Pomorskie spotkanie Uroonkologiczne Rak pęcherza moczowego Henry Gray (1825

Bardziej szczegółowo

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej

Bardziej szczegółowo

Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder

Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Efektywna kontrola ścisła obserwacja po leczeniu

Bardziej szczegółowo

Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.

Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. 288 SUMMARY Nowotwory gruczołów ślinowych stanowią około 3% wszystkich nowotworów głowy i szyi. Jest to grupa niezwykle różnorodna histologiczna klasyfikacja guzów gruczołów ślinowych, wg WHO z 1991 roku,

Bardziej szczegółowo

RAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń

RAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń RAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń 1. Rodzaj materiału: nerka wraz z moczowodem, nerka z fragmentem moczowodu, biopsja Strona: prawa lewa nie

Bardziej szczegółowo

Dominik Stodulski. oraz ocena wyników leczenia

Dominik Stodulski. oraz ocena wyników leczenia Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani GUMed Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Dominik Stodulski Rak ślinianki przyusznej:

Bardziej szczegółowo

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)

Bardziej szczegółowo

LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi

LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi II Kongres PTGO, POZNAŃ 2011 ARGUMENTY "ZA" ARGUMENTY "PRZECIW"

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012

OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012 OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012 Umowa dodatkowa ONA jest zawierana na podstawie Warunków Sposób na przyszłość (kod TUL0) oraz Ogólnych warunków

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu ON NR OWU/ON12/1/2014

Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu ON NR OWU/ON12/1/2014 Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu ON Umowa dodatkowa ON jest zawierana na podstawie Warunków oraz Ogólnych warunków ubezpieczenia umowy dodatkowej na wypadek nowotworu ON. Przeczytaj uważnie poniższe

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52

Warszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52 Warszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52 OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 lipca 2018 r. w sprawie mierników oceny prowadzenia diagnostyki onkologicznej i leczenia onkologicznego Na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

MAM HAKA NA CHŁONIAKA

MAM HAKA NA CHŁONIAKA MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki

Bardziej szczegółowo

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Propedeutyka onkologii

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Propedeutyka onkologii S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Propedeutyka onkologii Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

BIOPSJA OTWARTA KURS USG PIERSI RUTYNA CZY OSTATECZNOŚĆ? DR HAB. N. MED. DAWID MURAWA

BIOPSJA OTWARTA KURS USG PIERSI RUTYNA CZY OSTATECZNOŚĆ? DR HAB. N. MED. DAWID MURAWA BIOPSJA OTWARTA RUTYNA CZY OSTATECZNOŚĆ? KURS USG PIERSI DR HAB. N. MED. DAWID MURAWA ODDZIAŁ CHIRURGII OGÓLNEJ I MAŁOINWAZYJNEJ SZPITAL POMNIK CHRZTU POLSKI W GNIEŹNIE RODZAJE BIOPSJI CIENKOIGŁOWA (PCI,

Bardziej szczegółowo

PRACE ORYGINALNE. Gruczolaki wielopostaciowe w materiale własnym. Pleomorphic Adenoma in Own Material

PRACE ORYGINALNE. Gruczolaki wielopostaciowe w materiale własnym. Pleomorphic Adenoma in Own Material PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2014, 51, 1, 43 48 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Anna Janas 1, 2, A F, Rafał Stelmach 1, B, Dorota Sokołowska 1, C,

Bardziej szczegółowo

Imię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:..

Imię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:.. Formularz Zgody na Leczenie Chirurgiczne Imię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie Nazwa operacji:.. Operacja usunięcia torbieli bocznej szyi Torbiel boczna szyi jest wadą wrodzoną i w większości

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH

NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Załącznik nr 1 opis programu MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: OGRANICZENIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI U DZIECI

Bardziej szczegółowo

Lublin, 26 maja, 2015 roku

Lublin, 26 maja, 2015 roku Lublin, 26 maja, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Iwony Kubickiej- Mendak pt. Ocena przyczyn niepowodzenia leczenia i ryzyka późnych powikłań brachyterapii LDR i HDR chorych na raka szyjki macicy

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo