14 Wybuch II wojny światowej

Transkrypt

1 14 Wybuch II wojny światowej Cele lekcji Wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowym określeniem czasu historycznego: rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej. II. Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, mapy, ilustracji; pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych. III. Tworzenie narracji historycznej. Uczeń tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami; przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić. V. Współdziałanie w sprawach publicznych. Uczeń współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich. Wymagania szczegółowe Po zakończonych zajęciach uczeń: zna daty: , 1929, 1938, III 1939, VIII 1939, 1 IX 1939, 3 IX 1939, 17 IX 1939; postacie:adolfa Hitlera, Józefa Stalina; żądania Hitlera wysuwane wobec Polski, rozumie pojęcia: pancernik, wielki kryzys, nazizm, rasizm, przemysł ciężki, łagry, pakt o nieagresji, eksterytorialny, wojna błyskawiczna, wojna totalna, kampania wrześniowa; dlaczego Adolf Hitler zdołał przejąć władzę w Niemczech; dlaczego sytuację na zachodzie Europy po 3 września 1939 r. nazywano dziwną wojną, potrafi: opisać sytuację w Niemczech po I wojnie światowej; wskazać na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę; podać charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych; porównać siły zbrojne II Rzeczypospolitej, Niemiec i ZSRR; opisać przebieg kampanii wrześniowej; wskazać na mapie miejsca najważniejszych starć podczas kampanii wrześniowej. Środki dydaktyczne podręcznik (s ), zeszyt ćwiczeń (s ), płyta CD Historia i społeczeństwo 6. Opowiadania z podręcznika, mapa ścienna Europy w okresie międzywojennym, karta pracy nr 14, schemat drzewa decyzyjnego, arkusze papieru i mazaki, 109

2 zdjęcia, mapy i dane statystyczne dokumentujące przebieg kampanii wrześniowej, teksty źródłowe opisujące działania i postawy Polaków, Niemców i mieszkańców państw Europy Zachodniej podczas walk, teksty historyczne dotyczące przebiegu działań zbrojnych na ziemiach polskich. Metody i techniki nauczania opis, praca pod kierunkiem, drzewo decyzyjne, dyskusja, praca z tekstem źródłowym, opowiadanie, praca z ilustracją. Formy zajęć praca indywidualna, praca zbiorowa, praca w grupach. Czas zajęć 2 godziny lekcyjne. Część I. Na drodze do wojny Struktura i opis lekcji I. Wprowadzenie Podajemy temat i cele lekcji. Prosimy uczniów o przypomnienie okoliczności zakończenia I wojny światowej oraz skutków tego konfliktu dla mieszkańców Europy. II. Rozwinięcie Korzystając z metody opisu, informujemy, w jaki sposób klęska poniesiona przez państwa centralne, a zwłaszcza Niemcy, odbiła się na sytuacji tych krajów po wojnie. Omawiamy postanowienia traktatu wersalskiego i wyjaśniamy, że wynikały one z przekonania państw ententy, iż wyłącznie Niemcy są odpowiedzialne za wybuch I wojny światowej i dlatego należy je jak najdotkliwiej ukarać. Następnie przybliżamy uczniom sytuację panującą w Rosji Radzieckiej wojnę domową zakończoną zwycięstwem komunistów, rozpoczęcie budowy państwa o ustroju komunistycznym oraz podjętą przez władze radzieckie nieudaną próbę ekspansji na Europę Zachodnią. Opis kończymy stwierdzeniem, że wydarzenia związane z tymi dwoma państwami, a także polityka ich przywódców, dążących do zmiany porządku ustalonego po zakończeniu I wojny światowej, doprowadziły do jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w historii ludzkości. Rozdajemy karty pracy i informujemy, że zadaniem uczniów będzie uzupełnienie tabeli w zadaniu A dotyczącej Niemiec i ZSRR w okresie międzywojennym oraz działalności ich przywódców. Wyjaśniamy, że potrzebne informacje uczniowie znajdą w podrozdziałach Nazizm w Niemczech i Słońce narodów (podręcznik, s ). Po upływie wyznaczonego czasu wybrane osoby odczytują wpisy z poszczególnych rubryk tabeli. Następnie wieszamy na tablicy mapę ścienną Europy w okresie międzywojennym i pytamy, które kraje mogły czuć się najbardziej zagrożone działalnością 110

3 Adolfa Hitlera i Józefa Stalina. Odpowiedzi dotyczące kierunków ekspansji III Rzeszy i ZSRR konfrontujemy z treścią podrozdziału Żądania Hitlera (podręcznik, s. 102). Wskazujemy na mapie państwa zajęte przez III Rzeszę i wymieniamy żądania Hitlera skierowane pod adresem Polski. Rozdajemy uczniom schematy drzewa decyzyjnego (materiał dla nauczyciela) i wyjaśniamy, że ich zadaniem będzie wcielenie się w role polskich polityków, którzy muszą odpowiedzieć na żądania niemieckie. Wspólnie formułujemy cele i wartości, po czym uczniowie pracują w parach, samodzielnie wypełniając schematy. Po upływie wyznaczonego czasu odczytują możliwe decyzje oraz wynikające z nich pozytywne i negatywne skutki. W podsumowaniu tej części lekcji informujemy uczniów o okolicznościach zawarcia paktu o nieagresji między III Rzeszą i ZSRR oraz o jego celach, a następnie prosimy o wykonanie polecenia C (podręcznik, s. 104). Aby to zrobić, uczniowie analizują tabelę w podrozdziale Żądania Hitlera (podręcznik, s. 102) z danymi na temat sił wojskowych Polski, Niemiec oraz ZSRR i formułują wnioski dotyczące szans Polski w ewentualnym konflikcie militarnym z tymi krajami. III. Podsumowanie Inicjujemy dyskusję wokół tezy: Polska jedną z ofiar traktatu wersalskiego. Metody kontroli Ćwiczenia 1 i 2 (zeszyt ćwiczeń, s ). Praca domowa Ćwiczenie (podręcznik, s. 104). Część II. Kampania wrześniowa Struktura i opis lekcji I. Wprowadzenie Podajemy temat i cele lekcji. Przypominamy główne założenia ideologii nazizmu oraz najważniejsze wydarzenia związane z polityką Hitlera po 1938 r. Zwracamy uwagę na rosnące zagrożenie ze strony III Rzeszy dla Polski i działania podejmowane w tej sytuacji przez rząd naszego kraju. Następnie prosimy uczniów, aby zapoznali się z tekstem źródłowym w podręczniku (s. 103) i odpowiedzieli na znajdujące się pod nim pytania. Wyjaśniamy, że rozkaz wydany w sierpniu przez Hitlera doprowadził do wybuchu II wojny światowej, a także określił politykę nazistowskich Niemiec wobec Polski i zapoczątkował pasmo zbrodni dokonanych w naszym kraju, a później w innych państwach Europy. II. Rozwinięcie Dzielimy klasę na cztery grupy, a następnie rozdajemy instrukcje, arkusze papieru i mazaki oraz materiały dodatkowe. 111

4 Grupa I Grupa II Przedstawcie w formie kalendarium najważniejsze wydarzenia kampanii wrześniowej. Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Kampania wrześniowa (podręcznik, s ) oraz materiały dodatkowe. Przygotujcie opis postaw Polaków, Niemców i mieszkańców państw Europy Zachodniej w czasie kampanii wrześniowej. Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Kampania wrześniowa (podręcznik, s ) oraz materiały dodatkowe. Grupa III Przedstawcie metody walki zastosowane przez armię III Rzeszy podczas kampanii wrześniowej. Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Kampania wrześniowa (podręcznik, s ) oraz materiały dodatkowe. Grupa IV Przygotujcie materiał, w którym wyjaśnicie, dlaczego Polska poniosła klęskę w kampanii wrześniowej. Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Kampania wrześniowa (podręcznik, s ) oraz materiały dodatkowe. Uczniowie pracują w grupach, a po upływie wyznaczonego czasu prezentują efekty swojej pracy. W ramach wprowadzenia do prezentacji odczytujemy (podręcznik, s ) lub odtwarzamy z płyty CD opowiadanie 1września, a następnie prosimy wybraną osobę o udzielenie odpowiedzi na pytania zamieszczone pod opowiadaniem. Podczas prezentacji grupy I wskazujemy na mapie ściennej wymienione w kalendarium miejsca starć między wojskami polskimi i niemieckimi. III. Podsumowanie Pytamy uczniów o odczucia towarzyszące im podczas wykonywania zadania. Zachęcamy też do oceny omówionych wydarzeń i zjawisk. Metody kontroli Polecamy uczniom wykonać zadanie B w karcie pracy. Następnie prosimy chętne osoby o podanie rozwiązania. Praca domowa Ćwiczenie 4 (zeszyt ćwiczeń, s. 52). Materiał dla nauczyciela Propozycja uzupełnienia drzewa decyzyjnego.

5 Uniknięcie konfliktu militarnego z III Rzeszą. CELE I WARTOŚCI Zachowanie całości terytorium. Utrzymanie niezależności państwa. SKUTKI POZYTYWNE SKUTKI NEGATYWNE Okazanie słabości poprzez spełnianie żądań Hitlera. Możliwa utrata niezależności. Zmarnowanie wysiłku wielu pokoleń walczących o niepodległość kraju. Spełnienie żądań spowoduje pojawienie się kolejnych roszczeń. Możliwa utrata dostępu do Bałtyku. Straty gospodarcze. MOŻLIWE ROZWIĄZANIA Zgodzić się na nie. Odrzucić je. Hitler żąda od Polski zgody na przyłączenie Gdańska do III Rzeszy oraz na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez Pomorze Gdańskie. Jak polscy politycy powinni zareagować na te żądania? SYTUACJA WYMAGAJĄCA PODJĘCIA DECYZJI Uniknięcie losu zajętej przez Hitlera Czechosłowacji. Wykazanie się odwagą i nieuleganie żądaniom Hitlera. Zachowanie całości terytorium dzięki wsparciu zachodnich sojuszników. Możliwa wojna z III Rzeszą. Potencjalna utrata dostępu do Bałtyku, a nawet niepodległości. Wiele zniszczeń i śmierć tysięcy ludzi. 113