Przechowalnictwo i przetwórstwo
|
|
- Teresa Marcinkowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 54 Przechowalnictwo i przetwórstwo ZIEMNIAK NA TALERZU ILE O NIM WIEMY? mgr inż. Anna Krzewińska, mgr inż. Dorota Michałowska IHAR-PIB, Pracownia Zasobów Genowych i Kultur in vitro w Boninie a.krzewinska@ihar.edu.pl Z iemniak pojawił się w Polsce pod koniec XVI w. i początkowo był traktowany jak roślina lecznicza uprawiana w ogródkach przyaptecznych, m.in. we Wrocławiu. Jako roślina uprawna został doceniony dopiero pod koniec XVIII w., choć jego walory smakowe powoli zyskiwały uznanie na polskich stołach, m.in. ze względu na panujące wówczas przekonanie, że bulwy zawierają truciznę. W dzisiejszych czasach ziemniaki są obecne niemalże w każdym domu, a różnorodność ich zastosowania jest bardzo duża, począwszy od kuchni, poprzez medycynę, przemysł spożywczy, na biopaliwie kończąc. Ziemniak, dawniej uprawiany w Polsce na szeroką skalę, był podstawowym produktem żywnościowym dla ludzi, głównie ubogich. Adam Mickiewicz w utworze Kartofla opisuje go jako owoc z tysięcznego dająca porostu, wygłodzonych oraczów zachowa od postu. Ziemniaki były też podstawową paszą dla trzody chlewnej oraz surowcem do produkcji spirytusu i skrobi (Leszczyński 2012). Spożycie ziemniaków w ciągu minionych dziesięcioleci stopniowo się zmniejszało. Według danych GUS (2011, 2013) jeszcze w 1950 r. wynosiło 270 kg na 1 mieszkańca, w 1990 było już o połowę mniejsze, a w dwóch ubiegłych latach zatrzymało się na poziomie 111 kg (tab. 1.) Wpłynęło na to wiele czynników, m.in. odejście od użytkowania ziemniaków jako paszy, uwarunkowania ekonomiczne, a także zmieniające się trendy w diecie Polaków. Pomimo znacznych ograniczeń w uprawie ziemniak jest wciąż, obok pszenicy, ryżu i kukurydzy, główną rośliną uprawną, decydującą o wyżywieniu ludności świata, a Polska w 2011 r. plasowała się na siódmym miejscu pod względem produkcji na świecie oraz na czwartym w Europie. Tabela 1 Spożycie ziemniaków w Polsce w wybranych latach (kg/os.) Źródło: Rocznik Statystyczny 2011 i 2013 Wiadomo z historii, że ziemniaki ratowały życie, a i dziś jest oczywiste, że mają korzystny wpływ na ludzkie zdrowie. Jest tak dzięki ich wysokiej wartości odżywczej oraz jakości biologicznej substancji wchodzących w ich skład. Sucha masa, na którą składają się skrobia, cukry, białka, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne i błonnik pokarmowy, stanowi wg różnych źródeł ok %, pozostałe ok. 77% stanowi woda (tab. 2).
2 55 składników w bulwach ziemniaka Tabela 2 Składnik Sucha masa Skrobia Cukry ogółem Białko ogółem Lipidy Błonnik pokarmowy (%) ,3-0,6 1,7-2,3 0,10-0,12 2,0-2,3 Związki mineralne potas fosfor magnez żelazo miedź molibden chrom jod fluor selen w 100 g mg mg mg 0,13-17 mg µg µg 2-50 µg 0,2-90 µg µg 0,2-29 µg Witamina C B 1 B 2 B 3 B 5 B 6 kwas foliowy H (biotyna) w 100g mg µg µg µg µg µg 6-50 µg 0,6 µg Źródło: Leszczyński 2012 Ze względu na dużą zawartość skrobi ziemniak jest zaliczany do produktów węglowodanowych (cukry złożone). Skrobia jest składnikiem energetycznym niezbędnym do pracy wszystkich organów i mięśni człowieka. Zalecana zawartość węglowodanów w zbilansowanej diecie, wyrażona jako odsetek całkowitej energii pożywienia, powinna wynosić ok. 55%, tj. przeciętnie g dziennie, i być pokrywana głównie z węglowodanów złożonych (Jarosz, Bułhak-Jachymczyk 2008). W diecie większości ludzi zależności te są zaburzone na korzyść cukrów prostych pochodzących z oczyszczonych, przetworzonych produktów spożywczych oraz słodyczy i napojów. Cukry te są szybko wchłaniane w organizmie, a niewykorzystane odkładają się w postaci tkanki tłuszczowej. Powodują ponadto skokowy, znaczny wzrost, a następnie spadek poziomu cukru we krwi, co szybko objawia się ponownym uczuciem głodu. Węglowodany złożone natomiast są trawione dłużej, stopniowo podnosząc poziom glukozy, nie obciążając tym samym trzustki i utrzymując dłużej wrażenie sytości. Skrobia w ziemniakach w wyniku działania wysokiej temperatury (gotowanie, pieczenie, smażenie) ulega skleikowaniu i jest całkowicie, i szybko, trawiona. Taka obróbka kulinarna powoduje szybkie uwolnienie glukozy i wzrost jej stężenia we krwi, dlatego też ziemniaki są zaliczane do produktów o wysokim indeksie glikemicznym (IG). Indeks wyraża liczbowo wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu 50 g węglowodanów zawartych w danym produkcie w stosunku do wzrostu po spożyciu 50 g czystej glukozy w tym samym czasie. Dąży się do tego, aby w diecie występowały głównie produkty spożywcze o niskim IG (do 50) oraz średnim (do 70), natomiast te o wysokim powinny być spożywane sporadycznie lub odpowiednio łączone z produktami o niższym IG, tak aby całkowita wartość posiłku mieściła się w dopuszczalnym zakresie. Wskaźnik IG dla ziemniaków wg różnych źródeł wynosi średnio i mieści się w kategorii wysokiej. Innym wskaźnikiem, który określa odpowiedź glikemiczną organizmu po spożyciu określonej porcji produktu, jest ładunek glikemiczny ŁG (Ciok, Dolna 2006; Lange 2010). Przy jego obliczaniu brana jest pod uwagę ilość węglowodanów w spożywanej porcji oraz wartość IG dla danego produktu. Dla ziemniaków w zależności od sposobu ich przyrządzenia ŁG mieści się w kategorii umiarkowanej do wysokiej (Atkinson i in. 2008). Według Lange (2010) dieta bogata w węglowodany o wysokim indeksie i ładunku glikemicznym może zwiększać ryzyko rozwoju insulinooporności i cukrzycy typu 2 (ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 jest o 40% wyższe niż u osób będących na diecie niskoglikemicznej). Może być też czynnikiem ryzyka wystąpienia niedokrwiennej choroby serca, która jest powiązana z wyższym stężeniem trójglicerydów i niższym stężeniem dobrego cholesterolu HDL we krwi, szczególnie u kobiet z nadwagą lub otyłością. Na wartość indeksu, a co za tym idzie ładunku glikemicznego, wpływa wiele różnych czynników, jak: zawartość innych składników odżywczych w bulwach, proces kulinarny
3 56 oraz skomplikowany wpływ różnych produktów spożywanych podczas tego samego posiłku. Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu ziemniaków możemy znacząco obniżyć wartość IG oraz zachować cenne dla zdrowia substancje (Ciok, Dolna 2006; Lange 2010; Leszczyński 2012). Stopień rozdrobnienia ziemniaków ma istotne znaczenie w procesie gotowania (Lange 2010; Rytel, Lisińska 2007; Leszczyński 2012). Bulwy gotowane ze skórką mają wyższą wartość odżywczą, zatrzymują witaminę C i błonnik, a IG jest zdecydowanie niższy. Im bardziej bulwy są rozdrobnione, a najbardziej oczywiście purée, tym wyższy jest indeks glikemiczny. Kolejnym istotnym czynnikiem jest temperatura spożywanego posiłku. Gdy przestudzimy ugotowane ziemniaki, skrobia ulegnie retrogradacji i jej część nie zostanie strawiona (skrobia oporna). W niezmienionej postaci przechodzi przez układ pokarmowy aż do jelita grubego, gdzie staje się pożywką dla bakterii probiotycznych. Skrobia oporna jako prebiotyk wpływa korzystnie na skład mikroflory jelita, zmniejszając ilość bakterii szkodliwych i zwiększając ilość pożytecznych dla człowieka. Odmiana również ma wpływ na wartość wskaźnika: wczesne, młode ziemniaki mają niski indeks glikemiczny, późne wysoki. Kolejnym ważnym węglowodanem jest błonnik pokarmowy, który stanowi 2,3% masy bulw (Leszczyński 2012). Jego ilość w ziemniakach można porównać z zawartością w drobnym jasnym pieczywie ok. 2%, białym ryżu 2,4%, makaronie ok. 2,6% czy jabłkach 2% (Kunachowicz i in. 2006). Włókno pokarmowe nie jest trawione w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu spulchnia ono spożyty pokarm, pobudza perystaltykę jelit, pochłania nadmiar tłuszczu, cholesterolu i kwasów żółciowych. Optymalna zawartość błonnika w diecie powinna mieścić się w granicach g, dlatego też ziemniaki mogą odgrywać znaczącą rolę w pokryciu tego zapotrzebowania. Bulwy w swoim składzie zawierają niewielką ilość białka, ok. 2%, jednakże cechuje je wysoka wartość odżywcza, porównywalna z jakością białek zwierzęcych i najlepsza wśród białek pochodzenia roślinnego (Leszczyński 2012). Pomimo niewielkiej zawartości protein ziemniaki mogą odgrywać istotną rolę w pokryciu zapotrzebowania na ten składnik odżywczy, zwłaszcza że często goszczą na polskich stołach. Ziemniaki są dobrym źródłem składników mineralnych i witamin. Na pierwszym miejscu należy wymienić potas, którego znaczne ilości korzystnie wpływają na gospodarkę wodną i jonową organizmu, regulując pracę serca oraz obniżając ciśnienie krwi. Spożycie 200 g ziemniaków dziennie pokrywa zapotrzebowanie organizmu na potas w 30%, na molibden do 100%, na jod w 20%, chrom w 50%, selen w 20%, fluor w 15%, magnez w 15%, żelazo w 15%, miedź i fosfor w 12%. Warto wiedzieć, że podczas gotowania w wodzie zawartość tych pierwiastków znacząco maleje, gdyż przechodzą one do wywaru. W przypadku potasu ubytek wynosi aż 33%; gotowanie na parze zmniejsza jego straty do 6%, natomiast pieczenie nie powoduje żadnych strat (Leszczyński 2012). Ziemniaki zawierają niewielkie ilości witaminy C 14 mg/100 g jednakże ich częste spożywanie może zaspokoić potrzeby organizmu aż w 2/3 (Kunachowicz i in. 2006). W Polsce ziemniaki dostarczają średnio ok. 37% ogólnej ilości witaminy C, podczas gdy owoce 31%, a warzywa 28%. Według Leszczyńskiego (2012) zawartość witaminy C, która jest czynnikiem uwzględnianym w hodowli i ocenie odmian jadalnych, może wynosić aż 40 mg/100 g, co jest porównywalne z jej ilością w cytrynach czy truskawkach. Na straty witaminy C wpływają: obieranie, płukanie, krojenie, obróbka termiczna, a także długość przechowywania. Możemy je ograniczyć, wrzucając cienko obrane, a najlepiej nieobrane bulwy bezpośrednio do osolonej wrzącej wody lub gotując w kuchence mikrofalowej. Największym i najczęstszym błędem jest grube obieranie bulw, krojenie na drobne cząstki i wrzucanie do zimnej wody zamiast do wrzątku. Straty w tej sytuacji mogą być aż 4-krotnie wyższe. Duży ubytek, ok. 88%, może powodować gotowanie w nieosolonej wodzie; stwierdzono, że już dodatek 3% soli zmniejsza straty witaminy C o ok. 30% (Rytel, Lisińska 2007). Straty witaminy na kolejnych etapach obróbki ziemniaków przedstawia tabela 3.
4 57 Po pokrojeniu i opłukaniu Po blanszowaniu Straty witaminy C na poszczególnych etapach przetwórczych bulw odmiany Karlena (%) Cała bulwa ze skórką 15,7 mg (0%)* Ziemniak po obraniu 14,7 mg (6%) krajanka plasterki słupki kostka 12,4 mg 12,5 mg 13,4 mg (9%) (16%) (15%) 8,4 mg 9,8 mg (27%) 8,4 mg (33%) (33 %) Produkty ziemniaczane chipsy 9,6 mg (24%) frytki po I st. smażenia 8,2 mg (17%) frytki po II st. smażenia 6,4 mg (22%) kostka wysuszona 3,7 mg (56%) Tabela 3 ugotowane 8,6 mg (41%) * W nawiasach podano straty witaminy C obliczone w stosunku do zawartości w produkcie ziemniaczanym z poprzedniego etapu technologicznego Źródło: Rytel, Lisińska 2007 Witaminy z grupy B, obecne w ziemniakach w dość znacznych ilościach, pokrywają przy spożyciu 200 g 10-25% dziennego zapotrzebowania organizmu człowieka. Straty powstałe w wyniku obróbki kulinarnej wynoszą ok. 5-30%. Ziemniaki zawierają również inne związki o korzystnym wpływie na zdrowie, jak polifenole, flawonoidy i karotenoidy. Najwięcej jest polifenoli, które mają właściwości przeciwutleniające oraz potencjalną aktywność antybakteryjną. Antyoksydanty wymiatają wolne rodniki z organizmu człowieka, odgrywając istotną rolę w profilaktyce nowotworów oraz chorób układu krążenia (Zarzecka i in. 2013). Istnieją również odmiany ziemniaka o czerwonej i purpurowej skórce oraz o takim miąższu, które zawierają korzystne dla zdrowia antocyjany. Cechuje je także większa zawartość przeciwutleniaczy. Należą do nich m.in.: Norland, Red Norland, Dark Red Norland, Congo, Blaue Hindelbank, All Blue, Red Pearl, Purple Peruvian, Russet Norkotah, Cranberry Red. W Polsce wśród zarejestrowanych jadalnych odmian ziemniaka o skórce z antocyjanowym zabarwieniem występują: Asterix, Bellarosa, Cecile, Courage, Oberon, Raja, Roko Rosalind, Roxana oraz skrobiowa Rumpel (Lachman, Hamouz 2005; Hara-Skrzypiec 2012). Ziemniak w niewielkim stopniu kumuluje metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze czy pozostałości środków ochrony roślin, nawet przy dużej zawartości w glebie (Leszczyński 2012). Duże znaczenie ma tu bardzo niska zawartość tłuszczu w ziemniaku, ok. 0,1%, gdyż to właśnie w tłuszczu kumuluje się większość szkodliwych substancji (Zarzecka i in. 2013). W kuchni polskiej ziemniak został mylnie oceniony jako produkt wysokoenergetyczny, a co za tym idzie tuczący. Jego wartość energetyczna waha się w granicach kcal/100 g (w zależności od zawartości skrobi) i jest przyrównywana do wartości kalorycznej np. jabłek (54 kcal/100 g). To nie ziemniak tuczy, tylko to, co do niego dodajemy bądź czym go okraszamy. Ziemniaki tradycyjnie gotowane w wodzie z dodatkiem soli zawierają w porcji 300 g, tj. 3 średnie bulwy, ok. 210 kcal. Te same ziemniaki z zawiesistym sosem mogą zawierać drugie tyle, a frytki nawet 4-krotnie więcej. Porcja (100 g) chipsów ziemniaczanych to ponad 500 kcal, w tym aż ok. 35% pochodzących z tłuszczu. Tak niewielka ilość produktu pokrywa ¼ całkowitej energetyczności przeciętnej diety i ½ zapotrzebowania na tłuszcz. Jak widać, sposób przygotowania ziemniaków ma kluczowe znaczenie w końcowym bilansie energetyczności posiłku, wpływa na jego wartość odżywczą oraz strawność. Do substancji antyodżywczych zawartych w bulwach zalicza się m.in. glikoalkaloidy, tj. solaninę i chakoninę. Związki te mają toksyczne właściwości dla organizmu człowieka. Bulwy o dużej ich zawartości mają wyraźnie cierpki smak. solaniny i
5 58 chakoniny zależy od odmiany, wielkości oraz dojrzałości bulw: większa jest w bulwach małych, niedojrzałych i zazielenionych. Największe stężenie w bulwie występuje w rejonie oczek i w kiełkach, dlatego podczas obierania ziemniaków należy wykrawać oczka i kiełkujące części bulw. Stężenie solaniny rośnie również, gdy ziemniaki są źle przechowywane, tj. w ciepłych, jasnych pomieszczeniach. Spożywanie kiełkujących bulw może być przyczyną wiosennego osłabienia oraz dolegliwości żołądkowych. Odpowiednie obieranie i obróbka termiczna ziemniaków powodują niemal całkowite jej usunięcie, a niewielka ilość zawarta w miąższu nie stanowi zagrożenia dla zdrowia człowieka (Leszczyński 2012). Podsumowanie Przygotowując potrawy ziemniaczane, powinniśmy zwracać uwagę na wiele czynników. Przede wszystkim trzeba wybierać ziemniaki dojrzałe, bez kiełków, niezazielenione, obierać je cienko lub gotować ze skórką, aby zachować jak najwięcej witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego. Krojone ziemniaki są narażone na ich utratę i wypłukiwanie do wody, stąd najlepiej gotować całe bulwy lub w dużych cząstkach, aby ograniczyć powierzchnię działania enzymów. Należy też wykrawać oczka i usuwać ewentualne kiełki, gdzie gromadzą się trujące glikoalkaloidy. Najlepszym sposobem obróbki termicznej jest gotowanie na parze i pieczenie. Ziemniaki gotowane w wodzie należy wrzucać do osolonego wrzątku, a nie do zimnej wody. Po ugotowaniu warto bulwy ostudzić i dodać niewielką ilość tłuszczu, aby obniżyć indeks glikemiczny, a jednocześnie nie podwyższać zanadto venergetyczności posiłku. Tłuczone ziemniaki mają wyższy IG niż spożywane w cząstkach, smażone w głębokim oleju są wysokokaloryczne i ciężkostrawne. Gotowane ziemniaki, bez sosów i tłustych dodatków, w umiarkowanej ilości, nie są tuczące, a wartości odżywcze przemawiają za ich spożywaniem, gdyż stanowią cenne źródło wielu składników pokarmowych. Literatura 1. Atkinson S. F., Foster-Powell K., Brand-Miller C. J International Tables of Glycemic Index and Glycemic Load Values: Diab. Care 31(12); 2. Ciok J., Dolna A Indeks glikemiczny w patogenezie i leczeniu dietetycznym cukrzycy. Diab. Prakt. 7, 2: 78-85; 3. Hara-Skrzypiec A Ziemniak źródłem polifenoli substancji prozdrowotnych. Ziemn. Pol ; 4. Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B Normy. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych żywienia człowieka. PZWL Warszawa; 5. Lachman J., Hamouz K Red and purple coloured potatoes as a significant antioxidant source in human nutrition a review. Plant Soil Environ. 51 (11): ; 6. Lange E Zastosowanie indeksu glikemicznego w dietoterapii zespołu metabolicznego. Kosmos. Probl. Nauk Biol. 59, 3-4 ( ): ; 7. Leszczyński W Żywieniowa wartość ziemniaka i przetworów ziemniaczanych (Przegląd literatury). Biul. IHAR 266: 5-20; 8. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. PZWL Warszawa; 9. Rytel E., Lisińska G Zmiany zawartości witaminy C w bulwach ziemniaka podczas gotowania i przetwarzania na produkty smażone i suszone. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 6 (55): ; 10. Zarzecka K., Gugała M., Zarzecka M Ziemniak jako dobre źródło składników odżywczych. Post. Fitoterapii 3: ; 11. Rocz. Stat. GUS 2011 i 2013
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Warsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r.
Warsztaty dla Rodziców Wiosenne śniadanie Warszawa 26.05.2015 r. Urozmaicenie Uregulowanie Umiarkowanie Umiejętności Unikanie Prawidłowe żywienie 7 zasad wg prof. Bergera + Uprawianie sportu + Uśmiech
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Symbol kuchni polskiej, czyli niedoceniany ziemniak!
Symbol kuchni polskiej, czyli niedoceniany ziemniak! Autor: Ewa Ploplis Data: 12 listopada 2016 1 / 11 Jak ważny jest ziemniak w zdrowym żywieniu? Czy polska kuchnia mogłaby istnieć bez tego warzywa? Na
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
Symbol kuchni polskiej, czyli niedoceniany ziemniak!
https://www. Symbol kuchni polskiej, czyli niedoceniany ziemniak! Autor: Ewa Ploplis Data: 12 listopada 2016 Jak ważny jest ziemniak w zdrowym żywieniu? Czy polska kuchnia mogłaby istnieć bez tego warzywa?
SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka Ćwiczenie nr 4 Temat: Normy żywienia 1. Badania stosowane
Talerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło
Jedzmy zdrowo na kolorowo!
Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:
Rola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu.
Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2
Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Odżywiaj się zdrowo Podstawowym zaleceniem zdrowotnym dla osób chorych na cukrzycę jest jedz zdrowo. Osoba
"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Zapraszamy do oglądania
Zapraszamy do oglądania 1.Odżywiaj się regularnie Należy spożywać przynajmniej 3 podstawowe posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolacja), a jeszcze zdrowiej będzie dołączyć dwie przekąski (II śniadanie
Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 29 grudzień 2016
ODCHUDZANIE I UJĘDRNIANIE > Model : 8688701 Producent : - SKUTECZNY SPOSÓB NA ORZEŹWIAJĄCE ODCHUDZANIE! Idealna propozycja na nadchodzące lato Mrożona kawa o pysznym waniliowym smaku. Sprawdzona kompozycja
... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności
Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie
Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej
Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
5x dziennie warzywa i owoce
Zapraszamy do wspólnego gotowania Wraz z panią mgr Agatą Bojdo proponujemy ciekawe przepisy i prezentujemy zdjęcia wykonywanych przez nasze koleżanki i kolegów potraw. Na początek chcemy Was zachęcić do
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia
Miejsce mięsa w diecie
Miejsce mięsa w diecie Walory zdrowotne mięsa od dawna są przedmiotem kontrowersyjnych poglądów wśród ludzi. Jedni widzą w mięsie znakomite źródło niezbędnych składników odżywczych, inni natomiast przypisują
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy. Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.2012 Zalecenia szczegółowe - węglowodany: 40 50% wartości energetycznej
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
[tlił [ f lliu I K lm ll W Y D A W N I C T W O N A U K O W E P W N
[tlił [flliu IK lm ll W Y D A W N I C T W O N A U K O W E P W N Redakcja naukowa Jan Gawęcki ŻYWIENIE CZŁOWIEKA i* WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 2012 I. Wstęp 1. Człowiek i jego pokarm (Jan G aw ęcki)...13
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
NOWA PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA. (czyli podstawy zdrowego odżywiania postawione na głowie)
NOWA PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA (czyli podstawy zdrowego odżywiania postawione na głowie) Dlaczego stara piramida żywieniowa jest zła? Po pierwsze okazuje się, że węglowodany w ilości sugerowanej przez
Żywność, żywienie, zdrowie
Żywność, żywienie, zdrowie est modus in rebus Roman Cichon CM UMK 2013 ŻYWNOŚĆ BEZPIECZNA pod względem higienicznym, UMOŻLIWIAJĄCA dostarczanie potrzebnych składników odżywczych, UMOŻLIWIAJĄCA prawidłowe
Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA
MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością
TEST WIEDZY O RACJONALNYM ODŻYWIANIU I KONTROLI WAGI
TEST WIEDZY O RACJONALNYM ODŻYWIANIU I KONTROLI WAGI 1) BMI (Body Mass Index) to: a) wzrost [cm] / masa ciała² [kg] b) masa ciała [kg] / wzrost² [m] c) wzrost [m] / masa ciała² [kg] d) masa ciała [kg]
ŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA
ŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA mgr Katarzyna Liptak Nauczyciel wych. wczesnoszkolnego, Trener Wellness Co to jest ODŻYWIANIE? To proces życiowy polegający na pozyskiwaniu przez organizm ze środowiska
Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik Żywienia i Usług Gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia. Klasa: II TŻ
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych (kształcenie w zawodzie) Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik
Twój Program Odchudzania. -20 kg
Twój Program Odchudzania -20 kg Warto wiedzieć Wszyscy marzymy o pięknym, płaskim i wyrzeźbionym brzuchu. Niestety często zamiast kaloryfera mamy niechcianą oponkę wylewającą się ze spodni, której nie
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 48-53 2009
a problemy z masą ciała
POLACY a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała Badanie NATPOL PLUS (2002): reprezentatywna grupa dorosłych Polek: wiek 18-94 lata Skutki otyłości choroby układu sercowo-naczyniowego cukrzyca
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Zdrowe odżywianie polega na odpowiednim wyborze produktów i przygotowaniu posiłków umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu poprzez
Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które
DROGI RODZICU Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada,
Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach
Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT
Echo Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.
Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.
Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej
Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych
ZAŁĄCZNIKI ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /...
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2017 r. C(2017) 3664 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /... uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
Pięć porcji zdrowia. Pięć porcji zdrowia Opublikowane na stronie Dziecko w Warszawie (https://dzieckowwarszawie.pl) dr_aneta_gorska_kot.jpg [1] Fot.
dr_aneta_gorska_kot.jpg [1] Fot. Strona 1 z 5 Strona 2 z 5 Strona 3 z 5 20 listopada 2015 Dlaczego tak ważne jest pięć porcji warzyw i owoców w codziennej diecie dzieci? odpowiada dr Aneta Górska-Kot,
African Mango - recenzja, opis produktu
African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru
Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
ZDROWE ODŻYWIANIE Dietetyka Dietetyka to nauka, która bada jak to, co spożywamy wpływa na nasze zdrowie i wydajność organizmu. Bada pewne składniki pożywienia, które mogą wpływać na nasze zdrowie. Na przykład
Liofilizowany sok z dzikiej róży 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany sok z dzikiej róży 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa
OGŁASZAMY MIESIĄC JEDZENIA OWOCÓW!
OGŁASZAMY MIESIĄC JEDZENIA OWOCÓW! Polska to kraj pysznych owoców sezonowych. Szczególnie latem warto z tego bogactwa korzystać, bo owoce to nie tylko bomby witaminowe, lecz także doskonałe źródło składników
Koktajl Natural Balance
Koktajl Natural Balance Główne korzyści Unikalna formuła koktajli Natural Balance służy dwóm celom: Wspomaganie odchudzania Wiele osób rozpoczyna stosowanie koktajli Natural Balance, aby ułatwić sobie
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Zasady zdrowego żywienia
Jak się zdrowo odżywiać - piramida żywieniowa Zdrowe odżywianie to ostatnio dość modne słowa, które bez działania nie niosą za sobą nic. Wiele nastolatek chwali się, że je zdrowo, nic tak naprawdę na ten
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Przechowalnictwo i przetwórstwo
38 Przechowalnictwo i przetwórstwo ZIEMNIAK PRODUKTEM SPOŻYWCZYM WAŻNYM W WALCE Z OTYŁOŚCIĄ mgr inż. Irena Stypa IHAR-PIB, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie e-mail: irenastypa@wp.pl Streszczenie
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia..... 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą Na podstawie art. 51 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik żywienia i usług gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 2. Ocena Nazwa
Podczas gotowania część składników przedostaje się do wody. Część składników ulatnia się wraz z parą (głównie witamina C).
Podczas gotowania część składników przedostaje się do wody. Część składników ulatnia się wraz z parą (głównie witamina C). Wzrost temperatury redukuje poziom większości składników odżywczych. Surowy por
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia Kierunek ŻYWIENIE CZŁOWIEKA I OCENA ŻYWNOŚCI ZAGADNIENIA KIERUNKOWE 1. Przemiany materii
Kategoria żywności, środek spożywczy lub składnik żywności. Warunki dla stosowania oświadczenia
Kategoria, WITAMINY VITAMINS 1 Wiatminy ogólnie Vitamins, in general - witaminy pomagają w rozwoju wszystkich struktur organizmu; - witaminy pomagają zachować silny organizm; - witaminy są niezbędne dla
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 230/8 PL 25.8.2016 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2016/1413 z dnia 24 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności,
Kasza kukurydziana Kasza kukurydziana (polenta) produkowana jest z ziaren kukurydzy w postaci drobnego grysiku. Dostarcza błonnika, witamin B1 i PP
Kasza kukurydziana Kasza kukurydziana (polenta) produkowana jest z ziaren kukurydzy w postaci drobnego grysiku. Dostarcza błonnika, witamin B1 i PP oraz beta-karotenu. Produkty z kukurydzy są sycące, dodające
3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.
3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można
Czym jest program Trzymaj
Trzymaj formę! Czym jest program Trzymaj formę"? "Trzymaj formę" " to inicjatywa propagująca zdrowy styl życia o unikalnym dwukierunkowym podejściu: promującym zbilansowane odżywianie połą łączone z regularną
PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 13/t. 15
454 31996L0008 L 55/22 DZIENNIK URZĘDOWY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH 6.3.1996 DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego 1996 r.w sprawie żywności przeznaczonej do użycia w dietach o obniżonej energetyczności
Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie
Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga
Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
Łukasz Sujecki IIIA Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Piramida zdrowego Odżywiania Pyyyszne mięsko
PROJEKT TRZYMAJ FORMĘ
PROJEKT TRZYMAJ FORMĘ dotyczący racjonalnego odżywiania się dzieci i młodzieży w wieku od 11 do 16 roku życia (projekt obejmuje klasy 5-6 szkoły podstawowej oraz I III gimnazjum) Projekt realizowany w
zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
Węglowodanowa pułapka Węglowodanowa pułapka
Węglowodanowa pułapka 1 / 5 Zdań na temat czy unikać, czy wręcz przeciwnie, postawić na węglowodany w naszej diecie, jest mnóstwo. Kwestie żywienia są zawsze względne i zależne od sytuacji w jakiej się
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Servier w Polsce
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Servier w Polsce Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 3, 63-68 2009 63 Alicja
Dieta kompletna, wysokoenergetyczna, bezresztkowa.
Nutramil suplement diety Dieta kompletna, wysokoenergetyczna, bezresztkowa. Nutramil stanowi kompozycję niezbędnych składników pokarmowych białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin, mikro- i makroelementów
1.5. Zasady planowania diet leczniczych na podstawie dziennej racji pokarmowej człowieka zdrowego
DIETETYKA Dariusz Włodarek SPIS TREŚCI Rozdział I. Planowanie i organizacja żywienia dietetycznego 1.1. Zagadnienia sanitarno-higieniczne w żywieniu dietetycznym 1.2. Dobór surowców i technik przyrządzania