Żywność, żywienie, zdrowie

Transkrypt

1 Żywność, żywienie, zdrowie est modus in rebus Roman Cichon CM UMK 2013

2 ŻYWNOŚĆ BEZPIECZNA pod względem higienicznym, UMOŻLIWIAJĄCA dostarczanie potrzebnych składników odżywczych, UMOŻLIWIAJĄCA prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

3 Żołądek jest w stanie pomieścić od 800 do 2500 ml płynu. (Van Itallie i in.,1985).

4 Duża gęstość energetyczna żywności i racji pokarmowych 105 kcal/100g tradycyjna dieta Afrykańczyka 125 kcal/100g - rekomendowana dieta prozdrowotna 150 kcal/100g przeciętna dieta Brytyjczyka 260 kcal/100g żywność typu fast food Prentice, Jebb 2003

5 powietrze woda gleba zachowania żywieniowe człowiek pożywienie odżywianie zdrowie ewolucja adaptacja brak obfitość głód przekarmienie Cichon`95

6 HOMEOSTAZA (homeostase) Zachowanie równowagi środowiska wewnętrznego organizmu niezależnie od wpływów otoczenia, np. względnie stałego poziomu składników mineralnych we krwi (przy dużych wahaniach spożycia), dzięki mechanizmom regulacji procesów ich wchłaniania, magazynowania i wydalania.

7 Homeostaza organizmu wymaga zapewnienia w płynach ustrojowych: Izotonii jednakowe ciśnienie osmotyczne Izojonii jednakowe stężenie jonów Izohydrii jednakowe stężenie jonów wodorowych (ph)

8 HOMEOSTAZA organizmu jest łatwiej utrzymywana przy dobrym bilansowaniu składników odżywczych Wszystko jest, i nic nie jest trucizną zależy to tylko od spożytej ilości

9 ... jesteśmy tym, co jemy... % Kobieta Mężczyzna Woda Białko Tłuszcze Składniki mineralne i witaminy Węglowodany 0,5-1,0 0,5-1,5 Przeciętny skład ciała człowieka w zależności od płci

10 Porównanie struktury spożycia energii różnych społeczeństw WHO % 10-15% 12% 50-70% 60-75% 5% 15-20% 10-15% 25-30% 20% >=40% białko skrobia cukier tłuszcz myśliwi zbieracze ludność rolnicza krajów rozwijających się nowoczesne społeczeństwo zamożne sól, g/dz błonnik, g/dz.

11 Zmiany w spożyciu żywności w Wielkiej Brytanii w latach Żywność Spożycie w g/osobę/dzień Tłuszcze Cukier Ziemniaki Mąka pszenna Produkty zbożowe gruboziarniste 5 1 0,2 WHO 1990

12 Quo vadis homo sapiens, qui edis et sedis? Dokąd zmierzasz człowieku, jeśli jesz i siedzisz S. Berger, 2003

13 Odżywiamy się na ogół nieprawidłowo, często jemy nieregularnie i zbyt dużo, a ponadto prowadzimy siedzący tryb życia Człowiek Pożywienie Głód Sytość Myśliciel

14 Zdrowie człowieka tkwi od pokoleń w tym co ma w głowie i co na stole /Gawęcki/ Czynniki biologiczne Czynniki środowiskowekultura Myśliciel Reakcja : bodziec silniejszy wypiera słabszy /Pawłow/

15 Jeśli wiesz co to jest ciało, a nie wiesz co to jest dusza, to wiedz, że dusza jest tym co ciało porusza

16 Od niedowagi do nadwagi: zakres BMI u dorosłych < ,5 18, >40 Poważna niedowaga Umiarkowana niedowaga Niewielka niedowaga Prawidłowa masa ciała Niewielka nadwaga Umiarkowana otyłość Poważna otyłość Fizyczne objawy, które są bardziej uwidocznione niż obniżanie BMI Fizyczne wskaźniki zdrowego BMI Wskaźniki fizyczne, które zmieniają częstotliwość przy wzroście BMI szczupłość wobec wzrostu, niedostateczna ilość energii dla normalnej aktywności, nieuwaga, letargia, podatność na choroby, słabe zdrowie matki i dziecka, problemy zdrowotne spowodowane niedoborami makro- i mikroskładników odżywczych. normalne, aktywne życie, mniejsze ryzyko schorzeń, brak dieto-zależnych schorzeń, dobre zbilansowanie diety. siedzący tryb życia, schorzenia układu krążenia, cukrzyca, ryzyko różnych typów raka, problemy zdrowia nastolatek, niezbilansowanie makro- i mikroskładników, FAO 2000

17 Poziom aktywności fizycznej PAL > 1, Masa ciała dorosłego człowieka Indeks BMI 21-22(18,5 25) + + Energia diety Główna wartość PAL Tłuszcze w pożywieniu, % energii Kwasy tłuszczowe, % całkowitej energii: Nasycone Trans Jednonienasycone Wielonienasycone (PUFA) n 6 n < Razem PUFA: 7 8 < g kw.linolenowego+200 mg o b.d.ł Cholesterol diety (mg/dzień) < Alkohol (jeśli konsumowany, w g/dzień) (12 24) + + Węglowodany % ogólnej energii diety Wolne cukry rafinowane (% E) > < Słodkie przekąski, ciasta, napoje słodzone (dzień) < 4 porcje + + Owoce i warzywa (g/dzień) > Błonnik pokarmowy (g/dzień) > Kwas foliowy ( g/dzień) > Wapń (mg/dzień) 800(1500) Sód (jako sól) (g/dzień) < 6 (<4) Potas (g/dzień) > Żelazo (mg/dzień) > Jod ( g/dzień) 150 (dzieci-50; ciąża-200) Fluor (mg/l) Witamina D dla starzejących się ( g/dzień) 10 Czas karmienia piersią (wyłącznie) Około 6 miesięcy

18 Zasady racjonalnego odżywiania 1. Zbilansowanie pod względem energetycznym 2. Zrównoważenie wartości odżywczej 3. Zachowanie właściwych proporcji między składnikami odżywczymi 4. Właściwy tryb żywienia 5. Urozmaicenie

19 ...est modus in rebus... (...każda rzecz ma swoją miarę...) (...są granice, których przekraczać nie należy...)