Poprawa warunków realizacji produkcji i logistyki z wykorzystaniem metody kaizen i programu 5S
|
|
- Angelika Krawczyk
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Elżbieta Karaś 1 Dariusz Rajchel 2 Politechnika Opolska Poprawa warunków realizacji produkcji i logistyki z wykorzystaniem metody kaizen i programu 5S 1. WSTĘP Wzrastająca konkurencja rynkowa wymusza reorganizację działań w wielu obszarach funkcjonalnych przedsiębiorstwa, w tym również w logistyce produkcji. Ważnym elementem funkcjonowania logistyki produkcji w przedsiębiorstwie przemysłowym jest zapewnienie sprawnego, efektywnego zarządzania zasobami niezbędnymi w procesie wytwórczym. W efekcie wiąże się to z harmonijnym przepływem strumieni materiałowych i informacyjnych oraz ładem organizacyjnym, który powinien gwarantować niezakłóconą ciągłość procesów w całym przedsiębiorstwie. W tym celu należy dążyć do poprawy warunków funkcjonowania stanowiska pracy i sposobu przepływu materiałów w ramach procesów produkcyjnych i logistycznych. Należy robić to w taki sposób, aby optymalnie wykorzystywać dostępne zasoby i usprawniać przepływy strumieni w zakresie produkcji. Funkcję tę można skutecznie realizować nie tylko inwestując kapitał w innowacje technologiczne, ale także można korzystać z prostych, niskokosztowych rozwiązań pochodzących z metody kaizen, wdrażając na przykład program 5S. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie treści teoretycznej dotyczącej głównych założeń kaizen oraz programu 5S oraz części empirycznej, w której zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych w przedsiębiorstwie przemysłowym odnoszących się do oceny wdrożonego programu kaizen i 5S. 2. OGÓLNE ZŁOŻENIA METODY KAIZEN Pierwsze opracowania naukowe dotyczące kaizen zostały stworzone przez M. Imai pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku w Japonii. Kaizen to metoda działania, która wywodzi się z filozofii kaizen [1, s. 29]. Kluczowe hasło pochodzi od japońskich słów: kai zmiana, zen dobrze. Metoda kaizen w pragmatycznym podejściu oznacza zmianę na lepsze czyli systematyczne poszukiwanie i wdrażanie ulepszeń bez dużych nakładów finansowych. Kaizen obecnie jest uznawany jako filozoficzny fundament najlepszych japońskich praktyk zarządzania. W kontekście nauki o zarządzaniu kaizen ma dwie funkcje do spełnienia. Pierwsza z nich jest funkcją utrzymania wysokich standardów operacyjnych, druga - jest funkcją doskonalenia wszystkich procesów w przedsiębiorstwie w sposób ciągły. Przestrzegając powszechnie zasad kaizen przedsiębiorstwo uzyskuje konkretne korzyści: kaizen prowadzi do wyższej jakości i większej produktywności, pomaga obniżyć próg rentowności, a kierownictwu zwracać większą uwagę na potrzeby i wymagania innych [2, s. 245]. W praktyce gospodarczej po raz pierwszy kaizen zastosowano w koncernie samochodowym Motor Toyota Corp. Podstawowym założeniem jest likwidowanie w procesie produkcyjnym i administracyjnym wszelkich strat i braków. Dąży się do tego, aby czas i wysiłek każdego pracownika był wykorzystywany jedynie na generowanie wartości dodanej produktu. Ciągłe doskonalenie wszystkich obszarów funkcjonalnych jest głównym celem i wykorzystuje się do tego nie tylko środki finansowe i techniczne, ale przede wszystkim zaangażowanie pracowników organizacji. W ten sposób stopniowo zwiększa się produktywność i sprawność organizacyjną w przekroju całego przedsiębiorstwa. Koncepcję kaizen może realizować na wiele różnych sposobów, najczęściej zaczyna się od wdrożenia trzech filarów: systemu 1 e.karas@po.opole.pl 2 d.rajchel@po.opole.pl
2 sugestii pracowniczych, zasady eliminacji marnotrawstwa (muda) oraz zasady organizacji stanowiska pracy według programu 5S. Istotą funkcjonowania systemu sugestii pracowniczych jest pozyskiwanie propozycji nawet najdrobniejszych usprawnień od pracowników. Poprzez poszukiwanie i wdrażanie drobnych poprawek we wszystkich obszarach działalności i na każdym stanowisku pracy, przedsiębiorstwo może zapobiegać większym problemom, które ewentualnie mogłyby ujawnić się w późniejszym okresie. Główna idea w tym podejściu opiera się na założeniu, że wszystko w przedsiębiorstwie można robić lepiej niż dotychczas. Postawa zaangażowania pracowników, intensywna współpraca przełożonych z pracownikami umożliwia osiąganie coraz wyższego poziomu doskonalenia w zakresie realizacji procesów w przedsiębiorstwie. Zatem doskonalenie powinno odbywać się w przekroju całego przedsiębiorstwa, każdego dnia, przez wszystkich uczestników organizacji, od małych stopniowych zmian do wielkich strategicznych innowacji [3, s. 372]. Drugim istotnym filarem kaizen jest świadomość marnotrawstwa (muda). Działania w tym zakresie powinny być nastawione na eliminację strat w systemie produkcji. Przepływ towarów musi przebiegać w sposób optymalny, a cały system produkcyjny i logistyczny musi być pozbawiony źródeł strat i nieprawidłowości. Straty należy traktować jako symptomy problemów w procesach zachodzących w przedsiębiorstwie [4, s.35]. Pierwszym krokiem a zarazem najważniejszym w tym podejściu jest umiejętność zdefiniowania i dostrzegania źródeł marnotrawstwa. Jest to głównie proces mentalny, zachodzący w psychice pracownika i sposobie postrzegania rzeczywistości. Kaizen zaczyna działać, gdy występuje swoista wrażliwość wszystkich pracowników na marnotrawstwo. Eliminacja muda nie pociąga za sobą żadnych kosztów, dlatego też jest najłatwiejszą metodą ulepszania działań w przedsiębiorstwie. Rezultatem tych działań jest uporządkowanie strumieni przepływu, stanu zasobów i pomieszczeń, a system produkcyjny zaczyna być przejrzysty i sprawny. Często łączy się to z programem 5S, który wprowadza stan uporządkowania i zorganizowania na miejscu pracy oraz umożliwia utrzymanie wysokiego standardu sprawności organizacyjnej [5, s.47]. 3. PROGRAM 5S JAKO PROGRAM ORGANIZACJI MIEJSCA PRACY Program 5S jest metodą pięciu kroków określaną przez japońskich naukowców jako zestaw dobrych zwyczajów wywodzących się z tradycyjnych sposobów utrzymania higieny w domu [6, s. 226]. Nazwa wywodzi się od japońskich słów: seiri, seiton, seiso, seiketsu i shitsuke [rys 1]. Rysunek 1. Program 5S Źródło: [7, s. 227]
3 Krok drugi: seiton, czyli systematyka, jest rozumiana jako ład obejmujący miejsce pracy oraz układanie rzeczy przydatnych w sposób systematyczny i uporządkowany. Przestrzeganie tego kroku poprawia bezpieczeństwo pracy oraz skraca czas poszukiwania i dostarczania potrzebnych narzędzi i materiałów. Krok trzeci: seiso, czyli sprzątanie, jest to utrzymanie miejsca pracy w czystości oraz odpowiedniego stanu sprawności maszyn i urządzeń, co zmniejsza problemy z ich użytkowaniem i sprzyja komfortowi pracy. Krok czwarty: seiketsu, czyli standaryzacja, która oznacza wprowadzenie procedur i instrukcji, określających zakres czynności na stanowiskach pracy w celu zapewnienia powtarzalności produkcji. Jest to nieodzowny krok w procesie usprawniania jakości wytwarzanych wyrobów oraz utrzymania wysokiej sprawności operacyjnej w całym procesie wytwórczym, również w logistyce produkcji. Krok piąty: shitsuke, czyli samodyscyplina, jest to utrzymanie dyscypliny przez pracowników w zakresie przestrzegania obowiązujących regulaminów i procedur, co prowadzi do zmniejszenia liczby pomyłek, nieprawidłowości oraz eliminacji strat i marnotrawstwa we wszelkiej postaci [8, s. 251]. Przestrzeganie tych wszystkich kroków gwarantuje wysoką jakość, produktywność, zmniejszenie kosztów, terminowość dostaw, bezpieczeństwo pracy oraz sprawne i szybkie przepływy strumieni wartości, a ponadto daje niezbędne podstawy do dalszego usprawniania jakości w całym systemie produkcyjnym. Wprowadzenie zasad opartych na metodzie pięciu kroków nie wymaga długiego czasu, a daje duże korzyści [9, s. 227]. Program 5S przyczynia się do poprawy funkcjonowania w każdej ze sfer działalności przedsiębiorstwa. Zasady w jej ramach mogą być wykorzystane podczas produkcji, w procesach logistycznych w zakresie zaopatrzenia, magazynowania, transportu i dystrybucji [10, s ]. Wprowadzenie zasad organizacji stanowiska pracy opartych na 5S nie wymaga długiego czasu, ani dużych inwestycji. Wiele drobnych usprawnień w tym zakresie pojawia się z inicjatywy pracowników, a efekty tych zmian mogą przyczyniać się do poprawienia wielu wskaźników ekonomicznych. Praktyki te są wstępem do uzyskania większej produktywności, elastyczności, pozwalają również wdrożyć z powodzeniem inne bardziej zaawansowane metody czy systemy wspierające produkcję, na przykład takie jak: TPM, JiT, SMED [11, s.101]. 4. WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH DOTYCZĄCE OCENY WDROŻENIA METODY KAIZEN I PROGRAMU 5S W WYBRANYM ZAKŁADZIE PRODUKCYJNYM W tej części artykułu zostały zaprezentowane wyniki badań dotyczące oceny wdrożenia metody kaizen i programu 5S w przedsiębiorstwie przemysłowym w opinii pracowników bezpośrednio produkcyjnych. Badania zostały przeprowadzone w 2014 roku w zakładzie produkcyjnym działającym w branży metalowej w województwie dolnośląskim. W badaniu wykorzystano kwestionariusz ankietowy, którego wypełnienie było nadzorowane przez kompetentną osobę zajmującą się problematyką wdrożeń z zakresu kaizen. Kwestionariusz ankietowy zawierał pytania zamknięte i otwarte. Ankiety były adresowane do pracowników bezpośrednio produkcyjnych pracujących na linii montażowej. Wybrane do badania przedsiębiorstwo w ostatnich latach przeszło proces restrukturyzacji i ma pewne doświadczenie we wdrażaniu nowoczesnych metod i narzędzi zarządzania. Zmiany usprawniające funkcjonowanie tego przedsiębiorstwa dotyczą obecnie stosowania koncepcji Lean Management z uwzględnieniem metody kaizen i programu 5S. W ramach programu naprawczego stosowane są ogólne zasady kaizen, a jednym z realizowanych w ostatnim okresie działań był system sugestii pracowniczych określony nazwą mam pomysł oraz program 5S. Celem badania była analiza świadomości i poziomu zaangażowania pracowników w proces wdrażania tych zmian. Zastosowana ankieta była anonimowa i przeprowadzona w grupie 22 osób (2 kobiety i 20 mężczyzn) zajmujących różne stanowiska w przedsiębiorstwie; byli to: elektromonterzy, ślusarze, logistycy, magazynierzy, montażyści, operatorzy maszyn oraz jedna osoba pełniąca funkcję kontrolera jakości. Charakterystyka grupy badawczej została zaprezentowana w tab.1.
4 Tab.1. Charakterystyka grupy badawczej. Wiek Liczba osób Staż pracy w przedsiębiorstwie Liczba osób Wykształcenie Liczba osób Zawodowe Średnie Wyższe W oparciu o uzyskane wyniki przeprowadzono ocenę wdrożonego programu mam pomysł oraz zapoznano się z opinią pracowników na temat programu kaizen. W opinii pracowników za najważniejsze cele wdrożenia programu kaizen i 5S uznano takie elementy jak (rys. 2): Poprawa efektywności działania. Podniesienie jakości. Poprawa warunków pracy. Stworzenie uporządkowanego systemu zarządzania. Redukcja kosztów. Poprawa motywacji pracowników. Cele wdrożenia programu kaizen Poprawa efektywności działania 10 Podniesienie jakości 9 Poprawa warunków pracy 8 Stworzenie uporządkowanego systemu zarządzania Redukcja kosztów 6 6 Poprawa motywacji pracowników 1 Rys. 2. Cele wdrożenia programu kaizen i 5S w opinii pracowników zakładu Ilość odpowiedzi Wyniki badań wskazują, że poprawa efektywności działania zakładu jest głównym celem wynikającym z konieczności wdrożenia nowej filozofii Jest to charakterystyczne dla większości polskich przedsiębiorstw. Jednak nie wszyscy pracownicy są odpowiednio zmotywowani do procesu wdrożenia działań z zakresu kaizen. Ogólnie wszyscy pracownicy maja świadomość występowania zmian organizacyjnych, jednak tylko 8 respondentów (36%) jest przekonanych, że program mam pomysł w istotny sposób wpłynie na funkcjonowanie firmy. Tylko 13 osób (60 %) zna obecnie obowiązujący regulamin dotyczący programu mam pomysł.
5 Większość osób zgłasza swoje usprawnienia co najmniej raz w roku, są to pomysły, które dotyczą nie tyko wykonywanej pracy, ale i ogólnego funkcjonowania zakładu. Strukturę uzyskanych odpowiedzi prezentuje tab.2. Tab. 2. Ilość zgłoszonych usprawnień w ciągu roku przez pracowników zakładu. Ilość zgłoszonych usprawnień w roku: Brak Ponad 10 w zakresie funkcjonowania zakładu w zakresie wykonywanej pracy Pracownicy zgłaszają swoje usprawnienia, bo mają możliwość zdobycia nagrody lub oczekują, że w ten sposób wprowadzone zostaną ułatwienia w wykonywanej przez nich pracy. Niestety większość pracowników uważa, że system nagród nie spełnia oczekiwań pracowników (uzyskano 55% odpowiedzi negatywnych), a oczekiwanie na odpowiedź zgłoszonego wniosku usprawnień jest zbyt długi - w 70% przypadków wynosi on od 1 do 3 miesięcy. O wdrożeniu zaproponowanego usprawnienia pracownicy dowiadują się zazwyczaj od swojego przełożonego lub na zebraniu pracowniczym. W opinii pracowników realizacja programu kaizen powinna przełożyć się na określone korzyści. Wskazaną przez pracowników listę i hierarchię ważności korzyści, które powinny być osiągnięte po wprowadzeniu programu kaizen zaprezentowano w tab.3. Tab.3. Ważność poszczególnych korzyści wynikających z wdrożonego programu kaizen według liczby wskazań pracowników. Korzyść: bardzo mało Ograniczenie strat i marnotrawstwa Lepsza organizacja pracy Zaangażowanie całej załogi w rozwiązywanie problemów Zmiana świadomości pracowników Możliwość zadawania pytań Lepsza komunikacja wśród pracowników Poprawa jakości Poprawa i utrzymanie nowych standardów pracy Oszczędność zasobów finansowych firmy Skrócenie czasu realizacji zamówień Ze struktury tabeli nr 3 wynika, że w opinii pracowników za najważniejsze korzyści wynikające z wdrożonego programu uznano: lepszą organizację pracy, poprawę jakości, ograniczenie strat i marnotrawstwa, oszczędność zasobów finansowych firmy; jako drugie w kolejności ważne korzyści wskazano: zaangażowanie całej załogi w rozwiązywanie problemów, poprawa i utrzymanie nowych standardów pracy, możliwość zadawania pytań dotyczących nowych sposobów rozwiązywania problemów. W badaniu proszono również o określenie barier, jakie występują w procesie wdrażania programu kaizen i 5S. Otrzymane odpowiedzi w postaci hierarchii ważności dla poszczególnych barier przedstawiono w tabeli 4.
6 Tab.4. Ważność poszczególnych barier jakie występują w procesie wdrażania programu kaizen i 5S według liczby wskazań pracowników. Bariera: bardzo mało nie nie mam zdania Zbyt duże oczekiwania względem pracowników Napięte relacje między pracownikami Rywalizacja o pomysły Nieadekwatna nagroda do zgłaszanych pomysłów Wzajemna krytyka pomysłów Ogólna niechęć pracowników do zmian Strach przed trudnościami i dodatkowymi obowiązkami Biurokracja Brak czasu na działania wdrożeniowe Wysokie koszty dostosowania do nowych wymagań systemu Za bardzo ważną barierę pracownicy uznali biurokrację oraz brak czasu na działania wdrożeniowe, za kolejne ważne bariery wymieniono: ogólną niechęć pracowników do zmian i obawy związane z wzajemną krytyką pomysłów. W celu zmniejszania barier, a także oporu i niechęci wobec wdrażania programu mam pomysł i 5S pracownicy wyszczególnili działania, które mogłyby w ich opinii wspomagać proces zmian innowacyjnych w zakładzie (kolejność podana jest według ilości uzyskanych odpowiedzi), są to: - Systematyczne nagradzanie pracowników za zgłaszanie pomysłów (64%). - Systematyczne szkolenia dla pracowników (33%). - Wsparcie ze strony doradców z zespołu kaizen (1%). - Wsparcie ze strony naczelnego kierownictwa (1%). - Wsparcie ze strony współpracowników (1%). W badaniu poproszono również o ocenę pięciu kroków stosowanych w ramach programu 5S, kolejne działania usprawniające w zakładzie dotyczyły tutaj : selekcji, systematyki, sprzątania, standaryzacji i samodyscypliny. W opinii pracowników za najistotniejsze działanie uznano systematykę (63% - 14 odpowiedzi pracowników) i selekcję (54% - 12 odpowiedzi pracowników) jako czynniki, które w dużym stopniu wpływają na lepsze wykonywanie zadań w pracy i sprawniejsze zarządzanie przepływami strumieni surowców, materiałów i półproduktów w całym przedsiębiorstwie. Standaryzacja była wymieniana jako kolejny ważny krok w programie 5S (50% - 11 odpowiedzi pracowników), następnie wskazano na samodyscyplinę (45% - 10 odpowiedzi pracowników) jako krok wspomagający utrzymanie stanu uporządkowania w miejscu pracy. Sprzątanie natomiast było uznane jako działanie za najmniej ważne w programie 5S, tylko 6 osób (27%) wskazało na ten czynnik, jako ten, który ma wpływ na lepsze wykonywanie zadań w miejscu pracy. W przeprowadzonym badaniu oceniono również obszar, który dotyczył szkoleń. Połowa z badanych osób nie rozumie do końca przesłanek wprowadzenia zmian i nie mają pełnej informacji na temat zaplanowanych w zakładzie działań kaizen i programu 5S. Wśród respondentów znalazło się tylko 7 przeszkolonych osób (31%), chociaż sami pracownicy uznali systematyczne szkolenia za bardzo ważny czynnik ułatwiający wdrożenie zmian organizacyjnych.
7 Reasumując, analiza uzyskanych odpowiedzi w pierwszej części ankiety (która zawierała pytania zamknięte) wykazała pozytywne nastawienie pracowników do metody kaizen i programu 5S. Jednak część odpowiedzi w zakresie pytań otwartych była mniej optymistyczna i tutaj wskazano na szereg błędów w procesie wdrożenia kaizen i programu 5S. Najczęściej negatywne opinie były związane z poczuciem rozczarowania lub wynikały z niezrozumienia idei kaizen i programu 5S. Wyrazem tego były postawy oporu pracowników, które przejawiały się w ogólnie sformułowanych uwagach na temat wprowadzonych zmian. Na podstawie uzyskanych od pracowników odpowiedzi można było określić kilka wniosków: 1. Wdrożenie 5S wymaga przywództwa i naczelne kierownictwo musi odrzucić uprzedzenia i zaangażować się osobiście proces wprowadzania zmian w opinii pracowników niestety tak nie jest. Należy eliminować niechęć i brak poparcia menedżerów dla programu kaizen i 5S. 2. Zakwestionowano rolę prezesa jako jedynego lidera wprowadzającego program 5S. W opinii pracowników mogą to robić inne osoby z odpowiednim przygotowaniem do tej roli. 3. Sprzątanie zostało uznane jako działanie nieskuteczne w myśl zasady: po co sprzątać, jeśli za chwilę znowu się pobrudzi pracownicy przyzwyczajają się do nieporządku, jako rzeczy nieuniknionej w ich miejscu pracy. Uznają, że sprzątanie niewiele zmieni. Postawa akceptacji braku czystości w miejscu pracy musi jednak zostać wyeliminowana. 4. W opinii pracowników wprowadzanie selekcji i systematyki nie zwiększy produktywności bardzo często pracownicy i ich kierownictwo oceniają, że wzrost produktywność może nastąpić w skutek innych działań organizacyjnych. Negatywna opinia wyraża się w pytaniu: Dlaczego zajmujemy się takimi banalnymi sprawami? Po co zajmować się drobiazgami? bardzo często opór stawiają nie tylko pracownicy produkcyjni, ale również menedżerowie średniego szczebla. 5. Występują problemy psychospołeczne, które przejawiają się w kontaktach interpersonalnych. Dochodzi do sytuacji, gdzie osoba nierozumiejąca wagę praktyk 5S sprzeciwia się poleceniom innych, którzy są odpowiedzialni za wdrożenie kaizen i 5S. 6. Pracownicy koncentrują się na doraźnych celach i zadaniach, nie łączą zmian z długofalowym działaniem usprawniającym w przekroju całego przedsiębiorstwa. Często realizują zmiany, które dotyczą ich stanowisk pracy, rozpatrują problemy tylko w zakresie zadań dotyczących poszczególnych etapów procesu produkcyjnego, nie uwzględniając szerszej perspektyw. W długim okresie takie podejście może być szkodliwe dla zakładu. Należy spojrzeć kompleksowo na przepływy strumieni wartości w całym systemie produkcyjnym. Metoda kaizen i program 5S w opinii pracowników zostały różnie ocenione, do najczęstszych przyczyn negatywnych ocen można zaliczyć: obawę przed zmianami przyzwyczajeń, opór ze strony pracowników, brak zaangażowania wszystkich szczebli zarządzania, brak szkoleń z zakresu 5S, nieświadomość i niewłaściwe podejście pracowników dotyczące podstawowych etapów wdrożenia, zbyt wczesne przerwanie wdrażania, brak konsekwencji, realizowanie tylko wybranych etapów metody, niezrealizowanie w pełnym wymiarze wyznaczonych zadań, a tylko wybrane elementy, niejasne, mało czytelne procedury i standardy, brak cierpliwości w osiąganiu wyników czy zbyt wysokie oczekiwania, co do osiągnięcia pozytywnych wyników w krótkim okresie czasu. Na podstawie analizy wyników badań można ogólnie stwierdzić, że osiągnięty rezultat nie jest zatem pełnym sukcesem. W uzyskanych odpowiedziach pojawiło się szereg opinii negatywnych, a to oznacza, że w badanym zakładzie kadra kierownicza, musi jeszcze dopracować strategię wprowadzania zmian oraz procedurę wdrażana kaizen i programu 5S. Występują podstawowe błędy w procesie wdrażania, nie wszyscy pracownicy rozumieją istotę założeń nowego podejścia i nie są przygotowani do kreowania usprawnień dla potrzeb badanego przedsiębiorstwa. Skutkuje to niestety niepowodzeniem i brakiem motywacji do wdrożenia kaizen i programu 5S - najczęściej w początkowej fazie - czy też jej kontynuowania w późniejszym okresie. Jeżeli opory pracowników nie zostaną przełamane, a dotychczasowe praktyki mimo tego będą nadal wprowadzane, to niestety można spodziewać się, że rezultaty mogą okazać się jedynie powierzchownymi zmianami i usprawnieniami.
8 5. WNIOSKI Efektywność systemów produkcji, w tym również logistyki, zależy od sposobu wykorzystania nowoczesnych metod i technik [12, s. 138], które powinny usprawniać przepływy strumieni wartości w przekroju całego przedsiębiorstwa. Do nich można zaliczyć kaizen i program 5S, jako metody efektywne i skuteczne. Nie zawsze jednak we właściwy sposób są one zrealizowane w praktyce gospodarczej. Na podstawie przeprowadzonych badań można wskazać na podstawowe nieprawidłowości jakie występują w polskich przedsiębiorstwach. Wśród najczęstszych przyczyn niepowodzeń wymienia się właśnie brak szkoleń z tego zakresu, nieświadomość i niewłaściwe podejście pracowników oraz kadry zarządzającej, ignorowanie oporu i obaw ze strony pracowników, brak zaangażowania, brak wspólnej pracy zespołowej w osiąganiu wyników, czy zbyt wysokie oczekiwania ze strony kadry kierowniczej. Działania usprawniające wymagają gruntownej zmiany sposobu myślenia i funkcjonowania przedsiębiorstwa, szczególnie w zakresie podniesienia kompetencji i wiedzy wśród pracowników, sposobów komunikowania się pracowników w całej organizacji. Wskazanie i uświadomienie polskim menedżerom, jakie główne problemy mogą pojawić się w procesie wdrażania metody kaizen i programu 5S może przyczynić się do lepszego przygotowania ich do przeprowadzania zmian organizacyjnych w tym zakresie. Metody usprawniania są konieczne - umiejętne organizowanie i optymalizowanie warunków organizacji stanowiska pracy poprzez stosowane praktyk 5S gwarantuje przedsiębiorstwu szereg korzyści, są to między innymi: - Redukowanie opóźnień, zbędnego transportu, kosztów poprzez eliminację wszelkiego marnotrawstwa, zbędnych działań i zbędnych ruchów, redukcja. - Zapewnienie wyższego poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy poprzez eliminowanie awarii i wypadków przy pracy. - Zapobieganie powstawaniu strat i odpadów. - Ulepszanie pracy poprzez precyzowanie pracy według procedur i instrukcji. - Zapewnienie wysokiej jakości produktów. - Zapewnienie większej wydajność zarówno pracowników, jak i maszyn - lepsze wykorzystanie zasobów i poprawę przepływu strumieni wartości w całym przedsiębiorstwie. Streszczenie Celem artykułu jest zaprezentowanie metody kaizen i programu 5S, które mogą wspierać strategię wdrażania zmian organizacyjnych, a tym samym zwiększać innowacyjność polskich przedsiębiorstw. W artykule opracowano część teoretyczną oraz empiryczną. W pierwszej części ogólnie opisano podstawowe założenia kaizen i programu 5S; w drugiej części przedstawiono wyniki badań empirycznych przeprowadzonych w polskim przedsiębiorstwie dotyczących stanu przygotowania pracowników do procesu wdrażania kaizen i 5S. Słowa kluczowe: produkcja, logistyka, metoda kaizen, program 5S Improvement of production and logistics with use of kaizen method and 5S program Abstract The aim of this article is to present the philosophy of kaizen and program 5S, which may support the strategy for implementation of organizational changes, and thereby increase the innovativeness of Polish enterprises. The paper developed a theoretical and an empirical parts. The first part generally describes the core philosophy of kaizen and program 5S; and the second part shows the results of empirical studies conducted in the Polish enterprise which concern the state of employees' readiness and commitment to the implementation of kaizen and 5S. Keywords: manufacturing, logistics, method kaizen, program 5S
9 LITERATURA [1] Imai M., Kaizen. Klucz do konkurencyjnego sukcesu Japonii, MTBiznes Sp. z o.o., Warszawa [2] Imai M., Kaizen. Klucz do konkurencyjnego sukcesu Japonii, MTBiznes Sp. z o.o., Warszawa [3] Piasecka Głuszak A., Kaizen rozwój japońskiej ewolucyjnej metody zarządzania zmianą, [w:] Integracja Azji Wschodniej. Mit czy rzeczywistość? Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Prace Naukowe nr 67, Wrocław [4] Bendkowski J., Matusek M., Logistyka produkcji. Praktyczne aspekty, Część II Narzędzia, metody, Systemy, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice [5] Farris J., Van Aken E., Doolen T., Worley J., Critical success factors for human resource in Kaizen events: an empirical study, International Journal of Production Economics 2009, Vol.117, No. 1 [6] Karaszewski R., Nowoczesne koncepcje zarządzania jakością, wyd. Dom Organizatora, Toruń [7] Karaszewski R., Nowoczesne koncepcje zarządzania jakością, wyd. Dom Organizatora, Toruń [8] Imai M., Kaizen. Klucz do konkurencyjnego sukcesu Japonii, MTBiznes Sp. z o.o., Warszawa [9] Karaszewski R., Nowoczesne koncepcje zarządzania jakością, wyd. Dom Organizatora, Toruń [10] Rut J., Kulińska E., Poprawa efektywności przedsiębiorstwa poprzez wdrożenie narzędzi usprawniających proces logistyki produkcji, [w:] Kulińska E. [red.], Logistyka w zarysie wybrane problemy badawcze, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Opole [11] Karaś E., Lean i kaizen jako metody doskonalenia procesów logistycznych przedsiębiorstwie, [w:] Kulińska E. [red.], Logistyka w zarysie wybrane problemy badawcze, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Opole [12] Rut J., Kulińska E., Poprawa efektywności przedsiębiorstwa poprzez wdrożenie narzędzi usprawniających proces logistyki produkcji, [w:] Kulińska E. [red.], Logistyka w zarysie wybrane problemy badawcze, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Opole 2013.
Co to jest TPM? TPM (Total Productive Maintenance) to zaawansowana metoda zarządzania
Co to jest TPM? TPM (Total Productive Maintenance) to zaawansowana metoda zarządzania przedsiębiorstwem, które posiada zaawansowane technologicznie linie produkcyjne. TPM promuje tworzenie kultury organizacyjnej
Wprowadzenie do zarządzania procesami biznesowymi czym są procesy biznesowe: Part 1
Wprowadzenie do zarządzania procesami biznesowymi czym są procesy biznesowe: Part 1 Listopad 2012 Organizacja funkcjonalna Dotychczas na organizację patrzono z perspektywy realizowanych funkcji. Zarząd
Efektywna strategia sprzedaży
Efektywna strategia sprzedaży F irmy wciąż poszukują metod budowania przewagi rynkowej. Jednym z kluczowych obszarów takiej przewagi jest efektywne zarządzanie siłami sprzedaży. Jak pokazują wyniki badania
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. Młodzieżowego Domu Kultury w Puławach W ROKU SZKOLNYM 2014/2015. Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi.
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Młodzieżowego Domu Kultury w Puławach W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi. CEL EWALUACJI: PRZEDMIOT EWALUACJI: Skład zespołu: Anna Bachanek
KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ
Wykład 14. KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ 1 1.Istota kompleksowego zarządzania jakością (TQM): System TQM odnosi się do organizacji, które swój system zarządzania oparły na koncepcji zarządzania jakością.
Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
Poprawa warunków realizacji produkcji i logistyki z wykorzystaniem metody kaizen i programu 5S
Elżbieta Karaś Dariusz Rajchel Politechnika Opolska Poprawa warunków realizacji produkcji i logistyki z wykorzystaniem metody kaizen i programu 5S 1. WSTĘP Wzrastająca konkurencja rynkowa wymusza reorganizację
Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia
Załącznik nr 4 do SIWZ BZP.243.1.2012.KP Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Usługa polegająca na przygotowaniu i przeprowadzeniu badania ewaluacyjnego projektu pn. Rozwój potencjału i oferty edukacyjnej
OGÓLNE ZASADY PROWADZENIA BIZNESU SHELL
Shell International Limited 2010 Pozwolenie na powielenie jakiejkolwiek części niniejszej publikacji należy uzyskać od Shell International Limited. Pozwolenie takie jest zwykle udzielane, pod warunkiem
Oświadczenie o stanie kontroli zarz ądczej Starosty Powiatu Radomszcza ńskiego za rok 2014
Oświadczenie o stanie kontroli zarz ądczej Starosty Powiatu Radomszcza ńskiego za rok 2014 (rok, za który sk ładane jest o świadczenie) DzialI Jako osoba odpowiedzialna za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej,
ZAPYTANIE OFERTOWE z dnia 03.12.2015r
ZAPYTANIE OFERTOWE z dnia 03.12.2015r 1. ZAMAWIAJĄCY HYDROPRESS Wojciech Górzny ul. Rawska 19B, 82-300 Elbląg 2. PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA Przedmiotem Zamówienia jest przeprowadzenie usługi indywidualnego audytu
PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr 103/2012 Burmistrza Miasta i Gminy Skawina z dnia 19 czerwca 2012 r. PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO MÓDL SIĘ TAK, JAKBY WSZYSTKO ZALEśAŁO OD
Procesy rozwiązywania problemów. Diagnozowanie problemu: metody graficzne (1).
45 min Inwentyka Procesy innowacyjne dr hab. inż. M. Sikorski 1 Procesy rozwiązywania problemów. Diagnozowanie problemu: metody graficzne (1). Data wykładu:............. Razem slajdów: 14 Inwentyka procesy
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki
PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH
PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Do celów projektowania naleŝy ustalić model procesu wytwórczego: Zakłócenia i warunki otoczenia Wpływ na otoczenie WEJŚCIE materiały i półprodukty wyposaŝenie produkcyjne
Raport z przeprowadzenia ankiety dotyczącej oceny pracy dziekanatu POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA. WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ i INFORMATYKI
POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ i INFORMATYKI WEWNĘTRZNY SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Raport z przeprowadzenia ankiety dotyczącej oceny pracy dziekanatu CZĘSTOCHOWA
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje
Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu
Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów 1 Organizatorzy Konkursu 1. Organizatorem Konkursu Start up Award (Konkurs) jest Fundacja Instytut Studiów Wschodnich
Przedmiotowe zasady oceniania. zgodne z Wewnątrzszkolnymi Zasadami Oceniania. obowiązującymi w XLIV Liceum Ogólnokształcącym.
Przedmiotowe zasady oceniania zgodne z Wewnątrzszkolnymi Zasadami Oceniania obowiązującymi w XLIV Liceum Ogólnokształcącym. Przedmiot: biologia Nauczyciel przedmiotu: Anna Jasztal, Anna Woch 1. Formy sprawdzania
Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence.
Informacje dla kadry zarządzającej Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence. 2010 Cisco i/lub firmy powiązane. Wszelkie prawa zastrzeżone. Ten dokument zawiera
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ W TOLKMICKU. Postanowienia ogólne
Załącznik Nr 1 do Zarządzenie Nr4/2011 Kierownika Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tolkmicku z dnia 20 maja 2011r. REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ
DZIENNIK UCZESTNIKA PRAKTYK ZAWODOWYCH. realizowanych dla nauczycieli i instruktorów kształcących w zawodzie TECHNIKA LOGISTYKA
DZIENNIK UCZESTNIKA PRAKTYK ZAWODOWYCH realizowanych dla nauczycieli i instruktorów kształcących w zawodzie TECHNIKA LOGISTYKA HANDEL I REKLAMA W PRAKTYCE PILOTAŻOWY PROGRAM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI KSZTAŁCENIA
Zarządzanie Produkcją oraz Optymalizacja Procesów Produkcyjnych w praktyce - 2-dniowe warsztaty symulacyjne.
Zarządzanie Produkcją oraz Optymalizacja Procesów Produkcyjnych w praktyce - 2-dniowe warsztaty symulacyjne. Informacje o usłudze Numer usługi 2016/05/04/8282/8962 Cena netto 1 580,00 zł Cena brutto 1
Koszty jakości. Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne
1 Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne Koszty jakości to termin umowny. Pojęcie to nie występuje w teorii kosztów 1 oraz nie jest precyzyjnie zdefiniowane ani przez teoretyków, ani
Komentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
INSTRUKCJA DLA UCZESTNIKÓW ZAWODÓW ZADANIA
INSTRUKCJA DLA UCZESTNIKÓW ZAWODÓW 1. Zawody III stopnia trwają 150 min. 2. Arkusz egzaminacyjny składa się z 2 pytań otwartych o charakterze problemowym, 1 pytania opisowego i 1 mini testu składającego
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
Lublin, 19.07.2013. Zapytanie ofertowe
Lublin, 19.07.2013 Zapytanie ofertowe na wyłonienie wykonawcy/dostawcy 1. Wartości niematerialne i prawne a) System zarządzania magazynem WMS Asseco SAFO, 2. usług informatycznych i technicznych związanych
Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu
Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu Cele szkolenia Zapotrzebowanie na wykwalifikowanych menedżerów zarządzania procesami i kosztami utrzymania ruchu potęguje się wraz ze wzrostem postrzegania
PROCEDURA PRZEGLĄDU I MONITORINGU KODEKSU ETYCZNEGO PRACOWNIKÓW POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W KOŁOBRZEGU
PROCEDURA PRZEGLĄDU I MONITORINGU KODEKSU ETYCZNEGO PRACOWNIKÓW POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZI W KOŁOBRZEGU PROCEDURA COROCZNEGO PRZEGLĄDU WEWNĘTRZNEGO I STAŁEGO MONITORINGU KODEKSU ETYCZNEGO PRZEZ PRACOWNIKÓW
Co to jest społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)?
Co to jest społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)? Społeczna odpowiedzialność to etyczne prowadzenie biznesu, zgodne z oczekiwaniami i potrzebami otoczenia firmy, uczciwość w stosunku do interesariuszy.
REGULAMIN OKRESOWYCH OCEN PRACOWNIKÓW URZĘDU GMINY LIMANOWA ORAZ KIEROWNIKÓW JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH GMINY LIMANOWA
Załącznik do Zarządzenia Wójta Gminy Limanowa nr 78/2009 z dnia 10 grudnia 2009 r. REGULAMIN OKRESOWYCH OCEN PRACOWNIKÓW URZĘDU GMINY LIMANOWA ORAZ KIEROWNIKÓW JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH GMINY LIMANOWA
Procedura prowadzenia ewaluacji realizacji polityk i programów publicznych
1 Procedura prowadzenia ewaluacji realizacji polityk i programów publicznych Opracowanie w ramach projektu Potencjał Działanie Rozwój: nowy wymiar współpracy Miasta Płocka i płockich organizacji pozarządowych.
ZASADY PROWADZENIA CERTYFIKACJI FUNDUSZY EUROPEJSKICH I PRACOWNIKÓW PUNKTÓW INFORMACYJNYCH
Załącznik nr 3 do Aneksu ZASADY PROWADZENIA CERTYFIKACJI PUNKTÓW INFORMACYJNYCH FUNDUSZY EUROPEJSKICH I PRACOWNIKÓW PUNKTÓW INFORMACYJNYCH 1 ZASADY PROWADZENIA CERTYFIKACJI 1. Certyfikacja jest przeprowadzana
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach. w roku szkolnym 2013/2014
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach w roku szkolnym 2013/2014 WYMAGANIE PLACÓWKA REALIZUJE KONCEPCJĘ PRACY Bełżyce 2014 SPIS TREŚCI: I Cele i zakres ewaluacji
ZAPYTANIE OFERTOWE NR 2/2016/SPPW/POWTÓRNE
Łódź, dnia 19.05.2016 r. ZAPYTANIE OFERTOWE NR 2/2016/SPPW/POWTÓRNE W związku z realizacją projektu Opracowanie strategii i wdrożenie działań CSR w ICHEM sp. z o.o., współfinansowanego w ramach Szwajcarsko-Polskiego
Szczegółowe wyjaśnienia dotyczące definicji MŚP i związanych z nią dylematów
1 Autor: Aneta Para Szczegółowe wyjaśnienia dotyczące definicji MŚP i związanych z nią dylematów Jak powiedział Günter Verheugen Członek Komisji Europejskiej, Komisarz ds. przedsiębiorstw i przemysłu Mikroprzedsiębiorstwa
ZARZĄDZENIE NR 11/2012 Wójta Gminy Rychliki. z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie wdrożenia procedur zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Rychliki
ZARZĄDZENIE NR 11/2012 Wójta Gminy Rychliki z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie wdrożenia procedur zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Rychliki Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 68
INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr169/2011 Burmistrza Miasta Mława z dnia 2 listopada 2011 r. REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława Ilekroć w niniejszym regulaminie
Komentarz do prac egzaminacyjnych w zawodzie technik administracji 343[01] ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE
Komentarz do prac egzaminacyjnych w zawodzie technik administracji 343[01] ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE OKE Kraków 2012 Zadanie egzaminacyjne zostało opracowane
Środki unijne dla branży transportowej. Bezpłatny kurs EFS
Środki unijne dla branży transportowej. Bezpłatny kurs EFS Celem głównym projektu jest podniesienie kwalifikacji z zakresu wdrażania rozwiązań proekologicznych u pracowników przedsiębiorstw branży TSL.
Zaproszenie Usługa realizowana w ramach Projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Zarządzanie kompetencjami w MSP
Zaproszenie Usługa realizowana w ramach Projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Zarządzanie kompetencjami w MSP Szanowni Państwo, Mam przyjemność zaprosić Państwa firmę do udziału w Usłudze
REGULAMIN BIURA KARIER EUROPEJSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY PRAWA I ADMINISTRACJI
REGULAMIN BIURA KARIER EUROPEJSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY PRAWA I ADMINISTRACJI I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Biuro Karier Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Warszawie, zwane dalej BK EWSPA to
Wrocław, 20 października 2015 r.
1 Wrocław, 20 października 2015 r. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Działanie 1.1.1 Badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa (Szybka Ścieżka) MŚP i duże Informacje
Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
Zapytanie ofertowe nr 3
I. ZAMAWIAJĄCY STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH M. WAWRZONEK I SPÓŁKA s.c. ul. Kopernika 2 90-509 Łódź NIP: 727-104-57-16, REGON: 470944478 Zapytanie ofertowe nr 3 II. OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Przedmiotem zamówienia
Jak wdrażanie innowacji w przedsiębiorstwach wpływa na ich bieżącą działalność oraz pozycję rynkową? - przykład FAKRO -
Jak wdrażanie innowacji w przedsiębiorstwach wpływa na ich bieżącą działalność oraz pozycję rynkową? - przykład FAKRO - Firma FAKRO FAKRO jest prywatna firmą rodzinną powstałą w 1991 r. Właścicielem oraz
Prospołeczne zamówienia publiczne
Prospołeczne zamówienia publiczne Przemysław Szelerski Zastępca Dyrektora Biura Administracyjnego Plan prezentacji Zamówienia publiczne narzędzie Zamówienia prospołeczne w teorii Zamówienia prospołeczne
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Departament Pielęgniarek i Położnych wśród absolwentów studiów pomostowych, którzy zakończyli udział w projekcie systemowym pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek
Diagnoza stanu designu w Polsce 2015
2015 Diagnoza stanu designu w Polsce 2015 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości www.parp.gov.pl/design Agnieszka Haber Łódź Festiwal Design 10/10/2015 333 firmy 72% członek zarządu/właściciel firmy
ZAKRES OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ PRACODAWCY, PRACOWNIKÓW ORAZ POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ZAKŁADU PRACY
ZAKRES OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ PRACODAWCY, PRACOWNIKÓW ORAZ POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ZAKŁADU PRACY Szkolenia bhp w firmie szkolenie wstępne ogólne 8 Obowiązki pracodawcy Podstawowy obowiązek
1. Proszę krótko scharakteryzować firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa, w zakresie: a) nazwa, status prawny, siedziba, zasady zarządzania (5 pkt.
1. Proszę krótko scharakteryzować firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa, w zakresie: a) nazwa, status prawny, siedziba, zasady zarządzania (5 pkt.) b) produkt i najważniejsze parametry oraz metodyki
2) Drugim Roku Programu rozumie się przez to okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 grudnia 2017 roku.
REGULAMIN PROGRAMU OPCJI MENEDŻERSKICH W SPÓŁCE POD FIRMĄ 4FUN MEDIA SPÓŁKA AKCYJNA Z SIEDZIBĄ W WARSZAWIE W LATACH 2016-2018 1. Ilekroć w niniejszym Regulaminie mowa o: 1) Akcjach rozumie się przez to
Lokalne kryteria wyboru operacji polegającej na rozwoju działalności gospodarczej
polegającej na rozwoju działalności gospodarczej Lp. 1. 2. 3. 4. Nazwa kryterium Liczba miejsc pracy utworzonych w ramach operacji i planowanych do utrzymania przez okres nie krótszy niż 3 lata w przeliczeniu
ZAPRASZA DO SKŁADNIA OFERT
Tytuł projektu: Przygotowanie Planu Rozwoju Eksportu przez Godzikowice, dnia 18.11.2015 r. Zapytanie ofertowe z siedzibą przy ul. Stalowej 7-9 w Godzikowicach (kod pocztowy ), Tel. 71 313 95 18, NIP: 9121654900,
Motywuj świadomie. Przez kompetencje.
styczeń 2015 Motywuj świadomie. Przez kompetencje. Jak wykorzystać gamifikację i analitykę HR do lepszego zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji? 2 Jak skutecznie motywować? Pracownik, który nie ma
KLAUZULE ARBITRAŻOWE
KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa
Doradca musi posiadać doświadczenie w świadczeniu usług w zakresie co najmniej trzech usług doradczych z obszarów CSR:
ZAPYTANIE OFERTOWE Niniejszym zapraszamy do złożenia oferty na wykonanie usług doradczych, składających się na Wdrożenie strategii CSR w firmie Jastrzębski S.A. z siedzibą w Siedlcach. Firma pozyskała
Konferencja pt.: "Zielona administracja za sprawą EMAS Ministerstwo Środowiska, 25 lutego 2015 r. e-remasjako narzędzie zielonej administracji
Konferencja pt.: "Zielona administracja za sprawą EMAS Ministerstwo Środowiska, 25 lutego 2015 r. e-remasjako narzędzie zielonej administracji 1 Wdrażanie zrównoważonego rozwoju wymaga integracji procesu
Uwaga - Bezpłatne usługi innowacyjne dla firm
Uwaga - Bezpłatne usługi innowacyjne dla firm Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie serdecznie zaprasza do skorzystania z bezpłatnych usług innowacyjnych, których celem jest usprawnienie funkcjonowania
3 Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 listopada 2012 roku.
Zarządzenie Nr 6 / 2012/2013 Dyrektora Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych we Wrocławiu z dnia 1 listopada 2012 w sprawie wprowadzania Procedury wynajmu pomieszczeń w budynku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych
Wprowadzam w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego Kartę Audytu Wewnętrznego, stanowiącą załącznik do niniejszego Zarządzenia.
ZARZĄDZENIE Nr 44 /05 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie wprowadzenia w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego w Krakowie Karty Audytu Wewnętrznego Data utworzenia
Badanie Kobiety na kierowniczych stanowiskach Polska i świat wyniki
Badanie Kobiety na kierowniczych stanowiskach i świat wyniki Badanie Manpower Kobiety na kierowniczych stanowiskach zostało przeprowadzone w lipcu 2008 r. w celu poznania opinii dotyczących kobiet pełniących
Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych
Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych by Antoni Jeżowski, 2013 W celu kalkulacji kosztów realizacji zadania (poszczególnych działań i czynności) konieczne jest przeprowadzenie
z dnia 6 lutego 2009 r.
Pieczęć podłuŝna o treści Burmistrz Lądka Zdroju ZARZĄDZENIE NR 19 /09 Burmistrza Lądka Zdroju z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie ustalenia programu przeprowadzania szkoleń pracowników Urzędu Miasta i Gminy
Nadzór nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym
Nadzór nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym W ciągu ostatnich lat Prezes Urzędu Transportu Kolejowego zintensyfikował działania nadzorcze w zakresie bezpieczeństwa ruchu kolejowego w Polsce,
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT Szanowni Państwo! Prowadzenie działalności w branży energetycznej wiąże się ze specyficznymi problemami podatkowymi, występującymi w tym sektorze gospodarki.
Wydział Zarządzania. Poziom i forma studiów. Ścieżka dyplomowania: Kod przedmiotu: Punkty ECTS 1) W - 15 C- 15 L- 0 P- 0 Ps- 0 S- 0
Wydział Zarządzania Nazwa programu kształcenia (kierunku) Politologia Poziom i forma studiów studia I stopnia stacjonatne Specjalność: - Ścieżka dyplomowania: - Nazwa przedmiotu: Rodzaj obieralny 6 przedmiotu:
Zagospodarowanie magazynu
Zagospodarowanie magazynu Wymagania wobec projektu magazynu - 1 jak najlepsze wykorzystanie pojemności związane z szybkością rotacji i konieczną szybkością dostępu do towaru; im większa wymagana szybkość
Rady Miejskiej Wodzisławia Śląskiego. w sprawie stypendiów dla osób zajmujących się twórczością artystyczną i upowszechnianiem kultury.
identyfikator /6 Druk nr 114 UCHWAŁY NR... Rady Miejskiej Wodzisławia Śląskiego z dnia... w sprawie stypendiów dla osób zajmujących się twórczością Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9 i art. 18 ust. 1 ustawy
Przedmiotowy system oceniania z zajęć technicznych w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Dźwirzynie
Przedmiotowy system oceniania z zajęć technicznych w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Dźwirzynie 1. Wymagania edukacyjne Przygotowanie uczniów do poznania i oceniania swoich cech, możliwości i predyspozycji
Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku
Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku w sprawie określenia trybu powoływania członków oraz organizacji i trybu działania Będzińskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego. Na podstawie
Prof. dr hab. Cynthia A. Tyson
W pogoni za możliwym: Angażowanie rodziców i lokalnej społeczności dla wzmocnienia odpowiedzialności Prof. dr hab. Cynthia A. Tyson Uniwersytet Stanowy Ohio Colubmus, OH- USA Burza mózgu... Opisz dom "typowego"
Przedmiotowy System Oceniania - zajęcia techniczne kl. IV, V, VI
Przedmiotowy System Oceniania - zajęcia techniczne kl. IV, V, VI Przedmiotowy System Oceniania z zaj. technicznych jest spójny z WSO w ZS w Baczynie. Ocena osiągnięć ucznia polega na rozpoznaniu stopnia
Kontrakt Terytorialny
Kontrakt Terytorialny Monika Piotrowska Departament Koordynacji i WdraŜania Programów Regionalnych Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 26 pażdziernika 2012 r. HISTORIA Kontrakty wojewódzkie 2001
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, ROZDZIAŁ 1
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1217/2003 z dnia 4 lipca 2003 r. ustanawiające powszechne specyfikacje dla krajowych programów kontroli jakości w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego (Tekst mający znaczenie
ARKUSZ OCENY OKRESOWEJ DLA STANOWISK PRACOWNICZYCH
Załącznik Nr 5 Do Regulaminu okresowych ocen pracowników Urzędu Miasta Piekary Śląskie zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych oraz kierowników gminnych
1. Planowanie strategiczne. 4. Monitorowanie i ewaluacja. 3. Wdrażanie polityk. 2. Tworzenie polityk. Wybrane dziedziny. Ochrona klimatu i atmosfery
Usprawnienie: Wprowadzenie Procedury planowania i raportowania strategicznego i operacyjnego w resortach Usprawnienie w cyklu polityk publicznych 4. Monitorowanie i ewaluacja 1. Planowanie strategiczne
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i
STRATEGICZNA KARTA WYNIKÓW I JEJ ZASTOSOWANIE W ADMINISTARCJI PUBLICZNEJ
E-administracja warunkiem rozwoju Polski. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw z wykorzystaniem innowacyjnych modeli referencyjnych procesów Administracji Publicznej STRATEGICZNA KARTA WYNIKÓW I JEJ
Prezentacja celów projektu w obszarze dialogu obywatelskiego i wspólnych działań strony społecznej i samorządowej
Prezentacja celów projektu w obszarze dialogu obywatelskiego i wspólnych działań strony społecznej i samorządowej Anna Tyrała Anna Siemek-Filuś PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
Zarządzanie Produkcją II
Zarządzanie Produkcją II Dr Janusz Sasak Poziomy zarządzania produkcją Strategiczny Taktyczny Operatywny Uwarunkowania decyzyjne w ZP Poziom strategiczny - wybór strategii - wybór systemu produkcyjnego
Komentarz technik ochrony fizycznej osób i mienia 515[01]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 19 Strona 2 z 19 Strona 3 z 19 Strona 4 z 19 Strona 5 z 19 Strona 6 z 19 Strona 7 z 19 W pracy egzaminacyjnej oceniane były elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej II. Założenia do projektu
Satysfakcja pracowników 2006
Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia
Przedstawiamy raport z badań, jakie były przeprowadzane podczas spotkań w szkołach, w związku z realizacją projektu Szkoła na TAK.
Przedstawiamy raport z badań, jakie były przeprowadzane podczas spotkań w szkołach, w związku z realizacją projektu Szkoła na TAK. 1. Jakie były Twoje oczekiwania przed rozpoczęciem realizacji Projektu
Szkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku. Raport z ewaluacji wewnętrznej
Szkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku Raport z ewaluacji wewnętrznej Rok szkolny 2014/2015 Cel ewaluacji: 1. Analizowanie informacji o efektach działalności szkoły w wybranym obszarze. 2. Sformułowanie wniosków
Nowości w module: BI, w wersji 9.0
Nowości w module: BI, w wersji 9.0 Copyright 1997-2009 COMARCH S.A. Spis treści Wstęp... 3 Obszary analityczne... 3 1. Nowa kostka CRM... 3 2. Zmiany w obszarze: Księgowość... 4 3. Analizy Data Mining...
Kontrola zarządcza na tle wyników kontroli RIO i NIK
www.dlaadministracji.pl Oferta szkolenia zamkniętego dla Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Słupsku Kontrola zarządcza na tle wyników kontroli RIO i NIK www.dlaadministracji.pl Szanowni Państwo! Zapraszam
PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Warszawa, dnia 16 stycznia 2014 r. Poz. 79 ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW. z dnia 10 stycznia 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 stycznia 2014 r. Poz. 79 ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 10 stycznia 2014 r. w sprawie opiniowania służbowego funkcjonariuszy Centralnego
MUP.PK.III.SG.371-74/08 Lublin, dnia 30.05.2008 r.
MUP.PK.III.SG.371-74/08 Lublin, dnia 30.05.2008 r. Zaproszenie do składania informacji dotyczących organizacji szkolenia Spawanie metodą 111 (ręczne spawanie łukowe) i spawanie metodą 311 (spawanie acetylenowo-tlenowe)
Kwestionariusz Samooceny Kontroli Zarządczej
Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 38 MKiDN z dnia 27. 07. 2011 r. Kwestionariusz Samooceny Kontroli Zarządczej.... (nazwa jednostki/komórki organizacyjnej) 1 2 3 4 Elementy Odpowiedzi kontroli zarządczej
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: MECHATRONIKA Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium ROBOTYKA Robotics Forma studiów: stacjonarne Poziom przedmiotu: I stopnia Liczba godzin/tydzień:
PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG
PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG WYPŁACALNOŚCI (MB) Próg rentowności (BP) i margines bezpieczeństwa Przychody Przychody Koszty Koszty całkowite Koszty stałe Koszty zmienne BP Q MB Produkcja gdzie: BP próg rentowności
FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY DO UDZIAŁU W PROJEKCIE AKADEMIA LIDERA HANDLU. I. Informacje Podstawowe:
Załącznik nr 1 FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY DO UDZIAŁU W PROJEKCIE AKADEMIA LIDERA HANDLU Nazwa przedsiębiorstwa (pełna nazwa przedsiębiorstwa zgodna z dokumentem rejestrowym) Forma organizacyjna.. Imię i nazwisko
Załącznik nr 5 - Plan komunikacji
9 Plan działania Komunikacja w procesie tworzenia i wdrażania lokalnej strategii rozwoju jest warunkiem nieodzownym w osiąganiu założonych efektów. Podstawowym warunkiem w planowaniu skutecznej jest jej
Wynagrodzenia a wyniki pracy
Wynagrodzenia a wyniki pracy Olech Bestrzyński Kierownik ds. wynagrodzeń - Kompania Piwowarska S.A. Plan Kontekst Kompania Piwowarska jako organizacja oparta na markach Wizja i priorytety strategiczne