NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie

Transkrypt

1 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie Kraków, dnia grudnia 2010 r. P/10/143 LKR /2010 Ksiądz Tadeusz Zaleski Prezes Zarządu Krajowego Fundacji im. Brata Alberta Radwanowice Rudawa Wystąpienie pokontrolne NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie przeprowadziła na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz ze zm.) kontrolę Fundacji im. Brata Alberta (Fundacji) w zakresie organizacji i finansowania Warsztatu Terapii Zajęciowej w Trzebini (WTZ) przy udziale środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) w okresie (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole podpisanym przez Wiceprezesa Fundacji Katarzynę Malara w dniu 24 listopada 2010 r. i omówione na naradzie pokontrolnej w dniu 25 listopada 2010 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przesyła niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli, ocenia pozytywnie działania Fundacji im. Brata Alberta (zwanej dalej Fundacją) w badanym zakresie pomimo stwierdzonych uchybień. Ocenę ogólną uzasadniają następujące uwagi i oceny szczegółowe: 1. NIK ocenia pozytywnie działalność Fundacji, w latach (I półrocze), w zakresie organizacji i funkcjonowania Warsztatu. Regulamin Organizacyjny WTZ (Regulamin) został zatwierdzony przez Radę Fundacji i zawierał zapisy wymagane 5 ul. Łobzowska 67, Kraków tel.: , fax: , LKR@nik.gov.pl

2 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia o wtz 1, a od 1 stycznia 2009 r. Rada Fundacji zatwierdziła wyodrębniony z Regulaminu dokument dotyczący Treningu Ekonomicznego. 2. ZastrzeŜenia NIK budzi prowadzenie działalności WTZ w godzinach nie odpowiadającym określonym w Regulaminie, tj. od 7.00 do zamiast od 7.30 do Ponadto NIK zwraca uwagę, Ŝe czas przebywania na zajęciach był niejednakowy dla poszczególnych uczestników oraz róŝny od liczby godzin zajęć wskazanej w Regulaminie WTZ, tj. wynosił od 6 i ½ godziny do 8 i ½ godziny zamiast 7 godzin. NIK przyjmuje do wiadomości wyjaśnienia Kierownika WTZ, Ŝe wynikało to z konieczności zorganizowania dowozu 21 osób na zajęcia w godzinach pracy Warsztatu, jednak zwraca uwagę na nieuwzględnienie tego faktu w Regulaminie. Ponadto stwierdzono, Ŝe w dokumentacji WTZ posługiwano się róŝnymi nazwami jednej pracowni (krawiecka lub krawiecko dziewiarska). 3. Działalność WTZ realizowano zgodnie z postanowieniami Umowy nr 2/WTZ/2001 o utworzeniu Warsztatu Terapii Zajęciowej dla osób niepełnosprawnych, zawartej w dniu 2 lutego 2001 r. pomiędzy Starostwem Powiatowym w Chrzanowie a Fundacją im. Brata Alberta. Umowa ta wraz z kolejnymi aneksami zawierała elementy określone w rozporządzeniu o wtz za wyjątkiem wskazania wymaganych kwalifikacji pracowników. Ponadto NIK zwraca uwagę, Ŝe w zajęciach rehabilitacyjnych uczestniczyły dwie dodatkowe osoby (spoza listy 30 uczestników), mimo Ŝe Umowa nr 2/WTZ/2001 nie zawierała zapisów o moŝliwości zwiększenia liczby uczestników a zasady uczestniczenia tych osób w zajęciach nie zostały uzgodnione z PCPR. NIK przyjmuje wyjaśnienia Kierownika Warsztatu, Ŝe dodatkowe dwie osoby, które aktualnie znajdowały się na liście osób oczekujących na kwalifikację i przyjęcie do Warsztatu brały sporadycznie udział w zajęciach od lipca br. na /cyt./: zasadzie wolnego słuchacza, ich udział w zajęciach podyktowany był koniecznością stopniowej adaptacji społecznej a obie osoby znajdowały się na liście oczekujących i były w trakcie procedury uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności. Zdaniem NIK uczestnictwo tych osób powinno być uzgodnione z PCPR a ponadto taka praktyka prowadzić moŝe do obniŝenia jakości realizowanych zadań z uwagi na zwiększenie liczby osób znajdujących się pod opieką jednego terapeuty. 4. NIK nie wnosi uwag do formy oraz terminowości opracowywania planów finansowych WTZ na lata Plany te były składane do PCPR w Chrzanowie z podziałem na 1 rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz. U. Nr 63, poz. 587) 2

3 poszczególne rodzaje kosztów zaliczonych do kosztów działalności warsztatu finansowanych ze środków PFRON oraz procentowego udziału środków PFRON w ogólnej kwocie środków na działalność warsztatu, określonych w 5 ust. 4 i 5 rozporządzenia o wtz (tj. 90 %). Kwota środków na działalność WTZ corocznie była określana w formie aneksu do umowy zawierającego katalog kosztów odpowiadający kosztom wskazanym w rozporządzeniu o wtz. Aneksy były zawierane w terminie i w formie określonej w 5 ust.5 ww. rozporządzenia. 5. Liczba etatów w WTZ na dzień 30 czerwca 2010 r. wynosiła 11 i była zgodna z umową nr 2/WTZ/2001. Wprawdzie w ww. umowie ani w aneksach nie określono niezbędnych kwalifikacji do zajmowania poszczególnych stanowisk, jednak NIK zwraca uwagę, Ŝe dwóch instruktorów terapii nie posiadało wykształcenia specjalistycznego a jedynie wykształcenie ogólnokształcące. PCPR po kontroli prawidłowości w zakresie zatrudniania i kwalifikacji kadry Warsztatu w 2007 r. stwierdziło, Ŝe /cyt./: Pracownicy posiadają wymagane kwalifikacje. NIK przyjmuje do wiadomości wyjaśnienia Kierownika WTZ, Ŝe po uzyskaniu w 2005 r. stanowiska Biura Pełnomocnika w tej sprawie, Fundacja rozwaŝała indywidualnie kaŝdą kandydaturę zarówno pod względem kwalifikacji zawodowych jak i predyspozycji osobowościowych oraz dotychczasowego doświadczenia zawodowego (ukończone kursy oraz staŝ pracy). Ponadto w obowiązującym Regulaminie Wynagradzania Fundacji istniał zapis dotyczący wymaganych kwalifikacji pracowników WTZ i wymagania te były brane pod uwagę przy zatrudnianiu pracowników. 6. Zatrudniony w WTZ psycholog, nie spełniał formalnych wymogów określonych w art. 7 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz.U. Nr 73 poz.763 ze zm.), tj. nie posiadał dokumentu poświadczającego o wpisaniu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów. Z uwagi jednak na nieutworzenie do dnia dzisiejszego Regionalnej Izby Psychologów Województwa Małopolskiego, opisanego powyŝej faktu nie moŝna traktować jako nieprawidłowość. 7. NIK nie wnosi uwag do sposobu prowadzenia dokumentacji 30 uczestników WTZ oraz procedury przyjmowania nowych uczestników. Dokumentacja ta zawierała informacje wymagane w 11 rozporządzenia o wtz, tj. informacje dotyczące: podstawy do zakwalifikowania osoby niepełnosprawnej do uczestnictwa w warsztacie, miejsca zamieszkania, stanu rodzinnego uczestnika, jego warunków mieszkaniowych i bytowych, współpracy z rodzinami lub opiekunami uczestnika warsztatu, przyczyn zaprzestania 3

4 uczestnictwa w warsztacie, działalności rehabilitacyjnej warsztatu, w tym w zakresie realizacji indywidualnych programów. W badanym okresie zatwierdzenie przyjęcia nowego uczestnika Warsztatu dokonywano na posiedzeniu Komisji Kwalifikacyjnej w skład której wchodził przedstawiciel PCPR. 8. Na 15 zbadanych indywidualnych programów rehabilitacji (IPR), dla 14 uczestników dokumenty zostały opracowane przez Radę Programową w wymaganym terminie 3 miesięcy od daty przyjęcia do WTZ. We wszystkich skontrolowanych IPR określono elementy wymienione w art. 10 a ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych 2 (zwanej dalej ustawą o rehabilitacji), co NIK ocenia pozytywnie. Nieprawidłowo natomiast sporządzano IPR co 3 lata zamiast corocznie jak stanowi to 14 ust. 1 rozporządzenia o wtz. 9. Rada Programowa co najmniej trzykrotnie przedłuŝyła 6 uczestnikom trzyletni pobyt w WTZ z uwagi na pozytywne rokowania co do przyszłych postępów, natomiast 7 osobom przedłuŝono pobyt poniewaŝ nie znalazły one miejsca w ośrodkach wsparcia. Ponadto kontrola wykazała, Ŝe od 2002 r., w ani jednym spośród 17 przypadków zakończenia terapii w WTZ, przyczyną jej zakończenia nie było podjęcie zatrudnienia po uprzednim zajęciu stanowiska przez RP. NIK zwraca jednak uwagę, Ŝe spośród tych osób, które zakończyły terapię 13 odeszło na własne Ŝądanie (w tym dwie podjęły później pracę) a cztery osoby zostały usunięte na mocy decyzji RP z uwagi na przekroczenie regulaminu WTZ. Zdaniem NIK, efekty załoŝone w art. 10a przywołanej wyŝej ustawy o rehabilitacji, nie zostały przez WTZ w pełni osiągnięte. Kontrola wykazała, Ŝe poniewaŝ w przypadku 13 (tj. 43 %) osób, sześcioletnia lub dłuŝsza rehabilitacja w Warsztatach nie przyniosła do tej pory oczekiwanych rezultatów. NIK przyjmuje do wiadomości wyjaśnienia Kierownika WTZ, Ŝe moŝliwość opuszczania WTZ przez jego uczestników, (stosownie do wskazań Rady Programowej) jest często postrzegana przez jego rodzinę jako wykluczenie podopiecznego ze środowiska, a nie kolejny etap rehabilitacji, który moŝe być realizowany w ośrodku wsparcia lub poprzez podjęcie pracy na rynku pracy chronionej. 10. W ocenie NIK Warsztat miał dobre warunki lokalowe. W pomieszczeniach na parterze usunięto bariery architektoniczne a ponadto dysponowano schodłazem. Powierzchnia przypadająca na jedną osobę wahała się od 3,72 m 2 do 6 m 2, w zaleŝności od pracowni. Pomieszczenia były uŝytkowane nieodpłatnie, na podstawie umowy uŝyczenia zawartej 2 Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze zm. 4

5 w dniu 8 października 1999 r. pomiędzy Fundacją im. Brata Alberta a Parafią Piotra i Pawła i przedłuŝonej na kolejne 10 lat w dniu 9 marca 2009 r. Obecna umowa obejmowała powierzchnię 618 m 2, tj. większą o 238 m 2 w stosunku do powierzchni określonej w umowie o utworzeniu WTZ zawartej w 1999 r. 11. Zadania Rady Programowej (RP) zostały określone w sposób zgodny z postanowieniami art. 10 a ust. 5 ustawy o rehabilitacji oraz 14 rozporządzenia o wtz. Zadania te wskazano zarówno w Regulaminie jak i dodatkowo w ustalonym Regulaminie Rady Programowej, co Izba uznaje za dobrą praktykę. Regulamin RP zawierał poza zadaniami określonymi ww. przepisach m.in. takie zadania jak: wskazywanie uczestnikowi WTZ moŝliwości i form dalszej rehabilitacji, ustalanie składów osobowych grup terapeutycznych oraz ich tygodniowego harmonogramu zajęć, opracowywanie projektów terapeutycznych dotyczących organizacji okazjonalnych imprez, wycieczek oraz kiermaszu wyrobów uczestników, administrowanie zespołem samokształceniowym realizującym zadania w oparciu o harmonogram uwzględniający terminy i tematykę spotkań, osoby odpowiedzialne za ich realizację. Mimo, Ŝe Rada Programowa nie sporządzała corocznych IPR jej działalność w pozostałym zakresie zasługuje na pozytywną ocenę. 12. NIK nie wnosi uwag w zakresie dostosowania organizacji zajęć w WTZ do indywidualnych programów rehabilitacji, współpracy z rodzicami lub opiekunami oraz ustalania i rozliczania środków finansowych otrzymywanych przez uczestnika w ramach treningu ekonomicznego. Działalność ta, a takŝe sposób ustalania wysokości oraz sposób wypłacania uczestnikom środków finansowych w ramach treningu ekonomicznego i dokumentowanie tych działań było zgodne z postanowieniami rozporządzenia o wtz oraz stosownych regulaminów, przy czym Rada Programowa nie wydawała opinii w sprawie sposobu wydatkowania środków treningu finansowego. Środki na trening ekonomiczny były przyznawane i wypłacane w kwocie nie przekraczającej kwoty ustalonej w rozporządzeniu o wtz a maksymalna miesięczna kwota została ustalona przez Kierownika WTZ w wysokości 50 zł. Kwotę do wypłaty dla uczestnika określała Rada Programowa uwzględniając obniŝki wynikające z nieobecności lub naruszeń Regulaminu w oparciu o przyjęty w Warsztacie system motywacyjny. 5

6 12. NIK nie wnosi uwag do wydatkowania i rozliczania środków PFRON przez Fundację w okresie objętym kontrolą. WTZ został wyodrębniony w ramach Fundacji pod względem organizacyjnym i finansowym, prowadził wydzieloną ewidencję księgową, oraz posiadał wyodrębniony rachunek bankowy, na który PCPR przekazywał środki PFRON. Szczegółowa kontrola 58 faktur na łączną kwotę ,27 zł wykazała, Ŝe w przypadku wydatków sfinansowanych ze środków PFRON wszystkie koszty nimi udokumentowane mieściły się w rodzajach kosztów określonych w 19 ust. 1 rozporządzenia o wtz. NIK nie wnosi uwag co do gospodarności uŝytkowania przez Warsztaty posiadanego samochodu do przewozu uczestników jak i dokumentowania związanych z tym wydatków. RównieŜ zakupy i wymiana niezbędnego wyposaŝenia Warsztatu nie budzi zastrzeŝeń NIK, wydatkowane w kolejnych latach kwoty nie przekraczały 3 % budŝetu i były uzgadniane z PCPR poprzez zapisy w planach wydatków i wykazywane w sprawozdaniach przekazywanych do PCPR. 13. Terminowości przekazywania przez Warsztat sprawozdań kwartalnych nie budzi uwag NIK. Po ich otrzymaniu PCPR przekazywał na wyodrębniony rachunek WTZ kolejną transzę środków - w terminach do 25 następnego miesiąca po zakończeniu kolejnego kwartału. ZastrzeŜenia NIK budzi natomiast wykazywanie naliczonych odsetek bankowych wyłącznie w sprawozdaniach rocznych, co stoi w sprzeczności z 20 ust. 2. rozporządzenia o wtz. Otrzymane środki PFRON nie były zatem pomniejszane o wysokość naliczonych odsetek bankowych, naleŝy jednak zaznaczyć, Ŝe dochód z prowadzenia rachunków bankowych (w latach ) wyniósł zaledwie 0,02 zł i został przekazany na rachunek PCPR, natomiast w br. odsetki wyniosły 5,40 zł i do czasu zakończenia niniejszej kontroli nie zostały przekazane na rachunek PCPR. 14. Roczne sprawozdania do PCPR, o których mowa w 21 rozporządzenia o wtz były składane przez Fundację terminowo, tj. do 1 marca następnego roku po okresie sprawozdawczym. ZastrzeŜenia NIK budzi jednak forma tych sprawozdań. Były to obszerne kilkusetstronicowe dokumenty zawierające szczegółowy opis będący powieleniem dokumentacji dotyczącej kaŝdego z uczestników (m.in. IPR), zawierały takŝe dane osobowe uczestników z opisem niepełnosprawności. Sprawozdania te nie zawierały syntetycznej formy zawierającej dane liczbowe wymagane 21 ust. 2 pkt 2) rozporządzenia o wtz, (tj. m.in. informacji o formach i metodach realizowanej działalności rehabilitacyjnej, liczbie uczestników, którzy poczynili postępy w zakresie: zaradności osobistej i samodzielności, rehabilitacji społecznej, rehabilitacji zawodowej). Ww. dane 6

7 były wprawdzie wplecione w poszczególne opisy, jednak w przekazanym sprawozdaniu nie została dokonana synteza wykazująca wymagane dane liczbowe. NIK uwzględnia wyjaśnienia Kierownika WTZ, Ŝe nie określono formy składanych rocznych sprawozdań a PCPR nie zgłaszał uwag w tym zakresie. Izba zwraca jednak uwagę, Ŝe w świetle obowiązujących przepisów naleŝy pamiętać o obowiązku zapewnienia anonimowości danych i zachowania szczególnej staranności w zakresie przetwarzania i administrowania danych osobowych i wraŝliwych oraz o gospodarnym ograniczaniu do niezbędnego minimum ilości powielanych dokumentów. 15. NIK ocenia pozytywnie działania WTZ w zakresie gospodarowania dochodem ze sprzedaŝy produktów wykonanych przez uczestników Warsztatu w ramach terapii. Dochód ten wynosił odpowiednio: w 2008 r ,85 zł, w 2009 r ,15 zł, w I półroczu 2010 r ,59 zł, a uzyskiwane kwoty nie przekraczały kwoty wskazanej w 10 ust. 3 rozporządzenia o wtz. Pozyskane środki uzyskane ze sprzedaŝy prac wykonanych w ramach terapii wydatkowano w porozumieniu z uczestnikami na ich integrację społeczną, tj. m.in. na wycieczki, wyjścia do kina, teatru, restauracji, udział w spartakiadach sportowych, przeglądach teatralnych, muzycznych, wyjazdach na basen, organizacji wystaw promujących dorobek Warsztatu. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie wnosi o: 1. Sporządzanie corocznie przez Radę Programową indywidualnych programów rehabilitacji. 2. Zmianę formy sporządzanych sprawozdań rocznych tak aby zawierały syntetycznie przedstawione wymagane dane liczbowe. 3. Uaktualnienie Regulaminu Organizacyjnego w zakresie godzin zajęć oraz nazw pracowni. 4. Ustalenie zasad uczestnictwa dodatkowych osób w zajęciach WTZ w porozumieniu z PCPR i wskazaniem sposobu ich finansowania. 5. RozwaŜenie wyraŝania przez Radę Programową opinii dotyczącej oceny wydatkowania środków w ramach treningu ekonomicznego. NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Prezesa Fundacji, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego 7

8 wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Prezesowi Fundacji prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Krakowie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały w sprawie ich rozstrzygnięcia przez właściwą komisję NIK. Otrzymują: 1. Adresat. 2. Akta kontroli. 8