Bakteriofagi w medycynie

Transkrypt

1 Bakteriofagi w medycynie 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Lekarski Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Lekarski, zaawansowany, studia 6 letnie jednolite, stacjonarne/niestacjonarne, profil ogólnoakademicki Rok akademicki: 2019/20 Nazwa modułu/przedmiotu: Bakteriofagi w medycynie Kod przedmiotu (z systemu Pensum): Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Zakład Immunologii Klinicznej Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Liczba punktów ECTS: 2 2. Cele kształcenia Dr hab. n. med. Radosław Zagożdżon I-VI Zimowy Fakultatywny Dr n. biol. lek. Ryszard Międzybrodzki TAK Dr Ryszard Międzybrodzki Zapoznanie studentów z obecnym stanem wiedzy na temat wirusów bakteryjnych (bakteriofagów), ich biologią, wpływem na środowisko i organizm człowieka i możliwościami praktycznego zastosowania w medycynie. 3. Wymagania wstępne Student posiada podstawową wiedzę z zakresu mikrobiologii. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Lista efektów kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) Strona 1 z 5

2 Symbol tworzony przez osobę wypełniającą sylabus (kategoria: W- wiedza, U-umiejętności, K-kompetencje oraz numer efektu) W1 W2 W3 W4 U1 U2 Efekty kształcenia określają co student powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny wykonać po zakończeniu zajęć. Efekty kształcenia wynikają z celów danego przedmiotu. Osiągniecie każdego z efektów powinno być zweryfikowane, aby student uzyskał zaliczenie. Rozumie problem lekooporności, w tym lekooporności wielolekowej Zna wpływ biotycznych czynników środowiska takich jak wirusy bakteryjne (bakteriofagi) na organizm człowieka i populację ludzi, ich biologię (w tym drogi wnikania do organizmu człowieka) oraz wpływ na środowisko Zna kierunki rozwoju terapii i nowych metod profilaktyki rozwijających się dzięki postępowi w biotechnologii bakteriofagów, w szczególności mogącymi mieć zastosowanie w walce z antybiotykoodpornymi zakażeniami bakteryjnymi Zna regulacje dotyczące eksperymentu medycznego oraz prowadzenia innych badań medycznych Krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w tym w języku angielskim, oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną literaturę Wyjaśnia różnice między badaniami randomizowanymi i kliniczno-kontrolnymi, opisami przypadków i badaniami eksperymentalnymi oraz szereguje je według wiarygodności i jakości dowodów naukowych Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki bądź Uchwały Senatu WUM właściwego kierunku studiów. C.W38. C.W14. C.W41. G.W9. D.U17. B.U Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Wykład 0 - Seminarium 30 1 Ćwiczenia 0-6. Tematy zajęć i treści kształcenia Minimalna liczba osób w grupie S1. Wirusy bakterii przyjaciele czy wrogowie? Przyczyny obecnego kryzysu antybiotykoterapii, jego znaczenie i konsekwencje. Mechanizmy antybiotykoodporności bakterii. Odkrycie bakteriofagów; wstęp do biologii bakteriofagów; izolacja i hodowla bakteriofagów; mechanizm działania przeciwbakteryjnego fagów; fagi zjadliwe i łagodne; profagi; rola fagów w środowisku; bakteriofagi kodujące toksyny Shiga, stabilność fagów w różnych warunkach i ich penetracja tkankowa - znaczenie praktyczne. S2. Zastosowanie bakteriofagów Unikalne właściwości bakteriofagów umożliwiające ich zastosowanie w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie, które nabyły oporność na antybiotyki; synergizm fagowoantybiotykowy; fagi i biofilm. Zastosowanie bakteriofagów w przemyśle spożywczym i rolnictwie; endolizyny bakteryjne. Zastosowanie fagów w diagnostyce laboratoryjnej. S3. Terapia fagowa: historia, aktualny status oraz regulacje prawne i aspekty etyczne Historia terapii fagowej w Polsce i na świecie; wyniki badań na modelach zwierzęcych; aktualne badania kliniczne w zakresie fagoterapii i ich rola w jej rozwoju. Prawne i etyczne aspekty terapii fagowej; eksperyment badawczy a leczniczy; świadoma zgoda pacjenta. Rodzaje i zasady prowadzenia badań klinicznych. S4. Zasady terapii fagowej antybiotykoopornych zakażeń bakteryjnych i jej zastosowanie w praktyce klinicznej Rodzaje preparatów fagowych, sposoby ich przygotowania i zakres zastosowania; typowanie fagowe - zastosowanie i zasady wykonywania. Wskazania do terapii fagowej; kryteria kwalifikacji i wyłączenia z terapii. Protokoły terapii fagowej - drogi podania, dawkowanie i czas terapii; monitorowanie efektów i bezpieczeństwa terapii; leczenie zakażeń mieszanych, przerwanie terapii i inne sytuacje szczególne. Wyniki i bezpieczeństwo terapii fagowej. Opisy przypadków klinicznych. Mechanizm, monitorowanie, występowanie i znaczenie kliniczne zjawiska fagooporności. S5. Immunologia bakteriofagów Immunomodulujące działanie fagów; rola fagów w procesie zapalnym; fagi w transplantologii, fagi a proces nowotworzenia. Przeciwciała antyfagowe sposoby monitorowania i znaczenie kliniczne. Fagi a wirusy patogenne dla człowieka. Zastosowania metody phage display. Strona 2 z 5

3 S6. Seminarium końcowe z zaliczeniem Prezentacje przygotowanych referatów przygotowanych przez studentów. Omówienie zasad pisania i krytycznej analizy prac naukowych na podstawie literatury dotyczącej bakteriofagów. 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Symbole form prowadzonych zajęć Sposoby weryfikacji efektu kształcenia W1 W4 S1 S6 Test zaliczeniowy U1-U2 S1 S6 8. Kryteria oceniania Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie bez oceny 9. Literatura ocena niezaliczone zaliczone Ocena przygotowanego referatu Kryterium zaliczenia Uzyskanie nie mniej niż 60% poprawnych (czyli min. 18 pkt.) odpowiedzi z testu zaliczeniowego składającego się z 30 pytań (za każdą dobrą odpowiedź przyznawany jest 1 pkt.). Uzyskanie minimum 2 pkt (za referat przygotowany indywidualne przyznawane są 4 pkt., za przygotowany w grupie dwuosobowej przyznawane są 2 pkt). kryteria Niezaliczenie testu zaliczeniowego lub referatu; suma punktów uzyskanych z testu i za referat mniejsza niż 22; więcej niż jedna nieobecność na zajęciach. Zaliczenie testu zaliczeniowego i referatu; suma punktów uzyskanych z testu i za referat nie mniejsza niż 22; oraz nie więcej niż jedna nieobecność na zajęciach. Literatura obowiązkowa: 1. Kunicki-Goldfinger W. J. H. Życie bakterii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Letarov A.V., Golomidova A.K., Tarasyan K.K. Ecological basis for rational phage therapy. Acta Naturae, 2010; 2: Górski A., Międzybrodzki R., Borysowski J. i współpr. Phage as a modulator of immune responses: practical implications for phage therapy. Advances in Virus Research, 2012; 83: Międzybrodzki R., Borysowski J., Weber-Dąbrowska B. i współpr. Clinical aspects of phage therapy. Advances in Virus Research, 2012; 83: Kodeks Etyki Lekarskiej. 6. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia r. Literatura uzupełniająca: 1. Abedon S.T. Bacterial 'immunity' against bacteriophages. Bacteriophage, 2012; 2: Bárdy P, Pantůček R, Benešík M, Doškař J. Genetically modified bacteriophages in applied microbiology. J Appl Microbiol. 2016;121: Borysowski J., Górski A. Zastosowanie metody phage display w eksperymentalnej terapii onkologicznej. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2004; 58: Borysowski J., Łobocka M., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Górski A.: Potential of bacteriophages and their lysins in the treatment of MRSA: current status and future perspectives. BioDrugs, 2011; 25: Borysowski J., Międzybrodzki R., Górski A. (red.). Phage Therapy: Current Research and Applications. Norfolk: Caister Academic Press, Budynek P., Dabrowska K., Skaradziński G., Górski A. Bacteriophages and cancer. Archives of. Microbiology, 2010; 192: Chan B.K., Abedon S.T. Bacteriophages and their enzymes in biofilm control. Current Pharmaceutical Design, 2015; 21: Chan B.K., Abedon S.T., Loc-Carrillo C. Phage cocktails and the future of phage therapy. Future Microbiology, 2013; 8: Strona 3 z 5

4 9. Clark J.R., March J.B. Bacteriophages and biotechnology: vaccines, gene therapy and antibacterials. Trends in Biotechnology, 2006; 24: Figura G., Budynek P., Dąbrowska K. Bakteriofag T4: molekularne aspekty infekcji komórki bakteryjnej, rola białek kapsydowych. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2010; 64: Fortuna W., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Górski A.: Bacteriophage therapy in children: Facts and prospects. Medical Science Monitor, 2008; 14: RA Górski A, Jończyk-Matysiak E, Międzybrodzki R, Weber-Dąbrowska B, Łusiak-Szelachowska M, Bagińska N, Borysowski J, Łobocka MB, Węgrzyn A, Węgrzyn G. Phage Therapy: Beyond Antibacterial Action. Front Med (Lausanne). 2018; 23;5:146. doi: /fmed Górski A., Dąbrowska K., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Łusiak-Szelachowska M., Jończyk- Matysiak E., Borysowski J. Phages and immunomodulation. Future Microbiol doi: /fmb Górski A., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Fortuna W., Letkiewicz S., Rogóż P., Jończyk-Matysiak E., Dąbrowska K., Majewska J., Borysowski J. Phage therapy: combating infections with potential for evolving from merely a treatment for complications to targeting diseases. Front. Microbiol. 2016; 7:1515. doi: /fmicb Górski A., Weber-Dąbrowska B., Międzybrodzki R., Fortuna W., Hanecki R.: Perspektywy terapii fagowej w urologii. Przegląd Urologiczny, 2004; 5: Górski, A.; Międzybrodzki, R.; Łobocka, M.; Głowacka-Rutkowska, A.; Bednarek, A.; Borysowski, J.; Jończyk-Matysiak, E.; Łusiak-Szelachowska, M.; Weber-Dąbrowska, B.; Bagińska, N.; Letkiewicz, S.; Dąbrowska, K.; Scheres, J. Phage Therapy: What Have We Learned? Viruses. 2018;10(6). pii: E288. doi: /v Kutter E. Phage therapy: bacteriophages as natural self-limiting antibiotics. W: Pizzorno J. i Murray M. (red.) Vol. 1. Textbook of natural medicine, Churchill Livingstone, Philadelphia, PA. 2005; pp Labrie S.J., Samson J.E., Moineau S. Bacteriophage resistance mechanisms. Nature Reviews Microbiology, 2010; 8: Letkiewicz S., Międzybrodzki R., Górski A. Historia rozwoju terapii fagowej w Polsce. Część 2. Przegląd Urologiczny. 2017; 3(103): Letkiewicz S., Międzybrodzki R., Kłak M., Bubak B., Jończyk E., Weber-Dąbrowska B., Górski A.: The perspectives of the application of phage therapy in chronic bacterial prostatitis. FEMS Immunology and Medical Microbiology, 2010; 60: Loc-Carrillo C., Abedon ST. Pros and cons of phage therapy. Bacteriophage, 2011; 1: Międzybrodzki R., Hoyle N., Zhvaniya F., Łusiak-Szelachowska M., Weber-Dąbrowska B., Łobocka M., Borysowski J., Alavidze Z., Kutter E., Górski A., Gogokhia L. (2018) Current Updates from the Long-Standing Phage Research Centers in Georgia, Poland, and Russia. W: Bacteriophages. Harper D., Abedon S., Burrowes B., McConville M. (red.) Springer, Cham. DOI: Piekarowicz A. Podstawy wirusologii molekularnej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Schofield D.A., Sharp N.J., Westwater C. Phage-based platforms for the clinical detection of human bacterial pathogens. Bacteriophage, 2012; 2: Summers W.C. The strange history of phage therapy. Bacteriophage, 2012; 2: Weber-Dąbrowska B, Jończyk-Matysiak E, Żaczek M, Łobocka M, Łusiak-Szelachowska M, Górski A. Bacteriophage procurement for therapeutic purposes. Front Microbiol. 2016;7:1177. doi: /fmicb Wnukiewicz-Kozłowska A. Eksperyment medyczny na organizmie ludzkim w prawie międzynarodowym i europejskim. Dom Wydawniczy ABC. Warszawa Żaczek M, Weber-Dąbrowska B, Górski A. Phages in the global fruit and vegetable industry. J Appl Microbiol. 2015;118: Kalkulacja punktów ECTS Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład 0 0 Seminarium 30 1,8 Ćwiczenia 0 0 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): Strona 4 z 5

5 Przygotowanie studenta do zajęć 2 0,1 Przygotowanie studenta do zaliczeń 2 0,1 Inne (jakie?) 0 0 Razem Informacje dodatkowe Poniedziałki Kampus Lindley a, pawilon nr 8, sala nr 3 (I piętro). Terminy: 18, 25 listopada godz grudnia godz grudnia godz grudnia godz stycznia - godz Szczegółowy plan zajęć i informacje bieżące są wywieszane na tablicy informacyjnej dla studentów (tablica umieszczona w gablocie na półpiętrze przy zejściu do sali seminaryjnej Zakładu Immunologii Klinicznej z holu w łączniku Instytutu Transplantologii). Strona 5 z 5