Staszek-Phi-Staszek, skłonny do fraszek, uświadamia:

Transkrypt

1 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! Nie wierz nikomu, dopóki nie przekonasz się, że on zna się na tym, o czym mówi i że jest prawdomówny. Józef Maria Bocheński, Podręcznik mądrości tego świata Staszek-Phi-Staszek, skłonny do fraszek, uświadamia: I. Co to znaczy znać język? II. Co to znaczy uczyć się języka? Witam w Republice Myśli. Uwagi te stanowią część większej całości, nie muszą być zrozumiałe bez dodatkowych objaśnień. Traktuj je jako wstępną pigułkę (mam nadzieję, że nie nasenną) na rozjaśnienie umysłu. Każdy termin i punkt jest szczegółowiej opisany w innych rozdziałach, tu tylko kwintesencja. Wzory textów do nauki języków znajdziesz w pliku Przykładowe materiały lub na końcu tego pliku (ta sama zawartość). Jeżeli interesuje Cię uczenie się paru języków jednocześnie, rzuć okiem na plik! 0! Miss Stokrotka, słodka poliglotka. Słowa kluczowe: sprawności językowe, podsystemy (elementy, język) słuchanie-czytanie, sprawne działanie, text, expozycja, obudowa, okres inkubacji, idiolekt 1. Sprawności językowe: I. Co to znaczy znać język? 1. odbiór: rozumienie mówionych i pisanych textów, czyli słuchanie i czytanie 2. nadawanie: wytwarzanie własnych textów, czyli mówienie i pisanie 3. tłumaczenie wymaga dokładnej znajomości języka obcego i własnego oraz kultury obu narodów, a także opanowania dziedziny wiedzy, w której chcesz się specjalizować 2. Podsystemy (elementy, język w węższym znaczeniu): 1. wymowa (bez wymowy nie ma mowy) 2. słownictwo 3. gramatyka 4. dyskurs (= reguły budowania textów) Odbiór zawsze od treści (textów) i mocno wyprzedzający nadawanie; nadawanie dopiero po nauczeniu się odbioru (przynajmniej rozumienia ze słuchu), bo wtedy jest już łatwe, od elementów do treści (od głosek poprzez słowa i zdania do textów). II. Co to znaczy uczyć się języka? Uczenie się języka to banalnie prosta rzecz, ale za to cała otoczka jest piekielnie trudna, bo nazywa się sztuką życia. 1. Fizjologiczne warunki uczenia się: Sen, zdrowie, relax. Patrz: Ścieżka zdrowia, czyli Higiena Język do mózgu możesz wpisywać jednocześnie przez oczy i uszy.

2 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! Psychologiczne warunki uczenia się: Człowiek zapamiętuje szybko i na długo tylko to, co rozumie i to, co sprawia mu radość oraz wkomponowuje się w jego osobowość. Patrz: Parę uwag o uczeniu się, Motywacja, czyli chcenie, Fala nośna 3. Prakseologiczne warunki uczenia się: cel, środki realizacji celu, kontrola poprawności Sprawne działanie = Maxi w mini, tzn. maximum rezultatów w minimum czasu przy minimalnym nakładzie środków. Patrz: Czas Sprawne działanie {Prakseologia = nauka o sprawnym działaniu} Expozycja = ilość textów (odpowiedniej jakości) odebranych ze zrozumieniem na jednostkę czasu. Najważniejsze kryterium sprawnego uczenia się języka. Najlepiej mierzyć: długość nagrania przez czas, jaki zajęło zrozumienie. 4. Uczysz się języka poprzez odbieranie i naśladowanie poprawnych wzorców (ucz się od mistrzów); najlepsze są texty wykształconych rodzimych użytkowników języka (dobrych pisarzy, uczonych, dziennikarzy) wygłaszane przez aktorów. Dlaczego texty? Łatwo je przeżyć emocjonalnie, łatwo zrozumieć, łatwo zapamiętać, łatwo domyślić się nowych słów z kontextu, słowa najczęściej używane powtarzają się wielokrotnie w różnych kontextach, łatwo zrozumieć gramatykę, olbrzymia niemechaniczna expozycja na język, łatwo odtworzyć, uczenie się elementów języka jest o wiele łatwiejsze, gdy zaczynamy od treści, a treść niosą tylko texty, dobry text można słuchać (i czytać, powtarzać za nagraniem, etc.) wielokrotnie bez znużenia, odkrywając coraz to nowe sensy a odpowiednio zorganizowane powtórki to bardzo istotna część nauki. Bo tylko texty zawierają IDIOLEKT. Idiolekt. Każdy człowiek ma swój indywidualny, niepowtarzalny język: swoją wymowę, swoje ulubione słownictwo, zwroty, konstrukcje gramatyczne specyficzną tylko dla niego częstotliwość ich użycia i dyskurs. W dłuższych textach daje się to zaważyć po pierwszych stronach, potem zaczyna się powtarzać. Dlatego też czym dłuższy text, tym łatwiej rozumieć następne partie. (W krótkich textach idiolekt nie pojawia się w pełni.) Jednocześnie zapewnione masz nienudne powtórki, nie jest to zdarta płyta, raczej milutki refren czy też wariacje na temat. Jak łatwo zgadnąć, najlepsze do nauki są długie powieści. 5. Wiedza deklaratywna (= wyrażona słowami) i wiedza proceduralna (= nawyk, poprawne używanie z minimalnym udziałem świadomości) Używanie języka to jedno i drugie. Textami wyrażasz treść ubraną w słowa, ale elementów języka używasz nawykowo (nie zastanawiasz się nad dźwiękami, intonacją, znaczeniem słów, regułami gramatycznymi). 6. Znasz już język polski, masz już pojęcie o otaczającym świecie, ludziach i sobie. 7. Wszelka nauka musi być zindywidualizowana, bo każdy jest inny i uczy się sam. (Nawet jeżeli chodzisz do szkoły, jeżeli chcesz naprawdę umieć, to i tak uczyć musisz się sama.) Uwzględniwszy powyższe punkty: Najskuteczniej dojdziesz do celu (= wszystkie sprawności językowe) poprzez tzw. słuchanie-czytane textów autentycznych wygłaszanych przez aktorów. Texty powinny być tak opracowane (Patrz: Obudowa ), by umożliwić samodzielną pracę i kontrolę poprawności.

3 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! Słuchanie-czytanie = słuchanie nagranego textu z jednoczesnym czytaniem śledzeniem wzrokiem tłumaczenia (najlepiej dosłownego interlinearnego) i próba przypisania w głowie znaczeń słyszanym słowom, zwrotom, zdaniom. Staraj się wyprzedzić nagranie, czytając wzrokiem text w języku polskim, tak abyś z góry wiedziała, co znaczy nagrany text i zdążyła przypisać znaczenia słyszanym zdaniom i słowom bez ciągłego zatrzymywania nagrania. Z początku może się to wydawać karkołomne, ale stosunkowo szybko nabiera się wprawy. Jeżeli szybko czytasz wzrokiem, masz wprawę w uczeniu się, potrafisz się skupić przez dłuższy czas, słuchany text interesuje Cię i tłumaczenie na polski jest dosyć dokładnie, nie powinnaś mieć z tym większych kłopotów. Do słuchania-czytania nadają się tylko książki nagrane w całości, bez skrótów (bo tylko wtedy można użyć też textów pisanych wystarczy znaleźć odpowiednie książki). Najłatwiej jest dostać audiobooks po angielsku, rosyjsku, niemiecku i francusku. W innych językach też się zdarzają, ale możesz mieć poważne kłopoty z dotarciem do nich. Sprawne działanie zapewnione: 1. minimum czasu nie można już fizycznie szybciej wpisywać do głowy. 1 godz. nagrania = 3 godz. pracy (po nabraniu wprawy i z dobrym tłumaczeniem 1 g. nagrania = 1 g. pracy) 2. informacja zwrotna samodzielna kontrola poprawności w każdej chwili jest możliwa 3. materiały do nauki najlepszej jakości i oszczędzające czas Patrz: Obudowa, Text Udział słuchania-czytania w sukcesie (= wszystkie sprawności językowe) wynosi najmniej 70%, następne 20% to powtarzanie za nagraniem do recytacji włącznie, pozostałe 10% to reszta czynności. Ludzie na ogół powiadają: Ja chcę mówić! Zapominając przy tym, że chodzi im o branie udziału w rozmowie a to oznacza głównie rozumienie ze słuchu. Poza tym nie nauczysz się nigdy mówić, nie słuchając i nie ucząc się wymowy. (Głuchoniemi nie mówią, bo nie słyszą!). Mówienie oznacza wyjmowanie z mózgu dźwięków, słów, zdań i textów. Co wyjmiesz, jeżeli niewiele tam włożyłaś? Język do głowy możesz włożyć tylko słuchając i czytając nie ma żadnej innej drogi. Pierwsze przykazanie w nauce mówienia: Nie mówić, nie czytać (możesz jedynie śledzić wzrokiem text pisany jednocześnie słuchając nagrania), nie pisać do czasu nauczenia się swobodnego rozumienia ze słuchu i opanowania wymowy. I to przykazanie jest bez przerwy łamane, dlatego też ludzie na ogół słabiuteńko znają języki. Jeżeli będziesz naprawdę dużo i intensywnie słuchać, mówienie przyjdzie samo i nie wiadomo kiedy. Najlepiej jest robić szturm : słuchać olbrzymie ilości nowych książek, wykładów i audycji z radia (BBC Radio 4), przy okazji nauczysz się nie tylko języka, ale i sporo różnorodnej wiedzy wskoczy Ci do czerepaszki. Najczęstszy błąd w nauce mówienia polega na tym, że się próbuje mówić za wcześnie, gdy się jeszcze nie jest do tego w ogóle gotowym, że się nie słucha dużej ilości textów i nie uczy się wymowy. Rozumienie textów pisanych, tj. czytanie, (przynajmniej dla języków z alfabetem), jest banalnie proste, gdy się robi słuchanieczytanie. Dla języków takich jak chiński lub japoński, odpowiednio zorganizowane słuchanie-czytanie oszczędza tysiące godzin mrówczej pracy, nauka staje się bardzo przyjemna i wcale nie trudniejsza niż uczenie się języka angielskiego. Są tacy fachowcy, którzy twierdzą, że nie powinno się używać własnego języka przy uczeniu się j. obcego. Co za (nie przepraszam) bzdura! Szerzona oczywiście przez wydawców jednojęzycznych podręczników dla całego świata, czyli dla nikogo (sprzedają, jak to zwykle w reklamie, złudzenia-obrazki zamiast treści i metod pracy własnej) i nauczycieli, bo w ich interesie leży, aby sprzedawać na lekcji swoje objaśnienia do owych podręczników. Poziom kształcenia nauczycieli na neofilologiach to jeszcze smutniejsza sprawa. Oczywiście język rodzimy jest tylko pomostem, służy głównie do przekazywania znaczeń, dopóki nie nauczysz się odbierać języka (nie)obcego bez żadnych dodatkowych pomocy. Znaczenie: 1. polski odpowiednik, oddaje sens w przybliżeniu 2. Znaczenie staje się w pełni jasne dopiero przez kontakt z dużą ilością textów oraz kontextów sytuacyjnych w życiu. Patrz: plik 0010 MISS POLONIA a MR English. Uwaga na marginesie: Odwrotność tej metody okazje się bardzo skuteczna przy uczeniu czytania dzieci w ich własnym języku. Dziecko słucha textu, który rozumie i jednocześnie patrzy w text pisany. Najlepiej by było, aby texty były tworzone przez same dzieci, i zapisane potem przez dorosłych odpowiednio dużą czcionką i nagrane i aby nie były cenzurowane. (Pamiętam pewnego niespełna czterolatka, który chciał czytać tylko wtedy, gdy w textach było pełno gówno i dupa, inaczej go to w ogóle nie bawiło. Cenzura prowadzi do tego, że dziecko przestaje ufać dorosłym, zaczyna kłamać i przestaje być sobą.) Dzieci często mają swoje ulubione bajki, wierszyki itd., można je też z powodzeniem wykorzystać. Trzeba zapomnieć o uczeniu liter, dla dzieci one są kompletnie abstrakcyjne i uciążliwe, należy wychodzić od treści, która im sprawia radość. Jest to niesłychanie skuteczne człowiek się rodzi jako maszyna do uczenia się, jeżeli mu się tylko da wolność, nie poucza, nie karze, nie chwali i traktuje jak równego sobie. Ważne też, aby rodzice też sami z radością czytali i rozmawiali z dziećmi o czytanych książkach, inaczej dziecko nie będzie miało odpowiedniego wzorca.

4 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! Druga uwaga na marginesie: Sprawność czytania w języku rodzimym ma decydujące znaczenie w przyswajaniu każdej wiedzy. Ponieważ większość ludzi (zwłaszcza młodych) nie jest biegła w czytaniu, słuchanie-czytanie, jeżeli jest rzetelnie wykonywane, może przyczynić się do znacznego wzrostu sprawności językowych we własnym języku, a co za tym idzie, zdolności myślenia, odczuwania i postrzegania siebie, innych ludzi i świata. 8. WYMOWA. Ponieważ mówienie po angielsku z polską wymową jest niezrozumiałe dla Anglika, ani też nie można nauczyć się mówić, czytać czy pisać bez wypowiadania, należy bezwzględnie bardzo dokładnie opanować system dźwiękowy języka angielskiego. Zaoszczędzi to masę błędów i frustracji, no i nie będzie Cię narażało na śmiech, Maluszku. Nauczenie się dobrej wymowy wbrew utartym opiniom jest możliwe (także dla dorosłych) i nie zajmuje dużo czasu, jeżeli do tego podejdziesz właściwie. 9. Uczenie się języka to przyswajanie elementów (podsystemów) aż do nawykowego ich użycia za pomocą expozycji na texty (najszybciej poprzez słuchanie-czytanie ), odtwarzanie textów (powtarzanie za nagraniem, recytacja, retranslacja) i przetwarzanie textów (rozrywanie, transfer słownictwa i fraz), po to by nabyć sprawności językowych, tak by wytworzone texty były zrozumiałe dla odbiorcy i poprawne językowo, a texty odbierane były rozumiane w pełni i prawidłowo. 10. Uczenie się a przygotowanie materiałów do nauki obudowa Obudowa: minimum nagranie, transkrypt (= text pisany tego, co nagrane), tłumaczenie dosłowne i literackie + etext (+ słownik komputerowy) ławo sprawdzać znaczenie słów i znajdować inne przykłady użyć, dobre słowniki mają tysiące takich zdań + objaśnienia gramatyczne, słownikowe i realioznawcze Bez nagrania dokonanego przez aktora, nauka języka jest bardzo mało wydajna i jest źródłem olbrzymiej ilości błędów. Patrz: plik Przykładowe materiały lub koniec tego pliku (ta sama zawartość) 11. Uczenie się a używanie języka Cały proces nabywania sprawności językowych to trzy etapy: 1. Uczenie się = wkładanie do głowy nowych treści (textów, zdań, słów mówionych i pisanych) = expozycja (najsprawniej przez słuchanie-czytanie ) 2. zapobieganie zapominaniu = odtwarzanie zgodnie z krzywą zapominania oraz używanie tego, co już umiesz 3. wydobywanie z głowy odtwarzanie i używanie Używanie = mówienie i pisanie samodzielne (oraz słuchanie i czytanie textów nie obudowanych) Używanie jest wynikiem uczenia się. Rozmowa tylko w niewielkim stopniu jest uczeniem się języka, nigdy nie powiesz więcej niż już umiesz. Gdy zaczynasz mówić za wcześnie, dochodzą dodatkowe, niekorzystne zjawiska (lęk, wstyd, automatyzowanie niepoprawnej wymowy, gramatyki, strategii uczenia się i rozumienia odbieranych textów). 12. Nakład pracy Każda sprawność wymaga przejścia okresu inkubacji (wylęgania się), w którym należy dostarczyć do mózgu odpowiedniej ilości danych. W okresie tym sprawności pozornie nie przybywa, duża ilość błędów, człowiek czuje się niepewnie nie zaprzestawaj pracy! Okresy te dla poszczególnych sprawności wynoszą (wartości przeciętne): a. rozumienie textów ze słuchu: Texty o danym stopniu trudności będziesz rozumiała w sposób naturalny (w oparciu tylko o własną wiedzę i uszy), jeżeli przesłuchasz ok godzin nagrania wykonując słuchanie-czytanie. Chodzi o długość nagranych textów, nie ilość godzin pracy.

5 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! b. wymowa: będziesz w stanie poprawnie powtórzyć za taśmą każde nagrane słowo i krótkie zdania godzin ćwiczenia słuchu fonematycznego i bazy (wypowiadania, ruchów narządów mowy). c. mówienie: będziesz w stanie poprawnie mówić na danym poziomie trudności, jeżeli : 1. przejdziesz okres inkubacji w rozumieniu ze słuchu 2. nauczysz się wymowy 3. powtórzysz za taśmą, odrecytujesz, zrobisz retranslację i rozerwiesz 3 do 5 godzin nagranego textu na tym poziomie. Wszystkie te trzy okresy to około godzin pracy, pod warunkiem że pracujesz zgodnie z kartką Plan nauki, Parę uwag o uczeniu się, spełniasz warunki z kartki Zakładamy, że i nie masz już wyrobionych błędnych nawyków. Czym trudniejsze texty weźmiesz na warsztat od samego początku nauki (najlepiej od razu powieści z pełną obudową), tym szybciej będziesz używała języka na wyższym poziomie zaawansowania. Czym dłuższe texty do słuchania-czytania, tym lepiej a to ze względu na idiolekt autora. Uwaga: To, co zazwyczaj nazywa się uczeniem języka (lekcje w szkole, na kursach i indywidualne) jest najczęściej nieudolnym przygotowywaniem materiałów do nauki (bo nauczyciel objaśnia słówka i regułki, a ty je sobie zapisujesz w kajeciku) i expozycją negatywną (bo texty są marnej jakości i współuczący się to Polacy lub inni nie-anglicy, ich angielszczyzna z j. angielskim nie ma nic wspólnego, a ich głównie słuchasz na lekcjach. Nauczyciele też najczęściej nie mają dobrej wymowy i nie uczą metod pracy samodzielnej dotyczy to prawie wszystkich absolwentów anglistyki i innych neofilologii). Przykładowe materiały do słuchania-czytania : (tutaj niewielki wybór, tak w ogóle nagrane setki książek w wielu językach) (Wszystkie książki nagrane przez aktorów, w całości, od deski do deski, bez skrótów.) But Kino's face shone with prophecy. "My son will read and open the books, and my son will write and will know writing. And my son will make numbers, and these things will make us free because he will know he will know and through him we will know." Oh, rubbish! Which would you sooner sleep with, me or a skeleton? Don t you enjoy being alive? Don t you like feeling: This is me, this is my hand, this is my leg, I m real, I m solid, I m alive! Don t you like this? Oh! Des blagues! Avec qui préfères-tu coucher? Avec moi, ou avec un squelette? Est-ce que tu n'es pas content d'être vivant? Est-ce que tu n'aimes pas sentir que ceci est toi, ceci ta main, ceci ta jambe, que tu es réel, solide, vivant? Et ça, dis, tu n'aimes pas ça? Es war einmal eine Frau, die gar zu gern ein ganz kleines Kind gehabt hätte, aber sie wusste nicht, woher sie es bekommen sollte. Da ging sie zu einer alten Hexe und sagte zu ihr: Вы не Достоевский, сказала гражданка, сбиваемая с толку Коровьевым. Ну, почем знать, почем знать, ответил тот. Достоевский умер, сказала гражданка, но как-то не очень уверенно. Протестую, горячо воскликнул Бегемот. Достоевский бессмертен! El rostro de Kino brillaba, profético. Mi hijo leerá y abrirá los libros, y escribirá y lo hará bien. Y mi hijo hará números, y todas esas cosas nos harán libres porque él sabrá, y por él sabremos nosotros. Steinbeck The Pearl La Perla Bzdura! Wolisz spać ze mną czy z jakimś szkieletem? Nie radujesz się życiem? Nie cieszy cię, że możesz poczuć: to jestem ja, to jest moja ręka, moja noga, istnieję, naprawdę istnieję, żyję?! Nie sprawia ci to radości?! (Orwell, 1984) -Oh, tonterías. Qué preferirías: dormir conmigo o con un esqueleto? No disfrutas de estar vivo? No te gusta sentir: esto soy yo, ésta es mi mano, esto mi pierna, soy real, sólida, estoy viva?... No te gusta? (Orwell, 1984) Była sobie pewnego razu kobieta, która bardzo, bardzo pragnęła mieć malutkie dziecko, ale nie wiedziała, skąd je wziąć. Poszła więc do starej czarownicy i powiedziała jej: (Andersen, Calineczka) Ale pan nie jest Dostojewskim powiedziała zbita z tropu przez Korowiowa obywatelka. Skąd to można wiedzieć, skąd to można wiedzieć! odrzekł Korowiow. Dostojewski umarł oświadczyła obywatelka, ale jakoś niezbyt pewnie. Protestuję! gorąco zawołał Behemot. Dostojewski jest nieśmiertelny! (Bułhakow, Mistrz i Małgorzata)

6 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! ALL HAPPY FAMILIES resemble one another, but each unhappy family is unhappy in its own way. Everything was upset in the Oblonskys' house. The wife had discovered an intrigue between her husband and their former French governess, and declared that she would not continue to live under the same roof with him. Aujourd'hui, maman est morte. Ou peut-être hier, je ne sais pas. J'ai reçu un télégramme de l'asile: «Mère décédée. Enterrement demain. Sentiments distingués.» Cela ne veut rien dire. C'était peut-être hier. Pourquoi bois-tu? lui demanda le petit prince. Pour oublier, répondit le buveur. Pour oublier quoi? s enquit le petit prince qui déjà le plaignait. Pour oublier que j ai honte, avoua le buveur en baissant la tête. And if the facts say otherwise, then the facts must be altered. Thus history is continuously rewritten. This day-to-day falsification of the past, carried out by the Ministry of Truth, is as necessary to the stability of the regime as the work of repression and espionage carried out by the Ministry of Love. Orwell Nineteen Eighty-Four Все счастливые семьи похожи друг на друга, каждая несчастливая семья несчастлива по-своему. Все смешалось в доме Облонских. Жена узнала, что муж был в связи с бывшею в их доме француженкою-гувернанткой, и объявила мужу, что не может жить с ним в одном доме. (Tołstoj, Anna Karenina) Dzisiaj umarła mama. Albo wczoraj, nie wiem. Dostałem depeszę z przytułku: Matka zmarła. Pogrzeb jutro. Wyrazy współczucia. Niewiele z tego wynika. To stało się być może wczoraj. (Albert Camus, Obcy nagranie: czyta autor) Por qué bebes? preguntóle el principito. Para olvidar respondió el bebedor. Para olvidar qué? inquirió el principito, que ya le compadecía. Para olvidar que tengo vergüenza confesó el bebedor bajando la cabeza. (Saint-Exupéry, EL PRINCIPITO) Y si los hechos demuestran otra cosa, habrá que cambiar los hechos. Así, la Historia ha de ser escrita continuamente. Esta falsificación diaria del pasado, realizada por el Ministerio de la Verdad, es tan imprescindible para la estabilidad del régimen como la represión y el espionaje efectuados por el Ministerio del Amor. Dla początkujących texty są tłumaczenie dosłownie: (tłumaczenie i komentarz Staszek-Phi-Staszek) Niżej podałem fragmenty textów (z książek opracowanych w całości) dla zupełnie początkujących nawet dzieci, które już potrafią czytać po polsku, najmłodsze znane mi, które tak pracowały, miały sześć lat. Texty te mają też tłumaczenie literackie na oddzielnych kartkach (ustawione w pionowe kolumny na jednej stronie). The Princess and the Pea Księżniczka i (ziarnko) grochu 1. Once upon a time there was a prince who wanted to marry a Pewnego razu był książę który chciał poślubić 2. princess, but who would have to be a real princess! He księżniczkę ale która by musiała być prawdziwą księżniczką! On 3. travelled all over the world trying to find one but he couldn t podróżował po całym świecie próbując znaleźć jedną ale on nie mógł 4. find what he wanted anywhere. There were plenty of princesses, znaleźć co on chciał gdziekolwiek. Było wiele księżniczek, 5. but whether they were real princesses he found it difficult to ale czy one były prawdziwymi księżniczkami on znajdował to trudnym do

7 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! tell. There was always something that didn t seem quite right. powiedzenia. Było zawsze coś co (że) nie wydawało się całkiem poprawne. 7. So at last he came home again and was quite sad, because he Więc w końcu on przyjechał do domu znowu i był całkiem smutny, ponieważ on 8. wished so much to have a real princess for his wife. życzył sobie tak bardzo mieć prawdziwą księżniczkę za swoją żonę. Alice was beginning to get very tired of sitting by her sister on the bank, and of having nothing to do: once or twice she had peeped into the book her sister was reading, but it had no pictures or conversations in it, "and what is the use of a book," thought Alice, "without pictures or conversations?" Alicja była zaczynająca //zaczynała robić się bardzo zmęczona siedzeniem obok jej/swojej siostry na brzegu {rzeki, jeziora}, i «mieniem» //{tym, że nie} ma nic robić: raz lub dwa razy ona zerknęła do książki {którą} jej siostra czytała, ale to/ona {książka} miała żadne obrazki albo rozmowy w niej, i co/jaki jest pożytek z książki, po/myślała Alicja, bez obrazków albo rozmów? pc; b 1-ing,sit a bank banks/s/ 1-ing;b pp/t/ pc,read ps,have prs,be ps,think Däumelinchen Calineczka Es war einmal eine Frau, die gar zu gern ein ganz kleines Kind Była raz kobieta, która bardzo całkiem małe dziecko gehabt hätte, aber sie wusste nicht, woher sie es bekommen miałaby ale ona wiedziała nie (nie wiedziała), skąd ona je otrzymać sollte. Da ging sie zu einer alten Hexe und sagte zu ihr: miała. Wtedy poszła ona do (jednej) starej czarownicy i powiedziała do niej: ``Ich möchte von Herzen gern ein kleines Kind haben. "Ja chciałabym z serca chętnie małe dziecko mieć. Kannst du mir nicht sagen, woher ich eins bekommen kann?`` Czy możesz ty mi nie powiedzieć, skąd ja jedno otrzymać mogę?" (Czy nie możesz mi powiedzieć) ``Oh, das dürfte nicht schwer halten.`` sagte die Hexe. "Och, to powinno nie trudne być dosł. trzymać." powiedziała czarownica. (w tekście poniżej nie będzie widziana transkrypcja fonetyczna, trzeba zainstalować odpowiednią czcionkę) Antoine de Sait-Exupéry Le Petit Prince Antoine de Saint-Exupéry Mały książę (przekład udosłowniono) idea, tłumaczenie i komentarz: Staszek-Phi-Staszek m. męski, f. żeński

8 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! À Léon Werth LÉONOWI WERTH'OWI 1k, 2k koniugacja lp liczba pojedyncza lm liczba mnoga Je demande pardon aux enfants d avoir dédié ce livre à une grande personne. J ai une excuse sérieuse : cette grande personne est le meilleur ami que j ai au monde. Ja proszę o wybaczenie dzieci, /że/ zadedykowałem {mieć zadedykowane} tę książkę dorosłej {dużej} osobie. Ja mam poważną wymówkę/ usprawiedliwienie: ta dorosła {duża} osoba jest najlepszym przyjacielem, jakiego mam na świecie. Je /ZE/ ja (tylko jako podmiot czasownika) aux /o/= à + les /le/ ce /s E/ livre ten książka, m. j ai /Ze/ = je + ai /e/ mam avoir /avwar/ mieć sérieuse /serjv:z/ f. sérieux /serjv/ m. au /o/= à + le /le/ Jeżeli nie będziesz miała zainstalowanej obsługi języków wschodnioazjatyckich, czcionka japońska (pierwsze dwie kolumny) nie będzie widoczna. Kanji Hiragana Rōmaji idea, opracowanie, tłumaczenie (u góry całe zdanie, u dołu (zdania podzielone spacjami i komentarz: zdanie podzielone spacjami na wyrazy) Staszek-Phi-Staszek na wyrazy) Tłumaczenie literackie (u góry) i dosłowne (u dołu) 羅 生 門 らしょうもん RASYOUMON brama w starym Kioto - Rashomon (opowiadanie Akutagawy, także film Kurosawy) 芥 川 龍 之 介 + あくたがわ りゅうのすけ Akutagawa Ryuunosuke 或 日 の 暮 方 の 事 であ る 1 Zdarzyło się to pewnego dnia pod wieczór. 或 日 の 暮 方 の 事 で ある ある ひ の くれがた の こと で ある Aru hi no kuregata no koto de aru. pewien dzień no wieczór no rzecz jest. 2 一 人 の 下 人 が 羅 生 門 の 下 で 雨 やみを 待 って 2 Pewien sługa przeczekiwał deszcz pod bramą Rashomon. いた 一 人 の 下 人 が ひとり の げにん が Hitori no genin ga, Jeden no sługa ga, 羅 生 門 の 下 で らしょうもん の した で Rasyoumon no sita de Rashomon no pod de 雨 やみ を あまやみ を amayami o przerwa w deszczu o 待 っていた まって いた matte ita. czekał. matu, iru Les grandes personnes sont bien étranges, se dit le petit prince, en lui même, durant son "The grown-ups are very strange," the little prince said to himself, as he continued on his Decididamente, las Die großen Leute sind personas grandes entschieden sehr son muy extrañas, se verwunderlich, stellte er dijo para sí el auf seiner Reise fest. "Странный народ эти взрослые", - сказал себе Маленький принц, Dorośli są bardzo dziwni mówił sobie mały książę, w trakcie swojej podróży.

9 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! voyage. journey. principito mientras emprendía su nuevo viaje. продолжая путь. "C'era una volta un piccolo principe che viveva su di un pianeta poco più grande di lui e aveva bisogno di un amico..." «Il était une fois un petit prince qui habitait une planète à peine plus grande que lui, et qui avait besoin d un ami...» Es war einmal ein kleiner Prinz, der wohnte auf einem Planeten, der kaum größer war als er selbst, und er brauchte einen Freund... Był sobie raz pewien mały książę, który mieszkał na planecie niewiele większej od niego samego i który potrzebował przyjaciela... (Jeżeli nie masz zainstalowanej obsługi języków wschodnioazjatyckich, czcionka japońska nie będzie widoczna. Japoński text podzieliłem spacjami na wyrazy.) ROZDZIAŁ I Chapitre 1 Chapter 1 Capítulo 1 ГЛАВА I. 1. W głąb króliczej nory Alicja czuła się już bardzo zmęczona tym, że siedzi obok siostry na pochyłym brzegu i nie ma nic do roboty; raz i drugi zerknęła do książki czytanej przez siostrę, ale nie było w niej obrazków ani rozmów: a co za pożytek z książki - pomyślała Alicja - bez obrazków i rozmów? En alta mar el agua es azul como los pétalos de la más hermosa centaura, y clara como el cristal más puro; pero es tan profunda, que sería inútil echar el ancla, pues jamás podría ésta alcanzar el fondo. Habría que poner muchos campanarios, unos encima de otros, Dans le terrier du lapin Alice commençait à se sentir très lasse de rester assise à côté de sa soeur, sur le talus, et de n avoir rien à faire: une fois ou deux, elle avait jeté un coup d œil sur le livre que sa sœur lisait, mais il ne contenait ni images, ni conversation, «et, se disait Alice, à quoi peut bien servir un livre où il n y a ni images ni conversations?» Down the Rabbit-Hole Alice beginning to get very tired of sitting by her sister on the bank, and of having nothing to do: once or twice she had peeped into the book her sister was reading, but it had no pictures or conversations in it, `and what is the use of a book,' thought Alice `without pictures or conversations?' FAR out to sea the water is as blue as the petals on the loveliest cornflower and as clear as the purest glass. But it is very deep, deeper than any anchor rope can reach. Many church steeples would have to be placed one on top of the other EN LA ВНИЗ ПО MADRIGUERA КРОЛИЧЬЕЙ DEL CONEJO НОРЕ was Alicia empezaba ya Алисе начинало a cansarse de estar уже надоедать sentada con su сидеть с сестрой hermana a la orilla на берегу без del río, sin tener всякого занятия; nada que hacer: había echado un par de ojeadas al libro que su hermana estaba leyendo, pero no tenía dibujos ni diálogos. «Y de qué sirve un libro sin dibujos ni diálogos?», se preguntaba Alicia. Weit draußen im Meer ist das Wasser so blau wie die Blätter der schönsten Kornblume und so klar wie das reinste Glas. Aber es ist sehr tief, tiefer, als irgendeine Ankerkette reicht. Viele Kirchtürme müssten aufeinandergestellt werden пару раз она заглянула было в книжку, которую читала сестра, но там не было ни картинок, ни разговоров; «а зачем нужна книжка, подумала Алиса, которой картинок, разговоров?» в ни ни うさぎ の 穴 を まっさかさま アリス は 川 辺 で おねえさん の よこ に すわって な んにも する こと が ない ので とて も 退 屈 しはじめて いました 一 二 回 は おね えさん の 読 んで いる 本 を のぞい て みた けれど そこ に は 絵 も 会 話 も ない の で す 絵 や 会 話 の な い 本 なんて な んの 役 にもたたな い じゃ ない の と アリス は 思 い ました Daleko na morzu woda jest tak błękitna jak płatki najpiękniejszych bławatków i tak przezroczysta jak najczystsze szkło, ale jest bardzo głęboka, tak głęboka, że jej dna nie sięga żadna kotwica; trzeba by ustawić wiele wież kościelnych jedne na drugich,

10 It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! para que, desde las honduras, llegasen a la superficie. to reach from the bottom up to the surface of the water. und vom Grund aus bis über das Wasser zu tragen. aby sięgnęły od dna aż ponad wodę. Opis uczenia się paru języków obcych jednocześnie znajdziesz w pliku «! 0! Miss Stokrotka slodka poliglotka.» SEVENTEEN-17. Bardzo długo wahałem się, czy o tym pisać... a niech tam w końcu będzie, może komuś to doda otuchy i odwagi. (Nazwa pochodzi z It takes SEVENTEEN-17 muscles to smile! Potrzeba siedemnastu mięśni, aby się uśmiechnąć.) Całe swoje życie, od kiedy tylko pamiętam, uczyłem się sam, z radością i przejęciem. Szkoła, nie wyłączając uniwersytetów, zawadzała mi w tym niesłychanie. Gdyby nie école buissonière * {* dosł. szkoła krzakowa, tj. wagary} (jedyna szkoła, w której czułem się szczęśliwy), nie umiałbym nic. Urywałem się z lekcji nie po to by nic nie robić mnóstwo czytałem, z różnych dziedzin, w wielu językach. Większość swojego dorosłego życia pomagałem odważnym i bystrym osobom, które do szkół publicznych chadzać nie miały ochoty (podobnie jak Marek Aureliusz, Edison, Twain, Brodski). Byłem czymś na kształt wsparcia moralnego, zaplecza materiałowego i dosyć często pomagałem im w samodzielnej nauce: matematyka, literatura, języki obce, metody pracy własnej, filozofia, psychologia, komputer, językoznawstwo i nauka zawodu : sprawne uczenie (się) języków obcych. Nie zawsze to było łatwe, ale w sumie miałem szczęśliwe życie. Chciałbym tutaj podziękować wszystkim swoim uczniom przyjaciołom. Jeżeli miałbym coś jeszcze o sobie powiedzieć, to to: Wierzę, że Muzy mieszkają na Parnasie i że faunowie tańczą leśni.