ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI

Transkrypt

1 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej ul. Chodakowska 19/31, Warszawa ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI BADANIE JAKOŚCIOWE PRZEDSIĘBIORCÓW - PANEL EKSPERTÓW Warszawa, 15 listopada

2 Panel ekspertów Podsumowanie spotkania 1. Wprowadzenie O projekcie Projekt KOGNITYWISTYKA foresight poświęcony jest badaniom rozwoju nauk kognitywistycznych w Polsce oraz analizie możliwości ich aplikacji. Projekt finansowany jest z funduszy Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Realizowany jest w ramach osi priorytetowej 1. (Badania i rozwój nowoczesnych technologii), działania 1.1. (Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy), poddziałania (Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight). Cele Projektu Główny celem projektu KOGNITYWISTYKA foresight jest aktywizacja współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi zajmującymi się kognitywistyką i przedsiębiorcami potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań kognitywistycznych. Zakładamy, że realizacja tego celu wymaga diagnozy stanu aktualnego rozwoju kognitywistyki, przewidywania możliwych scenariuszy rozwoju, a także działań promocyjnych, które pozwolą wywołać zainteresowanie praktyków ofertą jednostek naukowych. Dlatego kolejne zadania projektu poświęcone będą przed wszystkim: Zespół Badawczy określeniu obecnego poziomu rozwoju kognitywistyki w Polsce prognozowaniu rozwoju badań i teorii w zakresie nauk o poznaniu stworzeniu modeli predykcyjnych rozwoju kognitywistyki w Polsce stworzeniu serwisu internetowego poświęconego zastosowaniom kognitywistyki pobudzeniu transferu wiedzy pomiędzy naukowcami zajmującymi się kognitywistyką a potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań przedsiębiorcami poprzez rozpowszechnienie wyników badań przeprowadzonych w ramach projektu Projekt KOGNITYWISTYKA foresight jest realizowany przez zespół badawczy pod kierownictwem dr inż. Jakuba Barbasza z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Projekt jest realizowany przez trzy jednostki naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Instytut Fizyki, Instytut Filozofii oraz Instytut Psychologii. Głównymi wykonawcami projektu są dr hab. Józef Bremer, prof. UJ, filozof umysłu, kierownik Zakładu Kognitywistyki w Instytucie Filozofii UJ; dr Michał Cieśla informatyk z Zakładu Fizyki Stosowanej Instytutu Fizyki UJ oraz dr Michał Wierzchoń psycholog poznawczy z Zakładu Psychologii Eksperymentalnej Instytutu Psychologii UJ. W realizacji projektu biorą również aktualnie udział prof. Grzegorz Sędek psycholog, kierownik Interdyscyplinarnego Centrum Stosowanych Badań Poznawczych SWPS; dr Adam Chuderski, psycholog i kognitywista z Zakładu Kognitywistyki Instytutu Filozofii, dr Dariusz Asanowicz, psycholog poznawczy z Zakładu Psychologii Eksperymentalnej Instytutu Psychologii UJ oraz dr Tomasz Mikołajczyk, psycholog z Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie. 2

3 2. Cele i program panelu ekspertów Cel spotkania Celem spotkania było określenie perspektyw i barier we współpracy przedsiębiorców z naukowcami. Celem spotkania było również określenie warunków, które pozwalałyby na rozwój takiej współpracy w przyszłości. W ramach realizacji tego drugiego celu przedstawiono i dyskutowano założenia projektu badawczego KOGNITYWISTYKA foresight. W tym kontekście dyskutowano przede wszystkim nad propozycją projektu strony internetowej projektu, której zadaniem ma być aktywizacja współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi zajmującymi się kognitywistyką i przedsiębiorcami potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań. Uczestnicy spotkania Do udziału w panelu zaproszono przedstawicieli firm zainteresowanych wykorzystaniem wyników badań kognitywistycznych w praktyce oraz przedstawicieli jednostek naukowych współorganizujących spotkanie. Zakres działalności firm, których reprezentanci wzięli udział w spotkaniu był bardzo zróżnicowany. W spotkaniu wzięli zatem udział przedstawiciele firm zajmujących się m.in. badaniami internetu, badaniami użyteczności (w tym badaniami okulograficznymi), projektowaniem stron internetowych, reklamą, usability, czy projektowaniem oprogramowania. W panelu wzięło udział dwunastu dyskutantów. Spis uczestników spotkania można odnaleźć na ostatniej stronie raportu. Organizatorzy spotkania Spotkanie zorganizowane zostało przez Uniwersytet Jagielloński oraz Interdyscyplinarne Centrum Stosowanych Badań Poznawczych SWPS. Dziękujemy prof. Grzegorzowi Sędkowi, dyrektorowi centrum ICACS za przyjęcie nas w gościnnych murach Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej i współprowadzenie spotkania, a Ewie Domaradzkiej za pomoc w jego organizacji. W przygotowaniu merytorycznym i formalnym spotkania brali także udział dr Adam Chuderski i dr Dariusz Asanowicz z UJ oraz dr Tomasz Mikołajczyk z WSZiP. Dziękujemy im za wszystkie cenne uwagi i pomoc w przygotowaniu spotkania. Program spotkania Spotkanie zostało zorganizowane w formie panelu eksperckiego w trakcie którego, w dwóch kolejnych częściach, analizowano (1) doświadczenia uczestników spotkania związane ze współpracą nauki i biznesu oraz perspektywy rozwoju tej współpracy w przyszłości, a także (2) projekt strony internetowej projektu KOGNITYWISTYKA foresight, która ma pomóc w aktywizacji współpracy między naukowcami a przedsiębiorcami. W planowaniu scenariusza dyskusji oparto się na metodologii badań metodą zogniskowanych wywiadów grupowych. Każda z części spotkania poprzedzona została krótkim wprowadzeniem. Pierwsza część spotkania poświęcona była prezentacji uczestników panelu, analizie doświadczeń uczestników związanych ze współpracą nauki i biznesu oraz przyczynom, dla których ta współpraca nie zawsze ma miejsce. W pierwszej części dyskusji goście odpowiadali zatem na pytanie: Jakie branże Państwo reprezentują? Czy mają Państwo jakieś doświadczenie we współpracy z naukowcami (w tym kognitywistami)? Ta część spotkania miała pozwolić określić, jakie doświadczenia dotyczące współpracy pomiędzy nauką a biznesem mają uczestnicy spotkania. Chcieliśmy dowiedzieć się, jakie zalety i ograniczenia tej współpracy dostrzegli nasi goście. Nie znając przed spotkaniem doświadczeń przedsiębiorców dotyczących współpracy w zakresie badań kognitywistycznych zdecydowaliśmy się nie ograniczać się jedynie do pytania o współpracę w tej dziedzinie. Celem tej części panelu było zatem określenie ewentualnych przeszkód we współpracy naukowców i przedsiębiorców (zakładając, że niezależnie od dziedziny mogą być podobne). Kolejna część spotkania była poświęcona dyskusji możliwych form współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami. W tym kontekście zaprezentowano uczestnikom projekt strony internetowej, której zadaniem miało być wspieranie wymiany informacji pomiędzy przedsiębiorcami a naukowcami dotyczących zastosowań kognitywistyki. 3

4 3. Podsumowanie dyskusji dla poszczególnych pytań Podsumowanie pierwszej części dyskusji Pierwsza część spotkania poświęcona była prezentacji uczestników panelu, analizie doświadczeń uczestników związanych ze współpracą nauki i biznesu oraz analizie przyczyn, dla których ta współpraca nie zawsze ma miejsce. W poniższej tabeli przedstawiono, kluczowe dla analizy wyników tej części spotkania, informacje uzyskane od uczestników panelu reprezentujących przedsiębiorców. Tabela 1. Zakres działalności i doświadczenie we współpracy nauki z przedsiębiorcami dla poszczególnych uczestników panelu reprezentujących przedsiębiorców uczestnik zakres działalności, panelu związki z kognitywistyką uwagi dotyczące współpracy nauki i biznesu Bartosz Mozyrko (Cogision) zakres działalności: użyteczność (również of?line), usability produktowe, design produktowy, badania sklepów indywidualna współpraca: istnieje (jeden ze wspólników jest doktorem); współpraca ta jest oparta przede wszystkim na nieformalnych kontaktach instytucjonalna współpraca z uczelniami: brak związki z kognitywistyką: absolwent kognitywistyki w Poznaniu problemy we współpracy: osoby, które wykładają wiedzę zazwyczaj nie potra?ią pokazać co z tą wiedzą można zrobić praktycznie Łukasz Lasyk zakres działalności: IT (automatyczna identy?ikacja skomplikowanych bodźców wizualnych) związki z kognitywistyką: pisze doktorat z informatyki indywidualna współpraca: nieformalna instytucjonalna współpraca z uczelniami:? Grzegorz Mogilewski (Max Weber) zakres działalności: reklama interaktywna, reklama on- line (prywatnie zainteresowany również interfejsami?izycznymi) indywidualna współpraca: brak (uczestnik nie zaobserwował, żeby zaawansowane myślenie dotyczące praktyki reklamowej było reprezentowane przez uczelnie. Natomiast przedstawiciele?irmy bywają zapraszani na uczelnie jako eksperci) związki z kognitywistyką: brak instytucjonalna współpraca z uczelniami: brak problemy we współpracy: nie ma właściwie zainteresowania ze strony?irm reklamowych, żeby szukać wiedzy akademickiej, którą można by zastosować w praktyce, bo agencje nie są z tego rozliczane. Ewentualne zainteresowanie współpracą mogłoby być oparte na ofercie biznesowej ze strony uczelni (konkretne propozycje zastosowań wiedzy przekładające się na efekt?inansowy). Utrudnieniem wdrażania innowacji powstałych w ramach współpracy przedsiębiorców z naukowcami może być niechęć klienta końcowego (a więc klienta przedsiębiorcy, z którym współpracuje naukowiec) do nowych (a więc nie sprawdzonych) rozwiązań. Nie sposób zatem rozpatrywać styku biznes- uczelnia nie biorąc pod uwagę styku biznes - klienci. 4

5 Hubert Anyżewski (UseLab) zakres działalności: human- computer interaction (użyteczność, internet i web usability) związki z kognitywistyką:?irma jest spin- offem powstałym na SWPS, uczestnik jest absolwentem SWPS (SPiK) indywidualna współpraca: współpraca z pracownikami SWPS instytucjonalna współpraca z uczelniami:?irma stara się nawiązywać współpracę formalną z uczelniami (SGH, stały program praktyk z SWPS), ale ta współpraca mogłaby być znacznie bardziej rozbudowana. problemy we współpracy: czasami propozycje współpracy spotykają się z niechęcią ze strony uczelni partnerskiej (propozycja współpracy i jej s?inansowania nie spotykała się często z zainteresowaniem uczelni,?irma musiała dodatkowo przekonywać, że do tej współpracy się w ogóle nadaje). Naukowcy funkcjonują w innym scenariuszu i często w ramach realizacji wspólnych projektów ciężko im się dostosować do realiów biznesu. Jedną z głównych różnic jest tu percepcja czasu (na uczelni płynie on wolniej). Uczestnik widzi przyszłość współpracy z uczelniami we wspieraniu działań start- upowych. Zaproponowano także współpracę związaną z prowadzeniem studiów podyplomowych związanych z aplikacją wiedzy akademickiej. Jarosław Muras (Eye Tracking) zakres działalności: eye- tracking (ergonomia z perspektywy przetwarzania informacji wizualnej) - usability, badania marketingowe, badania architektury informacji, szkolenia, dystrybutor sprzętu związki z kognitywistyką: brak indywidualna współpraca: jeden z założycieli?irmy była osoba z doświadczeniem naukowym (która dostarczyła know- how w dziedzinie badań) instytucjonalna współpraca z uczelniami: z częścią uczelni?irma ma podpisane umowy o współpracy, w innych przypadkach ta współpraca ma charakter bardziej nieformalny. Współpraca dotyczy przede wszystkim zastosowania sprzętu do badań naukowych (?irma prowadzi np. szkolenia dla studentów prowadzących badania okulogra?iczne) problemy we współpracy: zgrzyt podejścia naukowego i efektywności rynkowej. Marek Kasperski (ThinkLab) zakres działalności: komunikacja (w kontekście reklamowym, w kontekście marki i projektowania stron www) związki z kognitywistyką: absolwent pierwszego rocznika kognitywistyki UMK (2001). indywidualna współpraca: na codzień współpracuje ze światem naukowym instytucjonalna współpraca z uczelniami:? problemy we współpracy: czas (naukowcy mają czas, w biznesie wszystko dzieje się szybciej); na rynku brakuje pracowników, którym można by zlecić prace związane z aplikacją wiedzy kognitywistycznej (współpraca powinna więc dotyczyć nie tylko projektów badawczych, ale również (a może przede wszystkim) szkolenia specjalistów. Uczestnik poparł w tym kontekście pomysł uruchomienia studiów podyplomowych, a przede wszystkim podkreślał konieczność prowadzenia w trakcje studiów kognitywistycznych przedmiotów odnoszących się do zagadnień aplikacyjnych, w ramach których pokazywano by możliwości aplikacji wiedzy powstające na styku nauki z praktyki (zajęcia miałyby być prowadzone przez ludzi, którzy na codzień zajmują się praktyką, a więc znają również realia prowadzenia biznesu, w tym wymagania czasowe realizacji projektów). Jan Zając (UW, SmartNet) zakres działalności: badania internetu, badania użytkowników internetu (analiza sieci społecznych, zbieranie danych dostępnych w internecie). związki z kognitywistyką: pracownik UW, specjalizuje się w metodologii badań on- line 5

6 Dodatkowo, dla pełnego opisu uczestników panelu, w kolejnej tabeli przedstawiono charakterystykę specjalizacji naukowej oraz uwagi dotyczące współpracy nauki i biznesu przedstawione przez uczestników panelu, którzy reprezentowali środowisko naukowe. Tabela 2. Specjalizacja, doświadczenia w aplikowaniu badań i uwagi dotyczące współpracy nauki z przedsiębiorcami dla poszczególnych uczestników panelu reprezentujących naukowców uczestnik panelu reprezentowana dyscyplina naukowa/współpraca z przedsiębiorcami uwagi dotyczące współpracy nauki i biznesu Max Bielecki reprezentowana dyscyplina naukowa: (Neurokognitywistyka psychologia SWPS) współpraca z przedsiębiorcami: prowadzi badania marketingowe (jakościowe, focusy), konstruuje narzędzia badawcze znajdujące zastosowanie w praktyce projekty badawcze często nie przynoszą jednoznacznych wyników, natomiast w projekcie komercyjnym raport nie może raczej powiedzieć, że wyniki były niekonkluzywne. uczestnik ma nadzieję, że rzetelność metodologiczna może stać się elementem budowania przewagi konkurencyjnej przez niektóre?irmy (a to będzie wymagać współpracy z naukowcami). zdaniem uczestnika przedstawiciele biznesu zaczynają się orientować, że metody naukowe mogą mieć swoją wartość w kontekście praktycznym. Małgorzata Kossut reprezentowana dyscyplina naukowa: (Neurokognitywistyka neurobiologia SWPS) współpraca z przedsiębiorcami: brak doświadczeń, czy wręcz kontaktu z praktyką naukowcy potrzebują, aby ich badania miały charakter innowacyjny, natomiast aplikacja wiedzy często ma charakter odtwórczy. Grzegorz Sędek (ICACS reprezentowana dyscyplina naukowa: SWPS) psychologia współpraca z przedsiębiorcami: ICACS współpracuje przy realizacji projektów praktycznych. Centrum jest zainteresowane tworzeniem metod czy technologii, które byłyby przydatne praktycznie, ale również nowe z perspektywy naukowej. styk między nauką a biznesem jest często przypadkowy (oparty na konkretnych zleceniach). Warto zastanowić się nad tym jak zorganizować bardziej systematyczną współpracę (co mogłoby zdaniem uczestnika przynieść zyski obydwu stronom) Jakub Barbasz (UJ) reprezentowana dyscyplina naukowa:?izyko- chemia współpraca z przedsiębiorcami: tworzenie innowacyjnych produktów dla przedsiębiorców przedsiębiorcy mogą być zainteresowani innowacyjnymi produktami wytworzonymi we współpracy z kognitywistami, uczestnik podkreślał rolę innowacyjności pomysłu jako predyktor sukcesu rynkowego Michał Wierzchoń (UJ) reprezentowana dyscyplina naukowa: psychologia współpraca z przedsiębiorcami: współpraca z agencjami reklamowymi przedsiębiorcy mogą być zainteresowani wykwali?ikowanymi pracownikami posiadającymi wiedzę dotyczącą kognitywistyki. Tacy pracownicy mogą być kształceni w ramach studiów kognitywistycznych. 6

7 W ramach pierwszej części spotkania przedmiotem dyskusji stały się ponadto następujące zagadnienia, które były żywo dyskutowane przez uczestników spotkania: - W jakim stopniu innowacyjność produktu uzyskana dzięki współpracy nauki i przedsiębiorców może być podstawą współpracy pomiędzy biznesem a nauką? W ramach tego punktu starły się dwa przeciwstawne poglądy. Zgodnie z pierwszym z nich innowacyjność produktu mogłaby być wyróżnikiem oferty naukowej kognitywistów skierowanej do przedsiębiorców (por. Tab. 2). Większość uczestników panelu nie podzielała jednak tego poglądu. Szczególnie przedsiębiorcy podkreślali, że produktów (czy sektorów przemysłu) do których możnaby zaaplikować ten rodzaj współpracy jest stosunkowo niewiele. W tym kontekście pojawił się głos dotyczący różnic pomiędzy klientami technicznymi a pozostałymi aplikacjami badań kognitywistycznych. Podkreślano, że w sektorze technicznym wynikiem projektu (realizowanego przy współpracy naukowców i przedsiębiorców) jest bardzo często produkt. Natomiast w innych dziedzinach aplikacji kognitywistyki droga pomiędzy innowacyjnym projektem a produktem może być bardzo długa (klient może tu preferować zastosowanie sprawdzonych rozwiązań a nie ryzykować wdrożenia innowacji). Jako przykład udanej aplikacji innowacji podano współpracę między uczelnią plastyczną prowadzącą zajęcia z projektowania form przemysłowych z klientami komercyjnymi (zajmującymi się projektowaniem stacji benzynowych i wyposażenia pociągów). Uczestnicy podkreślali, że tego typu współpraca wymaga pośrednika, który będzie sprzedawał rozwiązania proponowane przez uczelnie dla biznesu (transfer technologii). - W jakim stopniu niechęć klienta końcowego (a więc klienta przedsiębiorcy, z którym współpracuje naukowiec) do nowych, nie sprawdzonych rozwiązań może wpływać na współpracę między przedsiębiorcami a naukowcami? Uczestnicy reprezentujący przedsiębiorców podkreślali, że nie sposób rozpatrywać współpracy biznesu i uczelni nie biorąc pod uwagę oczekiwań klientów przedsiębiorców. W tym kontekście przytoczono przykład?irmy, która zakupiła sprzęt do badań okulogra?icznych, prowadzi z jego wykorzystaniem badania wewnętrzne, a której klienci nie byli zainteresowani ofertą takich badań. Jeden z uczestników dodał, że podobne problemy można obserwować na rynku badań marketingowych, podając przykład?irmy, której (pomimo starań) nie udało się sprzedać nigdy klientowi badania marketingowego w schemacie eksperymentalnym. - W jakim stopniu styl zarządzania przedsiębiorstw może ograniczać możliwości współpracy między naukowcami a przedsiębiorcami? W kontekście tego problemu dyskutowano problem ograniczonej decyzyjności przedsiębiorstw, która może wpływać negatywnie na chęć podejmowania współpracy z naukowcami. Uczestnicy podkreślali, że?irmy ograniczają się często do decyzyjności zachowawczej opartej na powtarzaniu sprawdzonych rozwiązań. Zwrócono również uwagę na rozdrobnienie kompetencji w ramach dużych organizacji, które również nie sprzyja współpracy z naukowcami, szczególne wtedy, gdy współpraca ta ma dotyczyć innowacji (a więc podejmowania wysoce ryzykownych decyzji dotyczących zaangażowania w innowacyjny projekt). Uczestnicy zauważyli, że największe innowacje powstają na styku różnych pól (a tego rodzaju współpraca bywa utrudniona przez podział kompetencji pomiędzy różne działy przedsiębiorstwa, ponieważ wprowadzenie innowacji wymagałoby współdziałania kilku działów, które specjalizują się w określonej formie aktywności). Zauważono również, że tego typu utrudnienia formalne we wdrażaniu projektu mogą również zniechęcać do współpracy naukowców (którzy często unikają kontaktu z administracją przedsiębiorstw, bo mają wystarczające problemy z administracją na uczelniach). - Czy propozycja współpracy powinna wychodzić od naukowców czy od przedsiębiorców? W kontekście tego pytania przedstawiono dwie drogi nawiązywania współpracy. Pierwsza z nich związana jest z proponowaniem przez naukowców projektów, które ich zdaniem mogłyby zainteresować praktyków. Alternatywną propozycją mogłoby być zamawianie projektów u naukowców przez praktyków. Uczestnicy spotkania podkreślali ograniczenia obydwu metod. Pierwsza zakłada, że naukowcy będą wiedzieć, co zainteresuje praktyków, co przedsiębiorcom nie wydawało się takie oczywiste (naukowcy często nie znają realiów prowadzenia przedsiębiorstw i nie potra?ią ocenić realności i przydatności projektu). Również druga możliwość jest kontrowersyjna, ponieważ przedsiębiorcy nie mają świadomości tego, o co mogliby poprosić. W ramach dyskusji pojawiły się dwie propozycje rozwiązania tego problemu. Pierwsza związana jest z koniecznością powołania jednostki, którą pośredniczyłaby w nawiązywaniu współpracy, znając zarówno realia naukowe jak i biznesowe. Druga możliwość oparta jest na transferze wiedzy w ramach edukacji. W ramach tej propozycji zakłada się, że absolwent kognitywistyki, który znajdzie zatrudnienie w przedsiębiorstwie może następnie pośredniczyć w nawiązaniu współpracy np. ze swoją uczelnią. - Co kognitywiści mogliby zaproponować przedsiębiorcom? W ramach tego wątku pojawiły się dwa tematy dotyczące charakteru oferty skierowanej do biznesu, która mogłaby zainteresować przedsiębiorców. Pierwszy dotyczy możliwości 7

8 współpracy naukowców z przedsiębiorcami, a drugi kształcenia przyszłych kognitywistów tak, żeby mogli w przyszłości stać się pracownikami pożądanymi ze względu na swoje kompetencje praktyczne. - współpraca naukowcy - przedsiębiorcy. Uczestnicy spotkania stwierdzili, że współpraca w dziedzinie kognitywistyki może dotyczyć (1) wprowadzania na rynek innowacyjnych, ale również nie- innowacyjnych, ale sprawdzonych naukowo i wystandaryzowanych metod badawczych (pojawiła się propozycja przestawienia przeglądu takich metod stosowanych w badaniach naukowych, które mogłyby być przydatne w praktyce). Podkreślano tutaj znaczenie rzetelności badań jako możliwego wkładu kognitywistyki. W ramach tego wątku podkreślano fakt, że przedstawiciele przedsiębiorców często nie wiedzą, co od strony metodologicznej mogliby zaproponować im naukowcy (niski poziom wiedzy na temat metod badawczych, często przedsiębiorcy nie są też w ogóle tymi badaniami zainteresowani ufając własnej intuicji - tu pojawił się przykład kreatywnych w agencji reklamowej, którzy niechętnie poddaliby swoje pomysły wery?ikacji w ramach badania). Uczestnicy podkreślali również, że współpraca może dotyczyć (2) zastosowania metod projektowych czy też metod badania własnej twórczości (np. w formie szkoleń dla przedsiębiorców). W tym kontekście pojawiła się również sugestia transferu tego typu metod w drugą stronę, a więc np. metod zarządzania projektem z przedsiębiorstw do uczelni. Zdaniem uczestników, zadaniem naukowców w kontekście współpracy z biznesem mogłoby też być (3) wypowiadanie się na temat wartości naukowej metod stosowanych w praktyce (choć nie wszyscy uczestnicy zgadzali się z tą propozycją, twierdząc, że grono uniwersyteckie nie powinno pełnić funkcji rady etyki). W tym kontekście przywołano przykład niskiego zaufania do wyników badań marketingowych, co może wynikać z niskiego poziomu metodologicznego osób je prowadzących. Analizując możliwe formy współpracy między naukowcami a przedsiębiorcami podkreślano warunki konieczne do skutecznego nawiązania współpracy. Uczestnicy zwracali w tym kontekście uwagę na (1) konieczność uczestniczenia osób zajmujących się praktycznymi zastosowaniami kognitywistyki w życiu uniwersyteckim (szczególnie w kontekście edukacyjnym - por. poniżej). Osobnym wątkiem dyskusji w kontekście warunków współpracy naukowców i przedsiębiorców był problem (2) formy wymiany informacji pomiędzy tymi dwoma grupami. Zaproponowano tworzenie publikacji, ale uczestnicy zwrócili uwagę, że przedsiębiorcy nie będą raczej mieli czasu na zapoznanie się z nimi. Poruszono również problem (3) zysków ze współpracy naukowców z przedsiębiorcami. Uczestnicy podkreślali, że naukowcy często biorą udział w projektach komercyjnych z pobudek?inansowych, a nie rzeczywistego zainteresowania określonym problemem praktycznym. Zdaniem uczestników naukowcy mogą też w trakcie współpracy z przedsiębiorcami nabyć nowe kompetencje przydatne w życiu naukowym. W tym kontekście wymieniano np. wiedzę dotyczącą zarządzania projektami, wiedzę metodologiczną dotyczącą analiz specy?icznych dla problemów praktycznych. Podkreślano również, że realizacja dobrych projektów praktycznych może się wiązać z publikowaniem w dobrych czasopismach. Zauważono również, że zyskiem ze współpracy w projektach praktycznych może być zakup sprzętu badawczego, który potem może być wykorzystywany w laboratoriach również do projektów podstawowych. Pojawiły się też głosy dotyczące (4) klimatu współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami. W tym kontekście uczestnicy twierdzili, że naukowcy często nie doceniają problemów praktycznych (pojawił się nawet głos o pewniej arogancji naukowców w tej kwestii związany z niedocenianiem projektów praktycznych). Zwracano również uwagę na problemy w komunikacji pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami, wynikające w pewnym stopniu ze stereotypów i braku doświadczeń we współpracy. - kształcenie absolwentów studiów kognitywistycznych, studia podyplomowe. Potencjalny transfer absolwentów przygotowanych do praktycznej aplikacji wiedzy kognitywistycznej wydał się uczestnikom spotkania bardzo obiecującym polem współpracy między kognitywistami a przedsiębiorcami. Podkreślano, że taki transfer może być cenniejszy niż transfer innowacji, ponieważ innowacje wymagają inwestycji, na które większość polskich?irm nie stać. Zdaniem uczestników panelu polskie mikro- przedsiębiorstwa nie mogą raczej konkurować z dużymi?irmami na polu innowacyjności, ale zdecydowanie mogą wygrywać wszędzie tam, gdzie czynnik ludzki decyduje o sukcesie. Dużo uwagi poświęcono dyskusji modelu współpracy uczelni i biznesu w kształceniu przyszłych pracowników. Uczestnicy podkreślali, że przedsiębiorcy powinni brać udział w procesie kształcenia, tak aby absolwenci otrzymywali zarówno wiedzę teoretyczną, jak i praktyczną. W tym kontekście pojawił się również wątek studiów podyplomowych, które często odpowiadają właśnie na zapotrzebowanie na wiedzę w kontekście jej zastosowania. Uczestnicy spotkania podkreślali, że zarówno w przypadku studiów I i II stopnia, jak i studiów podyplomowych problemem bywa rozdźwięk między wiedzą praktyczną a wiedzą teoretyczną. Podkreślano również wagę wiedzy praktycznej, szczególnie w kontekście proporcji pomiędzy studentami, którzy po studiach 8

9 będą pracować w praktyce, a tymi, którzy wybiorą karierę naukową (do której zdaniem części uczestników przede wszystkim przygotowują studia) - proporcję tę de?iniowano jako 9:1 na korzyść kariery zawodowej nie związanej z pracą naukową. Podkreślano jednoczenie konieczność dostosowania modelu kształcenia do wymagań obydwu grup studentów - zarówno tych, którzy chcą wybrać drogę aplikacji, ale i tych, którzy planują karierę naukową. Uczestnicy podkreślali również, że w ramach edukacji studenta powinno kłaść się również nacisk na naukę ogólnego warsztatu pracy, w tym organizacji pracy, jasnego określania celów, zamykania projektów w określonej strukturze czasowej. Tego typu kompetencje mogą być zdaniem uczestników panelu przydatne zarówno w nauce jak i w praktyce. Uczestnicy spotkania zwracali również uwagę na to, że uczelnie powinny wspierać studentów, którzy starają się zakładać?irmy wykorzystujące w praktyce wiedzę nabytą na studiach. Uczestnicy wielokrotnie podkreślali wagę tego ostatniego komentarza podkreślając, że najcenniejszym zasobem, którym dysponują uczelnie są ich absolwenci. Syntetyczne wnioski z pierwszej części dyskusji Podsumowując aktualny stan współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami należy stwierdzić, że współpraca ta jest najczęściej oparta na nieformalnych kontaktach (część naukowców bierze udział w projektach komercyjnych, można odnaleźć przykłady współpracy badawczej, przedsiębiorcy bywają zapraszani na uczelnie jako eksperci). Zdecydowanie mniej efektywnie wygląda kwestia współpracy formalnej pomiędzy uczelniami i firmami. Podpisywane są umowy o współpracy, ale rzeczywista współpraca bywa często utrudniona (z powodów omówionych szerzej w drugiej części spotkania). Wydaje się, że największe braki odczuwa się jednak w kwestii nawiązywania regularnych kontaktów pomiędzy światem nauki i biznesu (brak myślenia o aplikacjach przy prowadzeniu badań naukowych, brak zainteresowania wynikami badań u przedsiębiorców). Odczuwa się wyraźny brak osób czy instytucji zajmujących się pośrednictwem między nauką a biznesem (np. menedżerów nauki - problem ten omówiono szerzej w kolejnej części spotkania). Dyskutując wstępnie ofertę, którą naukowcy mogliby zainteresować przedsiębiorców zwrócono uwagę na możliwość oferowania rzetelnej metodologii badań i kształcenie specjalistów w dziedzinie (przyszłych pracowników). Uczestnicy podkreślali jednak, że oferta ta musiałaby być dobrze skonstruowana i być dopasowana do realiów biznesowych. W tym kontekście analizowano różnice w stylu pracy i niekompatybilność podejścia rynkowego i podejścia naukowego do realizacji projektów (szczególną uwagę poświęcono problemowi ograniczeń czasowych przedsiębiorców). W ramach dalszej części dyskusji poruszono kilka zagadnień, które w większości rozwijano w drugiej części dyskusji. Uczestnicy spotkania zastanawiali się nad tym w jakim stopniu innowacyjność projektu powinna być podstawowym celem współpracy biznesu i nauki. Dyskutowano również inne problemy, które mogą mięć wpływ na efektywność współpracy między naukowcami a przedsiębiorcami (niechęć klienta końcowego do innowacji, wpływ modelu zarządzania dużych firm na możliwość nawiązywania współpracy w dziedzinie wdrożenia innowacyjnych projektów, forma nawiązywania współpracy). Zdania w tych kwestiach były podzielone, ale wszyscy zgadzali się, że wprowadzenie jakiegokolwiek innowacyjnego projektu wymaga pośrednika, który dostrzeże aplikowalność projektu i znajdzie dla niego formę finansowania. Rozpoczęto również dyskusje na temat sposobów nawiązywania współpracy między naukowcami i przedsiębiorcami a także dyskutowano, czego ta współpraca może dotyczyć. W pierwszej części spotkania ustalono, że współpraca może dotyczyć realizacji wspólnych projektów współpracy, w tym między innymi wprowadzania do biznesu naukowych metod badawczych czy projektowych a także weryfikacji metod wykorzystywanych w biznesie. Uczestnicy podkreślali jednak, że współpraca jest możliwa pod pewnymi warunkami. Wymieniano tu między innymi konieczność nawiązania kontaktu przedsiębiorców i naukowców, problem formy wymiany informacji pomiędzy tymi środowiskami, problem zysków ze współpracy a także problem ogólnego klimatu współpracy. Podkreślano również, że współpraca pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami powinna dotyczyć przede wszystkim kształcenia przyszłych kognitywistów. W tym kontekście dyskutowano model współpracy nauki i biznesu, poruszono problem rozdźwięku pomiędzy tym, co wykłada się na uczelniach, a tym co wymagane jest od pracowników. Stwierdzono, że konieczne jest dostosowanie programów studiów do wymagań przyszłych pracodawców a także zwrócenie uwagi w procesie edukacji na naukę ogólnego warsztatu pracy (w tym terminowość realizacji projektów, etc). Wszystkie te wątki zostały rozwinięte w kolejnej części spotkania. 9

10 Podsumowanie drugiej części dyskusji Druga część spotkania była poświęcona dalszej dyskusji możliwych form współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami w dziedzinie kognitywistyki. We wprowadzeniu do tej części dyskusji koordynatorzy projektu podkreślali, że celem projektu jest wspieranie współpracy pomiędzy tymi dwoma grupami. Po zaprezentowaniu głównych celów całego projektu (por. roz. 1), podkreśleniu wagi wyników, które mogą zostać uzyskane w ramach projektu i możliwości ich zastosowania w kształtowaniu polityki naukowej przez Ministerstwo (wpływ rekomendacji wypracowanych w ramach projektu na program studiów kognitywistycznych, podkreślanie w wytycznych ministerstwa wagi współpracy z przedsiębiorstwami w dziedzinie aplikacji badań czy też zamawianie projektów przez Ministerstwo) skoncentrowano się na dyskusji pożądanej formy oferty naukowców skierowanej do przedsiębiorców oraz oferty przedsiębiorców skierowanej do naukowców. Autorzy projektu przedstawili projekt strony internetowej, która miała stać się narzędziem pomagającym w nawiązywaniu współpracy. Zgodnie z założeniami projektu KOGNITYWISTYKA foresight strona internetowa miała stać się forum wymiany informacji pomiędzy naukowcami i przedsiębiorcami, a więc swego rodzaju pomostem umożliwiającym transfer wiedzy pomiędzy dwoma interesującymi nas grupami. Zgodnie z propozycją koordynatorów projektu strona internetowa mogłaby zawierać przede wszystkim dwie bazy danych - bazę danych naukowców oraz bazę danych przedsiębiorców, którzy są zainteresowani nawiązaniem współpracy w dziedzinie aplikacji kognitywistyki. Zgodnie z propozycją przedstawioną uczestnikom zakładka strony skierowana do przedsiębiorców pozwalałaby na (1) przeglądanie projektów, które zostały zgłoszone do bazy przez naukowców (2) możliwość zamawiania projektów aplikacyjnych, których realizacji mogliby się podjąć naukowcy, (3) możliwość zgłoszenia zapotrzebowania na pracownika lub współpracownika w kontekście realizacji konkretnego projektu aplikacyjnego, a także (4) dostęp do interesujących publikacji dotyczących przykładów skutecznych aplikacji wiedzy kognitywistycznych w praktyce (por. rys. 1). Rysunek 1. Projekt użytecznościowy podstrony z opcjami skierowanymi do przedsiębiorców Natomiast, zgodnie z przedstawionym uczestnikom projektem, naukowcy mieliby dostęp do (1) bazy danych przedsiębiorców zainteresowanych współpracą, (2) informacji na temat zamówień na projekty aplikacyjne zgłoszone przez przedsiębiorców a także (3) dostęp do ofert pracy i współpracy (por. rys. 2). 10

11 Rysunek 2. Projekt użytecznościowy podstrony z opcjami skierowanymi do naukowców Uwagi krytyczne do projektu strony. Po zaprezentowaniu uczestnikom projektu strony internetowej podjęto dyskusję na temat jej projektu oraz innych sposobów aktywizacji współpracy pomiędzy przedsiębiorcami oraz naukowcami. Projekt strony został poddany również krytyce. Uczestnicy podkreślali następujące problemy związane z proponowanym projektem: - podkreślano, że tworzenie narzędzia do nawiązywania kontaktów bez dobrego uzasadnienia każdego jego elementu nie jest dobrym pomysłem (a więc proponowany projekt strony powinien zostać zweryfikowany, co zresztą było jednym z celów spotkania). - uczestnicy stwierdzili, że proponowane w ramach projektu strony bazy danych przypominają specjalistyczną Panoramę Firm. Natomiast w praktyce, jeżeli przedsiębiorca spotyka się z problemem, którego nie potrafi rozwiązać, to skontaktuje się raczej z kimś ze swojej branży, kto z podobnym problemem miał styczność, a nie z naukowcem, którego kompetencji praktycznych w zakresie danego problemu jeszcze nie sprawdził. - podkreślano również, że proponowany system wymaga dużego nakładu pracy ze strony przedsiębiorców (a więc prawdopodobieństwo, że uzupełnią oni dane w systemie jest niewielkie) - zauważono również, że publikowanie informacji o planowanych projektach powoduje, że konkurencja może dowiedzieć się o planach rozwoju firmy (co nie zawsze odpowiada przedsiębiorcom). W tym kontekście pojawił się również głos, zgodnie z którym w niektórych branżach (szczególnie tych związanych z techniką) firmy na bieżąco monitorują czym zajmują się określone jednostki naukowe poszukując interesujących projektów, których wdrożeniem mogłyby się zająć. - zwracano również uwagę, że polskie przedsiębiorstwa w większości nie będą prawdopodobnie zainteresowane wdrażaniem dużych projektów innowacyjnych ze względu na brak środków. Zdaniem uczestników tego typu projekty prowadzić mogą duże firmy o stabilnej pozycji rynkowej. W tym kontekście zwracano uwagę na wysokie koszty wdrażania innowacji (koszty finansowe oraz koszty czasowe związane z zamianą projektu na produkt, a także specyfikacja produktu, znalezienie grupy docelowej, wyszkolenie sprzedawców, etc.) Podsumowując uwagi krytyczne do serwisu proponuje się modyfikacje bazy danych serwisu skierowanego do przedsiębiorców tak, aby nie wymagał on podawania żadnych danych z wyjątkiem danych kontaktowych umożliwiających wysyłanie informacji. Strona skierowana do przedsiębiorców powinna mieć na celu przedstawienie oferty projektu skierowanej do przedsiębiorców (por. poniżej). 11

12 Uczestnicy byli zgodni, że propozycja serwisu, szczególnie części skierowanej do przedsiębiorców, wyprzedza zapotrzebowanie i powinna zostać wprowadzona dopiero po wstępnym etapie edukacji, w ramach którego przedstawione zostaną potencjalne zyski ze współpracy (por. akapit Inne propozycje dotyczące aktywizacji współpracy). W ramach dyskusji pojawiły się następujące uwagi dotyczące możliwości zmian w projekcie strony www: - propozycja dodania do podstrony skierowanej do pracodawców opcji zamawiania kompetencji (a więc zamawiania umiejętności, które byłyby pożądane u absolwentów i przyszłych pracowników). W tym kontekście wymieniano zwiększenie kompetencji metodologicznych (w dziedzinie badań ilościowych, jakościowych czy marketingowych) jako sposobie dostosowania kształcenia kognitywistów do wymagań rynku. - Podkreślano również wagę zbierania informacji o zakresie kompetencji poszczególnych naukowców, która byłaby dostępna dla przedsiębiorców (takie informacje mogłaby ewentualnie zawierać baza danych naukowców dostępna na stronie). - większość uczestników zgadzała się, że w ramach strony warto byłoby prezentować przykłady udanej współpracy, informować o stosowanych projektach badawczych, które aktualnie się toczą (wraz z informacją o ich aktualnym stanie realizacji). Uczestnicy podkreślali, że przykłady udanych case studies mogą być bardziej przekonywujące do nawiązania współpracy niż sucha baza danych. Uczestnicy wyrażali zainteresowanie skierowaną do nich ofertą wyników badań, które mogą zostać zastosowane w praktyce. Przykłady takich badań i case studies dotyczących współpracy powinny być publikowane na stronie www - np. w dziale publikacje. Naukowcy uczestniczący w spotkaniu zgodzili się, że przygotują spis takich ciekawych wyników, które ich zdaniem mogłyby być aplikowane w praktyce (mogą to być np. najciekawsze z punktu widzenia zastosowania wyników badań np. podsumowanie w jednym paragrafie wyników uzyskanych w ramach prac magisterskich). - większość uczestników zgodziła się, że w ramach strony internetowej mógłby się pojawić informacje dotyczące interesujących projektów realizowanych przez naukowców oraz projektów start-upowych. Uczestnicy zgodzili się, że przekazywanie tego typu informacji w formie newslettera mogłoby być przydatne i inspirujące. Informacje nie powinny być selekcjonowane ze względu na branże (uczestnicy podkreślali, że jeżeli projekt wyda się im interesujący mogą się w niego włączyć niezależnie od głównego profilu działalności firmy np. w formie nowej firmy zajmującej się tylko i wyłącznie monetaryzacją pomysłu - ten wątek związany jest z wspieraniem modelu start-upowego - por. niżej). Informacje te powinny być też jak najbardziej aktualne (informacje o postępach realizacji, krokach milowych, perspektywach uzyskania produktów, etc). - część uczestników stwierdziła, że mogliby sami zaproponować za pośrednictwem strony jakiś projekty praktyczne, ale wszyscy podkreślali, że ta opcja może nie być zbyt popularna ze względu na problemy wymienione powyżej. W wyniku dyskusji wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem byłoby tu zatrudnienie menedżera, który aktywnie nawiązywał by kontakty z obydwoma grupami i zajmował się promocją projektów oraz ich efektów na stronie. Osoba ta mogłaby również zbierać propozycje ofert współpracy i poszukiwać aktywnie zespołów badawczych, które mogłyby być zainteresowane współpracą. - zaproponowano dodanie na stronie internetowej sekcji poświęconej projektom start-upowym (podkreślano potencjał tego typu projektów i proponowano wspieranie tego typu działań w ramach projektu). Podsumowując, w ramach serwisu skierowanego do przedsiębiorców powinny pojawić się następujące moduły: baza danych kompetencji poszczególnych naukowców, przykłady udanych case studies, publikacje prezentujące wyniki potencjalnie interesujące dla praktyków, informacje dotyczące nowych projektów. Informacje dotyczące uaktualnień na stronie powinny być regularnie przesyłane do przedsiębiorców zainteresowanych projektem w formie newslettera. Dodatkowo sugeruje się zatrudnienie menedżera strony internetowej, który będzie zajmował się nawiązywaniem kontaktów z firmami zainteresowanymi współpracą, administracją i pozyskiwaniem informacji promujących współpracę naukowców i przedsiębiorców (case studies, publikacje, informacje dotyczące projektów). Zadaniem menedżera strony byłoby również stworzenie bazy kompetencji (w oparciu o kontakty z przedsiębiorcami i analizę zamówień kompetencji i wyniki ankiety, której przeprowadzenie sugeruje się we wnioskach ze spotkania). Inne propozycje dotyczące aktywizacji współpracy. Uczestnicy zgłosili również szereg uwag dotyczących innych metod aktywizacji współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami: 12

13 - w dyskusji pojawiło się wiele propozycji form edukacyjnych, które miałyby sprzyjać zwiększeniu kompetencji praktycznych absolwentów kognitywistyki. Uczestnicy wymienili w tym kontekście: - otwarcie kierunku kognitywistyka praktyczna, w ramach której będą wykładane również aplikacje teorii i metod kognitywistycznych (np. projektowanie oprogramowania, projektowanie stron internetowych, eyetracking, użyteczność). Takie studia mogłyby być wspierane przez przedsiębiorców (czy to w formie współprowadzenia zajęć, czy też w formie finansowania stypendiów dla studentów - patrz niżej). - wspieranie i rozwój oferty studiów podyplomowych. Uczestnicy podkreślali, że oferta takich studiów realizowana jest coraz częściej we współpracy z przedsiębiorcami. - organizacja spotkań studentów z przedstawicielami przedsiębiorców np. w formie wykładów dotyczących możliwych aplikacji wiedzy kognitywistycznej (uczestnicy zwracali uwagę, że tego typu spotkania mogą stanowić inspiracje dla studentów do tworzenia projektów start-upowych - patrz niżej, a także pozwolić studentom wyobrazić sobie czym będą mogli się zajmować w przyszłości). Zdaniem uczestników takie spotkania powinny się odbywać na 2-3 roku studiów. - zaproponowano identyfikację kompetencji praktycznych przydatnych dla absolwentów kognitywistyki, którzy chcieliby znaleźć pracę w branżach aplikujących teorie i metody kognitywistyczne. w tym kontekście uczestnicy wstępnie zgodzili się na wypełnienie ankiety dotyczącej tego typu kompetencji (taka ankieta zostanie przygotowana w ramach kolejnych badań planowanych w ramach projektu). - proponowano inspirowanie tworzenia przez studentów w ramach studiów projektów badawczych związanych z aplikacją wiedzy (czy to w formie aplikacyjnych projektów prac semestralnych czy prac magisterskich). Uczestnicy podkreślali, że przedsiębiorcy mogliby inspirować studentów do zajęcia się tego typu projektami np. w ramach wykładów proszonych. Podkreślano, że z punktu widzenia edukacji studenta, lepiej żeby napisał on dobrą pracę aplikacyjną, niż zazwyczaj słabą pracę naukową. W tym kontekście dyskutowano możliwość stworzenia przez przedsiębiorców zestawu problemów badawczych, które studenci mogliby podjąć w ramach badań własnych, ale uczestnicy podkreślali, że zdefiniowanie takich problemów byłoby łatwiejsze w ramach osobistej współpracy przedsiębiorcy ze studentem. - zwracano również uwagę na możliwość współpracy związanej z wykorzystywaniem sprzętu przez studentów (np. realizacja praktyki studenckich i przeprowadzenie badania we współpracy z tą samą firmą). Podkreślano konieczność sformalizowania reguł współpracy w tym zakresie (np. reguły użyczenia sprzętu). - zwracano uwagę na konieczność rozwoju współpracy w ramach programów praktyk. Uczestnicy podkreślali jednak, że studenci powinni być wcześniej przygotowywani do odbycia praktyk, tak aby posiadali kompetencje pozwalające na pomoc w realizacji projektów. Zwracano również uwagę na potrzebę lepszej organizacji praktyk pod względem formalnym (umowy z uczelnią a nie pojedynczymi kierunkami studiów, koordynacja praktyk ze strony uczelni, udział przedsiębiorców w tworzeniu planu praktyk, grafika praktyk oraz w wyborze studentów). - proponowano również rozbudowanie współpracy w formie finansowania stypendiów dla studentów przez przyszłych pracodawców. Zgodnie z tym modelem pracodawcy mieliby wpływ na proces edukacji finansowanych studentów - studenci nabywaliby w ramach takiej współpracy wiedzę na uczelni a jednocześnie uczyliby się na bieżąco ją aplikować współpracując z firmą w ramach projektów aplikacyjnych. Taki system mógłby być przeznaczany na pokrycie czesnego, lub na stypendia w przypadku uczelni państwowych. - zaproponowano również wprowadzenie jednostek pośredniczących w kontaktach nauki i biznesu. Podkreślano, że takie osoby musiałyby posiadać kompetencje w obydwu dziedzinach. W tym kontekście proponowano np. zatrudnianie na uczelniach menedżerów nauki, którzy będą zastanawiali się nad możliwością wdrożenia realizowanych na uczelniach projektów oraz nawiązywaniem kontaktów z biznesem. Podano również przykład Technology Partners jako komercyjnej jednostki powołanej przez naukowców zajmującej się pośrednictwem czy wręcz monetaryzacją wiedzy. Niezależnie od formy jednostki pośredniczącej powinna ona dysponować i rozpowszechniać informacje dotyczące statusu prowadzonych przez jednostkę projektów naukowych, które mogłyby zostać aplikowane 13

14 w praktyce (chodzi nie tylko o informacje o projekcie, ale i o aktualnych postępach w jego realizacji np. o informacje dotyczące aktywności w ramach projektu, statusu, oczekiwanego produktu). Uczestnicy podkreślali, że mogliby być w niektórych przypadkach zainteresowani współfinansowaniem takich projektów (pod warunkiem np. że miałyby one już częściowe finansowanie i obiecujące wyniki wskazujące na możliwość ich aplikacji). W tym kontekście w ramach projektu KOGNITYWISTYKA foresight proponuje się rozwój sieci nieformalnych kontaktów pomiędzy światem biznesu a nauki z wykorzystaniem ambasadorów projektu (por. poniżej). Uczestnicy zwracali jednak uwagę, że aktywizacja współpracy na szeroką skalę wymaga ludzi zajmujących się wyłącznie wspieraniem transferu wiedzy między nauką a biznesem, dlatego rekomenduje się tworzenie jednostek pośredniczących nawiązywaniu takich kontaktów na poziomie uczelni, ale wyspecjalizowanych w poszukiwaniu projektów kognitywistycznych (a więc np. na poziomie wydziału czy instytutu a nie całej uczelni). - uczestnicy zwracali również uwagę na możliwość powstawania interesujących projektów aplikacyjnych nie tylko na styku nauki i biznesu, ale i nauki z nauką, np. w ramach projektów interdyscyplinarnych, dzięki którym możliwe jest zaproponowanie produktu (np. technicznego) opartego na projekcie (wywodzącym się np. z badań human factors). Uczestnicy wielokrotnie podkreślali, że takie projekty mogłyby prowadzić do powstania komercyjnych projektów w ramach modelu start-upowego. Zwracano uwagę, że jednostki naukowe powinny wspierać powstawanie tego typu projektów na każdym poziomie (zarówno pracowniczym jak i studenckim). Podkreślano również, że innowacyjne projekty często rodzą się właśnie w jednostkach naukowych a przedsiębiorcy mogą takie konkretne projekty wspierać bądź zajmować się ich aplikacją, tak żeby projekt przyniósł również efekt finansowy (np. operacjonalizując to co powstaje w nauce i zastanawiając się jak to można wykorzystać w praktyce). Uczestnicy podkreślali, że mogą wspierać interesujące projekty wdrożeniowe np. zatrudniając naukowca, którego zadaniem nie będzie pomoc w aktualnych projektach firmy, ale zaprojektowanie nowego produktu (projekt musi mieć potencjał wdrożeniowy). Rekomenduje się zatem wspieranie projektów start-upowych w ramach działalności uczelni (zwraca się jednocześnie uwagę, że takie działania mogłyby być współfinansowane przez przedsiębiorców). Inne problemy utrudniające współprace i możliwości ich rozwiązania. Uczestnicy spotkania dyskutowali również o przyczynach, dla których nawiązanie współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami może być utrudnione. W tym kontekście: - uczestnicy podkreślali konieczność zmian w mentalności obydwu grup przed wprowadzeniem jakiegokolwiek systemu wspierającego transfer wiedzy. Uczestnicy podkreślali, że przedsiębiorcy i naukowcy muszą najpierw zrozumieć swoje problemy i oczekiwania. Bez tego wstępnego etapu edukacji dotyczącej możliwych zysków płynących ze współpracy dla obydwu stron system wspierający transfer wiedzy nie zacznie zdaniem uczestników działać. W tym kontekście podkreślano, że często przedsiębiorcy nie zdają sobie sprawy, że mogliby skorzystać z nawiązania współpracy z naukowcami i dlatego nie podejmują aktywnych prób nawiązania tego typu kontaktów. - w kontekście edukacji pojawiła się propozycja wsparcia etapu edukacji i procesu nawiązywania współpracy przez organizacje branżowe (np. IAB czy PTBRiO). - proponowano również organizację konferencji skierowanych do przedsiębiorców (takie działania są przewidywane w ramach projektu KOGNITYWISTYKA foresight) oraz wykładów przedsiębiorców skierowanych do naukowców (takie spotkania organizuje np. IAB). - dyskutowano również problem wzajemnej nieufności pomiędzy światem biznesu i nauki. Podkreślano, że naukowcy często pejoratywnie wypowiadają się na temat współpracy z biznesem realizując projekty aplikacyjne wyłącznie ze względów finansowych ( chałtury ). - podkreślano wreszcie wagę nieformalnych kontaktów pomiędzy przedstawicielami biznesu oraz świata nauki. Uczestnicy zauważali, że takie przykłady udanej współpracy mogą być najlepszym przykładem skłaniającym kolejnych przedsiębiorców do udziału w projekcie. Uczestnicy podkreślali, że większość przykładów aktualnej współpracy jest efektem takich właśnie kontaktów. Zwracano uwagę, że współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a naukowcami powinna mieć miejsce na codzień (a więc grupa przedsiębiorców współpracująca z naukowcami byłaby tu znacznie cenniejsza niż jakakolwiek baza danych). W tym kontekście pojawiła się propozycja rozwoju pół formalnej sieci wymiany informacji dotyczących możliwości współpracy (w ramach projektu KOGNITYWISTYKA foresight 14

15 proponuje się realizację tej propozycji poprzez stworzenie sieci ambasadorów projektu, których zadaniem będzie pośredniczenie w nawiązywaniu takich kontaktów). Syntetyczne wnioski z drugiej części dyskusji Strona internetowa. Na podstawie dyskusji przedstawionego projektu proponuje się modyfikacje bazy danych serwisu skierowanego do przedsiębiorców tak, aby nie wymagał on od przedsiębiorców podawania żadnych danych z wyjątkiem danych kontaktowych umożliwiających przekazywanie informacji związanych z projektem i newslettera. Strona skierowana do przedsiębiorców powinna mieć na celu przedstawienie oferty projektu skierowanej do przedsiębiorców. W ramach tej oferty proponuje się zamieścić następujące moduły: - baza danych kompetencji poszczególnych naukowców - przykłady udanych case studies - publikacje prezentujące wyniki potencjalnie interesujące dla praktyków - informacje dotyczące nowych projektów Informacje dotyczące uaktualnień na stronie powinny być regularnie przesyłane do przedsiębiorców zainteresowanych projektem w formie newslettera. Dodatkowo sugeruje się zatrudnienie menedżera strony internetowej, który będzie zajmował się nawiązywaniem kontaktów z firmami zainteresowanymi współpracą, administracją i pozyskiwaniem informacji promujących współpracę naukowców i przedsiębiorców (wymienione wyżej case studies, publikacje, informacje dotyczące projektów). Zadaniem menedżera strony byłoby również stworzenie bazy kompetencji (w oparciu o kontakty z przedsiębiorcami i analizę zamówień kompetencji i wyniki ankiety, której przeprowadzenie sugeruje się w dalszych wnioskach ze spotkania). Inne propozycje dotyczące aktywizacji współpracy. Dyskusja dotycząca najbardziej obiecujących form współpracy zwróciła uwagę na możliwość współpraca przedsiębiorców z nauką w ramach edukacji studentów. W podsumowaniu wymieniono następujące formy współpracy: - organizacja nowego kierunku studiów magisterskich - kognitywistyka praktyczna - tworzenie wspólnej oferty studiów podyplomowych - organizacja spotkań z przedsiębiorcami dla studentów - identyfikacja kompetencji wymaganych przez przedsiębiorców od absolwentów kognitywistyki (w ramach kolejnych kroków projektu KOGNITYWISTYKA foresight proponuje się przeprowadzenie ankiety wśród przedsiębiorców dotyczącej tego zagadnienia). - prowadzenie aplikacyjnych projektów prac magisterskich i seminaryjnych - nawiązywanie współpracy w ramach wykorzystywania sprzętu badawczego - organizacja praktyk - współfinansowanie stypendiów studentów przez przedsiębiorców Ponadto proponowano dyskutowano konieczność tworzenia jednostek zajmujących się wyłącznie pośrednictwem w kontaktach pomiędzy nauką a biznesem. Dyskutowano również model współpracy oparty na wspieraniu przez przedsiębiorców przedsięwzięć start-upowych na uczelniach (chodzi o przedsięwzięcia zarówno wśród studentów jak i przedsiębiorców). Rekomenduje się przekazanie ustaleń dotyczących preferowanych form współpracy przedsiębiorców w ramach edukacji studentów jednostkom prowadzącym zajęcia z kognitywistyki i próbę ich uwzględnienia w programach studiów. Rekomenduje się również tworzenie jednostek pośredniczących nawiązywaniu kontaktów pomiędzy nauką a biznesem na poziomie uczelni a także wspieranie projektów start-upowych w ramach działalności uczelni (zwraca się jednocześnie uwagę, że takie działania mogłyby być współfinansowane przez przedsiębiorców). 15