ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI

Transkrypt

1 ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI PODSUMOWANIE BADANIA ILOŚCIOWEGO NA GRUPIE NAUKOWCÓW Kraków, 11 1

2 BADANIE ANKIETOWE NA GRUPIE NAUKOWCÓW Podsumowanie wyników 1. Wprowadzenie O projekcie Projekt KOGNITYWISTYKA foresight poświęcony jest badaniom rozwoju nauk kognitywistycznych w Polsce oraz analizie możliwości ich aplikacji. Projekt finansowany jest z funduszy Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Realizowany jest w ramach osi priorytetowej 1. (Badania i rozwój nowoczesnych technologii), działania 1.1. (Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy), poddziałania (Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight). Cele Projektu Główny celem projektu KOGNITYWISTYKA foresight jest aktywizacja współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi zajmującymi kognitywistyką i przedbiorcami potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań kognitywistycznych. Zakładamy, że realizacja tego celu wymaga diagnozy stanu aktualnego rozwoju kognitywistyki, przewidywania możliwych scenariuszy rozwoju, a także działań promocyjnych, które pozwolą wywołać zainteresowanie praktyków ofertą jednostek naukowych. Dlatego kolejne zadania projektu poświęcone będą przed wszystkim: określeniu obecnego poziomu rozwoju kognitywistyki w Polsce prognozowaniu rozwoju badań i teorii w zakresie nauk o poznaniu stworzeniu modeli predykcyjnych rozwoju kognitywistyki w Polsce stworzeniu serwisu internetowego poświęconego zastosowaniom kognitywistyki pobudzeniu transferu wiedzy pomiędzy naukowcami zajmującymi kognitywistyką a potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań przedbiorcami poprzez rozpowszechnienie wyników badań przeprowadzonych w ramach projektu Zespół Badawczy Projekt KOGNITYWISTYKA foresight jest realizowany przez zespół badawczy pod kierownictwem dr inż. Jakuba Barbasza z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Projekt jest realizowany przez trzy jednostki naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Instytut Fizyki, Instytut Filozofii oraz Instytut Psychologii. Głównymi wykonawcami projektu są dr hab. Józef Bremer, prof. UJ, filozof umysłu, kierownik Zakładu Kognitywistyki w Instytucie Filozofii UJ; dr Michał Cieśla informatyk z Zakładu Fizyki Stosowanej Instytutu Fizyki UJ oraz dr Michał Wierzchoń psycholog poznawczy z Zakładu Psychologii Eksperymentalnej Instytutu Psychologii UJ.

3 . Ankieta cele badania Ilościowe badanie na grupie naukowców miało dostarczyć informacji na temat profilu demograficznego badaczy zajmujących kognitywistyką w Polsce, oraz głównych obszarów zainteresowań teoretycznych i badawczych podejmowanych przez nich. Pytano również o doświadczenia współpracy z przedbiorstwami oraz o możliwy zakres takiej współpracy. 3. Ankieta wyniki badania Informacje ogólne Dokładna analiza profilu uczestników ankiety może być pomocna dla określenia stanu polskiej kognitywistyki w chwili obecnej, stąd pierwsza część poniższego opracowania jest poświęcona temu właśnie zagadnieniu. Uczestnicy profil, projekty badawcze, badania stosowane Ankietę wypełniło 6 osób (w tym 16 kobiet). 6 osób użyło strony internetowej, a 4 przesłały ankietę w formie listownej. Średni wiek uczestników ankiety to 37,8 lat, można zatem wnioskować, że jej uczestnicy to osoby, które posiadają już co najmniej kilka lub kilkanaście lat doświadczenia zawodowego. Odchylenie standardowe wieku osób badanych wynosiło,6 lat. Najmłodszy uczestnik ankiety miał w czasie jej wypełniania lat, podczas gdy najstarszy miał lat 69. Uczestnicy ankiety byli zróżnicowani pod względem posiadanego tytułu zawodowego lub stopnia naukowego. Szczegółowe dane przedstawiono na wykresie 1. Uczestnicy ankiety - tytuły zawodowe / stopnie naukowe Magister Doktor Doktor Habilitowany 4 7 Profesor Kobieta Mężczyzna Wykres 1 Uczestnicy ankiety - tytuły zawodowe / stopnie naukowe Uczestnicy ankiety reprezentują szerokie spektrum w zakresie miejsca zatrudnienia. osób jest zatrudnione w więcej niż jednym miejscu. Dalsze analizy dotyczyć będą każdego miejsca zatrudnienia traktowanego niezależnie. Większość uczestników ankiety (3 odpowiedzi) wskazała jako miejsce zatrudnienia uczelnie państwowe. 11 respondentów wskazało uczelnie prywatne. Pozostałe osoby pracujące w sektorze naukowym wskazały instytut badawczy polski ( osób) lub instytut badawczy międzynarodowy (3 osoby). Jeden z respondentów wskazał instytucję państwową. Na pracę w sektorze biznesowym wskazało łącznie 11 osób (8 firma polska i 3 firma międzynarodowa). Wśród tych osób było 3 magistrów, doktorów, 1 doktor habilitowany i profesorów. 6 osób spośród nich wskazało więcej niż jedno miejsce zatrudnienia (w tym 4 jako drugie miejsce zatrudnienia wskazało uczelnie wyższe). Uczestnicy ankiety specjalizują w różnych dziedzinach kognitywistyki. spośród nich zaznaczyło więcej niż jedną dziedzinę. Dziedziny te w dalszej części tego opracowania są traktowane oddzielnie. Dane zbiorcze 3

4 przedstawiono na wykresie. Najwięcej spośród uczestników ankiety zajmuje psychologią poznawczą. Dziedziny kognitywistyki reprezentowane przez uczestników ankiety Inne, 1 Logika, BCI, Lingwistyka, 7 Psychologia poznawcza, 3 Sztuczna inteligencja, 13 Neurobiologia, 13 Filozofia umysłu, 18 Wykres Dziedziny kognitywistyki, które reprezentują uczestnicy ankiety Jako specjalizacje uczestnicy wskazali różnorodne dziedziny od różnych subdziedzin filozofii (ontologia, aksjologia) poprzez różnorodne subdziedziny psychologii (psychologia poznawcza, różnic indywidualnych, pychopatologia), psycholingwistykę, różne formy neuronauki (elektrofizjologia, eyetracking, neuroobrazowanie) do różnych subdziedzin informatyki (sztuczna inteligencja, pattern recognition, human-computer interaction). Większość uczestników (44) w ciągu ostatnich lat publikowało teksty dotyczące kognitywistyki. Publikowały niemal wszystkie kobiety, które wzięły udział w ankiecie (14 spośród 16) oraz zdecydowana większość mężczyzn ( spośród 43). Dane na temat aktywności naukowej w zależności od tytułu zawodowego/stopnia naukowego zestawiono w tabeli 1. Publikacje w zakresie kognitywistyki w przeciągu ostatnich lat Tytuł zawodowy / stopień naukowy TAK NIE Brak danych Magister 13 Doktor 4 1 Doktor habilitowany 3 1 Profesor 4 1 Tabela 1 Publikacje z zakresu kognitywistyki napisane przez uczestników ankiety 16 spośród respondentów w ciągu ostatnich lat publikowało artykuły w czasopismach wyróżnionych przez Journal Citation Reports (czyli z tzw. listy filadelfijskiej ). 6 osób publikowało w czasopismach wyróżnionych przez European Reference Index for the Humanities. 3 osoby publikowały artykuły w krajowych czasopismach recenzowanych wymienionych w wykazie ministra. 9 osób opublikowało rozdziały w monografiach lub podręcznikach akademickich. osób opublikowało monografie lub podręczniki akademickie. osób spośród uczestników ankiety jest członkami organizacji zajmujących kognitywistyką. Najliczniej reprezentowane towarzystwa zostały wymienione w tabeli. Stowarzyszenie Ilu członków Polskie Towarzystwo kognitywistyczne 14 European Society for Cognitive Psychology 7 Cognitive Science Society 6 Associacion for the Scientific Study of Consciousness 4 Cognitive Neuroscience Society Tabela Organizacje zajmujące kognitywistyką, do których należą uczestnicy ankiety 4

5 37 ( kobiet i 7 mężczyzn) spośród uczestników ankiety realizowało granty badawcze w zakresie kognitywistyki. Dane te (z uwzględnieniem tytułu zawodowego / stopnia naukowego) przedstawiono na wykresie 3. MAGISTER 8 DOKTOR DOKTOR HABILITOWANY PROFESOR 8 NIE TAK % % 4% 6% 8% % Wykres 3 Realizacja grantów na badania w zakresie kognitywistyki wśród uczestników ankiety Uczestnicy ankiety zadeklarowali realizację łącznie grantów badawczych z zakresu kognitywistyki. W 7 projektach uczestnicy pracowali jako członkowie zespołu, w 8 jako kierownicy. Granty, które realizowali uczestnicy ankiety różniły pod względem otrzymanej kwoty dofinansowania. Zestawienie kwot dofinansowania i liczby grantów przedstawiono w tabeli 3. Kwota dofinansowania Liczba grantów 99 tys. 11 tys. 499 tys. 13 tys. 999 tys. 3 1 mln mln. Tabela 3 Liczba grantów na badania w zakresie kognitywistyki wdług kwoty dofinanosowania Jako źródła finansowania badań uczestnicy wskazali (1) badania statutowe wskazania; () FOCUS; (3) grant uczelniany; (4) grant FNP; () COST; (6) źródła pozaeuropejskie. Należy tu jednak zaznaczyć, że odpowiedź na to pytanie ankiety była dobrowolna. 4 razy explicite pojawiła deklaracja odmowy odpowiedzi. W przeciwieństwie do badań naukowych, większość uczestników ankiety nie uczestniczyło w badaniach stosowanych z zakresu kognitywistyki (uczestnictwo w takich projektach badawczych zadeklarowało zaledwie 17 osób (w tym kobiety). Dane te przedstawiono na wykresie 4 (jeden z uczestników, który realizował badania stosowane nie podał tytułu zawodowego / stopnia naukowego). MAGISTER 13 DOKTOR DOKTOR HABILITOWANY PROFESOR 8 1 NIE TAK % % 4% 6% 8% % Wykres 4 Udział w badaniach stosowanych w zakresie kognitywistyki wśród uczestników ankiety Badania stosowane w jakich brali udział uczestnicy ankiety były bardzo zróżnicowane. Obejmowały między innymi badania: (a) z użyciem fmri, (b) ergonomii poznawczej, (c) interfejsów mózg komputer, (d) rozwoju języka, (e) reklamy i zachowań konsumenckich, (f) e-learningu, (g) procesów nabywania wprawy w zakresie powtarzanych czynności, (h) SDS, (i) poszukiwania sygnału w danych neuroinformatycznych.

6 Nauczanie kognitywistyki W 3 spośród ośrodków badawczych, w których zatrudnieni są uczestnicy ankiety prowadzone są studia kognitywistyczne lub zajęcia poświęcone kognitywistyce. 4 ośrodki tego typu zajęć nie prowadzą, w przypadku 4 uczestnicy odpowiedzieli Nie wiem. spośród uczestników ankiety pracuje w ośrodkach, gdzie prowadzone są letnie jednolite studia magisterskie w zakresie kognitywistyki. 14 w ośrodkach prowadzących studia kognitywistyczne I stopnia. 1 osoba w ośrodku, który poza studiami I stopnia prowadzi również studia II stopnia. Specjalizacja kognitywistyczna jest również dostępna w ramach kierunków takich jak: filozofia, informatyka, anglistyka. Zajęcia o profilu kognitywistycznym prowadzone są również w ramach innych kierunków (np. filologii angielskiej, neurokognitywistyki, psychologii, psychologii poznawczej). Oferta dydaktyczna z zakresu kognitywistyki w ośrodkach, w których zatrudnieni są uczestnicy ankiety jest bardzo szeroka. Dokładne zestawienie przedstawiono w tabeli 4. Subdyscyplina kognitywistyki Liczba wskazań Psychologia Poznawcza 9 Neurobiologia 4 Logika Filozofia umysłu 19 Sztuczna inteligencja 17 Lingwistyka Inne dziedziny psychologii 3 Psycholingwistyka 1 Filozofia komunikacji 1 Semantyka języka naturalnego 1 Wstęp do kognitywistyki 1 Leczenie bezpłodności bydła 1 Tabela 4 Zajęcia z kognitywistyki oferowane w ośrodkach, w których pracują uczestnicy ankiety Udział poszczególnych dziedzin kognitywistyki w programie studiów W tej części uczestnicy ankiety byli proszeni o określenie, w jakim zakresie w instytucjach, w których pracują nauczane są poszczególne dziedziny kognitywistyki (do podziału mieli % i musieli je rozdystrybuować na poszczególne dziedziny). Na to pytanie odpowiedziało łącznie 31 osób. Wyniki przedstawiono na wykresie. 6

7 Ile czasu jest poświęcane na nauczanie poszczególnych przedmiotów na studiach kognitywistycznych Sztuczna inteligencja Filozofia umysłu 7% 11% Inne % Psychologia poznawcza 34% Lingwistyka 6% Logika 14% Neurobiologia 3% Wykres Ile czasu jest poświęcane na nauczanie poszczególnych dyscyplin wchodzących w skład kognitywistyki w programie studiów kognitywistycznych prowadzonych w ośrodkach, w których są uczestnicy ankiety Na podstawie analizy wykresu można stwierdzić, że w programie nauczania kognitywistyki w Polsce dominują psychologia poznawcza i neurobiologia (łącznie ok 7% czasu). Pozostałe 43% dzieli mniej więcej po równo między pozostałe dziedziny. W kolejnym pytaniu uczestnicy na tej samej zasadzie określali jak powinien wyglądać program nauczania na studiach kognitywistycznych w Polsce. Odpowiedzi uczestników przedstawiono na wykresie 6. Ile czasu powinno być poświęcane na nauczanie poszczególnych przedmiotów na studiach kognitywistycznych Sztuczna inteligencja Filozofia umysłu 1% % Inne 4% Psychologia poznawcza % Lingwistyka 1% Logika 13% Neurobiologia 7% Wykres 6 Ile czasu powinno być poświęcane na nauczanie poszczególnych dyscyplin wchodzących w skład kognitywistyki Forma kształcenia na studiach kognitywistycznych W dalszej części ankiety uczestnicy wypowiedzieli na temat formy jaką ich zdaniem powinny przyjmować studia kognitywistyczne w Polsce. Na wykresach 7-11 przedstawiono odpowiedzi uczestników na poszczególne pytania. 7

8 Koncentrować raczej na jednej, wybranej dziedzinie, aby mieć możliwość wykształcenia specjalistów w danym obszarze nie Wykres 7 Forma kształcenia - pytanie 1 Uczyć metodologii z innych niż główna dyscyplin np. uczyć filozofów modelowania komputerowego, antropologów paradygmatów neurobiologii Nie nie Wykres 8 Forma kształcenia - pytanie Łączyć poszczególne subdyscypliny a nie koncentrować na jednej, aby wykształcić osobę posiadającą rozległą, interdyscyplinarną wiedzę nie Wykres 9 Forma kształcenia - pytanie 3 8

9 Dyskutować problemy badawcze z innych niż główna dyscyplin nie Wykres Forma kształcenia - pytanie 4 Uczyć teorii z innych niż główne dyscypliny nie Wykres 11 Forma kształcenia - pytanie Uczestnicy ankiety byli zdania, że studia kognitywistyczne nie powinny koncentrować na jednej dziedzinie, a przeciwnie, powinny przyjąć formę interdyscyplinarną. Pomimo konieczności specjalizacji uczestnicy ankiety wskazywali na ważną rolę dyskusji problemów badawczych odnoszących innych dziedzin jak również konieczność nauczania podstaw metodologii innych nauk wchodzących w skład kognitywistyki. Pożądana oferta studiów w zakresie kognitywistyki Uczestnicy w kolejnych pytaniach wypowiadali, jak ich zdaniem powinna wyglądać oferta studiów w zakresie kognitywistyki (wykresy 1-). 9

10 Międzywydziałowe projekty edukacyjne nie Wykres 1 Pożądana oferta studiów w zakresie kognitywistyki - pytanie Międzyuczelniane projekty edukacyjne nie Wykres 13 Pożądana oferta studiów w zakresie kognitywistyki - pytanie Kursy aplikacyjne nie Wykres 14 Pożądana oferta studiów w zakresie kognitywistyki - pytanie 3

11 Indywidualny tok nauczania dla studentów nie Wykres Pożądana oferta studiów w zakresie kognitywistyki - pytanie 4 Uczestnicy ankiety są zdania, że konieczne jest rozwijanie współpracy między poszczególnymi jednostkami, zarówno wewnątrz uczelni jak i międzyuczelnianej w celu poprawy oferty edukacyjnej. Wskazali również potrzebę prowadzenia kursów aplikacyjnych. Uczestnicy wskazali jako wartościowe tworzenie indywidualnego toku lub programu studiów dla studentów. Kolejna propozycja wskazana przez jednego z uczestników ankiety to tworzenie interdyscyplinarnych zespołów badawczych już na etapie studiów. Wizja projektów badawczych z zakresu kognitywistyki W kolejnej części ankiety uczestnicy ankiety wypowiadali ta temat tego, jak ich zdaniem powinny wyglądać projekty badawcze z zakresu kognitywistyki. Odpowiedzi na kolejne pytania przedstawiono na wykresach Dotyczyć tematów zgłaszanych na zamówienie instytucji, firm itp. (projekty zamawiane) nie Wykres 16 Wizja projektów badawczych z zakresu kognitywistyki - pytanie 1 11

12 Opierać na grupowaniu zespołów badawczych wokół zainteresowań badawczych lidera 7 1 nie Wykres 17 Wizja projektów badawczych z zakresu kognitywistyki - pytanie Opierać na indywidualnych pomysłach poszczególnych naukowców nie Wykres 18 Wizja projektów badawczych z zakresu kognitywistyki - pytanie 3 Zdaniem większości uczestników ankiety, projekty badawcze realizowane w ramach kognitywistyki powinny opierać na indywidualnych pomysłach poszczególnych badaczy. Poparcie zyskała również możliwość by projekty takie koncentrowały wokół zainteresowań lidera. Uczestnicy ankiety wyrażali raczej sceptyczne opinie na temat projektów inicjowanych przez współpracujące z instytucjami badawczymi firmy, czyli tak zwanych badań zleconych. Jeden z uczestników zwrócił uwagę na to, że w obszarze badawczym polskiej kognitywistyki powinny znaleźć zarówno badania podstawowe będące tradycyjnym obszarem aktywności akademickich ośrodków badawczych jak i inicjowane przez biznesowych partnerów badania zlecone. Tworzenie konsorcjów badawczych w dziedzinie kognitywistyki 7 spośród uczestników badania opowiedziało za tworzeniem konsorcjów badawczych w dziedzinie kognitywistyki. 3 uczestników wypowiedziało przeciw. W kolejnych pytaniach uczestnicy wypowiadali na temat zadań, jakie miałyby być postawione przez takimi konsorcjami. Odpowiedzi na kolejne pytania z tej części przedstawiono na wykresach

13 Prowadzenie wspólnych programów badawczych nie Wykres 19 Tworzenie konsorcjów badawczych - pytanie 1 Integracja środowiska naukowego polskich kognitywistów nie Wykres Tworzenie konsorcjów badawczych - pytanie Prowadzenie wspólnych projektów edukacyjnych nie Wykres 1 Tworzenie konsorcjów badawczych - pytanie 3 13

14 Rozwój kognitywistyki jako nauki mulfdyscyplinarnej 3 7 nie Wykres Tworzenie konsorcjów badawczych - pytanie 4 Dążenie do nawiązania współpracy ze środowiskiem biznesowym nie Wykres 3 Tworzenie konsorcjów badawczych - pytanie Diagnozowanie potrzeb polskich przedbiorców i realizacja projektów będących odpowiedzią na te potrzeby 16 1 nie Wykres 4 Tworzenie konsorcjów badawczych - pytanie 6 Uczestnicy ankiety wyrazili poparcie dla wszystkich potencjalnych zadań konsorcjów badawczych wymienionych w ankiecie. Dodatkowo, jeden z uczestników w swobodnej odpowiedzi wskazał, że kolejnym zadaniem takich konsorcjów powinno być wspieranie badań podstawowych. 14

15 Możliwość aplikacji badań W kolejnym pytaniu uczestnicy ankiety wypowiadali, czy możliwe jest zastosowanie w praktyce prowadzonych przez nich badań kongitywistycznych. 44 spośród uczestników ankiety uznało, że takie zastosowanie jest możliwe. 16 osób było odmiennego zdania. Dane te, w podziale na stopnie naukowe/tytuły zawodowe przedstawiono na wykresie. MAGISTER 4 14 DOKTOR 9 1 DOKTOR HABILITOWANY 4 NIE PROFESOR 3 4 TAK BRAK DANYCH 1 % % 4% 6% 8% % Wykres Możliwość zastosowania w praktyce badań w zakresie kognitywistyki prowadzonych przez uczestników ankiety Osoby, które nie widziały możliwości aplikacji wyników własnych badań jako powód podawały to, że badania te mają charakter podstawowy, niejako z definicji odległy od aplikacji lub też, że prowadzone aktualnie badania mają charakter teoretyczny. Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki W kolejnych pytaniach ankiety uczestnicy wypowiedzieli na temat tego, w jakich obszarach ich zdaniem możliwe są aplikacje kognitywistyki. Odpowiedzi na poszczególne pytania przedstawiono na wykresach Konstruowanie przedmiotów wykorzystujących różne formy sztucznej inteligencji nie Wykres 6 Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki - pytanie 1

16 Aplikacje związane z konstruowaniem systemów czy środowisk pracy przyjaznych dla użytkowników (ergonomia) nie Wykres 7 Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki - pytanie Prowadzenie różnorodnych badań stosowanych np. w neuromarkefngu czy też biofeedbacku nie Wykres 8 Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki - pytanie 3 Reklama, media nie Wykres 9 Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki - pytanie 4 16

17 19 Medycyna nie Wykres Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki - pytanie Branża IT nie Wykres 31 Obszary aplikowalności badań z obszaru kognitywistyki - pytanie 6 Najczęściej jako obszary możliwych zastosowań kognitywistyki było wskazywane konstruowanie urządzeń wykorzystujących sztuczną inteligencję, egronomia. Inne możliwe obszary to badania stosowane zakresie marketingu i reklamy, biofeedbacku oraz w zakresie medycyny i branży IT. Należy wspomnieć, że uczestnicy ankiety dość entuzjastycznie odnosili do wszystkich możliwości zastosowań kognitywistyki wymienionych w ankiecie. Dodatkowo uczestnicy wymieniali edukację, Human-Computer Interaction, budowanie gier komputerowych oraz praktyczną psychologię sądową. Wola współpracy z kognitywistami ze strony firm Większość uczestników ankiety (niemalże połowa) wskazała, że nie wie na ile firmy byłyby zainteresowane kontaktem i współpracą. Poniższy wynik wskazuje na potrzebę stworzenia forum kontaktu między ośrodkami naukowymi a potencjalnymi partnerami z sektora gospodarki. Rozkład odpowiedzi na poniższe pytanie przedstawiono na wykresie 3. 17

18 Czy dostrzega Pan/Pani chęć współpracy środowisk naukowych kognitywistów w Polsce z przedstawicielami polskiego biznesu? Tak 18% Nie wiem 47% Nie 3% Wykres 3 Wola współpracy z kognitywistami ze strony firm Przyczyny barier w aplikowaniu wyników badań kognitywistycznych w biznesie W tej części ankiety uczestnicy odpowiadali skąd mogą wynikać problemy z aplikowalnością wyników badań. Odpowiedzi na poszczególne pytania przedstawiają wykresy Nieznajomość przez przedbiorców i firmy wyników badań nie Wykres 33 Przyczyny trudności w komercjalizacji wyników badań - pytanie 1 Brak chęci ze strony polskich przedbiorców, żeby poznać wyniki badań i je aplikować nie Wykres 34 Przyczyny trudności w komercjalizacji wyników badań - pytanie 18

19 Niechęć naukowców do ujawniania i promowania wyników badań przez nich realizowanych nie Wykres 3 Przyczyny trudności w komercjalizacji wyników badań - pytanie 3 Zbyt niski poziom rozwoju technologicznego polskich firm nie Wykres 36 Przyczyny trudności w komercjalizacji wyników badań - pytanie 4 Brak możliwości zdobycia środków finansowych na aplikację rezultatów badań nie Wykres 37 Przyczyny trudności w komercjalizacji wyników badań - pytanie 19

20 Brak instytucji pośredniczącej pomiędzy naukowcami i przedstawicielami polskiego biznesu nie Wykres 38 Przyczyny trudności w komercjalizacji wyników badań - pytanie 6 Jako główne przeszkody we współpracy uczestnicy ankiety wskazywali brak woli takowej współpracy ze strony firm oraz nieznajomość wyników badań przez przedbiorców. Warto tu wspomnieć, że większość uczestników ankiety nie wiedziała czy takowe zainteresowanie istnieje patrz odpowiedź na poprzednie pytanie. Uczestnicy wskazali również na brak instytucji pośredniczącej we współpracy sektora naukowego z sektorem biznesowym. W swobodnych wypowiedziach uczestnicy wskazali brak przepływu informacji, wczesne stadium rozwoju polskiej kognitywistyki oraz brak współpracy ośrodków badawczych z tego typu instytucjami w Europie zachodniej. Jako kolejna przyczyna wskazywana była koncentracja badaczy na badaniach podstawowych. Udział w aplikacyjnych badaniach z zakresu kognitywistyki Większość uczestników ankiety nie uczestniczyła w stosowanych badaniach z zakresu kognitywistyki. Dane te przedstawiono na wykresie 39. MAGISTER 13 DOKTOR DOKTOR HABILITOWANY Nie PROFESOR 7 Tak BRAK DANYCH 1 % % 4% 6% 8% % Wykres 39 Udział w stosowanych badaniach z zakresu kognitywistyki wg tytułu zawodowego / stopnia naukowego W wykresu 4 wynika, że procentowo najwięcej doktorów habilitowanych i doktorów brało udział w badaniach aplikacyjnych. Udział magistrów był procentowo mniejszy. Należy jednak pamiętać, że grupy te były nierównoliczne stąd ciężko o bezpośrednie porównania Obszary, w których były prowadzone badania stosowane obejmowały: neuromarketing i biofeedback (7 wskazań) badania w obrębie medycyny ( wskazań): o rehabilitacja afazji o konstrukcja nowych narzędzi diagnostycznych o ocena stanu świadomości o różnice indywidualnych w nabywaniu wprawy ergonomię (konstruowanie systemów i środowisk pracy przyjaznych dla użytkowników 3 wskazania) tworzenie urządzeń wykorzystujących sztuczną inteligencję ( wskazania)

21 reklamę i media ( wskazania) podejmowanie decyzji interfejsy mózg komputer tworzenie nowych narzędzi badawczych w marketingu Korzyści z aplikowania wyników badań kognitywistycznych w biznesie W tej części uczestnicy ankiety wypowiadali na temat możliwych korzyści wynikających ze stosowania wyników badań w zakresie kognitywistyki w biznesie. Odpowiedzi na poszczególne pytania przedstawiono na wykresach 4-4. Rozwój i wdrażanie w przedbiorstwach nowoczesnych technologii nie Wykres 4 Korzyści ze stosowania wyników badań w biznesie - pytanie 1 Podnoszenie konkurencyjności firmy na rynku krajowym nie Wykres 41 Korzyści ze stosowania wyników badań w biznesie - pytanie 1

22 1 Podnoszenie konkurencyjności firmy na rynku międzynarodowym Nie nie Wykres 4 Korzyści ze stosowania wyników badań w biznesie - pytanie 3 Wprowadzanie na rynek innowacji nie Wykres 43 Korzyści ze stosowania wyników badań w biznesie - pytanie 4 Tworzenie rozwiązań bardziej przyjaznych człowiekowi i środowisku nie Wykres 1 Korzyści ze stosowania wyników badań w biznesie - pytanie

23 Zwiększenie realnych wyników finansowych firmy nie Wykres Korzyści ze stosowania wyników badań w biznesie - pytanie 6 Uczestnicy ankiety byli zdania, że wykorzystywanie wyników badań w zakresie kognitywistyki przyniesie realne korzyści takie jak: ogólny rozwój przedbiorstwa połączony z wprowadzaniem na rynek nowych rozwiązań (zwłaszcza przyjaznych dla człowieka i środowiska naturalnego), co z kolei doprowadzi do zwiększenia konkurencyjności firmy zarówno na rynku krajowym jak i międzynarodowym. Uczestnicy byli nieco bardziej sceptyczni w zakresie przełożenia na realne wyniki finansowe firmy. W swobodnych wypowiedziach uczestnicy wskazali również na korzyści wynikające ze stworzenia odpowiedniego klimatu współpracy między nauką a biznesem, a także tworzenie przyjaznego człowiekowi środowiska pracy i poprawę organizacji pracy. Odpowiedzialność za aplikowanie wyników badań kognitywistycznych w biznesie Respondenci byli zróżnicowani pod względem opinii na temat tego, kto powinien być odpowiedzialny za aplikowanie wyników badań. Rozkład odpowiedzi na poszczególne pytania przedstawiono na wykresach Naukowcy prowadzący takie badania nie Wykres 3 Odpowiedzialność za komercjalizację wyników badań - pytanie 1 3

24 Przedbiorcy zainteresowani aplikowaniem wyników badań nie Wykres 47 Odpowiedzialność za komercjalizację wyników badań - pytanie Przedstawiciele funduszy inwestycyjnych nie Wykres 48 Odpowiedzialność za komercjalizację wyników badań - pytanie 3 Specjalnie do tego powołana instytucja nie Wykres 49 Odpowiedzialność za komercjalizację wyników badań - pytanie 4 Uczestnicy ankiety nie byli zgodni co do tego, kto powinien być odpowiedzialny za komercjalizację wyników badań w zakresie kognitywistyki. Zgadzali, co do istotnej roli samych firm zainteresowanych taką komercjalizacją. Użyteczna mogłaby też okazać stworzona w tym właśnie celu instytucja oraz przedstawiciele funduszy inwestycyjnych. 4

25 Rola instytucji pośredniczącej w aplikowaniu wyników badań kognitywistycznych w biznesie W ostatniej części ankiety uczestnicy wypowiedzieli na temat zadań, jakie powinna pełnić instytucja pośrednicząca w aplikowaniu wyników badań kognitywistycznych w biznesie. Odpowiedzi na kolejne pytania przedstawiono na wykresach -. Monitorowanie aktualnych trendów rozwoju dziedzin, w których można aplikować wyniki badań nie Wykres Rola instytucji pośredniczącej - pytanie 1 19 Pośredniczenie pomiędzy naukowcami i firmami zainteresowanymi wynikami ich badań nie Wykres 1 Rola instytucji pośredniczącej - pytanie Zlecanie ośrodkom badawczym realizację projektów badawczych, których wynikami mogą być zainteresowani przedbiorcy 6 14 nie Wykres Rola instytucji pośredniczącej - pytanie 3

26 Budowanie i sprzedaż oferty biznesowej, w skład której wchodziłyby projekty zamawiane 6 16 nie Wykres 3 Rola instytucji pośredniczącej - pytanie 4 Wpływ na kształtowanie programów dydaktycznych studiów kognitywistycznych nie Wykres 4 Rola instytucji pośredniczącej - pytanie Organizacja panelów eksperckich z udziałem naukowców i przedbiorców nie Wykres Rola instytucji pośredniczącej - pytanie 6 Uczestnicy ankiety zasadniczo zgodzili ze wszystkimi zawartymi w ankiecie propozycjami. Najbardziej sceptycznie odnieśli do możliwości, że tego typu instytucja miałaby wpływ na kształtowanie programów studiów kognitywistycznych. W swobodnych wypowiedziach uczestnicy zaznaczyli, że działania tego typu organizacji powinny uwzględniać nie tylko potrzeby biznesowe, a także społeczne. 6

27 4. Syntetyczne wnioski z badań Respondenci zwracali uwagę na to, że w obszarze badawczym polskiej kognitywistyki powinny znaleźć zarówno badania podstawowe będące tradycyjnym obszarem aktywności akademickich ośrodków badawczych jak i inicjowane przez biznesowych partnerów badania zlecone. Uczestnicy badań zgadzali również, że w ramach studiów kognitywistycznych powinno oferować studentom kursy aplikacyjne (44 osoby). Duża grupa respondentów zgadzała również ze stwierdzeniem, że konsorcja badawcze polskich kognitywistów powinny dążyć do nawiązywania współpracy ze środowiskiem biznesowym (36 osób). Respondenci zgadzali również ze stwierdzeniem, zgodnie z którym konsorcja badawcze kognitywistów powinny przyjrzeć potrzebom polskich przedbiorców i realizować projekty będące odpowiedzią na te potrzeby (31 osób). Badanych pytano również o to, czy możliwe jest zastosowanie w praktyce prowadzonych przez nich badań kongitywistycznych. 44 spośród uczestników ankiety uznało, że takie zastosowanie jest możliwe. W kolejnych pytaniach ankiety uczestnicy wypowiedzieli na temat tego, w jakich obszarach ich zdaniem możliwe są aplikacje kognitywistyki. Najczęściej jako obszary możliwych zastosowań kognitywistyki było wskazywane konstruowanie urządzeń wykorzystujących sztuczną inteligencję, egronomia. Inne możliwe obszary to badania stosowane zakresie marketingu i reklamy, biofeedbacku oraz w zakresie medycyny i branży IT. Należy wspomnieć, że uczestnicy ankiety dość entuzjastycznie odnosili do wszystkich możliwości zastosowań kognitywistyki wymienionych w ankiecie. Dodatkowo uczestnicy wymieniali edukację, Human- Computer Interaction, budowanie gier komputerowych oraz praktyczną psychologię sądową. W kolejnej części ankiety analizowano przyczyny utrudniające współpracę naukowców i przedbiorców. Większość uczestników ankiety wskazała, że nie wie na ile firmy byłyby zainteresowane kontaktem i współpracą. Wynik ten wydaje wskazywać na potrzebę stworzenia forum kontaktu między ośrodkami naukowymi a potencjalnymi partnerami z sektora gospodarki. Jako główne przeszkody we współpracy uczestnicy ankiety wskazywali brak woli takowej współpracy ze strony firm oraz nieznajomość wyników badań przez przedbiorców. Warto jeszcze raz podkreślić, że większość uczestników ankiety nie wiedziała czy takowe zainteresowanie istnieje. Uczestnicy wskazali również na brak instytucji pośredniczącej we współpracy sektora naukowego z sektorem biznesowym. W swobodnych wypowiedziach uczestnicy wskazali brak przepływu informacji, wczesne stadium rozwoju polskiej kognitywistyki oraz brak współpracy ośrodków badawczych z tego typu instytucjami w Europie Zachodniej. Jako kolejna przyczyna wskazywana była koncentracja badaczy na badaniach podstawowych. 18 uczestników ankiety uczestniczyła w stosowanych badaniach z zakresu kognitywistyki. Obejmowały one między innymi neuromarketingu i biofeedbacku (7 wskazań), badań medycznych ( wskazań), ergonomii (3 wskazania), sztucznej inteligencji ( wskazania) oraz badań wykorzystywanych w zakresie reklamy i marketingu ( wskazania). Wymienione zostały również takie obszary jak: podejmowanie decyzji, interfejsy mózg komputer, tworzenie nowych narzędzi badawczych w marketingu. Uczestnicy ankiety byli zdania, że aplikowanie wyników badań kognitywistycznych przyniesie realne korzyści takie jak: ogólny rozwój przedbiorstwa połączony z wprowadzaniem na rynek nowych rozwiązań (zwłaszcza przyjaznych dla człowieka i środowiska naturalnego), co z kolei doprowadzi do zwiększenia konkurencyjności firmy zarówno na rynku krajowym jak i międzynarodowym. W swobodnych wypowiedziach uczestnicy wskazali również na korzyści wynikające ze stworzenia odpowiedniego klimatu współpracy między nauką a biznesem, a także tworzenie przyjaznego człowiekowi środowiska pracy i poprawę organizacji pracy. Autorzy raportu: Jakub Barbasz, Józef Bremer, Michał Wierzchoń, Michał Cieśla, Dominika Czajak, Krzysztof Cipora. 7