Prowadzenie badań naukowych pod kątem skutecznej komercjalizacji wiedzy na dolnośląskich uczelniach wyższych

Transkrypt

1 Prowadzenie badań naukowych pod kątem skutecznej komercjalizacji wiedzy na dolnośląskich uczelniach wyższych Rekomendacje z Rady Programową Dolnośląskiego Ośrodka Transferu Wiedzy i Technologii, która odbyła się 17 grudnia 2013 roku o godzinie 10:00 w Hotelu Tumskim we Wrocławiu pod nazwą: pt. Wspieranie badań i rozwój kompetencji pracowników naukowych uczelni wyższych w kontekście komercjalizacji wiedzy i założeń Dolnośląskiej Strategii Innowacji Tematyka Rady obejmowała zagadnienia związane z poziomem rozwoju i możliwościami wspierania badań pracowników naukowych i doktorantów dolnośląskich uczelni wyższych. W ramach spotkania omawiane były tematy, takie jak: instrumenty rozwoju programów badawczych pod kątem wdrożeń wyników tych badań, podnoszenie kompetencji naukowców w zakresie przedsiębiorczości akademickiej, znaczenie realizowanych projektów służących wzmocnieniu potencjału uczelni. Przedmiot debat Rady Programowej stanowił ocenę stopnia korelacji pomiędzy ofertą badawczą i wdrożeniową pracowników naukowych a oczekiwaniami i zapotrzebowaniem ze strony rynku. W obradach Rady Programowej brali udział przedstawiciele uczelni wyższych (władze i reprezentanci uczelni oraz pracownicy naukowi), w tym między innymi: prof. dr hab. Agata Danielak Kujda (Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu), dr Marta Czaplicka (Uniwersytet Przyrodniczy), dr Damian Derlukiewicz (Politechnika Wrocławska), dr Andrzej Vogt (Uniwersytet Wrocławski). Stronę instytucji otoczenia biznesu reprezentowali: Kamil Bromski

2 (Kierownik Dolnośląskiego Ośrodka Transferu Wiedzy i Technologii) oraz Jarosław Rabczenko (Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG S.A.). Uczestnicy Rady Programowej w aktywnej dyskusji próbowali odpowiedzieć na pytania, takie jak: - W jaki sposób uczelnie wyższe na Dolnym Śląsku mogą wspierać badania i kompetencje pracowników naukowych oraz doktorantów? - Jakiego typu projekty i inicjatywy najskuteczniej przyczyniają się do wdrożenia wyników badań i komercjalizacji wiedzy? - Jakiego typu wsparcia w komercjalizacji innowacji brakuje naukowcom i jak jeszcze efektywniej wykorzystywać potencjał badawczy uczelni? Celem Rady Programowej jest zaprezentowanie dobrych praktyk w komercjalizacji wiedzy na Dolnym Śląsku oraz przedstawienie przez uczestniczących Ekspertów rekomendacji dla Dolnośląskiego Ośrodka Transferu Wiedzy i Technologii w kontekście oferty i prowadzonych działań. Wspieranie badań i rozwój kompetencji pracowników naukowych uczelni wyższych w kontekście komercjalizacji wiedzy i założeń Dolnośląskiej Strategii Innowacji stanowi obecnie kluczowy komponent rozwoju innowacyjności i konkurencyjności regionu i całej gospodarki w Polsce. Uczelnie wyższe, które kreują kierunki rozwoju, służą prowadzeniu badań i odpowiadają za dostawy technologii i wiedzy do sektora prywatnego, stymulują określone działania (postawy) innowacyjne i dostosowują się do zapotrzebowania rynkowego. Strategie rozwoju uniwersytetów, regulaminy dotyczące zarządzania prawami własności intelektualnej czy powstające spółki celowe to tylko niektóre przykłady świadczące o próbie funkcjonalnego i instytucjonalnego podniesienia poziomu kompetencji i jakości jednostek badawczych i badawczo rozwojowych. Jednostek, od których zależy nie tylko potencjał wypracowanych i oferowanych technologii, ale także

3 efektywność w komunikacji i współpracy pomiędzy środowiskiem akademickim a szeroko pojętym biznesem. Celem poniższych rekomendacji jest przedstawienie dobrych praktyk i kierunków rozwoju komercjalizacji wyników prac badawczych na dolnośląskich uczelniach wyższych poprzez wspieranie badań i wzrost kompetencji pracowników naukowych. Główną potrzebę w tym zakresie stanowi zdiagnozowanie możliwości i ograniczeń w transferze technologii do przedsiębiorstw, współpraca sieciowa szkół wyższych, instytucji publicznych oraz prywatnych z jednostkami samorządu terytorialnego oraz przykłady we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań pochodzących od pracowników naukowych w regionie. Rekomendacje mają za zadanie odpowiedzieć na pytania: czy istnieje model współpracy sieciowej pomiędzy jednostkami badawczo rozwojowymi a przedsiębiorstwami i instytucjami publicznymi, w jaki sposób można ten model rozwijać i udoskonalać?, jak przedstawia się potencjał intelektualny i infrastrukturalny uczelni wyższych w zakresie projektowania i wdrażania innowacji? Jakie technologii i za pomocą jakich środków są najsilniej rozwijane wśród pracowników naukowych?, jaka powinna być rola instytucji otoczenia biznesu (w tym Dolnośląskiego Ośrodka Transferu Wiedzy i Technologii) we wspieraniu procesu transferu technologii i inicjatyw związanych z komercjalizacją wiedzy?. Wybór przyjętej tematyki Rady Programowej dotyczącej kondycji (przygotowania i skuteczności) dolnośląskich uczelni wyższych w procesach komercjalizacji wiedzy, zarówno na poziomie struktury jednostki jak i pojedynczego zespołu badawczego, wynika z kilku powodów. Po pierwsze, 1 stycznia 2013 roku weszły w życie zmiany związane z nowelizacją Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym z 27 lipca 2005 roku 1. Odświeżona ustawa wyraźnie nakierowuje polskie uczelnie wyższe i inne jednostki badawcze i badawczo wdrożeniowe na pro komercyjne działania związane z przygotowaniem, aktywizacją i poprawa

4 skuteczności podmiotów w transferze technologii do przemysłu. Istotną kwestię zajmują w tym przypadku zapisy dotyczące powstawania i funkcjonowania tzw. spółek celowych przy uczelniach (art. 86a Ustawy), do której zadań należy między innymi obejmowanie udziałów w spółkach kapitałowych lub ich tworzenie w celu wdrożenia prac badawczych lub rozwojowych na uczelniach 2. Uczelnie wyższe zostały w tym zakresie wsparte programem Spintech oferowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, przeznaczając na projektowanie i uruchomienie spółek celowych środki finansowe i merytoryczne. Podobnie jak w przypadku poprzednich Rad Programowych, także i teraz istotną rekomendację stanowiło inicjowanie i współprowadzenie z instytucjami otoczenia biznesu spotkań informacyjnych, konsultacji i warsztatów, w ramach których środowisko akademickie mogłoby dowiedzieć się więcej na temat możliwości finansowania badań, ofert współpracy naukowej czy zapotrzebowania na konkretne technologie i wiedzę ze strony przedsiębiorstw. Tego typu wydarzenia funkcjonują do tej pory w ramach różnego typu projektów (w tym projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej), często z aktywnym wsparciem i zaangażowaniem władz uczelni. Jednakże sama idea spotkania i patronat uczelni wyższej stanowić może legitymizację i poczucie poparcia dla pracownika naukowego zainteresowanego komercjalizacją. Wymiana doświadczeń pomiędzy uczestnikami Rady obnaża wciąż niedostateczną wiedzę wśród pracowników naukowych na temat prawnych aspektów transferu technologii, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony praw własności intelektualnej. Dlatego warto prowadzić wzmożone działania promocyjne, informujące o możliwości skorzystania z bezpłatnych usług doradczych w odpowiednich jednostkach wewnątrz uczelnianych lub otrzymania kompleksowej pomocy w zakresie procedury patentowej czy zdolności patentowej w ośrodku transferu technologii. Ponadto, pomocne dla poszczególnych pracowników naukowych byłoby ujednolicenie bądź 2 Patrz: ujednolicony tekst ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.).

5 wypracowanie jednego modelu komercjalizacji wyników badań, opartego o stałe wsparcie jednostek zarówno przyuczelnianych jak i zewnętrznych, dysponujących bazami przedsiębiorstw i kontaktami z przemysłem. Uczestnicy Rady wskazywali na konieczność wzmożenia działań na rzecz zainteresowania pracowników naukowych problematyką komercjalizacji wiedzy, na przykład poprzez organizowanie przez Ośrodek indywidualnych spotkań dla poszczególnych zespołów badawczych i dostarczanie mini szkoleń z zakresu możliwości komercjalizowania innowacji. Ponadto, ważną kwestię stanowi dostarczenie wsparcia z zakresu ochrony praw własności intelektualnej. DOTWiT powinien pomagać pracownikom naukowym w otrzymaniu pełnej wiedzy i informacji o procedurze patentowej, świadczyć usługi wspierania zgłoszeń patentowych do Urzędu Patentowego RP oraz wykonywać na rzecz pracowników naukowych audyty praw własności intelektualnej (dotyczące prezentowanych technologii). Eksperci Rady podkreślili znaczącą rolę projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej, dedykowanych rozwojowi badań naukowych i wzrostowi kompetencji kadry akademickiej. Wykazano stałą potrzebę dokształcania pracowników naukowych i administracyjnych uczelni w dziedzinie komercjalizacji wiedzy poprzez programy szkoleniowe, stażowe i pomocowe (w formie dostarczenia odpowiedniej infrastruktury dla wdrożeń). Ostatnia z wymienionych kategorii koreluje bezpośrednio z ofertą działania Ośrodka, który zajmuje się wsparciem w procesie transferu technologii z uczelni do biznesu poprzez nawiązywanie kontaktów, kojarzenie ofert, umożliwienie spotkań. W ramach Rady Programowej ustalono także wspólnie, iż głównym kierunkiem dla działania DOTWiT powinno być skupienie uwagi na przykładach (projektach) już nawiązanej współpracy na linii nauka biznes celem ułatwienia efektywnego wdrożenia innowacyjnego

6 rozwiązania i jego rozwoju w firmie. Tym samym wspieranie różnymi drogami kompetencji pracowników naukowych i ich badań (poprzez dostarczenie wiedzy, organizacji, infrastruktury i środków finansowych) służy podniesieniu poziomu jakości działań podmiotów akademickich w sektorze prywatnym.