DROGI RODZICU TO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ O ADAPTACJI DZIECKA DO WARUNKÓW PRZEDSZKOLA

Transkrypt

1 DROGI RODZICU TO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ O ADAPTACJI DZIECKA DO WARUNKÓW PRZEDSZKOLA Niniejsza ulotka ma pomóc Państwu w zrozumieniu procesu adaptacji dziecka, który ułatwia przekroczenie progu przedszkola. Adaptacja to proces przystosowania się dziecka do nowych warunków. Zmiana otoczenia bywa trudna nie tylko dla dzieci, trudności adaptacyjne mogą dotykać również rodziców. Zarówno dzieci, jak i rodzice mogą odczuwać lęk przed nieznanym. Ten materiał pozwoli Państwu na zrozumienie tego zjawiska, w szczególności ma pomóc w ocenie stopnia gotowości dziecka do edukacji przedszkolnej.

2 MODELE ZACHOWAŃ ADAPTACYJNYCH U DZIECI PEŁNA ADAPTACJA (brak wyraźnych oznak trudności adaptacyjnych) Dziecko względnie łatwo przystosowuje się do przedszkola, bez trudności rozstaje się, potrafi pożegnać się z rodzicem (przyjmuje formułkę pożegnania, np.: pa, pa; miłego dnia; baw się dobrze). W grupie przedszkolnej bez wyraźnego sprzeciwu wykonuje polecenia nauczyciela, chętnie uczestniczy we wszystkich organizowanych przez niego formach pracy, dobrze działa w grupie rówieśniczej, łatwo nawiązuje kontakty. Bawi się samodzielnie lub w grupie (w zależności od etapu rozwojowego). Lubi rozmawiać, słuchać, inicjować niektóre zabawy, względnie radzi sobie w czynnościach samoobsługowych, jest wyraźnie zadowolone z obecności w przedszkolu. Zmiana dotychczasowego otoczenia (dom rodzinny) nie powoduje większych trudności, a pojawiające się minimalne kłopoty adaptacyjne można łatwo dziecku wytłumaczyć, co przyjmuje ze zrozumieniem. CZĘŚCIOWA ADAPTACJA (pojawiają się przemijające trudności adaptacyjne) Najczęściej zachowania dziecka wskazują na brak zaufania do nowych osób i sytuacji. Dziecko w początkowym okresie jest nieśmiałe, milczące. Widać wyraźnie oznaki przestraszenia (ssanie palca, kurczowe trzymanie maskotki lub innego przedmiotu przypominającego dom, skrajność uczuć od śmiechu po płacz). Widać jednak, że dziecko stara się przezwyciężyć trudności, jest opanowane i dosyć samodzielne. Poddaje się zabiegom wychowawczym polegającym na nabywaniu odwagi poprzez nagradzanie i stosowanie innych wzmocnień pozytywnych. Gdy minie początkowa nieśmiałość, chętnie uczestniczy w zabawach i zajęciach prowadzonych przez nauczyciela, podejmuje zabawy równoległe lub w małym zespole. Początkowy brak akceptacji przechodzi w stan zadowolenia z uczęszczania do przedszkola.

3 PRZEJŚCIOWA NIEADAPTACJA (nieadaptacja przemijająca w wolnym tempie) Ten stan cechuje dziecko o wyjątkowej wrażliwości, które w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu płacze i ciągle pyta o mamę. Występują wyraźne somatyczne oznaki trudności adaptacyjnych (pocenie się, torsje, moczenie się, odmawianie jedzenia, picia, bierność, brak zabawy). Stan ten trwa nawet do miesiąca (może trwać dłużej). Stopniowo jednak zanikają trudności, dziecko staje się aktywne, zauważa zabawki, inne dzieci, nawiązuje kontakt z dorosłymi, uczestniczy w zabawach indywidualnych bądź z rówieśnikami. Po jakimś czasie (może to być miesiąc lub dłużej) uczęszczania dziecka do przedszkola trudności adaptacyjne przemijają, dziecko okazuje zadowolenie, reakcja płaczu powraca na krótko po dłuższej nieobecności w przedszkolu (weekend, choroba). BRAK ADAPTACJI (dziecko o wyraźnych problemach w adaptacji społecznej i emocjonalnej) Trudności opisane powyżej nie przemijają. Wyraźnie widać, że dziecko nie może ich pokonać pomimo stosowania pozytywnego oddziaływania wychowawczego ze strony przedszkola. Często powodem nieudanej adaptacji dziecka jest niewłaściwe postępowanie przedszkola oraz brak odpowiedniego przygotowania i postępowania rodziców. Wystąpienie poważnych trudności adaptacyjnych wiąże się ściśle ze sposobem dotychczasowego oddziaływania wychowawczego stosowanego przez rodzinę dziecka. O poważnych trudnościach w adaptacji społecznej może świadczyć takie zachowanie dziecka, jak: niezbyt chętne wykonywanie poleceń nauczyciela (rodziców), nadpobudliwość psychoruchowa, nieakceptowanie zasad obowiązujących w zbiorowości przedszkolnej (w rodzinie), brak podstawowych nawyków higienicznych, brak stosowania form grzecznościowych, np. dziecko podczas zajęć i zabaw wykonuje wiele zbędnych czynności (wiercenie się, zaczepianie kolegów lub inne zachowania, które skupiają uwagę nauczyciela i rówieśników). Zdarza się, że dziecko (szczególnie starsze) dąży do podporządkowania sobie innych, często popada w konflikty, które rozwiązuje najczęściej przemocą fizyczną. Dziecko jest jednak pewne i zadowolone z siebie, nie zauważa się u niego lęku ani poczucia winy.

4 O trudnościach natury emocjonalnej mogą świadczyć zachowania dziecka polegające na braku akceptacji własnej osoby, braku wiary we własne możliwości, smutek, bierność, labilność uczuć. Powyższe trudności społeczne i emocjonalne wskazują na brak przystosowania się do warunków edukacji przedszkolnej. Jeżeli pomimo zabiegów wychowawczych nie nastąpi poprawa w funkcjonowaniu dziecka w przedszkolu, wówczas konieczne będzie włączenie odpowiedniej terapii psychologiczno-pedagogicznej dziecka. Czasami konieczne jest także doskonalenie kompetencji wychowawczych rodziców i nauczycieli. Pomocne w tym są szkolenia z zakresu skutecznej komunikacji interpersonalnej. JAK MOŻEMY POMÓC NASZEMU DZIEKCU W ZOSTANIU PRZEDSZKOLAKIEM? Po pierwsze zachęcamy Państwa do współpracy z przedszkolem, tj. z nauczycielkami, które będą prowadziły grupę dzieci najmłodszych, jak również z innymi pracownikami, którzy również mają kontakt z dzieckiem pomocą nauczyciela i innymi paniami. Nasza propozycja to udział w tygodniu adaptacyjnym zorganizowanym dla dzieci. Spotkania te pozwolą dzieciom poznać budynek, szatnię, salę, łazienkę, ogród przedszkolny. Kontakty z przedszkolakami pozwolą im na poznanie i przyzwyczajenie się do obecności innych osób dzieci i dorosłych. We wrześniu zaś pomieszczenia przedszkola nie będą już takie obce. Po drugie proponujemy odpowiednio przygotować dziecko do roli przedszkolaka, a więc: chodzić na spacery w okolice przedszkola, aby dziecko poznało drogę i oswoiło się z myślą o pójściu do przedszkola, pozytywnie mówić dziecku o przedszkolu, uświadamiać dziecku, że każdy ma jakieś obowiązki: rodzice chodzą do pracy, starsze rodzeństwo do szkoły, a dzieci do przedszkola,

5 okres wakacji poświęcić na zachęcenie dziecka do samodzielnego jedzenia, ubierania, mycia rąk, słowem na opanowanie przez dziecko podstawowych czynności samoobsługowych. Dziecko, które dobrze sobie radzi jest bardziej pewne siebie, nie stresuje się swoją nieporadnością. Po trzecie kiedy już miną wakacje i nadejdzie dzień rozstania z dzieckiem warto jest opowiedzieć mu, jak będzie wyglądał jego dzień. Na początku dziecko powinno mieć szczególnie regularny rozkład dnia. Dobrze jest przestrzegać kilku zasad : Przyprowadzać dziecko do przedszkola regularnie. Tylko tak można zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa to, co powtarzalne jest dla niego mniej straszne. Wybierać jedną drogę do przedszkola. W życiu dziecka teraz tak dużo się dzieje, że potrzebuje jak najmniej zmian. Wytłumaczyć dziecku, kiedy się je odbierze. Nie zna się ono na godzinach, nie ma poczucia czasu, ale w przedszkolu są określone godziny posiłków, leżakowania. Powiedzenie odbiorę Cię po podwieczorku jest dla dziecka bardziej zrozumiałe, niż odbiorę Cię o 15. Dotrzymywać obietnic danych dziecku. Zapewniać o swojej miłości. Poświęcać mu dużo czasu, aby wiedziało, że nadal jest kochane. Dziecko musi wiedzieć, że nadal jest bardzo ważne dla mamy i taty. Zapewni to poczucie bezpieczeństwa, a wtedy łatwiej będzie mu zaakceptować rozstanie. Nie poddawać się po kilku dniach płaczu dziecka. Jeśli dziecko zauważy, że rodzice się uginają, rezygnują i mimo decyzji wracają do domu ( bo tak płakało ) nie będą oni dla dziecka bezpieczni. Pozwolenie na manipulowanie sobą sprawia, że dziecko powiela te zachowania i jeszcze mu trudniej. Zdecydowanie rodziców i pomimo płaczu, pozostawienie go, pomoże mu pogodzić się z sytuacją. To prawda, że na początku dziecko pozostawione w przedszkolu wpada w panikę nie ma jeszcze poczucia czasu i czekanie na rodziców wydaje mu się wiecznością. Z czasem jednak regularne przyjścia rodziców uczą dzieci czekania, a czas pomiędzy przyjściem do przedszkola, a opuszczeniem go, zaczyna się dziwnie skracać. I to nie tylko dzieciom rodzicom również.

6 Pamiętajmy, że ten ważny moment to dla dziecka nowy krok w kierunku rozwoju, dla rodziców, a szczególnie dla mamy możliwość powrotu do pracy, zajęcia się sobą, realizowania własnych ambicji i pragnień. Wykorzystajcie to. Zajmowanie się sobą mamo, to sygnał dla dziecka, że może spokojnie zajmować się zabawą z dziećmi, poznawaniem, oswajaniem z nowymi sytuacjami bez poczucia winy, że zostawia mamę samą. Życzymy powodzenia

7 Ramowy plan dnia: 6:30-8:00 - Zabawy dowolne w kącikach zainteresowań. Gry i zabawy dydaktyczne przy stolikach. Dowolne rysunki dzieci. Praca indywidualna z dzieckiem. Rozmowy z rodzicami. 8:00-8:30 Rozchodzenie się do sal. Gimnastyka poranna. 8:30-9:00 Śniadanie, toaleta poranna. 9:00-12:00 - Zajęcia wychowaczo-dydaktyczne prowadzone wg miesięcznych planów pracy opracowanych na podstawie programu nauczania w przedszkolu. Zabawy słowno- ruchowe, zabawy w kącikach zainteresowań. Spacery, zabawy na powietrzu.. 12:00-12:30 - Obiad. 12:30-14:00 Wesołki i Skrzaty odpoczywają na leżakach, Zuchy i Śmiałki zabawy dowolne w kącikach zainteresowań 14:00-14:30 - Podwieczorek. 14:30-15:00 Cała Polska czyta dzieciom głośne czytanie przez nauczyciela wybranej pozycji literackiej. Zabawy; zajęcia podejmowane z inicjatywy dzieci; praca w kącikach zainteresowań; zabawy integracyjne; gry i zabawy tematyczne, dydaktyczne, konstrukcyjne, plastyczne, praca wyrównawcza z dzieckiem mającym deficyty rozwojowe, a także z dzieckiem zdolnym, rozmowy indywidualne z dziećmi i rodzicami. 15:00-17:00 - Zajęcia dowolne. Gry i zabawy dydaktyczne przy stolikach. Kontakty indywidualne z rodzicami. Rozchodzenie się dzieci do domów.