Wiedza i Pasja nr 4, 2018 edukacyjne czasopismo internetowe

Transkrypt

1 Wiedza i Pasja nr 4, 2018 edukacyjne czasopismo internetowe 1. Kształtowanie kompetencji kluczowych w procesie dydaktycznym 2. Konspekt lekcji języka polskiego o Krzysztofie Kamilu Baczyńskim 3. Wspomaganie szkół w rozwijaniu kompetencji kluczowych uczniów 4. Konspekt lekcji matematyki w klasie 6 5. Scenariusz Skarby pirata Ziemowita 6. Wczesna interwencja psychologiczna w kształtowaniu relacji matki z dzieckiem z autyzmem 7. Rozwijanie kompetencji kluczowych na lekcjach wychowania fizycznego 8. KAMISHIBAI - japońska sztuka opowiadania historii za pomocą obrazków 1. Biwak edukacyjny, jako innowacyjna metoda pracy rozwijająca zainteresowania matematycznoprzyrodnicze uczniów 2. Jasełka Nadanie imienia Publicznej Szkole Podstawowej w Kiełczewicach Górnych 4. Nadanie imienia Szkole Podstawowej w Kalinówce 5. Nauczyciel z pasją teatralną - ewaluacja I etapu

2 Drodzy Czytelnicy Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Lublinie, zespół redakcyjny i autorzy artykułów serdecznie zapraszają do lektury czwartego wydania, internetowego czasopisma edukacyjnego Wiedza i Pasja, z nadzieją inspirowania i wsparcia Państwa pracy w ramach dzielenia się dobrymi praktykami. Szczególną Państwa uwagę pragniemy skierować na problematykę kształtowania u uczniów kompetencji kluczowych. Za naszym pośrednictwem udostępniamy Państwu scenariusze lekcji z języka polskiego i matematyki oraz scenariusz uroczystości związanej z ekologią. Pragniemy podzielić się naszą wiedzą z zakresu postępowania z dziećmi ze zdiagnozowanymi niepełnosprawnościami w tym z autyzmem. Wielu dyrektorów szkół podjęło wysiłek przeprowadzenia swojej społeczność szkolnej przez proces nadania imienia szkole, o czym informują nas w swoich artykułach. Możemy skorzystać z podpowiedzi jak zorganizować na przyszły rok jasełka bądź przeprowadzić biwak matematyczny. Dla przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu zapraszamy Państwa do udziału w projekcie Nauczyciel (i uczeń) z pasją teatralną p. Jolanta Zabielska dzieli się z Państwem informacjami jakie efekty przynosi nauczycielom ta forma spędzania wolnego czasu. Autorami artykułów są nauczyciele, doradcy metodyczni, dyrektorzy szkół oraz inne osoby związane z edukacją. Wszystkim autorom serdecznie dziękujemy i życzymy wielu sukcesów w pracy zawodowej, a czytelnikom życzymy interesującej lektury. Czekamy na Państwa artykuły do następnego numeru, który wydamy w czerwcu 2019r. Zespół redakcyjny Renata Luszawa, Wioletta Błaziak, Jolanta Kasprzak AUTORZY Joanna Mazur, Łukasz Surma, Olga Krzywicka, Małgorzata Guellard, Agnieszka Rozwałka, Jolanta Zabielska, Monika Ziętek, Anna Słotwińska-Jakubowska, Ireneusz Rapa, Iwona Wróbel, Katarzyna Orzeł, Jolanta Kasprzak Redakcja językowa i korekta: Renata Luszawa, Wioletta Błaziak ZDJĘCIA Archiwum autorów UDOSTĘPNIENIE MATERIAŁÓW Udostępnianie materiałów zamieszczonych w czasopiśmie wyłącznie ze wskazaniem zródła. WYDAWCA Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Lublinie ul. M. Karłowicza 4, Lublin tel /58, sekretariat-centrum@pceippp.pl Opracowanie graficzne i skład: grafforma.com

3 Wiedza i Pasja nr 4 1. Inspiracje edukacyjne

4 1.1 Kształtowanie kompetencji kluczowych w procesie dydaktycznym Opracowanie: Anna Słotwińska-Jakubowska, nauczycielka informatyki w Zespole Szkół im. M. Kopernika w Bełżycach, specjalista w zakresie informatyki w PCEiPPP w Lublinie Potrzeby współczesnego rynku pracy, wymagania gospodarki opartej na wiedzy mają określone oczekiwania wobec ludzi młodych kończących edukację, jak też wszystkich pracujących i poszukujących pracy. Pozyskanie pracy przez młodzież wymaga zdobycia kwalifikacji zawodowych oraz rozwijania własnych kompetencji. Młodzież powinna czas nauki przeznaczyć na intensywne kształcenie i rozwój kompetencji zawodowych i osobistych. Zdobywana w procesie edukacyjnym wiedza, kompetencje i kwalifikacje zawodowe powinny w większym stopniu być powiązane z oczekiwaniami pracodawców i mieć konkretne zastosowanie. W trakcie kształcenia młodzieży nauczyciele powinni zwracać szczególną uwagę na możliwość konkretnego odniesienia wiedzy i kompetencji do praktyki oraz wykorzystania jej w realnych zadaniach zawodowych. Europejska Strategia Zatrudnienia zakłada rozwój dobrze wykształconej, wykwalifikowanej kadry, która w wyniku mobilności zawodowej i geograficznej jest w stanie łatwo dostosowywać się do przemian gospodarczych. Doskonalenie kwalifikacji pracowników w kontekście rozwoju gospodarki opartej na wiedzy jest procesem ciągłym zapoczątkowanym edukacją szkolną. Każdemu człowiekowi niezbędna jest wiedza, umiejętności i postawy pozwalające na funkcjonowanie w życiu politycznym, gospodarczym i społecznym na szczeblu krajowym i międzynarodowym czyli określone kompetencje. Kompetencja to umiejętność wyższego rzędu będąca skutkiem osiągniętym przez ćwiczenie umiejętności i nabywanie doświadczeń, podbudowanych przekonaniem, pewnością opartą na refleksji, dlaczego trzeba postąpić w określony sposób w określonej sytuacji. Kompetencja jest kombinacją wiedzy, umiejętności i przyjmowanej postawy. Bardzo często zadajemy sobie pytanie Po co...? np. Po co nam kompetencje kluczowe jak zmieniła się edukacja, jak zmienił się świat? Czym jest kompetencja i dlaczego kluczowa? Jak i kiedy realizować kompetencje kluczowe? Czy to jest jednorazowa akcja? Badania przeprowadzone przez UE ujawniły znaczną lukę pomiędzy poziomami wykształcenia, wymaganymi w nowych miejscach pracy a poziomami osiąganymi przez europejskich pracowników. Z badań tych wynika, iż ponad jedną trzecią pracowników w Europie (ok. 80 mln ludzi) stanowią osoby o niskich umiejętnościach, tymczasem według szacunków do 2010 r. prawie 50% nowych miejsc pracy wymagało wykształcenia wyższego, niewiele poniżej 40% wykształcenia średniego drugiego stopnia, zaś 4

5 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM tylko 15% były odpowiednie dla osób z wykształceniem podstawowym. Te badania dały powód, aby powstały Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie co zadziało się 18 grudnia 2006 r. Kompetencje kluczowe to kompetencje, które wspierają rozwój osobisty, włączanie w życie społeczne, aktywne obywatelstwo i możliwość znalezienia zatrudnienia. Proces kształtowania i rozwijania w sobie kompetencji kluczowych trwa przez całe życie i nigdy się nie kończy. W europejskich ramach kwalifikacji kompetencje określane są w kategoriach odpowiedzialności i autonomii. Dlatego też Unia Europejska próbuje wspierać rozwój wszystkich obywateli UE poprzez zdefiniowanie najważniejszych i najbardziej podstawowych umiejętności, które człowiek powinien rozwijać w trakcie swojego życia, żeby osiągnąć sukces w życiu zawodowym i prywatnym. Celem jest wyrównanie szans i możliwości każdego z obywateli UE. Umiejętności te nazywane są kompetencjami kluczowymi i jest ich osiem: 1. porozumiewanie się w języku ojczystym 2. porozumiewanie się w językach obcych 3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne 4. kompetencje informatyczne 5. umiejętność uczenia się 6. kompetencje społeczne i obywatelskie 7. inicjatywność i przedsiębiorczość 8. świadomość i ekspresja kulturalna 5

6 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM Porozumiewanie się w języku ojczystym Porozumiewanie się w języku ojczystym jest umiejętnością, która pozwala wyrażać swoje myśli, uczucia i opisywać zdarzenia zarówno w języku mówionym, jak i na piśmie (słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie) oraz utrzymywać kontakty z innymi ludźmi na polu nauki, kursów szkoleniowych, pracy, a także w domu i w czasie wolnym. Polega m.in. na czytaniu i słuchaniu ze zrozumieniem, wyrażaniu się w sposób precyzyjny i zwięzły, umiejętności pisania różnych typów tekstów, umiejętności oddzielania informacji istotnych od nieistotnych, umiejętności korzystania z dodatkowych materiałów (notatki, wykresy, mapy etc.), aby napisać, zaprezentować lub zrozumieć różne typy przekazów pisanych i mówionych (mowa, rozmowa, instrukcja, wywiad, debata etc.). Porozumiewanie się w językach obcych Porozumiewanie się w językach obcych opiera się na umiejętności rozumienia i wyrażania myśli, uczuć i opisywania zdarzeń ustnie i pisemnie w różnych sytuacjach - w pracy, w domu, w czasie wolnym, w trakcie zdobywania wiedzy i nowych umiejętności zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami. Porozumiewanie się w językach obcych wymaga również takich umiejętności jak mediacja i rozumienie różnic kulturowych. Polega m.in. na znajomości słownictwa, gramatyki, a także intonacji danego języka, znajomości i rozumieniu różnego typu tekstów (poezja, artykuły prasowe, strony internetowe, instrukcje, listy, raporty etc.), świadomości różnych obyczajów obowiązujących w danych społecznościach. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Kompetencje matematyczne polegają na umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia i obliczania proporcji, dokonywania obliczeń w pamięci i na papierze, a także stosowania przeliczników wag i miar w celu rozwiązania wielu zadań i problemów w codziennym życiu. Wykorzystuje się je m.in. w zarządzaniu domowym budżetem (równoważenie wpływów i wydatków, planowanie wydatków, oszczędzanie), podczas robienia zakupów (porównywanie cen, rozumienie pojęcia objętości, wag i miar, wyliczaniu pieniędzy, w tym również przeliczaniu na inne waluty) oraz prezentowaniu różnych rzeczy (wzory, modele, wykresy etc.). Kompetencje matematyczne to także umiejętność zastosowania matematyki w myśleniu umiejętność logicznego i analitycznego myślenia, umiejętność śledzenia toku rozumowania innych, umiejętność abstrahowania i generalizowania, również umiejętność myślenia przestrzennego, zdolność krytycznej oceny (umiejętność oddzielenia udowodnionych stwierdzeń od przypuszczeń). Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne to znajomość podstawowych procesów zachodzących w przyrodzie, a także zasad funkcjonowania technologii i umiejętność ich zastosowania. Ponadto rozumienie związku technologii z innymi dziedzinami postępem naukowym (np. w medycynie), społeczeństwem (wartości, zagadnienia moralne), kulturą (np. multimedia) oraz ze środowiskiem (zanieczyszczenie). To także umiejętność rozpoznania głównych cech badania naukowego i rozumienia powodów wyprowadzenia takich, a nie innych wniosków. Kompetencje informatyczne Na kompetencje informatyczne składa się dobra znajomość i umiejętność korzystania z tzw. technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI) w różnych sytuacjach: w pracy, czasie wolnym, jako narzędzia komunikacji. Opierają się na podstawowych umiejętnościach: wykorzystaniu komputerów i innych multimediów do pozyskiwania, oceny, gromadzenia, tworzenia, przedstawiania i wymiany informacji, a także do porozumiewania się i uczestniczenia we współpracy w sieci. Podstawą jest: rozumienie i znajomość głównych aplikacji komputerowych (MS Word, MS Excel, baz danych, archiwizowanie informacji), świadomość możliwości, jakie daje korzystanie z Internetu i komunikowanie się 6

7 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM przy użyciu mediów elektronicznych ( , videokonferencje), a także różnicy pomiędzy światem rzeczywistym i wirtualnym, rozumienie potencjału TSI jako wsparcia kreatywności i innowacyjności w rozwoju osobistym. Umiejętność uczenia się Umiejętność uczenia się to umiejętność organizowania własnej nauki. Opiera się na dyspozycji i zdolności do organizowania i regulowania procesu uczenia się, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i grupowym. Zawiera w sobie umiejętności: efektywnego zarządzania własnym czasem, rozwiązywania problemów, zdobywania, przetwarzania, oceniania i przyswajania nowych informacji, a także zdolność zastosowania nowej wiedzy i umiejętności w wielu sytuacjach w domu, pracy, w szkole i podczas kursów szkoleniowych. W bardziej ogólnym znaczeniu, umiejętność uczenia się jest ściśle związana z planowaniem własnej ścieżki kariery. Umiejętność uczenia się to świadomość własnego stylu uczenia się, swoich mocnych i słabych stron, stanu posiadanej wiedzy i uzdolnień. To także zdolność do poświęcenia czasu i uwagi na naukę, niezależność i umiejętność krytycznego myślenia, dyscyplina, wytrwałość, zarządzanie informacją. Konieczne jest posiadanie koncepcji czy też obrazu samego siebie, do którego się dąży, jak i motywacji do nieustannego rozwijania się. Kompetencje społeczne i obywatelskie Kompetencje społeczne i obywatelskie są bardzo istotne w pracy związanej z problematyką młodzieżową. Wiele spośród nich może zostać nabytych dzięki aktywnemu zaangażowaniu w każdy rodzaj pracy z młodzieżą lub wolontariackiej. Uwzględniają wszystkie formy zachowań, których możemy potrzebować, aby skutecznie uczestniczyć w życiu prywatnym i zawodowym. Kompetencje społeczne stają się w dzisiejszych czasach coraz bardziej istotne, ponieważ społeczeństwa są dużo bardziej zróżnicowane niż kiedyś. Na kompetencje społeczne składają się m.in.: rozumienie wzorców zachowań ogólnie akceptowanych w różnych społeczeństwach, zdolność do budowania zaufania i współczucia w innych ludziach, umiejętność oddzielenia sfery prywatnej od zawodowej i niechęć do przenoszenia konfliktów zawodowych na życie prywatne, świadomość i rozumienie tożsamości kulturowej własnego kraju w interakcji z innymi kulturami oraz umiejętność zobaczenia i zrozumienia różnych punktów widzenia. Kompetencje obywatelskie dają nam możliwość pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim, opartego na znajomości społecznych i politycznych pojęć oraz struktur, a przede wszystkim zobowiązują nas do aktywnego i demokratycznego uczestnictwa. Kompetencje obywatelskie to znajomość praw człowieka i konstytucji swojego kraju, a także zakresu działań jego rządu, to również rozumienie ról i zakresu odpowiedzialności instytucji stanowiących politykę na poziomie lokalnym, regionalnym, narodowym, europejskim i międzynarodowym (łącznie z polityczną i ekonomiczną rolą Unii Europejskiej). To także rozumienie pojęć takich jak demokracja, obywatelstwo oraz międzynarodowych deklaracji mających je wyrażać (jak np. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej). Poza tym składają się na nie znajomość głównych wydarzeń, kierunków i agentów zmian w narodowej, europejskiej i światowej historii, a także obecnej sytuacji Europy i krajów sąsiedzkich. Przejawiają się w uczestnictwie w życiu i działaniach społeczności lokalnej, jak również w podejmowaniu decyzji na poziomie krajowym i europejskim (np. poprzez udział w wyborach), w zdolności do okazywania solidarności poprzez zainteresowanie i pomoc w rozwiązywaniu problemów dotykających społeczność na poziomie lokalnym lub w szerszym kontekście. Wreszcie, kompetencje obywatelskie to umiejętność skutecznego kontaktowania się i wpływania na instytucje publiczne oraz umiejętność korzystania z możliwości, jakie daje Unia Europejska. Zarówno kompetencje społeczne, jak i obywatelskie, rozwijają poczucie przynależności do społeczności lokalnej, kraju, Unii Europejskiej, Europy i świata. 7

8 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM Inicjatywność i przedsiębiorczość Te kompetencje odnoszą się do naszej zdolności przekształcania idei w czyny. Składają się na nie: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdrażania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele. Przedsiębiorczość to także chęć wprowadzenia zmian, branie odpowiedzialności za swoje działania i umiejętne stawianie celów. To również znajomość dostępnych możliwości w celu wybrania tych odpowiadającym w największym stopniu własnym, zawodowym i biznesowym działaniom. Świadomość i ekspresja kulturalna To uznanie ważności i szacunek dla kreatywnego wyrażania myśli, doświadczeń i emocji poprzez różne środki, włączając w to muzykę, performance, literaturę, sztuki wizualne. Na świadomość i ekspresję kulturalną składają się m.in.: podstawowa wiedza na temat głównych dzieł kultury (w tym również kultury popularnej), świadomość dziedzictwa kulturowego własnego kraju i Europy oraz ich miejsca w świecie, umiejętność odniesienia własnej kreatywności i ekspresywności do kreatywności i ekspresywności innych osób, umiejętność zidentyfikowania i wykorzystania możliwości realizowania działalności kulturalnej, otwartość na różne formy ekspresji kulturowej i szacunek dla odmiennych kultur. Kształtowania umiejętności kluczowych nie realizuje się jako odrębnej dziedziny aktywności, ale włącza się je w obręb konkretnych przedmiotów poprzez dobór odpowiednich metod i form kształcenia. Chodzi bowiem o to, aby absolwent szkoły był wyposażony nie tylko w wiedzę, ale także w konkretne umiejętności, takie które pomogą mu radzić sobie w nowej rzeczywistości społecznej i gospodarczej. Istotą kompetencji kluczowych jest: - ponadprzedmiotowość; - wzajemne przenikanie; - współzależność. Dlatego nie mówimy o rozwijaniu pojedynczych kompetencji kluczowych, tylko o wszystkich razem! Ponadto wszystkie kompetencje kluczowe uważane są za jednakowo ważne, ponieważ każda z nich może przyczynić się do udanego życia we współczesnym społeczeństwie. 8

9 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM Podstawa programowa kształcenia ogólnego wyróżnia UMIEJĘTNOŚCI uznane za konieczne do uzyskania kompetencji kluczowych, dlatego też należy je rozumieć jako zadania szkoły, a rozwijanie tych umiejętności jest zobowiązaniem szkoły wobec ucznia. Podstawa programowa wręcz nakłada na nauczycieli obowiązek stwarzania uczniom warunków do nabywania następujących umiejętności: Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: 1) czytanie rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych; 3) myślenie naukowe umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji; 6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; 7) umiejętność pracy zespołowej. Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą: 1) czytanie umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) myślenie naukowe umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnokomunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. 9

10 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole podstawowej NPP 2017: 1) sprawne komunikowanie się w języku polskim oraz w językach nowożytnych; 2) sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także kształcenie myślenia matematycznego; 3) poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz wykorzystanie informacji z różnych źródeł; 4) kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie; 5) rozwiązywanie problemów, również z wykorzystaniem technik mediacyjnych; 6) praca w zespole i społeczna aktywność; aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju. Kompetencje scalają umiejętności z wielu przedmiotów, nie odnoszą się do jednej dziedziny nauki, mają charakter interdyscyplinarny, taka edukacja jest wartościowa: nauczyciel z każdego przedmiotu z osobna powinien mieć świadomość celów ponadprzedmiotowych, by wskazywać uczniom spójność wewnętrzną szkolnych programów. Pamiętajmy więc, że kompetencje w szkole kształtujemy nie poprzez to czego uczymy, ale JAK uczymy. Rozwijanie kompetencji wymaga: często wyjścia poza przedmioty, dlatego warto (trzeba) sięgać do metody projektów, zajęć terenowych, inscenizacji, itd. 10

11 KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W PROCESIE DYDAKTYCZNYM odchodzenie od dotychczasowej roli nauczyciela - eksperta, w kierunku nauczyciela - doradcy, obserwatora i słuchacza, uczestnika procesu dydaktycznego. - przygotowanie uczniów do następujących działań: - ustawicznego zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, - samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych, - współpracy z innymi, - rozwiązywania problemów. Nauczyciel powinien umieć wspierać proces rozwoju umiejętności uczenia się, dzięki któremu uczniowie stają się coraz lepiej przygotowani do autonomicznego uczenia się przez całe życie. Nauczyciel powinien być organizatorem procesu uczenia się uczniów, tak aby występowali częściej w roli badaczy niż odbiorców jego wiedzy o uczeniu się. Podstawy prawne: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek ( Dz. U. z 2017 r. poz. 1611) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego ( Dz. U. z 2017 r. poz. 1658) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli ( Dz. U. z 2009 r. poz z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych ( Dz. U. z 2013 r. poz. 199 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych bibliotek pedagogicznych ( Dz. U. z 2013 r. poz. 369) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/962/WE Żródła informacji: Materiały udostępnione przez trenerów i wypracowane przez uczestników projektu Efektywna szkoła wsparcie kadry zarządzającej placówek oświatowych z województwa lubelskiego. 11

12 1.2 Konspekt lekcji języka polskiego o Krzysztofie Kamilu Baczyńskim Opracowanie: Olga Krzywicka, nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej w Wilczopolu Temat: Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało wielkie sprawy głupią miłością Krzysztof Kamil Baczyński. Klasa: III gimnazjum Ilość uczniów: Czas: 90 minut Nauczyciel Cele ogólne: - zapoznanie uczniów z biografią Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako przedstawiciela pokolenia Kolumbów - rozwijanie umiejętności analizy i interpretacji wiersza Cele operacyjne: - Rozpoznaje środki stylistyczne i podaje ich definicje. - Streszcza tekst, wybiera najistotniejsze fakty (selekcja informacji). - Dokonuje analizy i interpretacji wiersza, stosując m.in. przekład intersemiotyczny, Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa Metody pracy: podaniowe; pogadanka (praca z tekstem biograficznym fikcyjny list poety, rozmowa) aktywizujące: przekład intersemiotyczny ćwiczeniowe: analiza i interpretacja wiersza karta pracy Środki dydaktyczne: zakładki do książek z fragmentami tekstów Baczyńskiego, cztery koperty z fikcyjnymi listami Baczyńskiego, tekst wiersza Z głową na karabinie z pytaniami pomocniczymi do analizy i interpretacji utworu, kredki, flamastry, klej, białe kartki A4, duży karton, wybrane utwory poety, zdjęcia związane z Baczyńskim Załączniki: karta pracy, fikcyjne listy Baczyńskiego 12

13 KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO O KRZYSZTOFIE KAMILU BACZYŃSKIM Przebieg zajęć. 13

14 KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO O KRZYSZTOFIE KAMILU BACZYŃSKIM Załączniki K. K. Baczyński Z głową na karabinie Nocą słyszę, jak coraz bliżej drżąc i grając krąg się zaciska. A mnie przecież zdrój rzeźbił chyży, wyhuśtała mnie chmur kołyska. A mnie przecież wody szerokie na dźwigarach swych niosły ptaki bzu dzikiego; bujne obłoki były dla mnie jak uśmiech matki. Krąg powolny dzień czy noc krąży, ostrzem świszcząc tnie już przy ustach, a mnie przecież tak jak innym ziemia rosła tęga - nie pusta. I mnie przecież jak dymu laska wytryskała gołębia młodość; teraz na dnie śmierci wyrastam ja - syn dziki mego narodu. Krąg jak nożem z wolna rozcina, przetnie światło, zanim dzień minie, a ja prześpię czas wielkiej rzeźby z głową ciężką na karabinie. Obskoczony przez zdarzeń zamęt, kręgiem ostrym rozdarty na pół, głowę rzucę pod wiatr jak granat, piersi zgniecie czas czarną łapą; bo to była życia nieśmiałość, a odwaga - gdy śmiercią niosło. Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało wielkie sprawy głupią miłością. 4 XII 43 r. 14

15 KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO O KRZYSZTOFIE KAMILU BACZYŃSKIM Przypomnij informacje o pokoleniu Kolumbów. Czy podmiot liryczny można utożsamić z K. K. Baczyńskim? W utworze można wyodrębnić trzy plany czasowe: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Wpisz w tabelkę wybrane fragmenty wiersza, które wskazują na określony czas. Teraźniejszy Przeszły Przyszły Jakie słowa w wierszu wskazują na dzieciństwo poety? Jakie uczucia budzi w poecie dom rodzinny? O czym marzył K. K. Baczyński u progu młodości? Wypisz z tekstu metafory wojny. Jaki środek stylistyczny w warstwie dźwiękowej tekstu powoduje, że słowa budzą uczucia negatywne? Czym jest czas wielkiej rzeźby? Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało wielkie sprawy głupią miłością. Co to są wielkie sprawy? Dlaczego poeta nazywa tę miłość głupią? Jakiej epoce pod względem stylistyki jest bliski ten wiersz? Jaka rolę pełnią w tym wierszu powtórzenia, np. A mnie przecież? Czy znasz inne wiersze K. K. Baczyńskiego o podobnej tematyce? Wymień ich tytuły. 15

16 KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO O KRZYSZTOFIE KAMILU BACZYŃSKIM Niebo, r. Serwus Trzecia Klaso! Urodziłem się w Ojczyźnie wolnej i niepodległej. Moje narodziny odnotowano wpierw pod datą , na co jest dowód w postaci wpisu do ksiąg. Natomiast z księgi parafialnej odnalezionej przez Wiesława Budzyńskiego wynika, że urodziłem się 22.I.1921 o godzinie 6 rano. Ochrzczony Rodzicami chrzestnymi zostali Adam Zieleńczyk i Paulina Kmita. Drugie imię zostało nadane mi przez wzgląd na siostrę, która urodziła się przede mną i szybko zmarła, miała na imię Kamila. Przyczyną tak późnego chrztu było nie pierwsze nieporozumienie między moimi rodzicami, w wyniku którego latem 1921 roku, kilka miesięcy po moim urodzeniu mama opuściła dom i wyjechała do Białegostoku, gdzie w roku szkolnym pracowała jako nauczycielka. Po ukończeniu 6 lat zostałem uczniem w ćwiczeniówce matki, moją nauczycielką była Władysława Cuszlak, która tak oceniła mnie po latach: " z natury był szalenie uczuciowy, nerwowy, kapryśny (...) odnosiłam wówczas wrażenie, że zostanie malarzem" Opowiadałem jej fantastyczne bajki, które barwnie ilustrowałem. Starałem się pięknie pisać. Bardzo lubiłem rysować. W szkole średniej, którą rozpocząłem w roku 1931 (Gimnazjum im. Stefana Batorego - kierunek humanistyczny) należałem do tajnego radykalnego ugrupowania "Spartakus". Byłem zafascynowany ideą komunizmu, wydawała mi się taka sprawiedliwa, życie szybko zweryfikowało mój błędny pogląd. Dopóki się o tym nie przekonałem, brałem czynny udział w akcji popierającej strajk nauczycielski organizowałem na czas strajku absencje uczniów w szkołach. Innym razem dostarczałem wałówek strajkującym robotnikom. Z tego okresu pochodzi mój pierwszy znany wiersz Wypadek przy pracy (1936). Uczniem byłem średnim; choć nie miałem szczególnych trudności z żadnym przedmiotem, na moich świadectwach szkolnych więcej figurowało "trójek" niż innych stopni. Konsekwentnie za to przez cały czas pobytu w szkole miałem bardzo dobre wyniki z rysunków. Właściwie nie lubiłem szkoły i nie zachowałem o niej najcieplejszych wspomnień, napisałem nawet satyrę o moim gimnazjum. W tej to szkole zdałem maturę w 1939 roku i radosny jak ptak, uwolniony od jarzma obowiązków uczniowskich, wyjechałem z kilkoma kolegami do wielokrotnie już przeze mnie odwiedzanej Bukowiny Tatrzańskiej. Wówczas padł pierwszy grom: 27 lipca zmarł ojciec. Szykowałem się na studia w warszawskiej ASP, dzięki pomocy Fernauda, poety i lektora na Uniwersytecie Lwowskim, miałem szansę na studia we Francji. Wszystko było już załatwione, wiza gotowa - na przeszkodzie stanęła śmierć ojca i wojna. Matka załamała się zupełnie. Rozpacz po śmierci męża, którego zawsze gorąco kochała, spowodowała znaczne pogorszenie się stanu jej serca. Jeszcze przed paroma tygodniami otaczany w domu pieczołowitą troską, musiałem się z dnia na dzień stać dorosły. Teraz zmieniły się role: ja opiekowałem się matką, czuwałem nad nią, pocieszałem, a także musiałem myśleć o stronie materialnej dalszego życia w sytuacji zbliżającej się z przerażającą szybkością katastrofy wojennej. Swój własny serdeczny żal po stracie ojca, a także reakcję na to, co zaczynało się już dziać w Warszawie zajętej przez hitlerowców -- musiałem kryć przed matką, żeby jej jeszcze bardziej nie roztkliwiać, nie rozżalać. W tej sytuacji jedynym ujściem dla wyrażenia szarpiących mnie uczuć i myśli, jedynym miejscem, gdzie mogłem być szczery, gdzie mogłem wypowiedzieć to, co naprawdę czuje, stają się różnokolorowe, różnokształtne kartki papieru, na które w pośpiechu, w rzadkich wolnych chwilach rzucam swe pierwsze z tych "prawdziwych, wiersze. Matka była "najważniejszą kobietą w moim życiu" -- aż do momentu, gdy w wieku lat niespełna dwudziestu jeden (1 grudnia 1941 w mieszkaniu Emilii i Tadeusza Hiżów) poznałem Barbarę Drapczyńską, koleżankę z tajnej polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Pobraliśmy się pół roku później,

17 KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO O KRZYSZTOFIE KAMILU BACZYŃSKIM o godzinie dziesiątej, w kościele na Solcu. Odtąd moje uczucie dzielone było pomiędzy te dwie kobiety sprawiedliwie. Barbara pochodziła z rodziny drukarzy. Ojciec Basi miał drukarnie przy Pięknej (wtedy Piusa XI). Po ślubie zamieszkaliśmy w wynajętym, dwuizbowym lokalu na ul. T. Hołówki 3. Darzyłem młodzieńczym uczuciem i inne kobiety - stworzyłem cały zbiorek wyznań miłosnych do Zuzanny Chuweń. Ale nie tylko "Zuza", była przedmiotem moich westchnień. Była jeszcze Anna, pierwsza miłość i pierwszy zawód miłosny, byliśmy nawet zaręczeni, ale W moim życiu był też pies. A właściwie dwa psy. Najpierw był ukochany foksterier Fred, uwieczniony na fotografii zamieszczonej w tomie wspomnień ("Żołnierz poeta, czasu kurz...", Kraków 1967), a gdy jako staruszek dokonał swego żywota, zastąpił go piękny, złotobrązowy spaniel Dan, towarzysz moich młodzieńczych wypraw, adresat dedykacji w poświęconym mu znanym wierszu "Z psem". Zostałem absolwentem Szkoły Podchorążych Rezerwy "Agrykoli", uczestniczyłem w kilku przeciw niemieckich akcjach sabotażowych, m.in. głośnej akcji "T.U.", mającej na celu wysadzenie pociągu niemieckiego na trasie Tłuszcz--Urle, która została przeprowadzona 27 kwietnia 1944 r. Rwałem się do czynnego udziału w akcjach zbrojnych przeciw okupantowi, ale nie chciano mnie do nich dopuszczać w obawie o moje życie - życie poety, nie żołnierza. Boleśnie to przeżywałem, gdyż chciałem być równy swoim kolegom tak w prawach, jak i obowiązkach. Do roku 1947 moja poezja, znana była tylko z przekazów maszynowych lub z rzadkich przedruków w czasopismach, moje wiersze ukazały się w tym roku w pierwszym oficjalnym -- po kilku tomikach konspiracyjnych - wydaniu książkowym pt. "Śpiew z pożogi" (Wydrukowanych na maszynach ojca Barbary - wydzierżawionych po wojnie "Wiedzy"). Od tego czasu każde wydania zbiorów moich wierszy znikają z księgarń niemal momentalnie. A przecież ta poezja nie jest łatwa w recepcji. Dotarcie do wszystkich jej uroków wymaga od czytelnika dużego wysiłku umysłowego. Mój ostatni znany wiersz nosi datę 13 lipca Pisze tam o kimś, kto "pochylony nad śmiercią zaciska palce na broni". Przeczuwam najgorsze - cień śmierci kładzie się na całą moją twórczość! - śpieszę się z pisaniem. Na przykład tylko w ciągu ośmiu miesięcy, od września 1941 do lata 1942, napisałem około stu(!) wierszy. I to prawie w tajemnicy... Poległem w czwartym dniu Powstania Warszawskiego, zginąłem od kuli niemieckiego snajpera... Po wojnie szukał mnie Urząd Bezpieczeństwa, widocznie nie spodobałem się nowej władzy. 17

18 1.3 Wspomaganie szkół w rozwijaniu kompetencji kluczowych uczniów Opracowanie: Jolanta Kasprzak, konsultant PCEiPPP w Lublinie W zmieniającym się świecie zmienia się także edukacja, zakresy programów nauczania, procesy dydaktyczno-wychowawcze, metodyka i środki dydaktyczne w nauczaniu, zatem, jakie kompetencje należy uznać za niezbędne, wiodące i w pewnym sensie uniwersalne? Czym są kompetencje i dlaczego kluczowe? Jaki związek z kompetencjami kluczowymi ma efekt motyla? ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) Kompetencje kluczowe (terminologia): kluczowe jest określeniem dopełniającym słowo kompetencje, oznacza to, co przewodnie, wiodące, niezbędne; kompetencja zakres wiedzy i umiejętności; umiejętność praktyczna znajomość czegoś, biegłość w czymś, zdolność wykonywania czegoś; kompetencja jest więc pojęciem nadrzędnym, jest umiejętnością wyższego rzędu, być kompetentnym oznacza opanowanie dużej liczby umiejętności elementarnych oraz posiadanie konkretnej wiedzy o miejscu, czasie i sposobie ich zastosowania; termin kompetencja charakteryzuje osobę, zaś umiejętność raczej działanie kompetencji Kompetencje kluczowe to wiedza i umiejętności oraz postawy Kompetencje kluczowe definiowane są jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji i warunków współczesnej rzeczywistości. Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY EUROPY dotyczy rozwijania kompetencji kluczowych przez całe życie w sytuacji szybko zmieniającego się świata, zmian w edukacji, a zwłaszcza rozwoju nowych technologii. Badania ujawniły dysproporcję pomiędzy poziomami wykształcenia wymaganymi w nowych miejscach pracy, a poziomami osiąganymi przez europejskich pracowników. Wynika z tego, iż ponad jedną trzecią pracowników w Europie (80 mln ludzi) stanowią osoby o niskich umiejętnościach, tymczasem według szacunków do 2010 r. prawie 50 % nowych miejsc pracy wymagało wykształcenia wyższego, niewiele poniżej 40 % wykształcenia średniego drugiego stopnia, zaś tylko 15 % było odpowiednich dla osób z wykształceniem podstawowym. Kształtowania umiejętności kluczowych nie realizuje się jako odrębnej dziedziny aktywności, ale włącza się je w obręb konkretnych przedmiotów poprzez dobór odpowiednich metod i form kształcenia. Chodzi bowiem o to, aby absolwent szkoły był wyposażony nie tylko w wiedzę, ale także w konkretne umiejętności, takie które pomogą mu radzić sobie w nowej rzeczywistości i gospodarczej. Istotą kompetencji kluczowych jest ponadprzedmiotowość - wzajemne przenikanie współzależność; Dlatego nie mówimy o rozwijaniu pojedynczych kompetencji kluczowych, tylko o wszystkich razem. 18

19 WSPOMAGANIE SZKÓŁ W ROZWIJANIU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH UCZNIÓW Kompetencje kluczowe: 1) porozumiewanie się w języku ojczystym 2) porozumiewanie się w językach obcych 3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne 4) kompetencje informatyczne 5) umiejętność uczenia się 6) kompetencje społeczne i obywatelskie 7) inicjatywność i przedsiębiorczość 8) świadomość i ekspresja kulturalna Unia Europejska zaleca państwom członkowskim, między innymi, rozwijanie oferty kompetencji kluczowych dla wszystkich, w ramach ich strategii uczenia się przez całe życie, w tym strategii osiągnięcia wymaganego w gospodarce poziomu wykształcenia, kształcenie i szkolenie wszystkich młodych ludzi w celu rozwijania kompetencji kluczowych na poziomie dającym im odpowiednie przygotowanie do dorosłego życia oraz stanowiącym podstawę dla dalszej nauki i życia zawodowego, umożliwianie osobom dorosłym rozwijania i aktualizowania kompetencji kluczowych przez całe życie. Wszystkie kompetencje kluczowe uważane są za jednakowo ważne, ponieważ każda z nich może przyczynić się do udanego życia i osiągnięcia założonych celów we współczesnym społeczeństwie. Zadania szkoły określone zostały w podstawie programowej kształcenia ogólnego, w którym to dokumencie wyróżnia się umiejętności uznane za konieczne do uzyskania kompetencji kluczowych: należy je rozumieć jako zadania szkoły i rozwijanie tych umiejętności jest zobowiązaniem szkoły wobec ucznia. Podstawa programowa nakłada na nauczycieli obowiązek stwarzania uczniom warunków do nabywania konkretnych umiejętności. Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: 1)czytanie rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych; 3) myślenie naukowe umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji; 6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; 7) umiejętność pracy zespołowej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz. 977). 19

20 WSPOMAGANIE SZKÓŁ W ROZWIJANIU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH UCZNIÓW Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole podstawowej: 1) sprawne komunikowanie się w języku polskim oraz w językach nowożytnych; 2) sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także kształcenie myślenia matematycznego; 3) poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz wykorzystanie informacji z różnych źródeł; 4) kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie 5) rozwiązywanie problemów, również z wykorzystaniem technik mediacyjnych; 6) praca w zespole i społeczna aktywność; 7) aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju. Kompetencje kluczowe i ich zakres znaczeniowy: Porozumiewanie się w języku ojczystym: porozumiewanie się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach komunikacyjnych, zdolność wyrażania i interpretowania pojęć, rozróżnianie i wykorzystywanie różnych typów tekstów poszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji zainteresowanie kontaktami z innymi ludźmi językowej interakcji w odpowiedniej i kreatywnej formie w pełnym zakresie kontekstów społecznych i kulturowych w edukacji i szkoleniu, pracy, domu i czasie wolnym. Kompetencje kluczowe na lekcjach języka polskiego to umiejętność komunikowania się w języku ojczystym, zarówno w mowie, jak i w piśmie umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno - komunikacyjnymi, w tym wyszukiwanie i korzystanie z informacji, przygotowanie prezentacji. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne: obejmują umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji. Kompetencje naukowe odnoszą się do zdolności i chęci wykorzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań i wyciągania wniosków opartych na dowodach. Kompetencje w zakresie nauki i techniki obejmują rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką oraz odpowiedzialność poszczególnych obywateli. Kompetencje informatyczne obejmują umiejętne i krytyczne wykorzystywanie technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI) w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. Opierają się one na podstawowych umiejętnościach w zakresie TIK: wykorzystywania komputerów do uzyskiwania, oceny, przechowywania, tworzenia, prezentowania i wymiany informacji oraz do porozumiewania się i uczestnictwa w sieciach współpracy za pośrednictwem Internetu. Umiejętność uczenia się to zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach. Kompetencje społeczne i obywatelskie to zdolność do konstruktywnego porozumiewania się w różnych środowiskach wykazywania się tolerancją, wyrażania i rozumienia różnych punktów widzenia, negocjowania połączonego ze zdolnością tworzenia klimatu zaufania, a także zdolność do empatii, zdolność do efektywnego zaangażowania, wraz z innymi ludźmi w działania publiczne wspieranie różnorodności i spójności społecznej gotowość poszanowania wartości i prywatności innych osób konstruktywne uczestnictwo w działaniach społeczności lokalnych, działalność obywatelska. Inicjatywność i przedsiębiorczość oznaczają zdolność osoby do wcielania pomysłów w czyn. Obejmują one kreatywność, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do 20

21 WSPOMAGANIE SZKÓŁ W ROZWIJANIU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH UCZNIÓW planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamierzonych celów. Powinny one obejmować świadomość wartości etycznych i promować dobre zarządzanie. Kreatywnością jest także ocenianie znaczenia twórczego wyrażania idei, doświadczeń i uczuć za pośrednictwem wielu środków wyrazu, w tym muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych, rozumienie kulturowej i językowej różnorodności w Europie i w innych regionach świata oraz konieczności jej zachowania, a także zrozumienie znaczenia czynników estetycznych w życiu codziennym. Porozumiewanie się w językach obcych - porozumiewanie się w obcych językach opiera się w znacznej mierze na tych samych wymiarach umiejętności, co porozumiewanie się w języku ojczystym. Porozumiewanie się w obcych językach wymaga równie ż takich umiejętności, jak mediacja i rozumienie różnic kulturowych. Interdyscyplinarność kompetencji - kompetencje scalają umiejętności z wielu przedmiotów, nie odnoszą się do jednej dziedziny nauki, mają charakter interdyscyplinarny, taka edukacja jest wartościowa: nauczyciel z każdego przedmiotu z osobna powinien mieć świadomość celów ponadprzedmiotowych, by wskazywać uczniom spójność wewnętrzną szkolnych programów. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Czytanie umiejętność rozumienia Umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki Umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji Umiejętność wykorzystywania wiedzy o charakterze naukowym Umiejętność sprawnego posługiwania się TIK Umiejętność uczenia się Umiejętność komunikowania się w jeżyku ojczystym Umiejętność komunikowania się w jeżyku obcym Umiejętność pracy zespołowej Efekt motyla Jaki jest związek efektu motyla z kompetencjami kluczowymi? Jak wspierać szkoły i nauczycieli kształtowaniu kompetencji kluczowych? procesowe wspomaganie i sieci nauczycielskie. W roku 1960 Edward Lorenz pracował nad komputerowym prognozowaniem pogody. Stworzył do tego celu układ 12 równań wyrażających relacje między temperaturą, ciśnieniem, prędkością wiatru itd. Sądził, jak większość ówczesnych naukowców, że prawie dokładne dane wejściowe dają prawie dokładne wyliczenia. To przekonanie okazało się jednak błędne. Okazało się, że nawet banalnie mała zmiana danych liczbowych na wejściu prowadzi do znacząco różnych wyników na wyjściu. Dlatego nawet pozornie nic nie znacząca różnica na wejściu może przynieść kompletnie inne efekty na wyjściu. Efekt motyla - efekt wpływu pozornie nieistotnych zdarzeń na inne, o wielokroć większym zasięgu; Trzepot skrzydeł motyla w Ohio może po trzech dniach spowodować burzę w Teksasie Kompetencje w szkole kształtujemy nie poprzez to, czego uczymy, ale jak uczymy. Zadania nauczyciela w rozwijaniu kompetencji kluczowych: Rozwijanie kompetencji wymaga często wyjścia poza przedmioty, dlatego warto sięgać 21

22 WSPOMAGANIE SZKÓŁ W ROZWIJANIU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH UCZNIÓW np. do metody projektów, zajęć terenowych, inscenizacji, dramy, konkursu, zabawy edukacyjnej, etc Odchodzenie od dotychczasowej roli nauczyciela-eksperta, w kierunku nauczyciela doradcy, obserwatora i słuchacza, uczestnika procesu dydaktycznego. Ważne jest przygotowanie uczniów do następujących działań: ustawicznego zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych, współpracy z innymi, rozwiązywania problemów. I etap edukacyjny: ZASADY WSPIERANIA UCZNIÓW: ROLA NAUCZYCIELA- PRZEWODNIK Kształtowanie umiejętności współpracy poprzez zadania wymagające wspólnego uczenia się, wymiany informacji, kooperacji Monitorowanie procesów emocjonalnych uczniów, w tym rozumienia i kontroli emocji, sprawczości, radzenia sobie z trudnościami. tworzenie sytuacji edukacyjnych umożliwiających rozpoznawanie przez uczniów własnych zdolności, uzdolnień i zainteresowań. Stwarzanie okazji w szkole do prezentowania przez uczniów swoich pasji i zdolności. Dobieranie trudności zadań i zakresu pomocy tak, aby stanowiły dla dzieci wyzwania wystarczająco duże, by zachęcić je do działania i jednocześnie na tyle małe, by umożliwiały im odniesienie sukcesu. Dopasowanie wspomagania do stawianych dziecku wymagań. Działanie dziecka na tym etapie rozwoju potrzebuje aprobaty i uwagi ze strony dorosłego, którego ważną rolą jest tworzenie przestrzeni dla rozwoju samodzielności i zaradności. Wprowadzanie do nauki elementu zabawy, aby dziecko doświadczało przyjemności z powodu samej realizacji zadań, a nie tylko osiąganego efektu końcowego. Dbanie o to, by dziecko miało poczucie wpływu na to, jakie osiąga wyniki w działaniu. Zadania rozwojowe: osiąganie podstaw niezależności osobistej, wzrost samodzielności, kształtowanie poczucia kompetencji i wzmacnianie motywacji wewnętrznej, wzrost zainteresowania światem społecznym, umiejętność współdziałania i współpracy, rozwijanie zdolności do rozumienia perspektywy innych ludzi, nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami i nauczycielami podporządkowanie regułom społecznym rozszerzanie grona autorytetów na osoby spoza rodziny rozwijanie się podstawowych sprawności szkolnych czytania, pisania i liczenia, rozwijanie się pojęć naturalnych, niezbędnych w codziennym życiu, rozwijanie się sumienia, moralności, skali wartości II etap edukacyjny: ROLA NAUCZYCIELA DORADCA Zadania rozwojowe: kształtowanie poczucia kompetencji, sprawstwa i odpowiedzialności, kształtowanie umiejętności samodzielnego uczenia się (indywidualnie i w zespole) kształtowanie umiejętności uczenia się i współpracy z rówieśnikami, doskonalenie myślenia, początki myślenia formalnego rozwijanie się pojęć naturalnych i naukowych (efekt nauki szkolnej), rozwijanie się kontroli nad emocjami, opanowywanie społecznej roli związanej z płcią, uczestniczenie w różnych rolach w grupach rówieśniczych, III etap edukacyjny: ROLA NAUCZYCIELA DORADCA, OBSERWATOR Zadania rozwojowe: okres wczesnej dorosłości to rozpoczęcie procesu przygotowania do życia społecznego i publicznego, a także posługiwania się dojrzałym systemem wartości i norm etycznych. To czas kształtowania akceptacji zmieniającego się siebie i oczekiwań wobec otoczenia, silnej potrzeby dokonywania własnych wyborów i współpracy z grupą rówieśniczą. To czas odkrywania własnej niezależności, indywidualności i pól autonomii. Nawiązywanie bardziej dojrzałych związków z rówieśnikami, pozwalających budować mu własny wizerunek oraz tożsamość poprzez kontakty i interakcje społeczne. 22

23 WSPOMAGANIE SZKÓŁ W ROZWIJANIU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH UCZNIÓW IV etap edukacyjny: ROLA NAUCZYCIELA OBSERWATOR SŁUCHACZ Zadania rozwojowe: kształtowanie tożsamości, której istota tkwi w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie Kim jestem? Włączania się w usankcjonowany społecznie sposób myślenia, działania i organizowania aktywności ukierunkowanej na samodzielność. Osiągnięcie dojrzałości do podjęcia ról i realizowania zadań rozwojowych charakterystycznych dla osób dorosłych. Podsumowanie: Nauczyciel powinien umieć wspierać proces rozwoju umiejętności uczenia się, dzięki któremu uczniowie stają się coraz lepiej przygotowani do autonomicznego uczenia się przez całe życie. Nauczyciel powinien być organizatorem procesu uczenia się uczniów, tak, aby występowali częściej w roli badaczy niż odbiorców jego wiedzy o uczeniu się. Przypomnijmy zatem jeszcze raz kompetencje kluczowe: 1) porozumiewanie się w języku ojczystym 2) porozumiewanie się w językach obcych 3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne 4) kompetencje informatyczne 5) umiejętność uczenia się 6) kompetencje społeczne i obywatelskie 7) inicjatywność i przedsiębiorczość 8) świadomość i ekspresja kulturalna A teraz należałoby zdać sobie pytanie: poprzez jakie działania nasza szkoła kształtuje kompetencje kluczowe u uczniów? W udzieleniu odpowiedzi na to pytanie pomoże uporządkowanie informacji w następującej tabeli: Życzę Państwu świadomego i efektywnego kształtowania kompetencji kluczowych wśród uczniów, bowiem właśnie one pozwolą na przygotowanie młodego człowieka do życia w zmieniającym się świecie, osiąganie sukcesów, spełnianie własnych ambicji, a nauczycielom przyniosą wiele satysfakcji z pracy zawodowej. 23

24 1.4 Konspekt lekcji matematyki w klasie 6 Opracowanie: Monika Ziętek, nauczycielka matematyki w Szkole Podstawowej w Bychawie Scenariusz lekcji matematyki - kl.vi. Opracowany na podstawie podręcznika Matematyka z plusem 6 wydawnictwo GWO Temat lekcji : Poznajemy pojęcie: prędkość. 1. Założone cele lekcji: a) Ogólne: Uczeń w sytuacji praktycznej oblicza prędkość przy danej drodze i danym czasie. b) Szczegółowe: Uczeń: - zna wzór na obliczenie prędkości; - umie obliczyć prędkość znając drogę i czas; - umie porównywać prędkości dwóch ciał, które przebyły takie same drogi w różnych czasach, - uczeń wie w jakich jednostkach może wyrażać się prędkość, - rozumie potrzebę stosowania różnych jednostek prędkości; - uczeń rozwiązuje zadania tekstowe na obliczanie prędkości z zastosowaniem wzoru na obliczanie prędkości. c)kształtowane postawy: sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także kształcenie myślenia matematycznego; 2. Najważniejsze umiejętności wynikające z podstawy programowej kształtowane u uczniów na zajęciach (kształtowanie kompetencji kluczowych): -sprawne komunikowanie się w języku polskim -sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także - kształcenie myślenia matematycznego -praca w zespole i społeczna aktywność 24

25 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 3. Metody nauczania: podające : pogadanka, objaśnienie, wyjaśnienie, problemowe : burza mózgów. eksponujące : prezentacja multimedialna praktyczne : rozwiązywanie zadań 4. Formy pracy : grupowa jednolita, grupowa zróżnicowana indywidualna jednolita indywidualna zróżnicowana zbiorowa 5. Zastosowane środki dydaktyczne: -projektor, prezentacja multimedialna, podręcznik, ćwiczenie, karta pracy. 6. Przebieg lekcji: I. Czynności organizacyjne -Sprawdzenie listy obecności. -Sprawdzenie pracy domowej. II. Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji: -Co obliczaliśmy na ostatniej lekcji? -Jakie dane potrzebowaliśmy do obliczenia drogi? III. Wprowadzenie do tematu: Co znaczy słowo prędkość? Gdzie spotkaliście się z prędkością? Co to jest prędkość? W jakich jednostkach podawana jest prędkość? IV. Zapoznanie z celem lekcji: Na dzisiejszej lekcji nauczycie się obliczać prędkość. V. Zapis tematu do zeszytu: Poznajemy pojęcie :prędkość. VI. Przedstawienie prezentacji. VII. Podanie notatki : wzór na prędkość i objaśnienia. 25

26 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 Zadania do pracy w grupach-parach. 26

27 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 27

28 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 28

29 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 29

30 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 30

31 KONSPEKT LEKCJI MATEMATYKI W KLASIE 6 31

32 1.5 Scenariusz Skarby pirata Ziemowita Opracowanie: Iwona Wróbel, nauczycielka przyrody w Szkole Podstawowej w Nadrybiu SKARBY PIRATA ZIEMOWITA Pirat wychodzi na scenę. Jest rozczochrany, ma przepaskę na oku, nie ma spodni Podkład piosenki Kiedy ranne wstają zorze płyta piosenki z parafii Arki Noego Pirat 1: Jestem bardzo złym i groźnym piratem. Mój dziadek był piratem, mój ojciec był piratem i ja też jestem! pływam po morzach i oceanach, zabieram bogatym i wcale, a wcale nie oddaję biednym. Biję, grabię, rozwalam... Chór: Piracie, widać ci gacie! Pirat 1: No tak, przepraszam. Oprócz tego, że jestem zły i groźny, to strasznie bałaganię. Mój dziadek bałaganił, ojciec bałaganił i ja też bałaganię. Właśnie zgubiłem swoje ostatnie spodnie. Kto się będzie bał pirata w samych gatkach? Chór: Musisz posprzątać! Pirat 1: Rzeczywiście, chyba nie mam innego wyjścia! Piosenka Kiedy pirat się obudzi zespołu Zejman i Garkumpel Kiedy pirat się obudzi myje zęby, rączki buzię... z mlekiem pije szybko kawę i wyrusza na wyprawę Bum cyk cyk i rata rata Nie ma to jak los pirata Kto na drodze raz mu stanie Z tego kasza na śniadanie Pirat wchodzi za parawan i wyrzuca za siebie ubrania. Nagle pojawia się z jakąś mapą w ręku Pirat 1: Co ja znalazłem! Tu jest napisane (obraca mapą). Nie wiem co, bo nie nauczyłem się czytać. Muszę zawołać moich towarzyszy. Chłopaki! Pojawiają się rozczochrani i zaspani piraci Pirat 1: Co tu jest napisane? Pirat 2: Tu jest napisane... (obraca mapą). Pirat Ziemowit mapa skarbów Pirat 1: Pirat Ziemowit to mój dziadek! (Rozwija mapę). Zobacz, tu jest coś zaznaczone! Pirat 3: I tu! Pirat 2: I tutaj! Pirat 3: Twój dziadek ukrył w tych miejscach jakieś skarby! Dlaczego do tej pory nic o nich nie wiedzieliśmy? Pirat 1: Bo mapa zginęła w tym strasznym bałaganie i znalazłem ją przypadkiem szukając spodni. Pirat 3: Twoje spodnie wiszą na maszcie! 32

33 SCENARIUSZ SKARBY PIRATA ZIEMOWITA Pirat 1: Hura! Znalazły się! Co robimy z mapą? Pirat 2: Wyruszamy na wyprawę! Pirat 3: Znajdziemy skarby i będziemy bogaci! Piosenka Hej, ho zespołu Zejman i Garkumpel Ref.: Hej, ho, żagle staw! Ciągnij linę i się baw! Hej, ho, śmiało steruj Statkiem, który jest z papieru. Hej! Zadziwi się mama, zadziwi się tata, Kiedy w rejs wypłyniesz, hen, dokoła świata, Bo świat, moi mili, nie jest wcale duży, Opłynąć go można w deszczowej kałuży. ref... Wypłynę na Bałtyk, z Gdyni, no a potem Szybciutko opłynę całą Europę, Potem przez Atlantyk, jam odważnym smykiem, Z Kolumbem popłynę odkryć Amerykę. ref... Piraci wpływają za kulisy a na scenę wchodzą dzieci przebrane za drzewa. Z drugiej strony wchodzą piraci Pirat 1: To musi być niedaleko. Minęliśmy poszarpaną skałę i cztery strumyki, cały czas kierujemy się na zachód Pirat 2: Zobaczcie jest jaskinia z wejściem w kształcie siedzącej małpy! Pirat 3: Od tego miejsca jeszcze tylko 10 kroków Liczą kroki i zatrzymują się koło drzew Pirat 1: Kopiemy! Kopią Drzewo 1: (groźnie)dlaczego kopiecie tutaj jakiś dół? Drzewo 2: Uciekajcie stąd! Drzewo 3: Nie zakłócajcie naszego spokoju! Pirat1: Bardzo was przepraszamy krzaki, ale odsuńcie się, bo szukamy skarbu zakopanego przez mojego dziadka Drzewa: Krzaki?!!! Drzewo 4: Jesteśmy lasem równikowym! Drzewo 3: Jesteśmy największym kompleksem leśnym na świecie Drzewo 4: Rośniemy tu od setek lat Drzewo 2: Żyje w nas niezliczona ilość roślin i zwierząt! Drzewo 1: Wytwarzamy tlen, którym oddychacie! 33

34 SCENARIUSZ SKARBY PIRATA ZIEMOWITA Pirat 1: Nie chcieliśmy was urazić, naprawdę! Przepraszamy Pirat 2: Ale skoro stoicie tu od setek lat, to pewnie widziałyście, gdzie dziadek Piotrusia, stary pirat Ziemowit, zakopał skrzynię ze skarbami. Drzewo 1: Zaraz, zaraz był tutaj dawno temu jakiś stary pirat. Drzewo 2: Był! Ale nic nie zakopywał. Drzewo 3: Patrzył na nas i mówił, że jesteśmy piękne. Drzewo 4: Ale na pewno nic nie zakopywał! Pirat 2: A może coś wykopał? I zabrał to w inne miejsce. Pirat 3: Może mówił coś o skarbach? Drzewo 2: Coś sobie przypominam. Jak patrzył na nas, to mówił, że las równikowy, to prawdziwy skarb, że ludzie powinni o tym pamiętać, zanim wytną chociażby jedno drzewo. Pirat 1: A tam, jakieś głupie gadanie. Chłopaki, wracamy do łodzi! Piosenka na melodię Tak, to tak Arki Noego Refren: Groźny wiatr w żagle dmie A ty płyń na drugi brzeg Żagle staw liny zbierz Do przygody z nami spiesz I Targają nami sztormy I wiatrów dryf zachodni A my się nie boimy Jesteśmy przygód głodni Na masztach szarpie żagle I gwiżdże w takielunku A my się nie boimy Trzymamy się kierunku Refren:... II W tych wodach nieprzebytych W odmętach morskiej toni Czyhają ostre skały Lecz nas do przodu goni Płyniemy przez Pacyfik A skarb jest bardzo blisko Wierzymy, że się znajdzie Że tutaj będzie wszystko Groźny wiatr w żagle dmie A ty płyń na drugi brzeg Żagle staw liny zbierz Do przygody z nami spiesz 34

35 SCENARIUSZ SKARBY PIRATA ZIEMOWITA Piraci wpływają za kulisy i wychodzą z drugiej strony. W tle góry. Liczą kroki, podnoszą łopatę. Zza kulis wyskakuje Yeti Yeti: Witajcie w Kochani! Pirat 1: A co to za krzaczasty stwór! Yeti: Jestem Yeti Pirat 2: Yeti żyje w Himalajach Yeti: W Himalajach było dla mnie za zimno. Dawno, dawno temu przeniosłem się na te cudne wyspy, na których góry wyrastają prosto z oceanu Pirat 3: Wybacz Yeti, ale nie mamy czasu na pogaduszki. Płynęliśmy tu przez miesiąc i szliśmy miesiąc piechotą. Zabierzemy skarb, który zakopał dziadek Piotrusia i już nas nie ma. Yeti: Jaki znowu skarb? Pirat 1: Nie wiemy, może to złoto, może brylanty. Na pewno coś cennego! Yeti: Czy dziadek Piotrusia też był piratem? Pirat 1: Tak Yeti: Pamiętam go! Miał długą brodę, poszarpane spodnie (zerka na piratów) zupełnie jak wy. Pirat 2: To on! Zakopywał coś? Yeti: Nie! Pirat 1: Musiał coś zakopywać! Yeti: Na pewno nie. Patrzył długo na górskie szczyty i mówił Skarb, prawdziwy skarb, ale nic nie zakopywał! Pirat 3: Beznadzieja, chłopaki wracamy do domu Pirat 2: Nie wiem, co ten dziadek wymyślił Pirat 1: Bez sensu. Wracamy do domu. Wchodzą za kulisy (Piosenka wyciągnięci z mesy bez śpiewu, tylko podkład) Wypływają Patrzą przez lunetę, kręcą sterem, Piotruś zerka na mapę. Pirat 1: Stać! Pirat 2: Dlaczego krzyczysz? Pirat 1: To tutaj! Pirat 3: Co? Pirat 1: Trzecie miejsce zaznaczone przez dziadka! Pirat 3: Na pełnym oceanie? Pirat 2: Gdzie mielibyśmy kopać? Patrzą w wodę Pirat 1: A może Dziadek zatopił skarb na dnie? Patrzą w wodę z której wynurza się syrenka i zaczyna przeraźliwie śpiewać Syrenka: UUU aaa lalala!!! Piraci zatykają uszy Syrenka: Witam was panowie piraci! Aaa! 35

36 SCENARIUSZ SKARBY PIRATA ZIEMOWITA Pirat 3: Możesz przestać? Zaraz ogłuchniemy Syrenka: Jestem syrenką i swym cudnym głosem wabię marynarzy Pirat 2: Udało ci się jakiegoś uwieść? Syrenka: Niestety, matka natura spłatała mi małego figla. Wszystkich marynarzy wabią moje siostry o syrenich głosach. Pirat 1: O, przykro nam. Pewnie się czujesz bardzo samotna? Syrenka: Tak, jestem bardzo samotna. Jak zobaczyłam waszą łódź, to przez chwilę myślałam, że przypłynął mój stary przyjaciel pirat Ziemowit. Pirat 2: To dziadek Piotrusia! Pirat 3: Zaznaczył to miejsce na mapie! Pirat 1: Na mapie skarbów! Syrenka: Tak, zawsze mówił, że to miejsce jest jego skarbem. Pirat 1: Jak to miejsce? A złoto? Pirat 2: A diamenty? Pirat 3: A inne drogocenne kamienie? Pirat 1: To są skarby, a nie jakieś głupie miejsce! Piosenka na melodię Tup, tup, puk, puk Arki Noego Ref: Bo ziemia to jest prawdziwy cud Nie zgódźmy się by ją przykrył brud I cieszmy się nią każdego dnia A ona nam swoje skarby da Największy nasz skarb to jest przyroda Las ziemia, pogoda, niepogoda Najpiękniejsza zaś muzyka to wieczorny śpiew słowika Gdy lądy otacza czysta woda Nad każdym pochylaj się ździebełkiem Bo czasem największe jest niewielkie Ludzie żuczki i zające pod tym samym żyją słońcem Ochrońmy i żubra i muszelkę Pirat 1: Więc o to chodziło dziadkowi! Zaznaczał na mapie najpiękniejsze miejsca... Syrenka: I najcenniejsze! Czysta woda, las równikowy i nienaruszona przyroda, to w dzisiejszych czasach prawdziwe skarby. Cenniejsze od złota i diamentów, bo wkrótce może ich nie być. Pirat 1: Jak, to może nie być? Tego lasu było tak dużo Pirat 2: A te góry takie ogromne! Pirat 3: A wody, to jest tyle, że można tygodniami płynąć i nie zobaczyć lądu! Syrenka: Niestety, ludzi też jest coraz więcej. Wycinają wielowiekowe lasy, zaśmiecają wszystko i zanieczyszczają wodę. Pirat 1: I kiedyś nie będzie już skarbów dziadka? Syrenka: Może być ich znacznie mniej Pirat 1: I co my możemy z tym zrobić? Syrenka: Każdy człowiek może pomóc 36

37 SCENARIUSZ SKARBY PIRATA ZIEMOWITA Pirat 2: Jak? Syrenka: Odzyskiwać surowce, nie śmiecić, oszczędzać wodę i energię Pirat 3: To pomoże w uratowaniu tych cennych miejsc? Syrenka: Na pewno! Pirat 3: A sprzątanie też jest ważne? Syrenka: Oczywiście! Wyrabia dobre nawyki. Pirat 2: Piotrek, posprzątaj szafę, ale już, bałaganiarzu! Pirat 1: No dobra, dobra, nie czepiajcie się Pirat 3: Później trzeba się zabrać za sprzątanie łodzi Pirat 1: Dziękujemy ci syrenko! Papa! Syrenka: Żegnajcie żeglarze i pamiętajcie o skarbach przyrody! Odpływają Piosenka na melodię Tak, to tak Arki Noego I Worek złota swą cenę ma Podły los nas po świecie gna Lecz rozejrzyj się wkoło, bo Skarby wszędzie dokoła są Refren: Skarby, skarby wkoło nas Czysta woda zdrowy las I tonące pośród chmur Ośnieżone szczyty gór II Dziś z zachwytem oglądaj świat Zadbaj o to bo za sto lat Góry śmieci i smog i dym Nie pomogą w zachwycie tym Refren III Sortuj śmieci, surowce ceń Dbaj o zieleń, nawyki zmień Szanuj wodę, oszczędzaj prąd Czysta będzie i woda i ląd 37

38 1.6 Wczesna interwencja psychologiczna w kształtowaniu relacji matki z dzieckiem z autyzmem. Opracowanie: Katarzyna Orzeł, psycholog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 7 w Lublinie Każde dziecko ma prawo urodzić się i rozwijać w kochającej rodzinie. To marzenie wszystkich dzieci. Z takimi oczekiwaniami małe dziecko wchodzi w świat. Potrzebuje bliskości, miłości i nieograniczonej akceptacji. Na stan i jakość funkcjonowania rodziny wpływają cechy osobowości jej członków, przyjęta hierarchia wartości, ale i szaleńcze tempo życia, praca zawodowa lub jej brak, kariera rodziców, umiejętności komunikacji, rozwiązywanie konfliktów, zmaganie się z problemami. Wymienione czynniki mogą się niekorzystnie splatać, gdy rodzina otrzymuje diagnozę o chorobie czy niepełnosprawności dziecka. Szok, niedowierzanie, rozpacz, nieraz potrzeba ponownej diagnozy (przekonanie o błędnym rozpoznaniu) to tylko niektóre trudne emocje, które przeżywają rodzice. Autyzm wczesnodziecięcy jest zaburzeniem rozwojowym, które kryje w sobie niejasności, nie daje jasnej etiologii, sposobów pomocy i terapii. Z drugiej strony diagnoza autyzmu daje rodzicom poczucie ulgi, mogą bowiem znaleźć odpowiedź na dziwne zachowania dziecka, jego lęk, dążenie do autostymulacyjnej aktywności niż rzeczywistej adaptacji w rzeczywistości. Pozostając w tak różnych emocjach rodzice często rozpoczynają dramatyczne poszukiwania najlepszych lekarzy, terapeutów, logopedów dla swojego dziecka. Chcą, by specjaliści usprawniali jego zaburzone funkcje, uczyli je i eliminowali niepożądane zachowania. Tak naprawdę cała rodzina potrzebuje pomocy. Zadaniem terapeuty jest przepracowanie traumatycznych przeżyć rodziców, odbarczenie z poczucia winy, towarzyszenie rodzicom w procesie oswajania trudnej sytuacji, jaką jest dla nich diagnoza o autyzmie. Pomoc w przeżywaniu trudnych emocji związanych z niepełnosprawnością dziecka ma znaczenie fundamentalne dla dostępności fizycznej i emocjonalnej do dziecka. Warto w tym momencie podkreślić, że rodzice nie zawsze muszą być gotowi do pracy terapeutycznej. Oni przyprowadzają dziecko z problemem i mogą nie chcieć być traktowani jako pacjenci. Trzeba umieć uszanować ich opory. Jeśli rodzice znajdą obok siebie mądre wsparcie (rodzina, przyjaciele, psycholog, grupa wsparcia) zaczną wracać z emocjonalnego szoku do dziecka, kochając, będą starać się rozumieć jego niepełnosprawność oraz uczyć je, jak radzić sobie w otaczającym świecie. 38

39 WCZESNA INTERWENCJA PSYCHOLOGICZNA W KSZTAŁTOWANIU RELACJI MATKI Z DZIECKIEM Z AUTYZMEM. Dziecko z autyzmem szybko wypracowuje różnego rodzaju rytuały, stereotypie, autostymulacyjne zachowania, echolalie, które stanowią bezpieczną dla dziecka barierę przed rówieśnikami, przed światem, formę obronnej hiperkompensacji. Rodzice na co dzień muszą radzić sobie z obsesjami swojego dziecka, lękiem, frustracją, problemami z najprostszymi zadaniami życiowymi i codziennie zadają sobie pytania jak żyć z dzieckiem z autyzmem? Pakistańskie przysłowie mówi Dziecko chore jest gościem pytającym o drogę. Ja rodzic nie mogę wskazać ci drogi, ale jestem gotów ci towarzyszyć, abyś ją godnie przemierzał. Dopóki będziesz ze mną, chcę się troszczyć o ciebie i wzmacniać twoje siły, abyś podążał dalej drogą z radością w sercu. Chcę dodawać ci odwagi, abyś się nie poddał, gdy napotkasz trudności. Takiej pomocy opartej na pełnej miłości i wrażliwej opiece rodziców wymaga małe dziecko z autyzmem. Wbrew różnym teoriom pragnie ono najbardziej bliskości i kontaktu. (Hanna Olechnowicz, Wokół autyzmu). Być może opartego na początku na warunkach dziecka. To ono określa czas i jakość przytulania. Szybko wyróżnia matkę z najbliższego otoczenia, ale powstające między nimi przywiązanie ma charakter symbiotycznej, prymitywnej więzi. Stała obecność matki jest dla dziecka z autyzmem koniecznym warunkiem istnienia, a rozstanie z nią jest bardzo dużym przeżyciem. (Maria Piszczek, Wykład). Zadaniem psychologa zajmującego się małym dzieckiem z autyzmem jest ukierunkowanie uwagi rodziców na jego potrzeby psychiczne i znaczenie jakości jego relacji z najbliższymi w ich zaspakajaniu. Szczególnie ważne jest wspieranie relacji matki z dzieckiem opartej na dostosowaniu się do możliwości i potrzeb dziecka. Rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka z autyzmem nie odpowiada etapom przypisywanym jego wiekowi. Stąd w pracy nad budowaniem relacji można ją przeformułować i cofnąć się do interakcji jaka kształtuje się między matką, a niemowlęciem. Opiera się ona na bezpośrednim kontakcie, czułości i komunikatach płynących od matki do dziecka oraz od dziecka do matki. Taka relacja staje się w rzeczywistości nieprzerwaną rozmową. Nie składa się ona ze słów, lecz z wyrazów mimicznych, intonacji głosu, gestów i głasków. Jeśli jakiś wyraz mimiczny pojawia się na twarzy matki po określonym zachowaniu dziecka uzna ono to powiązanie za związek przyczynowo- skutkowy. Dzięki takim komunikatom, wyrażany w działaniu przekazywane są dziecku treści psychologiczne (Bernard Cramer, Pierwsze dwa lata) Dziecko z autyzmem często pozbawione jest takiej fizjologicznej umiejętności uczestniczenia w rozmowie z matką. Zadaniem psychologa jest ciągłe dążenie, by w ramach kształtującej się relacji mama- dziecko z autyzmem dążyło ono do uwewnętrzniania przekazów matki, uczyło się co mu wolno, a czego nie, by na podstawie tej wewnętrznej reprezentacji dziecko budowało obraz samego siebie. Matka musi mówić dziecku czego od niego oczekuje, co jest źródłem przyjemności a coprzykrości. Takie zachowania kształtują więź emocjonalną (przywiązanie), która jest podstawą całościowego rozwoju dziecka. Twórcą teorii przywiązania był brytyjski psychiatra J. Bowlby. Zaproponował on koncepcję przywiązania jako długotrwały, silny, emocjonalny i społeczny związek. Dla małego dziecka pomocą w nauce własnych emocji jest matka, która we wrażliwy sposób potrafi odczytać stan emocjonalny dziecka, odzwierciedlać jego emocje i odpowiadać na nie. Jest to możliwe tylko w bliskiej relacji, gdy dziecko jest w ufny sposób przywiązane do matki. 39

40 WCZESNA INTERWENCJA PSYCHOLOGICZNA W KSZTAŁTOWANIU RELACJI MATKI Z DZIECKIEM Z AUTYZMEM. Przywiązanie, chociaż jest koncepcją psychologiczną, znajduje swoje odbicie w badaniach nad rozwojem mózgu małego dziecka. Neurologia ufnej więzi pokazuje, że struktury mózgowia małego dziecka podlegają psychobiologicznej regulacji w kontaktach z najbliższymi. Oznacza to, że rozwój i strukturalizacja mózgu dziecka zależy od doświadczeń interpersonalnych. Mózg najintensywniej kształtuje się w okresie rozwoju przywiązania, gdy małe dziecko doświadcza rzeczywistości poprzez relacje z matką i ojcem. Od okresu późnej ciąży do drugiego roku życia dochodzi do intensywnych zmian reorganizacyjnych w mózgu dziecka. (Diana Senator, wykład). Teoria przywiązania znajduje swoje odbicie także na podłożu neuronalnym. Pobudzenie neurologiczne powstałe w wyniku relacji matki i dziecka powoduje wydzielanie substancji, które mają charakter neurotroficzny i tworzą nowe połączenia w mózgu dziecka. Znaczenie wczesnej interwencji psychologicznej w kształtowaniu relacji matki i dziecka z autyzmem Wczesna interwencja psychologiczna w pracy z matką i dzieckiem z autyzmem powinna dążyć do budowania między nimi ufnej więzi emocjonalnej i fizycznej. Powinna się ona opierać na początku na wrażliwości i gotowości matki do dopasowania jej zachowań do aktywności dziecka, potem do podążania za nim i budowania relacji naprzemienności raz ty - raz ja. Taka synchronizacja działań matki i dziecka zmusza ich do inicjowania między nimi dialogu- języka bez słów, którego sens doskonale rozumie dziecko i matka. Dziecko zachęcane do wspólnej aktywności z matką i do komunikowania się z nią, zaczyna przejawiać własną inicjatywę. Wspierając matkę w budowaniu prawidłowej relacji należy zwracać jej uwagę na gotowość do podążania wzrokiem za kierunkiem patrzenia dziecka i komentowania tego co się dzieje. Zjawisko koorientacji (kierowanie wzroku dwóch osób na ten sam przedmiot) jest podstawą tworzenia wspólnego pola uwagi - kolejnego warunku budowania dobrej relacji. Dziecko z autyzmem często unika wspólnego pola uwagi, unika dzielenia wspólnej przestrzeni z innymi. Ucieka od niepokoju i niewygody emocjonalnej jaką budzi kontakt z drugą osobą. Dążenie matki do budowania ufnej więzi z dzieckiem, powoduje, że ich relacje stają się bardziej stabilne i przewidywalne dla matki i dziecka. Powoli dziecko z autyzmem zdobywa doświadczenia, że kontakt z drugą osobą może sprawiać radość. Być może dzięki temu dziecko będzie chętniej dążyło do interakcji z innymi. Będzie to łatwiejsze dl dziecka, gdy wspólne relacje matka będzie wzbogacać o wspólne zabawy. Warto pamiętać, że pierwszą zabawką małego dziecka powinna być dłoń matki, jej twarz, i ciało. Istotne są zabawy w baraszkowanie, łaskotanie, zabawy ruchowe, obdarowywanie głaskami. Ważne jest, by były to wspólne zabawy rodziny. Ważne jest, by rodzice bawią się z dzieckiem wprowadzali uporządkowany charakter, by zabawy nabrały cech rozmów poprzez kontakt fizyczny, a co ważniejsze rozmów niepowtarzalnych, specyficznych tylko dla tej rodziny. Zabawy i kontakt z biskimi stymulują rozwój osłabionych funkcji emocjonalno-społecznych dziecka z autyzmem. Kolejnym zadaniem terapeuty jest pomoc matce w odczytywaniu sygnałów dziecka, rozumieniu specyfiki jego funkcjonowania, odzwierciedlaniu uboższej emocjonalności i odpowiadaniu na nią. Dążenie do pozycji twarzą w twarz, dotykanie twarzy, robienie min dopełnia budowanie ufnej więzi między matką, a dzieckiem. Bardzo ważne jest wzmacnianie i aktywizowanie dłoni. Najwięcej okazji do integrowania bodźców stwarza dziecku samodzielne 40

41 WCZESNA INTERWENCJA PSYCHOLOGICZNA W KSZTAŁTOWANIU RELACJI MATKI Z DZIECKIEM Z AUTYZMEM. manipulowanie i zabawa. Z czasem interakcje oparte na regule naprzemienności przekształcają się w relacje, których przebieg wyznaczany jest przez regułę wzajemności( obustronne dopasowanie się partnerów). Osiągnięcie przez dziecko takich umiejętności i zdolności w relacji z drugą osobą jest jednym z najważniejszych osiągnięć małego dziecka w rozwoju społecznym. Matka i dziecko z autyzmem o ten sukces muszą walczyć dłużej. W kontakcie terapeutycznym z matką warto w oparciu o jej doświadczenia w budowaniu relacji z dzieckiem wzmacniać w niej poczucie kompetencji. Związane jest ono z rozumieniem specyficznych potrzeb dziecka z autyzmem, sposobów ich wyrażania, możliwości uczenia się dziecka w kontaktach z innymi. Dla matki staje się istotnym elementem radzenia sobie z codziennymi trudnościami w życiu z dzieckiem z autyzmem. Ważne jest także pokazywanie matce kompetencji dziecka: mocnych stron, zdolności, gotowości do uczenia się, by stanowiło to przeciwwagę dla spostrzegania dziecka a autyzmem w utartych przez świat kategoriach dziecko z autyzmem jest dziwne, wrzeszczące, pozostające w swoim świecie. Ma to ogromne znaczenie dla kształtowania się reprezentacji dziecka u matki. Reprezentacja jest wewnętrznym obrazem dziecka, który ma matka. Zawiera on spostrzegane przez nią zachowania i potrzeby dziecka oraz fantazje i oczek iwania w stosunku do niego. Badania potwierdzają, że matk i dzieci z niepełnosprawnościami mają trudność w dostrzeganiu tych cech, które umożliwiają im coraz bardziej samodzielne funkcjonowanie. Dziecko dopasowując się do oczekiwań matki w tym wymiarze może stać się od niej bardziej zależne. Praca psychologa nad reprezentacją dziecka u matki polega na włączeniu tych cech, potrzeb i emocji dziecka, które są przez nią pomijane lub niedoceniane. Polega także na uświadomieniu matce, że zachowania, które u dziecka zauważa są przejawem jego życia psychicznego. Im bardziej bogata będzie reprezentacja dziecka, tym łatwiej będzie matce odczytać jego komunikaty, rozpoznawać i zaspokajać jego potrzeby. Matka zyskuje poczucie, że rozumie dziecko, ma z nim lepszy kontakt i jest w stanie nawiązać bardziej satysfakcjonującą relację. Ważne jest by interwencja psychologiczna w kształtowaniu relacji matka - dziecko była podejmowana wcześnie, bezpośrednio po diagnozie i w momencie rozpoczęcia terapii. Tak naprawdę rola jej sprowadza się do dbałości o to, by życie psychiczne dziecka i matki znalazło wspólny i wspierający kontekst. 41

42 1.7 Rozwijanie kompetencji kluczowych na lekcjach wychowania fizycznego Opracowanie: Ireneusz Rapa, nauczyciel wychowania fizycznego w Szkole Podstawowej w Bystrzycy Starej, doradca metodyczny w zakresie wychowania fizycznego w PCEiPPP w Lublinie Bardzo często spotkać się można z tym, że słowo kompetencja oraz umiejętność stosowane są wymiennie, jak gdyby były synonimami. Jednak tak nie jest kompetencje i umiejętności różnią się od siebie, a zrozumienie tych różnic pozwali nam na lepsze planowanie i realizacje zapisów zawartych w podstawie programowej nauczania w szkole w zakresie wychowania fizycznego. Umiejętności nabywamy w trakcie procesu uczenia się w obrębie konkretnego przedmiotu poprze dobór odpowiednich metod i form nauczania. Uczeń szkoły ma opanować nie tylko pewien zakres wiedzy ale również konkretne umiejętności. Można powiedzieć że każdy uczeń, w procesie uczenia się ma zdobyć określone umiejętności, choć nie każdy będzie te umiejętności miał opanowane na tym samym poziomie. Umiejętność jest więc czymś, czego się można nauczyć, to zdolność wykonania czegoś i odnosi się do sfery działania. Umiejętnościami na wychowaniu fizycznym będą na przykład: rzut do kosza, kozłowanie piłki, rzut na bramkę. Kompetencje kluczowe definiowane są jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Kompetencja jest skutkiem, rezultatem ćwiczonych umiejętności, to również opanowanie dużej ilości umiejętności. Kompetencje kluczowe w szkole kształtujemy nie poprzez to czego uczymy, ale jak uczymy. Istotą kompetencji kluczowych jest ich ponadprzedmiotowość, wzajemne przenikanie i współzależność i dlatego w procesie dydaktycznym nie rozwijamy pojedynczych kompetencji kluczowych, ale wszystkie razem. Podstawa programowa kształcenia ogólnego wyróżnia umiejętności uznane za konieczne do uzyskania kompetencji kluczowych. Należy je rozumieć jako zadania szkoły i rozwijanie tych umiejętności jest zobowiązaniem szkoły wobec ucznia. 1. Czytanie - kompetencja porozumiewania się w języku ojczystym i obcym (treści związane z przepisami, budową ciała, funkcjami poszczególnych układów człowieka, struktury zrządzania aktywnością sportową i rekreacyjną ). 2. Myślenie matematyczne - element kompetencji matematycznej (uczeń ćwiczy myślenie matematyczne także na innych zajęciach, np. dokonuje pomiarów sprawności fizycznej, liczy punkty w grach drużynowych, pisze protokół zawodów..). 3. Myślenie naukowe - składowe kompetencji naukowo - technicznych (monitoring zmian rozwojowych, opracowanie procedury treningu zdrowotnego do własnych możliwości, modyfikowanie zachowań wolnoczasowych i organizowanie wybranych form aktywności zdrowotnej, rekreacyjnej, sportowej.). 4. Umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych (w mowie i piśmie) kompetencja porozumiewania się w języku ojczystym i obcym (na zawodach sportowych, standardowa aparatura pomiarowa zmian w organizmie, nietypowe zabawy rekreacyjne innych narodów, nowożytne i starożytne igrzyska olimpijskie.). 5. Umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnokomunikacyjnymi składowa kompetencji informatycznych (samodzielna diagnoza wysiłku 42

43 ROZWIJANIE KOMPETENCJI KLUCZOWYCH NA LEKCJACH WYCHOWANIA FIZYCZNEGO fizycznego, monitoring treningu rekreacyjnego, zdrowotnego, sportowego z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury pomiarowej- dostępnej w telefonach komórkowych, Internecie. 6. Umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji element kompetencji uczenia się, porozumiewania się w języku ojczystym i obcym, informatycznych (umiejętność korzystania z literatury związanej z autoedukacją umiejętności ruchowych, pielęgnacji i upiększania ciała, zdrowego żywienia się, stosowania suplementów i środków farmakologicznych w rozwijaniu sprawności fizycznej oraz pracy nad estetyką ciała.) 7. Umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się składowa kompetencji uczenia się ( autoedukacja do uczestnictwa w kulturze fizycznej, samosterowanie własnym rozwojem sprawności fizycznej, umiejętności rekreacyjnych, zachowań wolnoczasowych i zdrowotnych ) 8. Umiejętność pracy zespołowej- element kompetencji porozumiewania się w języku ojczystym i obcym oraz społecznych i obywatelskich (współpraca, współdziałanie w grach, zabawach, organizacji aktywności ruchowej, odpowiedzialność za bezpieczeństwo partnera podczas aktywności ruchowej,.). Wskazówki do pracy nauczyciela w zakresie rozwijania kompetencji kluczowych; 1. Treści przedmiotowe łączyć z kształceniem kompetencji kluczowych. 2. Stosować różnorodne rozwiązania organizacyjne i metodyczne. 3. Wprowadzać na lekcjach metodę problemową i zadaniową. 4. Umożliwiać uczniom pracę w małych zespołach. 43

44 1.8 KAMISHIBAI - japońska sztuka opowiadania historii za pomocą obrazków Opracowała: Olga Krzywicka, nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej w Wilczopolu Kamishibai (jap. kami papier, shibai sztuka), teatr obrazkowy, dosłownie: sztuka teatralna na papierze. Jest to tradycyjna japońska sztuka opowiadania historii za pomocą obrazków/ilustracji wykonanych na kartonowych planszach o wymiarach 37x27,5 wsuwanych do małego drewnianego parawanu nazywanego butai Historia: Za źródło teatru obrazkowego uważa się dwunastowiecznych mnichów buddyjskich. Tworzyli oni rulony z historyjkami obrazkowymi, które miały na celu uczyć prawd wiary niepiśmiennych Japończyków. Rozkwit teatru obrazkowego to początek XX wieku, stał się on wtedy źródłem rozrywki oraz dał początek mandze. Był tak popularny, że telewizję w Japonii początkowo nazywano elektronicznym kamishibai. Dla Zachodu kamishibai odkryła w latach 70. XX wieku Édith Montelle, animatorka, bibliotekarka, szefowa kolekcji wydawniczej w szwajcarskim wydawnictwie Slatkine, a przede wszystkim propagatorka sztuki opowiadania. We współczesnych kamishibai zachowana jest idea i forma teatrzyku, ale treści dostosowuje się do warunków i tradycji kulturowych poszczególnych krajów. Jak to działa? - Skrzynkę butai, umieszczamy na wysokości oczu odbiorców przedstawienia. - Prowadzący/aktor chowa się za rozłożonym teatrem. - Wsuwa karty z historią, którą chce przedstawić. - Każdy utwór podzielony jest na ilustrowane fragmenty (karty). Z tyłu obrazka umieszczony jest tekst, który czyta aktor i podgląd rysunku, o którym mówi. Dlaczego warto? - Kamishibai jest odpowiedni dla każdej grupy wiekowej. - Uczeń zauważa, że opowiadanie to ważna umiejętność. - Pomaga przełamywać wstyd przed publicznymi występami. - Rozwija kreatywność. - Uczy współpracy w grupie. - Doskonali przekład intersemiotyczny. - Rozwija umiejętność selekcji tekstu, wybierania najistotniejszych elementów. 44

45 KAMISHIBAI - JAPOŃSKA SZTUKA OPOWIADANIA HISTORII ZA POMOCĄ OBRAZKÓW Pomysły na wykorzystanie teatru obrazkowego: - Dzielimy klasę na grupy i dajemy do opracowania krótki tekst. Uczniowie muszą opowiedzieć go swoimi słowami, wykonać ilustracje i zaprezentować. - Uczniowie mają zaprezentować swoją ulubioną książkę/film w formie teatrzyku obrazkowego (warto określić liczbę kart). - Nauczyciel przedstawia wybraną historię, a uczniowie mają za zadanie stworzyć własne zakończenie. - Uczeń wykonuje tylko jedną kartę, na której przedstawia swoje marzenia i opowiada o nich (dla uczniów młodszych). 45

46 KAMISHIBAI - JAPOŃSKA SZTUKA OPOWIADANIA HISTORII ZA POMOCĄ OBRAZKÓW Temat: Kamishibai tworzymy teatrzyk obrazkowy. Klasa: III Ilość uczniów : 14 Czas: 5 godzin lekcyjnych Cele ogólne: - zapoznanie uczniów z istotą teatru kamishibai - wyćwiczenie dodawania i odejmowania (praktyczne wykorzystanie wiedzy) - rozwijanie kreatywności uczniów Cele operacyjne: - uczeń potrafi pracować w grupie - uczeń potrafi wymienić elementy przedstawienia teatralnego (A) - uczeń potrafi słuchać uważnie i ze zrozumieniem tekstu (B) - uczeń potrafi wykorzystać treść legendy, aby przygotować materiały do przedstawienia (D) - uczeń rozwiązuje zadania tekstowe z matematyki (C) - uczeń wykonuje pracę plastyczną do konkretnego fragmentu tekstu (C) - uczeń wykonuje ilustrację muzyczną wybranego fragmentu legendy (D) - uczeń potrafi ocenić lekcję i uzasadnić swoją ocenę (D) Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa Metody pracy: podaniowe; pogadanka (praca z treścią wybranej legendy, rozmowa) aktywizujące: inscenizacja, praca plastyczna, ilustracja muzyczna ćwiczeniowe: rozwiązywanie zadań Środki dydaktyczne: tekst dwóch legend: Legenda o Popielu i Mysiej Wieży, Piast Kołodziej ; scena kamishibai, kredki, flamastry, białe i kolorowe kartki A4, dowolne instrumenty muzyczne: dzwonki, drewienka, grzechotki, bębenki; woreczki foliowe, gazety, plastikowe i szklane naczynia, karty pracy z zadaniami załączniki: karta pracy, informacje o kamishibai 46

47 KAMISHIBAI - JAPOŃSKA SZTUKA OPOWIADANIA HISTORII ZA POMOCĄ OBRAZKÓW 47

48 Wiedza i Pasja nr 4 2. Z życia szkół

49 2.1 Biwak edukacyjny, jako innowacyjna metoda pracy rozwijająca zainteresowania matematyczno-przyrodnicze uczniów Opracowanie: Joanna Mazur, nauczycielka matematyki w ZSP w Krzczonowie Łukasz Surma, nauczyciel chemii w ZSP w Krzczonowie Kolejny raz w pierwszy weekend grudnia w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Krzczonowie odbył się biwak matematyczny tym razem pod hasłem: POLA I OBWODY. Celem działania było: stosowanie nowoczesnych technik nauczania zapewniających wszechstronny rozwój dziecka. Przedsięwzięcie przeznaczone było dla uczniów klas IV, V i VI szkół podstawowych nauczyciele mogli zgłosić grupę 10 uczniów. Biwak przebiegał według następującego planu: PIĄTEK Powitanie, przedstawienie uczestników i czynności organizacyjne Realizacja projektu Podwieczorek Realizacja projektu Pokazy fizyczno-chemiczne Praca w grupach (przygotowanie kolacji, sal do spania, sali gimnastycznej do zabaw sportowych) Kolacja Zabawy sportowe Czas wolny toaleta wieczorna Cisza nocna SOBOTA 7.00 Pobudka 7.30 Praca w grupach (przygotowanie śniadania, sprzątanie sal po noclegu) 8.00 Śniadanie 8.30 Realizacja projektu Drugie śniadanie Prezentacja projektu Zakończenie 49

50 BIWAK EDUKACYJNY, JAKO INNOWACYJNA METODA PRACY ROZWIJAJĄCA ZAINTERESOWANIA MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZE UCZNIÓW Uczniowie klas IV, V i VI zostali losowo podzieleni na grupy, a każdej z grup przydzielono po dwóch instruktorów - uczniów klas VII, VIII i gimnazjalnych. Zadaniem starszych uczniów było przede wszystkim koordynowanie pracy młodszych kolegów, a także utrzymanie dyscypliny w przydzielonej grupie. Uczniowie ci zostali do tego zadania odpowiednio przygotowani w trakcie spotkań, które odbywały się przed biwakiem. Panie uczące matematyki w naszej szkole - p. Joanna Mazur, p. Wioletta Mysiak i p. Danuta Poniewozik zapoznały wówczas uczniów z celami biwaku i wspólnie z nimi opracowały zadania. Po dwóch godzinach intensywnej pracy w piątkowy wieczór, nadszedł czas na odpoczynek. Przed kolacją uczniowie mieli okazję obejrzeć niezwykle emocjonujące pokazy przygotowane przez pana Łukasza Surmę - nauczyciela chemii w naszej szkole. Podczas pierwszej części pokazów zademonstrowano wiele doświadczeń z zakresu fizyki fal dźwiękowych i świetlnych, elektrostatyki i magnetyzmu. Pokazano powstawanie fali dźwiękowej w kamertonach, prętach metalowych o różnych długościach oraz powstawanie magnetycznych prądów wirowych w rurce miedzianej czyli, dlaczego magnes spada wolniej od metalowego odważnika, pomimo takiej samej masy i rozmiarów. Mimo dość późnej pory uczniowie mogli zobaczyć jedne z najpiękniejszych eksperymentów wykorzystujących całkowite ciemności załamanie i rozszczepianie światła białego oraz ponowne składanie jego barw. Niezwykle efektowne w tych warunkach okazały się doświadczenia z maszyną elektrostatyczną oraz kulą plazmową wszyscy mieli okazję obejrzeć m.in. powstawanie potężnych iskier, a także świecenie świetlówki w dłoniach mimo braku podłączenia jej do prądu. W dalszej części wydarzenia pokazano klasykę eksperymentów chemicznych. Duże zaskoczenie wywołała zamiana wody w sok malinowy i odwrotnie uczestnicy pokazów na własne oczy mogli zobaczyć jak zachodzi przemiana w iście magiczny sposób. Ciekawe efekty uzyskano także podczas chemicznego zaćmienia słońca. Udowodniono także, że można otrzymać dym bez ognia, a karta papieru może się palić, a i tak pozostanie nienaruszona. Uczniowie bezpiecznie przeżyli erupcję chemicznego wulkanu. Wielu emocji dostarczyła znikająca i pojawiająca się niebieską barwa specjalnego roztworu, który podczas potrząsania stawał się niebieski, a po pewnym czasie bezbarwny. Duże wrażenie zrobiła także chemiczna latarka o dużej wydajności świecenia jakość uzyskanego światła była tak duża, że wystarczała do czytania tekstu w całkowitej ciemności. Na koniec pokazów zademonstrowano reakcje równowagowe chromianów(vi) i dichromianów(vi) oraz dżina z kolby stożkowej. Zorganizowane pokazy okazały się dobrym pomysłem na miłe spędzenie czasu. Po kolacji pan Marcin Szoździński przygotował dla uczniów kilka konkurencji sprawnościowych. Po pełnym wrażeń dniu spędzonym z nowo poznanymi rówieśnikami uczniowie jeszcze długo nie mogli zasnąć, a nad ich bezpieczeństwem w trakcie całej nocy czuwały p. Małgorzata Marcinkowska i p. Paulina Lewińska. Podsumowaniem Biwaku Matematycznego była sobotnia prezentacja. Każda z grup miała przedstawić efekty swojej pracy. Wszystkie grupy przygotowały plakaty, a niektóre z nich pokusiły się nawet o przygotowanie wierszyków czy scenek. Po prezentacji uczestnicy przedsięwzięcia odśpiewali hymn biwaku: Trójkąty i kwadraty... Na zakończenie p. Joanna Mazur podziękowała harcerzom z 37 DH "Ogniki odpowiedzialnym za sprawy organizacyjne i zabawy integracyjne na biwaku. Z niecierpliwością oczekujemy na przyszłoroczną edycję niniejszego wydarzenia! Serdecznie zapraszamy zainteresowanych nauczycieli oraz uczniów do udziału w kolejnej edycji biwaku edukacyjnego. 50

51 2.2 Jasełka 2018 Opracowanie: Olga Krzywicka, nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej w Wilczopolu Scenariusz przedstawienia Jasełka Scena I Stół kuchenny, stolnica, mąka, wałek, krzesło w rogu lub fotel, stołek. W tle amerykańska piosenka świąteczna. Na fotelu siedzi babcia, na stołeczku mała dziewczynka, przy stole krząta się elegancko ubrana kobieta z mocnym makijażem i fartuszkiem. Dziewczynka: Już mamo, robimy pierniczki? (dziewczynka wstaje, podskakuje, rozpiera ją energia, nie może się doczekać) Będę mogła je dekorować? Naprawdę je zjemy? (obok kobiety staje diabeł, nikt na niego nie zwraca uwagi, diabeł straszny i bardzo poważny) Diabeł: Zaczynasz się świecić i szminka ci się rozmazała, Facebook nie wybacza takich rzeczy Kobieta (zdenerwowana): Anka!!! Gdzie ty jesteś? Chodź wreszcie, nie mam całego dnia. Do kuchni wbiega nastolatka, modnie ubrana, świąteczne ozdoby typu czapka Mikołaja lub rogi renifera na głowie, w ręku trzyma opakowanie pierniczków, telefon i kijek do selfie. Anka: Ustawiaj się, chodź Mała (dziewczynka z radością podbiega do stołu i nagle jej radość ulatuje, bo widzi zrobione, gotowe pierniczki z paczki) Mała: To nie będziemy ich sami robić? Nie będę mogła ozdabiać? (buzia wykrzywia się w podkówkę) Diabeł (do kobiety): Jakbyś mało miała na głowie. Mieszkanie wysprzątaj, okna na mrozie umyj, bo sąsiadki nie darują, wigilia, oczywiście, znowu u Ciebie, bo przecież ty robisz najlepsze przyjęcia, prezenty kup, zarób na nie, a ta zaraz zacznie beczeć i popsuje zdjęcia. Kobieta: Przestań, przestań ciągle marudzić, przecież w przedszkolu robiłaś pierniki, teraz tylko się tak bawimy.mała: Ale ja nie chcę Anka: Chodź, bo Mikołaj nie przyjdzie Wszystkie ustawiają się przy stole, Anka robi selfie, sztuczne uśmiechy posypywanie się delikatnie mąką, przytulanie. Anka ogląda zdjęcia z kobietą w telefonie, Mała idzie do babci i siada koło niej bardzo smutna. Anka: Super wyszły, trochę wyretuszujemy i możemy wrzucać na Facebooka. Jak je podpisać? Kobieta: Nie wiem. Może: grunt to rodzina albo radosne święta. Wymyśl coś, niech wszyscy wiedzą, że wspólnie spędzamy czas, robimy pyszne pierniki i świetnie się przy tym bawimy. Obok kobiety pojawia się anioł, patrzy na nią z troską. Anioł: O tak wiele się martwisz, nigdy nie masz czasu czy ty czujesz, że Bóg się narodził, że są święta? Ozdobiłaś dom światełkami, ale na rekolekcje nie miałaś czasu. Diabeł: Brawo, dobijasz ją lepiej ode mnie. Anioł nie zwraca na niego uwagi. 51

52 JASEŁKA 2018 Anioł: Zatrzymaj się, usiądź, znajdź czas na to co najważniejsze Kobieta siada na drugim stołeczku koło babci i córki, jest bardzo smutna Kobieta: Nie czuję, że są święta, kiedyś było inaczej, nie cieszy mnie to, a ten Mikołaj z reklamy Coca Coli działa mi na nerwy od samego listopada. Dziewczynka przytula się do matki, babcia uśmiecha się i zaczyna opowiadać, anioł siada obok, diabeł próbuje pokazać kobiecie listę rzeczy do zrobienia, ale anioł go wypycha. Babcia: Maryi też nie było łatwo 2000 lat temu, jej życie z dnia na dzień przewróciło się do góry nogami. Była młoda, piękna, miała narzeczonego, który bardzo ją kochał i nagle przyszedł do niej anioł, by zmienić całe jej życie. Zmiana scenografii, piosenka: o Mario, czemuś pobladła Scena II Po piosence: stajenka, siano, kołyska, Józef z Marią na ziemi na kocach. Maria: Nie mogę uwierzyć, że to już, że już jest z nami, taki śliczny i bezbronny. Mam wrażenie jakby to wczoraj przyszedł anioł i powiedział, że mam być matką Boga. Nawet nie wiesz, jak się bałam Józefie. Nie wiedziałam, jak zareagujesz czy mi uwierzysz, czy mnie nie odeślesz. Józef: Różne myśli miałem Mario, ale Bóg mnie nie zostawił, zesłał mi anioła i on mi wszystko wytłumaczył. Teraz muszę dbać o was najlepiej jak potrafię. Czy ty Mario wiesz co nas czeka? Mario czy już wiesz, Kim okaże się twój syn, twój mały chłopiec? Te stópki dwie po wodzie będą kroczyć Czy ty wiesz, Że ta mała dłoń powstrzyma wielki wiatr? Że dałaś życie temu, kto tobie życie da? Pewnego dnia przywróci wzrok ślepemu Mario Twój synek wybawi nas od złego Józef patrzy z uśmiechem na Maryję, kołyszą dziecko, pojawia się anioł, śpiewa Mario czy ty wiesz? Józef: Nie smuć się Mario, nie myśl o tym co ma być i stać się musi, Bóg nam we wszystkim pomoże. Przecież nigdy nas nie zawiódł. Maria: Wiem Józefie, zobacz jakie to dziwne. Przecież Pan wiedział, że uszyłam mu ubranka, a ty zrobiłeś mu kołyskę, że w naszym domu niczego by mu nie zabrakło, a wysłał nas w podróż i pozwolił się urodzić swojemu synowi w małej, lichej stajence, bez wygód, bez kołyski, nawet pieluszek dla niego nie mam. Józef: Tak Mario, ludziom się zawsze wydaje, że wszystko przewidzą, że zabezpieczą się na różne sposoby, kupują dużo, robią zapasy, troszczą się o wiele, a Pan Bóg w jednej chwili zmienia cały świat, sprawdza, czy potrafimy mu zaufać wbrew naszemu rozumowi. 52

53 JASEŁKA 2018 Scena III Kolęda Do stajenki Widać pasterzy oślepionych blaskiem i tańczące anioły, gdy muzyka milknie, pasterze wstają i bardzo radośnie mówią Pasterz 1 (oszołomiony, zachowuje się trochę jak szalony, podchodzi do innych pasterzy, ciągnie ich za sobą): Chrystus się rodzi, wielbijmy Go. Chrystus z nieba przychodzi, wyjdźmy Mu na spotkanie. Śpiewajcie Panu wszystkie krainy! Niech cieszy się niebo i ziemia raduje, gdyż Pan niebios staje się mieszkańcem ziemi. Syn Boga staje się człowiekiem. Piosenka HAPPY (pasterze tańczą) Pasterz 2: Wybaczcie, że bez zapowiedzi, ale nie spodziewaliśmy się wcale, że dziś spotkamy swojego Zbawiciela. Pasterz 3: (wyjmuje podarki) Niewiele dla was mamy, ale na początek wystarczy Pasterz 1: Nic nie rozumiem, moja głowa pojąć tego nie może, ale jeszcze nigdy nie czułem się taki szczęśliwy. Maria: Chwała Bogu na wysokości, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. Anioł (Marysia): Ja też mam niespodziankę Mario, narodziny twojego Syna będą świętować odtąd co roku aż do skończenia świata Maria: Pokaż mi aniele jak to będzie wyglądać w 2017 roku Diabeł (krzyczy z daleka, nie zbliża się do stajenki): Pokaż jej pokaż, popsuj jej radość. Dym albo parawan, pojawia się stół i trzech eleganckich mężczyzn z tabletami, laptopem Adam: Ile ludzie wydają na święta? Kacper: Więcej niż rok temu, ale ciągle za mało, liczyłem, że zarobimy więcej Jasiek: Tak, ciągle są za bardzo rodzinni, gdyby spędzali ten czas tylko w supermarketach i w restauracjach zarabialibyśmy więcej. Adam: O niedobrze, szef idzie Wchodzi diabeł w zarzuconej marynarce z sekretarką (Julka), która niesie plik ulotek reklamowych i pieniądze Diabeł: (zwraca się do Kacpra) Miałeś załatwić, żeby w Boże Narodzenie sklepy były czynne Kacper: Ludzie są oporni, wolą iść do kościoła w święta i spotkać się z rodziną, ale ciągle nad tym pracuję, myślę, że już wkrótce się uda. Diabeł: No to wtedy dopiero dostaniesz swoją premię świąteczną, jesteś beznadziejny Jasiek (chwali się): Ja nie dałem pracownikom wolnego w święta. Diabeł: Chociaż tyle, ludzie mają pracować, wydawać, przynosić dochód, a nie świętować (zwraca się do Julki) Julio przedstaw nasz plan. Julka: Plan jest prosty trzeba ludziom zabrać czas i dać dużo pieniędzy, wtedy nie będą myśleć o świętowaniu. Będziemy udzielać atrakcyjnych kredytów i ciągle podsyłać katalogi reklamowe. Adam: Już się bierzemy do pracy 53

54 JASEŁKA 2018 Parawan W stajence Józef i Maria obok siebie, Józef trzyma dziecko, patrzy ciepło na Maryję, z tyłu anioły, ciche, uśmiechnięte, zapatrzone w dziecko. Józef: Jak się czujesz Maryjo? Odpoczęłaś już trochę? Tak mi przykro, że nie udało mi się znaleźć lepszego miejsca na tak ważną noc. Maryja: Nie martw się Józefie, pomyśl, gdyby Jezus przyszedł na świat w królewskich pokojach, nie byłoby aniołów, nie byłoby zwykłych ludzi, którzy zmierzają tu z daleka. Wstydziliby się zapukać do wytwornych drzwi, a do ubogiej stajenki każdy czuje się zaproszony. Anioł Asia: Myślisz, że przyjdą? Widziałaś co się ostatnio dzieje? Anioł Amelka: Tak, diabeł znalazł sposób na ludzi. Obiecał im pieniądze i zabrał czas. Maryja (smutno): Sprytnie, dla Boga najważniejsza jest miłość, ale żeby kochać trzeba mieć czas. Asia: Diabeł to wie, więc kusi ich, aby ciągle wydawali pieniądze, wydawali i wydawali, a następnie pożyczali i pożyczali. Klaudia: Zapycha ich skrytki, kolorowymi reklamami, ofertami i promocjami, rozbudza apetyty na niepotrzebne usługi i daje fałszywe nadzieje. Amelka: Postarał się, żeby telewizor grał 24 godziny na dobę, a komputer zawładnął każdą wolną chwilą. Klaudia: Tracą czas na filmy, a hałaśliwa muzyka zagłusza ich na drugiego człowieka i na miłość Boga. Asia: Dostali tysiące powodów- dobrych powodów, aby nie mieć czasu na modlitwę i słuchanie słów Bożych. Maryja (z uśmiechem): Syn mi się urodził, Zbawiciel świata, dzisiaj Bóg zawstydzi szatana. Mała dziecina sprawi, że na nic się zdadzą wszelkie manipulacje i fałszywe obietnice. Jak od wieków przyjdą prości, zlęknieni, przyjdą poznać Boga, oddać Mu cześć. Pokochają tę małą dziecinę, a wtedy nic ich nie odwiedzie od Boga. Anioł Marysia przyprowadza aktorki z I sceny, mężczyzn, diabeł przygląda się z daleka Józef: (do przyprowadzonych) gromadźcie takie dobra, których nikt wam nie odbierze: uśmiech matki, radość dziecka, miłość i czas spędzony z bliskimi. Maria: Zaufajcie Panu Wszyscy śpiewają kolędę O północy. Przedstawienie Jasełka zostało wystawione w Szkole Podstawowej w Wilczopolu w 2018r. 54

55 2.3 Nadanie imienia Publicznej Szkole Podstawowej w Kiełczewicach Górnych Opracowanie: Agnieszka Rozwałka, dyrektor Szkoły Podstawowej im. Orła Białego w Kiełczewicach Górnych Orzeł Biały patronem Publicznej Szkoły Podstawowej w Kiełczewicach Górnych Dzień 16 listopada 2018 roku zapisał się w historii naszej szkoły jako jeden z najważniejszych. W tym dniu, po ponad stu latach swojej działalności, nasza szkoła otrzymała imię Orła Białego. Przygotowania do tej historycznej dla całej społeczności szkolnej chwili trwały kilkanaście miesięcy. W tym czasie podjęto szereg działań mających na celu zapoznanie uczniów, rodziców oraz wszystkich pracowników szkoły z wybranym w drodze głosowania Patronem. Uroczystości zainaugurowano Mszą Świętą w kościele pw. Trójcy Przenajświętszej i Nawiedzenia NMP w Kiełczewicach Maryjskich. W świątyni zgromadzili się zaproszeni Goście, Dyrektor Szkoły, Nauczyciele, Pracownicy, Uczniowie, Rodzice oraz Mieszkańcy. Kulminacyjnym momentem było poświęcenie nowego sztandaru szkoły oraz przekazanie go przez przedstawicieli Rady Rodziców, Dyrektorowi Szkoły pani Agnieszce Rozwałce, a następnie pocztowi sztandarowemu uczniów. Odbyło się również uroczyste ślubowanie przedstawicieli każdej z klas na nowy sztandar szkoły. Po uroczystościach kościelnych nadszedł czas na część oficjalną, która odbyła się w szkole. Rozpoczęto ją od posadzenia pamiątkowego Dębu Niepodległości. Następnie uroczystości przeniosły się do szkoły, gdzie odśpiewano hymn państwowy przy akompaniamencie Młodzieżowej Orkiestry Dętej Gminy Strzyżewice. W tak podniosłej chwili obecne z nami były wszystkie poczty sztandarowe szkół podstawowych z terenu Gminy Strzyżewice. Gościliśmy również delegację ze szkoły podstawowej w Czółnach, która jako patrona również obrała Orła Białego. Na początek głos zabrała pani dyrektor Agnieszka Rozwałka, która bardzo serdecznie powitała dostojnych Gości przybyłych na imprezę, a wśród nich Wójta Gminy Jana Andrzeja Dąbrowskiego, Zastępcę wójta Barbarę Zdybel, Sekretarz Gminy Elżbietę Budzyńską, Wiceprzewodniczącą Rady Gminy Józefę Kowalczyk, księży, radnych oraz sołtysów. Gościliśmy również przedstawiciela Lubelskiego Kuratora Oświaty, Rady Powiatu w Lublinie oraz Komendy Policji w Bychawie. Swoją obecnością zaszczycili nas również dyrektorzy jednostek oświatowych oraz kulturalnych z terenu naszej Gminy, kierownik OPS w Strzyżewicach, członek Okręgu Lubelskiego ZNP, dyrektor Domu Opieki Społecznej w Kiełczewicach Maryjskich, Prezes Strzyżewickiego Towarzystwa Regionalnego, członkinie Kiełczewickiego Klubu Seniora. Nie zabrakło również byłych dyrektorów i pracowników naszej szkoły. Ważnym momentem było odczytanie przez Wiceprzewodniczącą Rady Gminy Józefę Kowalczyk uchwały Rady Gminy Strzyżewice z dnia 2 lipca r. ws. nadania imienia Publicznej Szkole Podstawowej w Kiełczewicach Górnych. Nadszedł moment pożegnania starego sztandaru, który służył nam przez prawie 90 lat. Zastąpił go nowy, któremu uroczyście zostały przekazane moce poprzedniego. Fundatorzy oraz osoby zasłużone dla społeczności szkolnej wbijali w nowy drzewiec pamiątkowe gwoździe. Po oficjalnej części uroczystości przyszedł czas na artystyczne występy przygotowane przez uczniów szkoły, na które złożyły się: inscenizacja legendy o Czechu, Lechu i Rusie, wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych oraz koncert w wykonaniu Młodzieżowej Orkiestry Dętej. 55

56 NADANIE IMIENIA PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ KIEŁCZEWICACH GÓRNYCH Zaproszeni goście mieli okazję obejrzeć wystawy poświęcone 100. rocznicy Odzyskania Niepodległości, okolicznościową gazetkę poświęconą historii szkoły i jej osiągnięciom, przyjrzeć się gazetkom ściennym nawiązującym tematycznie do Patrona oraz pracom plastycznym uczniów. Zainteresowanie wzbudziły również otrzymane od prawie 50 szkół z terenu Polski noszących imię Orła Białego, listy gratulacyjne oraz życzenia z okazji naszej uroczystości. Dyrektor, Rada Pedagogiczna, Rada Rodziców oraz cała Społeczność Szkolna składają serdeczne podziękowania wszystkim Gościom, Przyjaciołom i Darczyńcom Szkoły oraz Mieszkańcom za uświetnienie naszej uroczystości swoją obecnością. Zaszczytem było gościć Państwa w naszej placówce. Dziękujemy również za wszystkie ciepłe słowa, życzenia i gratulacje skierowane pod naszym adresem oraz za wszelką pomoc w przygotowaniu uroczystości. 56

57 NADANIE IMIENIA PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ KIEŁCZEWICACH GÓRNYCH 57

58 NADANIE IMIENIA PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ KIEŁCZEWICACH GÓRNYCH 58

59 NADANIE IMIENIA PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ KIEŁCZEWICACH GÓRNYCH 59

60 2.4 Nadanie imienia Szkole Podstawowej w Kalinówce Opracowanie: Małgorzata Guellard, Dyrektor Szkoły Podstawowej im.100-lecia Niepodległości Polski w Kalinówce I. Cel procedury Celem niniejszej procedury jest określenie zasad nadania imienia Szkole Podstawowej w Kalinówce. II. Podstawa prawna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli ( Dz. U. z 2017 r., poz. 649) III. Założenia procedury Niniejsza procedura została opracowana przez Zespół koordynujący działania zmierzające do wyboru patrona i podlega zaopiniowaniu przez Radę Pedagogiczną, Radę Rodziców i Samorząd Uczniowski. Poprzez nadanie imienia szkoła: - zyskuje własną tożsamość wyróżniającą ją spośród innych szkół; - buduje własny system wychowania w oparciu o autorytet patrona i wartości, które reprezentował swoim życiem i działalnością; - promuje postać patrona, wartości ogólnoludzkie; - pozyskuje do współpracy osoby i instytucje związane z patronem; - tworzy własny ceremoniał. 60

61 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE IV. Plan pracy 61

62 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE REGULAMIN WYBORU PATRONA SZKOŁY Poprzez nadanie imienia szkoła: - uzyskuje swoistą indywidualną tożsamość wyróżniającą ją spośród innych szkół, - promuje osobę patrona, jego postawę życiową i dokonania, - pozyskuje do współpracy instytucje i osoby związane z patronem, - może oprzeć swoje działania wychowawcze na wartościach reprezentowanych przez patrona, - wzbogaca swoją obrzędowość związaną z patronem, - nawiązuje współpracę ze szkołami o tym samym imieniu. ZASADY WYBORU Imię szkoły powinno nawiązywać do historii lub współczesności Polski, społeczności lokalnej, osiągnięć, ważnych kart z dziejów narodu. Kandydatem na patrona nie może być osoba, której imię nosi inna szkoła w gminie Głusk. W wyborach bierze udział cała społeczność lokalna (uczniowie, rodzice, nauczyciele, mieszkańcy obwodu szkolnego). Terminy realizacji poszczególnych etapów wyboru patrona znajdują się w Planie Pracy nad nadaniem imienia. Dyrektor wraz z zespołem koordynującym wyznacza osoby odpowiedzialne za realizację zadań szczegółowych. WYBORY KANDYDATA Uprawnionymi do zgłaszania kandydatów są: - Samorząd Uczniowski - Rada Rodziców - Rada Pedagogiczna Każdy organ może zgłosić maksymalnie dwóch kandydatów. Zgłoszenie powinno zawierać: imię i nazwisko lub nazwę kandydata na patrona z krótkim uzasadnieniem wyboru. Zgłoszenia, podpisane przez osoby uprawnione, należy złożyć u Dyrektora Szkoły w terminie określonym w Planie Pracy. Dyrektor i zespół koordynujący przygotuje alfabetyczną listę zgłoszonych kandydatur, którą opublikuje na tablicy ogłoszeń i stronie internetowej szkoły. WYBORY PATRONA Wybory patrona szkoły odbędą się w dniach 9-13 kwietnia 2018 r. Do głosowania uprawnieni są: nauczyciele, pracownicy szkoły, uczniowie, rodzice, absolwenci, mieszkańcy. Wybory przeprowadzi komisja powołana przez Dyrektora Szkoły. 62

63 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE Wybory przebiegają w sposób tajny, głos należy oddać osobiście. Głosujący otrzymują karty do głosowania, odbiór karty potwierdzają własnoręcznym podpisem. Głosować należy na jedną kandydaturę poprzez postawienie znaku X przy wybranym kandydacie. Komisja po zakończeniu głosowania dokonuje podliczenia głosów. Wyniki głosowania zostaną podane na stronie internetowej szkoły i na tablicy informacyjnej. W przypadku, gdy dwóch lub więcej kandydatów uzyska jednakową największą liczbę głosów, kandydata wyłania komisja składająca się z przedstawicieli (po dwóch członków organów zgłaszających) oraz dyrektora szkoły. Posiedzenie w/w komisji powinno odbyć się w terminie 14 dni od dnia przeprowadzonych wyborów. Zatwierdzenie kandydata na patrona nastąpi na wspólnym zebraniu Rady Pedagogicznej, Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego. Po zatwierdzeniu kandydata zostanie złożony wniosek o nadanie imienia Szkole Podstawowej w Kalinówce do organu prowadzącego szkołę. Scenariusz uroczystości nadania imienia i wręczenia sztandaru Szkole Podstawowej w Kalinówce 14 października 2018 r. Planowany przebieg: uroczysta msza św. z poświęceniem sztandaru w Kościele Parafialnym Matki Boskiej Częstochowskiej w Kazimierzówce z oprawą muzyczną Orkiestry Dętej Gminy Głusk i Młodzieżowej Orkiestry Dętej Henryczki z Bychawy rozpoczęcie uroczystości na terenie Szkoły Podstawowej w Kalinówce. 63

64 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE Uroczysta msza św. z poświęceniem sztandaru w Kościele Parafialnym Matki Boskiej Częstochowskiej w Kazimierzówce. Przewodniczący Rady Rodziców Czcigodny Księże Proboszczu w imieniu Dyrekcji, Rady Pedagogicznej, Uczniów i Rodziców prosimy o poświęcenie i pobłogosławienie sztandaru. Prosimy również o modlitwę, aby nasi uczniowie nasze dzieci, w swoim życiu czcili wartości, jakimi dla każdego Polaka są BÓG, HONOR, OJCZYZNA. My, nauczyciele i Rodzice będziemy starali się wywiązywać z obowiązku jaki na nas spoczywa - aby nasze dzieci szły drogą prawdy, miłości i sprawiedliwości. UROCZYSTOŚĆ W SZKOLE PROWADZĄCY Dzień dobry! PROWADZĄCY Dzień 14 października 2018 r. zapisze się w historii naszej szkoły, jako jeden z najważniejszych. Właśnie dzisiaj nastąpi oficjalne otwarcie budynku nowej szkoły, nadanie szkole imienia 100-lecia Niepodległości Polski i prezentacja nowego sztandaru naszej szkoły. Dlatego też jest nam niezmiernie miło, że w tej historycznej uroczystości biorą również udział poczty sztandarowe szkół sąsiadujących: Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Mętowie, Szkoły Podstawowej im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Wilczopolu - Kolonii, Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Prawiednikach. PROWADZĄCY Proszę wszystkich o powstanie Baczność! Poczty sztandarowe szkół- sztandary wprowadzić! Do hymnu państwowego! Po hymnie! Spocznij! Zapraszam Wójta Gminy Głusk p. Jacka Anasiewicza i Dyrektora Szkoły Podstawowej w Kalinówce p. Małgorzatę Guellard do powitania gości (lista w załączniku) PROWADZĄCY O zabranie głosu proszę dyrektora szkoły p. Małgorzatę Guellard Pani Dyrektor przedstawia patrona szkoły, dorobek szkoły. Przemówienie Pana Wójta. 64

65 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE PROWADZĄCY Zarówno w życiu pojedynczych osób, jak i różnych społeczności bywają takie chwile, które na długo pozostają w sercach. Taka chwila staje się dziś naszym udziałem. Teraz nastąpi uroczysty moment nadania imienia naszej szkole. Prosimy p. dyrektor Małgorzatę Guellard o odczytanie Uchwały Rady Gminy o nadaniu Szkole Podstawowej w Kalinówce imienia lecia Niepodległości Polski. PROWADZĄCY Teraz odbędzie się prezentacja sztandaru (krótka prezentacja sztandaru) Do prezentacji sztandaru! (poczet sztandarowy prezentuje sztandar) PROWADZĄCY czyta Sztandar szkoły ma kształt kwadratu. Rewers jest koloru czerwonego. Na tym tle umieszczone jest godło państwowe orzeł srebrno złoty z głową ozdobioną złotą koroną zwróconą w prawo. Rozpostarte skrzydła symbolizują dążenie do najwyższego lotu, gotowość do pokonywania przeszkód i trudności. Awers jest w kolorze białym, jak kolor nadziei i wolności. W środkowej części umieszczony jest biało - czerwony kontur mapy Polski. Centralną część stanowi napis lecie Niepodległości Polski. W górnej części awersu znajduje się nazwa szkoły Szkoła Podstawowa w Kalinówce, a w dolnej imię szkoły Niepodległości Polski. Sztandar ma wymiary 100cm na 100cm, obszyty jest złotymi frędzlami, drzewiec zakończony jest okuciem z metalowym orłem. Sztandar dla społeczności szkolnej jest symbolem Polski Narodu, symbolem Małej Ojczyzny, jaką jest szkoła i jej najbliższe otoczenie. Pamiętając o jego wymowie należy okazywać mu cześć i godnie mu służyć. DYREKTOR Dziękujemy w imieniu całej społeczności szkolnej Szkoły Podstawowej w Kalinówce. PROWADZĄCY: Po prezentacji sztandaru! Szanowni Państwo! Wyrazem szacunku i uznania dla honorowych gości są pamiątkowe gwoździe umieszczone na drzewcu sztandaru. Przejdźmy teraz do symbolicznego ich umocowania. 65

66 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE PROWADZĄCY: Prosimy naszych znakomitych gości, honorowych patronów nadania imienia szkole. 1. Zapraszam p. Jacka Anasiewicza Wójta Gminy Głusk 2. Ks. Józefa Swatowskiego Proboszcza Parafii w Kazimierzówce 3. Proszę Krzysztofa Hetmana Posła do Parlamentu Europejskiego 4. Proszę Lecha SprawkęPosła na Sejm RP 5. Serdecznie zapraszam Genowefę Tokarską Posła na Sejm RP 6. Jana Łopatę Posłał na Sejm RP 7. Sławomira Sosnowskiego Marszałka Województwa Lubelskiego 8. Przemysława Czarnka Wojewodę Lubelskiego 9. Teresę Misiuk Lubelskiego Kuratora Oświaty 10. Annę JolantęAugustyniak Sekretarza Urzędu Marszałkowskiego 11. Henryka Dudziaka Radnego Sejmiku Województwa 12. Pawła Pikulę Starostę Powiatu Lubelskiego 13. Janusza Rózyckiego Prezesa okręgu lubelskiego ZNP 14. Henryka Smolarza Dyrektora Regionalnego Biura Energii 15. Marka Gromaszka Dyrektor ds. Handlowych Firmy Budimex 16. Panią Urszulę Paździor Radna Powiatu Lubelskiego 17. Annę GrzywaczewskąRadną Powiatu Lubelskiego 18. Małgorzatę Samborską dyrektor Banku Spółdzielczego w Piaskach 19. Jacka Smagałę Przewodniczącego Rady Gminy Głusk 20. W imieniu Rodziców aktu dokona Sławomir Cichocki Przewodniczący Rady Rodziców 21. W imieniu Uczniów i nauczycieli aktu dokona p. Małgorzata Guellard Dyrektor Szkoły Podstawowej w Kalinówce - serdecznie Państwu dziękujemy PROWADZĄCY W obecności szanownych gości i społeczności Szkoły Podstawowej uczniowie złożą ślubowanie na otrzymany sztandar. Proszę o wystąpienie przedstawicieli uczniów do ślubowania (uczniowie podchodzą, stają bokiem do publiczności, wzrok skierowany w stronę sztandaru, palce prawej ręki wyciągnięte w stronę sztandaru - 6 dziewcząt i 6 chłopców - po jednej osobie z klasy) Baczność! Do ślubowania! (sztandar pochylony do przodu, tekst czyta uczeń) My Uczniowie Szkoły Podstawowej im lecia Niepodległości Polski w Kalinówce, w obecności naszych rodziców, nauczycieli i zaproszonych gości Naszej Ojczyźnie Rzeczypospolitej Polskiej i Tobie Szkoło uroczyście ślubujemy: 66

67 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE Uczciwą nauką i pracą służyć prawdzie, sprawiedliwości i pokojowi ŚLUBUJEMY Wyrabiać w sobie silną wolę i koleżeństwo, uczynność, odwagę i prawdomówność ŚLUBUJEMY Strzec honoru i dobrego imienia naszej szkoły ŚLUBUJEMY Z młodzieńczym zapałem i wiarą wytrwania pod tym sztandarem jednoczyć wysiłki dla dobra szkoły, miasta i Ojczyzny ŚLUBUJEMY PROWADZĄCY Po ślubowaniu delegacje klas wstąp! - Wyprowadzenie sztandarów Poczty sztandarowe szkół Po uroczystości nadania imienia WYPROWADZIĆ! SPOCZNIJ PROWADZĄCY Proszę panią Dyrektor Małgorzatę Guellard o wręczenie nagród dyrektora szkoły dla nauczycieli i pracowników szkoły Wręczenie nagród Wójta Gminy Głusk Dziękujemy! PROWADZĄCY Wręczenie statuetek Przyjaciel Szkoły przez sekretarza Stowarzyszenia Nasza Szkoła i przewodniczącego Rady Rodziców PROWADZĄCY Proszę o zabranie głosu dyr. szkoły p. Małgorzatę Guellard Podziękowanie nauczycielom za uroczystość Słowo podziękowania dla gości Państwo Posłowie, Pani Kurator, Panie Wójcie, Księże Proboszczu, Dostojni Goście W imieniu własnym i całej społeczności Szkoły Podstawowej w Kalinówce pragnę serdecznie podziękować za to, że w tak szczególnym dla nas dniu byliście razem z Nami. - Panie Wójcie dziękujemy za wspieranie nas w podejmowanych działaniach. - Księże Kanoniku dziękujemy za poświęcenie sztandaru i modlitwę intencyjną. Serdecznie dziękuję Rodzicom za pomoc w organizacji uroczystości. Wszystkim Gościom, Przyjaciołom Szkoły dziękuję za serdeczne słowa i życzenia. Drodzy Nauczyciele, Pracownicy Szkoły Moi Najbliżsi Wam dziękuję za wszystko co za Nami. Jesteście siłą i wartością naszej szkoły. Dziękuję za ogromne zaangażowanie, wkład pracy, zrozumienie i profesjonalne przygotowanie dzisiejszej uroczystości. Tylko ja, tylko my wiemy jak wiele sobie zawdzięczamy. 67

68 NADANIE IMIENIA SZKOLE PODSTAWOWEJ W KALINÓWCE Kochani Uczniowie Wam dziękuję najcieplej jak potrafię. Udowodniliście wielokrotnie nauką, zachowaniem, że w pełni zasługujecie na Sztandar i imię 100-lecia Niepodległości Polski. Jestem jesteśmy z Was bardzo dumni. Bez Was ta uroczystość nie miałaby sensu. Nasza Szkoła to placówka ucząca szacunku dla tradycji, umiłowania Ojczyzny, wychowująca w duchu tolerancji i otwartości. Bardzo dziękuję PROWADZĄCY Czy ktoś z Państwa chciałby zabrać głos? Dziękujemy gościom za zabranie głosu! PROWADZĄCY Zapraszamy Państwa do obejrzenia części artystycznej przygotowanej przez uczniów i nauczycieli naszej szkoły Życzymy miłego odbioru i niezapomnianych wrażeń. PROWADZĄCY Nasza uroczystość dobiega już końca. W imieniu całej społeczności szkolnej pragnę jak najserdeczniej podziękować Państwu za uświetnienie tej historycznej uroczystości swoją obecnością. Świadomość tego, że tak wiele osób i instytucji nas wspiera, słowami, życzliwą aprobatą dla naszych działań jest dla nas inspiracją i bodźcem do jeszcze lepszej i skuteczniejszej pracy. Dziękujemy. DYREKTOR Zapraszamy Państwa na otwarcie nowego budynku szkoły oraz odsłonięcie i poświęcenie pamiątkowej tablicy a także do obejrzenia dorobku szkoły. Księdza Proboszcz Józefa Swatowskiego prosimy o poświęcenie budynku szkoły, tablicy pamiątkowej i krzyży, które odbędzie się na parterze nowego budynku szkoły. Po uroczystościach serdecznie zapraszam Państwa na spotkanie na II piętrze szkoły spotkanie z nauczycielami i pracownikami szkoły. 68

69 2.5 Nauczyciel z pasją teatralną- ewaluacja I etapu Opracowanie: Jolanta Zabielska, nauczyciel języka polskiego, opiekun koła teatralnego EFEKTY DZIAŁANIA PROJEKTU NAUCZYCIEL (I UCZEŃ) Z PASJĄ TEATRALNĄ I ETAP ROK SZKOLNY 2017/2018 I. Realizacja głównych celów. Z pełnym przekonaniem należy stwierdzić, że główne cele działania nowatorskiego NAUCZYCIEL (I UCZEŃ) Z PASJĄ TEATRALNĄ były w roku szkolnym 2017/2018, czyli w pierwszym roku wdrażania, w pełni realizowane. W przygotowanych ośmiu warsztatach wzięło udział łącznie 56 nauczycieli. Wszystkie formy warsztatowe służyły takim celom jak: budzenie pasji teatralnej wśród nauczycieli, inspirowanie ich do szkolnych działań teatralnych, umożliwianie pedagogom czynnego udziału w kulturze, a przez to rozwijanie wrażliwości na sztukę. Ważnym celem było także przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu oraz aktywna pomoc nauczycielom w ustawicznym rozwoju osobistym. II. Zadania do realizacji. W założeniach przedsięwzięcia przyjęto następujące zadania do realizacji: 1. Zachęcanie i umożliwianie nauczycielom udziału w kulturze wysokiej, rozbudzanie zainteresowania teatrem. Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu poprzez rozwijanie wrażliwości na sztukę, kształtowanie gustu estetycznego. 2. Skuteczne inspirowanie do własnych działań teatralnych z dziećmi i młodzieżą poprzez aktywny udział w ofercie kulturalnej miasta i regionu. 3. Organizowanie dla nauczycieli udziału w spektaklach teatralnych inspirowanych różnymi źródłami. 4. Pomoc w poznawaniu specyfiki działań profesjonalnych zespołów teatralnych, rozmaitych sposobów scenicznego wyrazu. 5. Wspieranie nauczycieli w budowaniu i wzbogacaniu warsztatu teatralnego poprzez oglądanie profesjonalnej gry aktorskiej, scenografii, kostiumów, ruchu scenicznego, rekwizytów. Pomoc w systematycznym zapoznawaniu się z zawodowym warsztatem teatralnym. 6. Udział w dyskusji z twórcami spektakli reżyserami, aktorami, dramaturgami, scenografami na temat przedstawień, poruszanej tematyki, aksjologii, konwencji stosowanych w przedstawieniach. 7. Wzbogacanie wiedzy o literaturze najnowszej. Spotkania z pisarzami i innym ludźmi kultury. 8. Udział w dyskusjach. 9. Poznawanie różnych punktów widzenia, różnych sposobów definiowania zjawisk. Wyrabianie sobie własnej opinii na wybrane tematy. 10. Popularyzowanie czytelnictwa wśród nauczycieli, aby mogli być propagatorami czytelnictwa wśród uczniów. 11. Rozwijanie zainteresowań różnymi dziedzinami kultury. Organizowanie udziału w koncertach i innych wydarzeniach tzw. kultury wysokiej. 69

70 NAUCZYCIEL Z PASJĄ TEATRALNĄ - EWALUACJA I ETAPU III. Formy realizacji. W roku szkolnym 2017/2018 projekt NAUCZYCIEL (I UCZEŃ) Z PASJĄ TEATRALNĄ realizowany był poprzez następujące formy warsztatowe: 70

71 NAUCZYCIEL Z PASJĄ TEATRALNĄ - EWALUACJA I ETAPU 71