DAWID RICARDO Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, 1817

Transkrypt

1 DAWID RICARDO Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, 1817 Samouk Niezwykły dar do interesów Talent zdobywania bogactwa nie budzi wielkiego uznania. Nic jednak bardziej nie świadczy, być moŝe, o jego uzdolnieniach niŝ powodzenie w interesach. Jego pełna znajomość wszystkich ich powikłań, jego niezwykła swoboda w operowaniu liczbami i szybkość przeprowadzania obliczeń, umiejętność przeprowadzenia bez widocznego wysiłku olbrzymich transakcji, opanowanie i zdrowy sąd umoŝliwiły mu znaczne wyprzedzenie wszystkich innych uczestników gry. (opinia brata Dawida Ricardo). Udział w Izbie Gmin problem ceł zboŝowych

2 Wysoka cena złota,1810

3 Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, 1817

4 Przedmiot ekonomii Określenie zasad rządzących podziałem dochodu między właścicieli ziemskich, właścicieli kapitału i pracowników jest zasadniczym celem ekonomii. Wynikało to z przeświadczenia, Ŝe zmiany w podziale dochodów decydują o stopie akumulacji kapitału, a w konsekwencji o wzroście gospodarczym.

5 Krytyka teorii wartości Smitha Wartość uŝytkowa a wymienna Praca zawsze leŝy u podstaw wartości Określania wartości przez dochody czynników produkcji to przykład błędnego koła rozumowania

6 Dwie przyczyny wartości Względna ilość pracy niezbędna do wytworzenia towaru Rzadkość dobra

7 Problemy z teorią wartości opartą na pracy Miara ilości pracy Rola kapitału Rola ziemi

8 Czy teoria Ricarda jest w 93% oparta na pracy? Czasami myślę, Ŝe gdyby mi przyszło napisać ponownie rozdział o wartości zawarty w mojej ksiąŝce, powinienem stwierdzić, Ŝe względną wartość towarów reguluje nie jeden, lecz dwa czynniki: relatywna ilość pracy niezbędna do wytworzenia towarów oraz stopa zysku za okres, w którym kapitał był uśpiony, zanim towary dostarczone zostały na rynek.

9 Teoria podziału Produkt krańcowy R Zysk Ziemia stałym czynnikiem produkcji Praca i kapitał czynnikiem zmiennym Prawo malejących przychodów Płace 0 Praca i kapitał

10 TEORIA RENTY GRUNTOWEJ Zał: 1). Trzy klasy w rolnictwie 2). Prawo malejących przychodów z ziemi 3). Wzrost popytu na produkty rolne powoduje zwiększanie produkcji metodą intensywną (zwiększanie nakładów na grunty juŝ uprawiane) i metodą ekstensywną (branie pod uprawę mniej urodzajnych gruntów). 4). Nakład pracy i kapitału traktujemy łącznie; w podanym przykładzie wzrost popytu na Ŝywność prowadzi do uprawy gruntów I, II i III klasy, przy czym na gruntach I klasy lokuje się 3 porcje kapitału i pracy II klasy 2 porcje III klasy 1 porcję 1 porcja kapitału i pracy ma wartość 2400 zł

11 Produkt całkowity i krańcowy w jedn. naturalnych (w q) Ilość porcji Całkowity produkt Krańcowy produkt kapitału na gruntach klasy na gruntach klasy i pracy I II III I II III Cena produktów rolnych kształtuje się na poziomie najwyŝszych kosztów produkcji czyli nakładów pracy i kapitału na gruntach najgorszych. ( 2400 zł : 80 q = 30 zł/q ). Na gruntach lepszych powstaje nadwyŝka ponad produkt krańcowy, która stanowi źródło renty gruntowej.

12 Renta wynosi: na gruntach I klasy 30 q, wartościowo 900 zł na gruntach II klasy 10 q, wartościowo 300 zł Z powyŝszego rozumowania wynika, Ŝe renta gruntowa jest określona przez cenę i popyt. Wysoka cena zboŝa dowodził Ricardo nie jest wynikiem wysokiej renty, to wysokie renty są wynikiem wysokich cen. W miarę wzrostu popytu rosną ceny, brane są pod uprawę gorsze grunty, w efekcie maleje produkt krańcowy, rosną krańcowe koszty.

13 Płaca Płaca rynkowa zaleŝy od popytu i podaŝy pracy Tendencja do zrównania płacy rynkowej i naturalnej Płacę naturalną określają koszty utrzymania robotnika i jego rodziny

14 Płaca nie jest stała ani realnie ani nominalnie. Znaczenie zwyczajów i warunków przyrodniczych. Płace wzrosną, jeŝeli liczba ludności rośnie wolniej niŝ zasób kapitałów Płace i zyski to dochody przeciwstawne

15 Teoria stagnacji sekularnej Akumulacja wzrost popytu na Ŝywność uprawa gorszych gruntów wzrost cen Ŝywności wzrost płac nominalnych spadek zysków spadek akumulacji

16 Teoria podziału - ujęcie dynamiczne Produkt krańcowy Ziemia stałym czynnikiem produkcji Praca i kapitał czynnikiem zmiennym Prawo malejących przychodów 0 Praca i kapitał

17 Sytuacja wyjściowa: Nakład kapitału i pracy - OC Produkt krańcowy OD Produkt całkowity AECO dzieli się na rentę - AED, płacę FGOC i zysk - DEGF. Udział w dochodzie zmiennych czynników produkcji ( pracy i kapitału ) określony jest przez produkt krańcowy. Ziemia jako stały czynnik produkcji otrzymuje dochód równy nadwyŝce ponad produkt krańcowy. Płaca i zysk są dochodami przeciwstawnymi.

18 Malthus i problem przeludnienia

19

20 Obawa przed przeludnieniem i krytyka ustaw o ubogich Prawo ludnościowe Malthusa 1, 2, 4, 8, 16, 32, , 2, 3, 4, 5, 6, 7 Stanowisko Ricarda: Ustawy socjalne nie usuną zła społecznego. U podstaw przeludnienia i niskich płac jest zbyt duŝy przyrost naturalny, niedostateczna akumulacja kapitału i mechanizacja Pomoc socjalny nie likwiduje tych przyczyn, je lecz utrwala.

21

22 Robert William Fogel Ur. w Nowym Jorku w 1926 Nagrodę Nobla otrzymał w 1993r. za nowatorskie badania w dziedzinie historii gospodarczej (zastosowanie teorii ekonomicznej i metod ilościowych do wyjaśnienia zmiany ekonomicznej i instytucjonalnej). The Escape from Hunger and Premature Death, , Cambridge University Press 2004 The Fourth Great Awakening and Future of Egalitarianism, The University of Chicago Press 2000.

23 Liczba ludności na świecie r. Ok. 300 mln mln mln mld ,2 mld

24 Sekularne zmiany w wykorzystaniu czasu. Struktura doby ( w godzinach) przeciętnego męŝczyzny głównego Ŝywiciela rodziny w USA Rodzaj aktywności Sen Posiłki i zabiegi higieniczne Praca w domu Dojazdy do pracy Praca 8,5 4,7 3,8 Choroby 0,7 0,5 0,5 Czas wolny 1,8 5,8 7,2 Źródło: R. Fogel, The Escape from Hunger and Premature Death, , Cambridge 2004

25 Godziny pracy i PKB ( w $ z 1990) na 1 mieszkańca Rok W. Brytania USA Japonia Godziny pracy PKB na 1 mieszk. Godziny pracy PKB na 1 mieszk. Godziny pracy PKB na 1 mieszk , , , , , , , , , , , , , , , , , ,54 Źródło: Maddison

26 Zmiany czasu pracy i czasu wolnego (R.W. Fogel, s. ) ? Roczny czas pracy w godzinach Tygodniowy czas pracy (w godz.) Ilość dni urlopu w roku Ilość dni choroby w roku ,

27 Struktura konsumpcji gospodarstwa domowego (w dolarach bieŝących i %) $ % $ % śywność Ubranie Mieszkanie Zdrowie 12 1, Edukacja Inne Nie uwzględniono wydatków na emerytury i bezpieczeństwo socjalne Kolumny % nie sumują się do 100 z powodu zaokrągleń

28 Struktura konsumpcji z uwzględnieniem czasu wolnego Źródło: Fogel 2000 i $ % $ % śywność , ,8 Ubranie , ,6 Mieszkanie , ,5 Zdrowie 12 1, ,9 Edukacja 8 0, ,6 Inne 48 5, ,1 Czas wolny , ,5 Wartość czasu wolnego oceniono na podstawie dochodu, z którego rezygnowali ludzie korzystający z czasu wolnego

29 Zmniejszenie nierówności społecznych Gini w XX wieku - W. Brytania RóŜnica długości Ŝycia* RóŜnica wzrostu** XIX w. Bezdomność Obec nie*** 0,65 0,55 0,35 17 lat 4 lata 5 cali 1 cal 10-0,4% 20% *RóŜnica między długością Ŝycia elit a przeciętną długością Ŝycia w całym społeczeństwie brytyjskim **RóŜnica między średnim wzrostem męŝczyzny z wyŝszych klas a wzrostem robotnika brytyjskiego ***USA

30 Teoria ewolucji Współdziałanie ekonomii i biomedycyny - synergiczne W ciągu ostatnich 300 lat człowiek uzyskał bezprecedensowy stopień kontroli nad swoim środowiskiem homo sapiens oddalił się nie tylko od innych gatunków, ale takŝe od wszystkich poprzednich Zwiększenie jego średniej masy ciała o 50%, wydłuŝenie czasu Ŝycia od 1800 r. o więcej niŝ 100% i ogromne udoskonalenie zdrowia i Synergizm między rozwojem technologicznym a fizjologicznym doskonaleniem człowieka.

31 Ewolucja techno-fizjologiczna UŜywam terminu ewolucja techno-fizjologiczna w odniesieniu do zmian ludzkiej fizjologii wywołanych w pierwszym rzędzie czynnikami środowiskowymi. Czynniki środowiskowe obejmują te czynniki, które wpływają na fizjologiczne i biochemiczne warunki macicy, w której rozwija się embrion i płód. Takie czynniki mogą działać jednocześnie z rozwojem płodu, albo mogą wystąpić przed poczęciem w Ŝyciu matki, bądź jej przodków ze strony matki (Fogel 2004, s. 129).

32 Struktura konsumpcji we Francji w końcu XVIII w. (wartość średnia kcal) Decyle Dzienna konsumpcja kcal Narastająco w %

33 III-I w. p.n.e. Średnia długość Ŝycia źródła: Fogel, Maddison W.Bryt Francja USA Egipt India Chiny Japonia Świat 30 66

34 Średni wzrost męŝczyzn od 1750 do 1975 Okres Wielka Brytania Norwegia Szwecja Francja Dania Węgry ,9 163,9 168,1 169, ,9 166, ,7 167, ,7 164,3 165,4 166, , ,2 166,8 166, ,3 168,6 169,5 165,6 165, ,3 177,6 174, ,9

35 Obfitość Ŝywności na świecie Produkcja Ŝywności per capita indeks cen

36 Ustawodawstwo socjalne Ograniczając stopniowo zakres działania ustaw o ubogich, wpajając w ubogich przeświadczenie o znaczeniu niezaleŝności, pouczając ich, Ŝe nie powinni liczyć na stałą ani dorywczą dobroczynność, lecz utrzymywać się z własnej pracy ( ), zbliŝamy się stopniowo do zdrowszego i bardziej racjonalnego stanu rzeczy.

37 Ustawodawstwo socjalne Prawo ciąŝenia nie jest tak pewne jak to, Ŝe podobne ustawy zmierzają do przekształcenia bogactwa i siły w nędzę i słabość, Ŝe zniechęcają do kaŝdego wysiłku prócz tego, który zapewnia samą tylko moŝność utrzymania się przy Ŝyciu, Ŝe pozbawiają znaczenia wyŝszość umysłową, ze nieustannie zaprzątają umysł sprawą zaspokojenia potrzeb cielesnych i Ŝe doprowadzą wszystkie klasy do powszechnego ubóstwa. (Ricardo, Zasady)

38 Prawo rynków Say a Produkcja sama stwarza rynki zbytu. W ujęciu makroekonomicznym podaŝ i popyt są równe

39 Argumenty Ricarda za prawem Saya: Produkty nabywa się za produkty, Potrzeby są nieograniczone, W procesie produkcji powstają dochody równe wartości produkcji, Nikt nie produkuje bez zamiaru konsumowania lub sprzedania i nikt nigdy nie sprzedaje bez zamiaru nabycia innych dóbr na cele konsumpcyjne bądź produkcyjne.

40 Wnioski: Popyt nie stanowi ograniczenia produkcji i wzrostu NiemoŜliwe są ogólne kryzysy nadprodukcji Czynniki podaŝowe decydują o wzroście

41 Teoria handlu zagranicznego I. Przewaga bezwzględna: Anglia ma bezwlędnie taniej produkuje wełnę, a Portugalia wino. Koszty prod. w godz. Koszty alternatywne wino wełna wino wełna Anglia j. wełny 1 j. wina Portugalia /3 j. wełny 3 j. wina Produkcja dodatkowej jednostki wina w Anglii moŝliwa jest kosztem zmniejszenia produkcji wełny o jednostkę. Oznacza to, Ŝe kosztem alternatywnym jednostko wina w Anglii jest jednostak wina.

42 Przewaga bezwzględna wielkość produkcji w warunkach samowystarczalności i wymiany międzynarodowej Autarkia Wymiana międzynarodowa Wino Wełna Wino Wełna Anglia (270) Portugalia (180) Razem Specjalizacja umoŝliwia zwiększenie produkcji. Warunki podziału korzyści z niej płynących jest zachowanie odpowiednich relacji wymiennych. 1 j. wina < cena 1 j. wełny < 3 j. wina 1/3 j. wełny < cena 1 j. wina, 1 j. wełny

43 Przewaga komparatywna Zał: Przewagę bezwzględna w obu dziedzinach ma Portugalia, ale Anglia względnie taniej produkuje wełnę. Oznacza to, Ŝe Anglia ma przewagę komparatywną w produkcji wełny, Portugalia w produkcji wina. Koszty produkcji Koszty alternatywne Wino Wełna Wino Wełna Anglia j. wełny ½ j. wina Portugalia ,5 j. wełny 2/3 j. wina ½ j. wina < cena 1 j. wełny < 2/3 j. wina 1,5 j. wełny < cena 1j. wina < 2 j.wełny

44 Wielkość produkcji w warunkach autarkii i międzynarodowego podziału pracy ZaŁ: Anglia dysponuje 270 jednostkami pracy, a Portugalia 180 Autarkia Podział pracy Wino Wełna Wino Wełna Anglia Portugalia Razem Aby korzyści płynące ze specjalizacji były podzielone Między obie strony ceny muszą spełniać warunek: powrót

45 Problemy z wolnym handlem I. ZałoŜenia teorii kosztów komparatywnych Nie występują koszty transportu Nie występują efekty skali produkcji Towary są identyczne Czynniki produkcji są doskonale mobilne Brak ograniczeń handlu II. Koszty zmiany struktury produkcji, krótkookresowy interes III. UzaleŜnienie od zagranicy IV. Ścisłe przestrzeganie podziału pracy prowadziłoby do podziału na kraje rolnicze i przemysłowe

46