Rewolucja marginalistyczna

Transkrypt

1 Rewolucja marginalistyczna Lata 70. XIX wieku Odrzucenie ekonomii klasycznej, ale zachowanie pewnej ciągłości Pomost do ekonomii neoklasycznej Rewolucja marginalistyczna, a nie marginalna Główna innowacja techniczna wprowadzenie nowych teorii wartości wymiennej cen czynników produkcji funkcjonalnego podziału dochodu

2 Rewolucja marginalistyczna Dwie fazy rozwoju: 1. Lata 70. XIX w. wprowadzenie nowej teorii wartości wymiennej 2. Lata 90. skonstruowanie nowych teorii produkcji; cen czynników produkcji i podziału Twórcy rewolucji marginalistycznej: 1. WILLIAM STANLEY JEVONS ( ) - TEORIA EKONOMII POLITYCZNEJ CARL MENGER ( ) ZASADY EKONOMII LEON WALRAS ( ) ELEMENTY CZYSTEJ EKONOMII

3 Sedno rewolucji marginalistycznej Wprowadzenie rozróżnienia między całkowitą (TU) a krańcową (MU) użytecznością MU przyrost całkowitej użyteczności wywołany wzrostem konsumpcji dobra o jednostkę Wprowadzenie nowej teorii wartości wymiennej (cen) opartej na pojęciu użyteczności krańcowej (marginalnej) MU -stąd nazwa rewolucji i szkoły Na razie abstrahujemy od różnic w poglądach marginalistów (Jevons, Menger, Walras)

4 Ekonomia marginalistyczna a ekonomia klasyczna Większe skupienie się na wyjaśnieniu roli konsumentów i firm w procesach gospodarczych Przedmiot ekonomii: problemy dynamiczne (ekonomia klasyczna) a problemy statyczne (marginalizm) Np. alokacja czynników wytwórczych (L, K, ziemia) w danym momencie Wzrost roli popytu w analizie rynków (krytyka klasycznej teorii wartości wymiennej) Wzrost roli matematyki (rachunek różniczkowy) rozwiązywanie zadań maksymalizacyjnych

5 Teoria wartości marginalistów Oparcie się na postulacie prawie malejącej MU - w miarę wzrostu konsumpcji dobra, MU z jego konsumpcji maleje (Hermann Gossen w latach 50. XIX w). Teoria wartości marginalistów relatywne ceny towarów zależą od relatywnej MU: p 1 /p 2 zależą od MU 1 /MU 2 Jevons: Cost of production determines supply; Supply determines final degree of utility; Final degree of utility determines value. Walras: ceny zależą od MUs w modelu wymiany (bez produkcji) Wyjaśnia ceny towarów wyłącznie od strony konsumentów (strony popytu)

6 Tablica Carla Mengera paradoks wody i diamentu I II III IV V VI VII VIII IX X

7 Przydatność pojęcia MU (osiągnięcia marginalistów) Przykład: optymalna alokacja czasu wolnego (każda godzina kosztuje tyle samo) MU 1 = MU 2 =... = Mu n Ogólnie, optymalna alokacja dochodu pieniężnego (Gossen, Walras): p x /p y = MU x /Mu y Ceny względne w modelu wymiany Walrasa względne są wyjaśniane analogicznie jak problem opytmalnej alokacji konsumenta (przez stosunki krańcowych użyteczności)

8 Teoria wartości marginalistów i popyt Próbowali (Walras) udowodnić, że krzywa popytu jest ujemnie nachylona (założenie stałej MU pieniądza) W teorii wartości marginalistów ceny względne określa popyt; w teorii klasycznej (opartej na koszcie produkcji) podaż towarów

9 Różnice między klasyczną a marginalistyczną teorią wartości

10 Inne osiągnięcia marginalistów (drugie pokolenie, m.in. Alfred Marshall, lata 90. XIX w.) Zastosowanie analizy marginalnej (opartej na wielkościach krańcowych) do innych działów ekonomii (wykorzystanie rachunku różniczkowego): Teoria produkcyjności krańcowej (MP marginal product: przyrost całkowitego produktu (TP), gdy nakład czynnika produkcji zwiększamy o jednostkę teoria działania firmy, teoria popytu na czynniki produkcji

11 Teoria MP a zasada malejących przychodów Praca (L) Całkowity produkt pracy (TP) Krańcowy produkt pracy (MP L ) TP MP L L L

12 Popyt na pracę przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo zrównuje koszt zatrudnienia dodatkowej jednostki pracy z korzyścią z jej zatrudnienia: w = MP L * p Podobnie w przypadku innych czynników produkcji (np. dla kapitału): r = MP K *p Reguła optymalnego zatrudnienia wielu czynników produkcji: MP L /w = MP K /r =... = MP N /p N

13 Etyczne implikacje teorii produkcyjności krańcowej John Bates Clark ( ), The Distribution of Wealth, 1899 Etyczna obrona kapitalizmu, skierowana przeciw Marksowi W konkurencji doskonałej (bez monopoli i silnych firm) każdy czynnik wytwórczy otrzymuje przychód równy wartości swojego MP: p i = MP i * p

14 p i = MP i * p Etyczne implikacje teorii produkcyjności krańcowej Przychód (cena) czynnika mierzy tu jego wkład do procesu produkcji i do produktu narodowego Zatem, przychód np. od kapitału jest uzasadniony, etyczny, nie jest wyzyskiem, grabieżą. Dotyczy to wszystkich czynników produkcji Etycznie sprawiedliwym podziałem (dochodu) jest ten który wynagradza czynniki proporcjonalnie do ich ekonomicznego wkładu w produkcję

15 Krytyka ujęcia Clarka Ekonomia normatywna, nie pozytywna Nie mówi nic o osobistym podziale dochodów, który zależy od cen czynników wytwórczych oraz ilości posiadanych czynników (kapitału, pracy itp.) Działa tylko w otoczeniu konkurencyjnych rynków