Logistyka w e-biznesie

Transkrypt

1 Logistyka w e-biznesie Łukasz Tkacz 1 Dr. Zdzisław Pólkowski 1 Dolnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach

2 Spis treści ABSTRACT WPROWADZENIE HISTORIA DZIAŁY LOGISTYKI E-LOGISTYKA PODSUMOWANIE SPIS LITERATURY... 10

3 Abstract Ten dokument stanowi wprowadzenie do pojęcia logistyki a także jej zastosowania w e- biznesie i handlu elektronicznym. Omawia on najważniejsze pojęcia związane z logistyka, wyjaśnia czym ona jest i jakie zadania spełnia. Artykuł ten zawiera również informacje o najważniejszych elementach związanych z logistyką, a także jej historią. W dalszej części artykułu znajdują się informacje o działach i podziale logistyki ze względu na obszary odziaływań oraz zainteresowania. Druga część poświęcona jest bezpośredniemu wykorzystaniu logistyki w IT, przedstawia systemy ERP, CRM, oraz SCM. Artykuł wymienia możliwości i profity przychodzące z wykorzystania wymienionych systemów podczas prowadzenia działalności gospodarczej.. 1 Wprowadzenie Logistyka proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. Działania logistyczne mogą obejmować (choć nie muszą się do nich ograniczać): obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności reparacyjne i zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, transport i składowanie 2. Uproszczoną definicję przedstawia reguła "7R" (ang.) w Polsce przetłumaczona na 7W: right product (właściwy produkt), right quantity (właściwa ilość), right condition (właściwy stan), right place (właściwe miejsce), right time (właściwy czas), right customer (właściwy klient), right price (właściwa cena). Mówi się również o formule 4C związanej z klientem (customer): jego potrzeby, koszty, wygoda zakupu, dostarczone informacje. 2 Definicja Council of Logistics Management (1992) za Coyle J. J., Bardi E. J., Langrey Jr. J. C.: Zarządzanie Logistyczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s

4 W ramach przedsiębiorstwa mówi się o systemie logistycznym. Podejście logistyczne można podzielić na dwa typy: podejście klasyczne (patrzenie na interesy poszczególnych elementów z osobna) podejście integracyjne (całościowe) patrzenie przez pryzmat całości. 2 Historia Termin Logistyka początkowo związany był z wojskiem. Pojawił się on jako jeden z elementów sztuki prowadzenia walki (obok strategii i taktyki) już w X wieku w traktacie wojennym cesarza Bizancjum Leona VI pt. Sumaryczne wyłożenie sztuki wojennej. Współczesne znaczenie logistyki wojskowej zapoczątkowane zostało w opublikowanym w 1838 roku dzieła Zarys sztuki wojennej Antoine-Henriego Jominiego. 3 Koncepcja logistyki biznesowej (cywilnej) wywodzi się z logistyki wojskowej. W obszarze zainteresowań znalazła się pod koniec lat 50. dwudziestego wieku, w wyniku odkrycia wcześniej nierozpoznanych możliwości oszczędności w zakresie dystrybucji (nazywaną także logistyka sprzedaży lub logistyką dystrybucyjna). Jedną z pierwszych osób, która zwróciła uwagę na te możliwości był Peter Drucker, który w 1962 roku opublikował w magazynie Fortune artykuł pod tytułem Ciemny kontynent gospodarki. Wraz z rozwojem dyscypliny, oprócz zagadnień związanych z logistyką dystrybucji, zaczęto interesować się również innymi aspektami zarządzania logistycznego, takimi jak: logistyka zaopatrzenia, logistyka produkcji 4, logistyka transportu, czy też aspekty związane z gospodarką magazynową. Jednakże w latach 60. XX wieku poszczególne aspekty zarządzania logistycznego były rozpatrywane oddzielnie. Pod koniec lat 70. XX wieku dało się zauważyć stopniowe łączenie zagadnień logistycznych, które do tej pory rozpatrywane były oddzielnie. Spowodowało to wyszczególnienie dwóch głównych nurtów: zarządzania materiałami oraz dystrybucji. 3 Coyle J. J., Bardi E. J., Langrey Jr. J. C.: Zarządzanie Logistyczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s Bernard Rzeczyński: Logistyka Miejska. Poznań: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, wrzesień, 2007, s. 18, 34. ISBN

5 Dalszy rozwój dyscypliny wraz z globalizacją przyczynił się do bardziej globalnego podejścia do logistyki i wyjścia poza pojedyncze przedsiębiorstwo. W wyniku tego na początku XXI wieku ukuto termin logistyczny łańcuch dostaw, a następnie sieci dostaw. Jednocześnie nastąpiła całkowita integracja w podejściu do zarządzania logistycznego 5. Wzrost świadomości ekologicznej spowodował wydzielenie się ekologistyki oraz logistyki odzysku zwanej też logistyką odwrotną, zwrotną, recyrkulacji albo utylizacji (od ang. reverse logistics). Natomiast rozwój systemów informatycznych oraz sieci komputerowych spowodował powstanie e-logistyki. Niezależnie dostrzeżono również wyjątkowość zarządzania logistycznego na obszarach miejskich, w wyniku czego wydzielono logistykę miejską 6. Obecnie logistyka jest jednym z ważniejszych aspektów zarządzania przedsiębiorstwem. 3 Działy logistyki W zależności od przyjętego kryterium wyróżnić można różne podziały logistyki jako dziedziny. Podział ze względu na zasięg oddziaływania Jednym z podstawowych kryterium podziału jest podział ze względu na zasięg oddziaływania. Uwzględnia on: mikrologistykę zajmującą się procesami logistycznymi zachodzącymi w obrębie pojedynczego przedsiębiorstwa mezologistykę zajmującą się procesami logistycznymi zachodzącymi w obrębie pojedynczego działu gospodarki makrologistykę zajmującą się procesami logistycznymi zachodzącymi w obrębie całej gospodarki krajowej eurologistykę obejmującą swoim zasięgiem kontynent europejski logistykę globalną obejmującą swoim zasięgiem cały świat 5 Coyle J. J., Bardi E. J., Langrey Jr. J. C.: Zarządzanie Logistyczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s Marek Fertsch: Logistyka produkcji. Miejsce logistyki we współczesnym zarządzaniu produkcją. W: Marek Fertsch (red.): Logistyka Produkcji. Poznań: ILiM, 2003, s. 6, 14-17, seria: Biblioteka Logistyka. ISBN

6 Podział ze względu na obszar zainteresowań W logistyce, jako dziedzinie wiedzy wyróżnić można poddziedziny, kładące szczególny nacisk na poszczególne obszary funkcjonowania. Wyróżnić można tu 7 : logistykę zaopatrzenia obejmuje sferę zaopatrzenia przedsiębiorstwa. logistykę produkcji obejmuje różne zagadnienia związane z produkcją, np. jej planowanie i sterowanie przebiegiem, jak również jej synchronizację. logistykę dystrybucji obejmuje kształtowanie, sterowanie i kontrolę wszystkich procesów polityki dystrybucyjnej które są konieczne do przetransportowania dóbr (gotowych produktów i towarów handlowych) od przedsiębiorstwa handlowego lub produkcyjnego do jego klientów. logistykę transportu obejmuje zagadnienia związane z zastosowaniem koncepcji i narzędzi logistycznych w transporcie materiałów i ludzi. logistykę marketingową połączenie logistyki zaopatrzenia oraz logistyki dystrybucji. Nazwa wzięła się stąd, iż elementy te stanowią wspólną część zainteresowania nauk: logistyki i marketingu. ekologistykę wszystkie badania i działania związane z realizacją optymalnych rozwiązań w zakresie zbiórki, gromadzenia, usuwania i kierowania do utylizacji lub nieuciążliwej dla środowiska i społeczeństwa likwidacji odpadów różnych rodzajów. Ważnym działem ekologistyki jest ekologistyka zużytych opakowań. logistykę odzysku obejmuje planowanie, implementację i kontrolowanie efektywnego przepływu dóbr materialnych oraz powiązanego przepływu informacji od miejsca konsumpcji do miejsc pochodzenia w celu odzyskania wartości lub właściwego zagospodarowania. Jak sama nazwa wskazuje przypływy te są ukierunkowane odwrotnie, niż w tradycyjnie pojmowanej logistyce. logistykę miejską obejmuje systemy logistyczne znajdujące się na terenach zurbanizowanych. Zadaniem tego działu logistyki jest odpowiednia organizacja działalności wszystkich uczestników operujących na terenie miasta, tak aby obniżyć globalne koszty funkcjonowania oraz zwiększyć zadowolenie klientów, w których roli występują mieszkańcy danych miast. e-logistykę obejmuje aspekty wykorzystania Internetu i systemów informatycznych celem współpracy i integracji w łańcuchach i sieciach dostaw. Jest elementem szerszej koncepcji e-scm 8. 7 Czesław Skowronek, Zdzisław Sarjusz-Wolski: Logistyka w przedsiębiorstwie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003, s ISBN K. Michniewska. Nowe trendy w logistyce: logistyka odzysku, a ekologistyka. Logistyka. 1, ILiM.

7 4 E-logistyka E-logistyka to dział logistyki, który koncentruje się wokół zastosowania Internetu i informatycznych systemów do pogłębiania integracji i współpracy w łańcuchach oraz sieciach dostaw. Wspomaga procesy planowania, realizowania i nadzorowania skutecznego przepływu materiałów, towarów, informacji. Logistyka dotyczy przede wszystkim takich kwestii jak przewidywanie popytu, odbieranie i wykonywania zamówień, nadzorowanie kwestii dotyczącej zapasów magazynowych i gospodarki magazynowej czy obsługi zaopatrzenia. Podstawą rozwoju e-logistyki jest upowszechnienie się e-biznesu, który wykorzystuje nowoczesne technologie informacyjne w zarządzaniu procesami biznesowymi 9. Na czym koncentruje się e-logistyka? Podstawowe zagadnienia którymi zajmuje się e-logistyka to: Kwestia zaopatrzenia w dobra konieczne do prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa Magazynowanie Rozprowadzanie towarów końcowych do określonych pośredników i konsumentów Transport związany z zachowaniem płynności produkcji i posiadanym zaopatrzeniem Promocja i oferowanie określonego asortymentu, obsługa zamówień Pertraktacje z partnerami biznesowymi i pozyskiwanie osób, które włączone zostaną do pracy przedsiębiorstwa w zakresie zaopatrzenia i dystrybucji; poszukiwanie nowych dostawców i odbiorców asortymentu Kwestia przyjmowania płatności za zamówienia. Serwisy logistyczne w sieci Skuteczne monitorowanie i kierowanie łańcuchem dostawy jest wspierane przez funkcjonowanie określonych witryn biznesowych, dotyczących takiej tematyki jak: e- commerce, e-banking, elektroniczne aukcje i giełdy, e-hurtownie, zamówienia i katalogi elektroniczne K. Korff, H. Knak. Producentom na odsiecz. CEO Magazyn Top Menedżerów, grudzień Aleksandra Koźlak. Transport w logistyce a logistyka w transporcie. Logistyka. 2, s , ILiM. ISSN

8 Korzyści dotyczące wykorzystania e-logistyki: Pozwala ona na redukcję kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dzięki wykorzystaniu komputera i internetu, a także specjalistycznych oprogramowań większość procesów logistycznych osiągnąć można przy znacznie zredukowanych kosztach - zarówno tych dotyczących działań transakcyjnych, komunikacyjnych, jak i operacyjnych. Następuje optymalne wykorzystanie czasu - skraca się czas realizacji logistycznych procesów, a także cykl składania zamówień i usprawnia kontrolowanie zachodzących procesów 11. Skracaniu ulegają łańcuchy dostawy - możliwe jest to chociażby dzięki braku konieczności wykorzystania niektórych pośredników w kanałach zaopatrzenia. Dodatkowo prowadzić można skuteczne i pomocne badania rynku, a ich wyniki odpowiednio wykorzystać. W sieci dostępne są informacje na temat uczciwości naszych partnerów biznesowych - pozwala to ograniczyć ryzyko i ewentualne straty wynikające z niewłaściwego dobrania partnerów w biznesie. Co z zagrożeniami związanymi z e-logistyką? Korzyści z wdrożenia elementów e-logistyki zdecydowanie przewyższają ewentualne ograniczenia. Nie mniej jednak należy zdać sobie sprawę, że wdrożenie rozwiązań e-logistyki nie należy do najtańszych. Faktem jest natomiast, że odpowiednio wdrożone przyniosą zyski finansowe w dłuższej perspektywie. Technologie teleinformatyczne w pewnym stopniu redukują prywatność osób z nick korzystających - rejestrowane są różne sytuacje i czynności. Przykładem może być chociażby zastosowanie systemu lokalizacyjnego GPS - kierowcy mogą być stale nadzorowani przez pracodawców. System ERP jako przykład zastosowania e-logistyki w firmie ERP (Enterprise Resources Planning) to typ zintegrowanych zasobów informatycznych. Jest to planowanie zasobów przedsiębiorstwa, które pojawiło się w wyniku rozwoju systemu MRP II. Jest on bardzo pomocny w kierowaniu przedsiębiorstwem w aspekcie planowania oraz dystrybucji i produkcji 12. Pozwala zdobyć informacje dotyczące zmiany popytu na rynku i określić panujące na nim uwarunkowania. 11 Piotr Blaik: Logistyka. Warszawa: PWE, 2001, s ISBN A. Korzeniowski, M. Skrzypek: Ekologistyka zużytych opakowań. Poznań: ILiM, 2000, seria: Biblioteka Logistyka. ISBN

9 Bardzo ważnym zadaniem oprogramowania jest możliwość zdobycia za jego pośrednictwem pomocnych analiz finansowych oraz zintegrowanie wszystkich obszarów funkcjonowania firmy. Systemy klasy ERP zmieniają firmę w organizację zarządzaną informacjami i zwiększają wydajność produkcyjną. System CRM Jego zastosowanie koncentruje się wokół nadzorowania i pogłębiania relacji z klientami - zarówno już pozyskanymi, jak i potencjalnymi. Obejmuje takie działania jak sprzedaż, kampanie marketingowe, obsługa klienta po przeprowadzonej transakcji, call center i inne. Ułatwia przeprowadzanie analizy rynku i zarządzanie zamówieniami. Dzięki zastosowaniu CRM proces sprzedaży jest usprawniony, a relacje z klientami pogłębione 13. System SRM Oprogramowanie SRM (Supplier Relationship Management) jest pomocne w zakresie zarządzania relacjami z dostawcami. Pozwala przedsiębiorstwom na kompleksowe podejście do kierowania bazą dostawców, dzięki automatyzacji działań oraz większej czytelności strategii dotyczącej zakupów. Pozwala na integrację wielu operacji, zwiększenie przejrzystości zapasów czy też ułatwienie oceny pracy dostawców. System SCM SCM (Supply Chain management) to system zarządzania łańcuchami dostaw. Wiąże się on z kompletnym zarządzaniem zarówno przepływem informacji, rzeczy, jak i finansów pomiędzy firmami. System skutecznie wspiera procesy produkcyjne oraz sprzedażowe, a także skutecznie wspomaga działania strategiczne organizacji 14. Poprzez zastosowanie SCM firmy mają możliwość bardziej efektywnego oddziaływania na dostawców oraz odbiorców. Dzięki wdrożeniu w przedsiębiorstwie SCM możliwa jest optymalizacja procesów biznesowych wewnątrz danej organizacji. Główny zakres funkcjonowania omawianego oprogramowania to: realizowanie kolejnych etapów łańcucha dostaw oraz kwestie dotyczące jego planowania. 13 Maciej Szymczak: Logistyka miejska. W: Elżbieta Gołembska (red.): Kompendium wiedzy o logistyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s ISBN Bogusław Śliwczyński. e-logistyka. Logistyka. 5, s , ILiM. ISSN

10 5 Podsumowanie Zastosowanie e-logistyki w biznesie i handlu elektronicznym wnosi ze sobą szereg dodatkowych zalet. Największą z nich jest znaczne obniżenie kosztów dystrybucji towarów pomiędzy sprzedawcą a jego klientami. Poprzez nawiązanie umów z np. firmami spedycyjnymi przedsiębiorca może zautomatyzować procesy dostawy, powoduje to także przerzucenie na nich części odpowiedzialności za dostawę: to firma spedycyjna odpowiada za towar po jego odebraniu. Sam sprzedawca nie musi mieć z nim natomiast fizycznego kontaktu, nie musi także magazynować towaru, wystarczy umowa pomiędzy spedytorem oraz hurtowniami. E-logistyka to także większa szybkość dystrybucji towarów. 6 Spis literatury 1. Definicja Council of Logistics Management (1992) za Coyle J. J., Bardi E. J., Langrey Jr. J. C.: Zarządzanie Logistyczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s Coyle J. J., Bardi E. J., Langrey Jr. J. C.: Zarządzanie Logistyczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s Bernard Rzeczyński: Logistyka Miejska. Poznań: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, wrzesień, 2007, s. 18, 34. ISBN Coyle J. J., Bardi E. J., Langrey Jr. J. C.: Zarządzanie Logistyczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s Marek Fertsch: Logistyka produkcji. Miejsce logistyki we współczesnym zarządzaniu produkcją. W: Marek Fertsch (red.): Logistyka Produkcji. Poznań: ILiM, 2003, s. 6, 14-17, seria: Biblioteka Logistyka. ISBN Czesław Skowronek, Zdzisław Sarjusz-Wolski: Logistyka w przedsiębiorstwie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003, s ISBN K. Michniewska. Nowe trendy w logistyce: logistyka odzysku, a ekologistyka. Logistyka. 1, ILiM. 8. K. Korff, H. Knak. Producentom na odsiecz. CEO Magazyn Top Menedżerów, grudzień Aleksandra Koźlak. Transport w logistyce a logistyka w transporcie. Logistyka. 2, s , ILiM. ISSN Piotr Blaik: Logistyka. Warszawa: PWE, 2001, s ISBN A. Korzeniowski, M. Skrzypek: Ekologistyka zużytych opakowań. Poznań: ILiM, 2000, seria: Biblioteka Logistyka. ISBN Maciej Szymczak: Logistyka miejska. W: Elżbieta Gołembska (red.): Kompendium wiedzy o logistyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s ISBN Bogusław Śliwczyński. e-logistyka. Logistyka. 5, s , ILiM. ISSN