ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH W OCENIE

Transkrypt

1 Andrzej Kuciński Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH W OCENIE ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ SPÓŁEK GIEŁDOWYCH Streszczenie Słowa kluczowe: analiza finansowa, wskaźniki rynkowe, giełda papierów wartościowych. Przedmiotem rozważań w niniejszym rozdziale jest ocena użyteczności wskaźników rynkowych wykorzystywanych do oceny atrakcyjności inwestycyjnej spółek giełdowych. W tym celu przedstawione zostały dwie zasadnicze grupy wskaźników rynku kapitałowego stanowiące narzędzia oceny efektywności spółek kapitałowych działających na rynku publicznym. W artykule przedstawiono wartości średnie wskaźników rynkowych dla GPW w Warszawie, a także przeprowadzono analizę wskaźników rynkowych na przykładzie spółek publicznych zaliczanych do indeksu giełdowego WIG20. Wstęp Inwestowanie na rynku kapitałowym jest procesem złożonym, którego nierozłącznym elementem jest proces selekcji i klasyfikacji papierów wartościowych notowanych na rynku publicznym. Jednym ze sposobów wyboru spółek do portfela jest przeprowadzenie analizy przedsiębiorstwa przed jego nabyciem. Analiza ta może przebiegać przez pryzmat różnych wskaźników finansowych, za pomocą których można scharakteryzować różne aspekty działalności przedsiębiorstwa. W analizach papierów wartościowych szczególne znaczenie odgrywają wskaźniki rynkowe. Wykorzystanie wskaźników rynku kapitałowego w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych przede wszystkim pozwala określić, czy cena rynkowa spółki jest droga lub tania w stosunku do wyników finansowych, które osiąga. Zatem wskaźniki rynkowe mogą stanowić nieocenione źródło informacji, jakie wspomagają proces decyzyjny inwestorów. Zasadniczy cel rozważań obejmuje próbę oceny użyteczności wskaźników rynkowych w ocenie atrakcyjności inwestycyjnej spółek giełdowych.

2 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU EKONOMICZNEGO NR 1 1. Wskaźniki rynkowe wykorzystywane w ocenie celowości decyzji inwestycyjnych Bez wątpienia należy stwierdzić, iż sprawozdania finansowe stanowią nieocenione źródło informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W celu sformułowania jasnej oceny kondycji finansowej podmiotu użytkownik informacji wykorzystuje system miar w postaci różnych wskaźników finansowych, które w praktyce ujmuje się w grupach o zbliżonej treści ekonomicznej. Kompleksowa ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa obejmuje wskaźniki płynności (liquidity ratios) finansowej obrazujące zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań, wskaźniki rentowności (profitability ratios) informujące o efektywności działania, wskaźniki zadłużenia (debt ratios) wskazujące na źródła i strukturę wspomagania finansowego, a także wskaźniki sprawności działania przedsiębiorstwa (activity ratios) informujące o efektywności gospodarowania zasobami firmy 1. Tradycyjny podział wskaźników finansowych opisujących kondycję finansową przedsiębiorstwa uzupełniają wskaźniki rynku kapitałowego (capital market ratios) pozwalające na ocenę atrakcyjności inwestycji w przedsiębiorstwa publiczne notowane na rynku kapitałowym. Wskaźniki rynku kapitałowego najczęściej wykorzystuje się do oceny efektywności inwestycji kapitałowych w spółki prawa handlowego notowane na giełdzie. Ich istota zawiera się w bieżącej ocenie celowości lokowania kapitałów w akcje konkretnego przedsiębiorstwa w porównaniu z możliwością wyboru alternatywnych form alokacji kapitału na rynku kapitałowym. Zatem można przyjąć, iż wskaźniki rynku kapitałowego są istotne przede wszystkim dla akcjonariuszy do oceny osiągniętych korzyści, a także dla potencjalnych inwestorów przy formułowaniu decyzji inwestycyjnych 2. Wskaźniki rynku kapitałowego mogą być wyznaczone w oparciu o dane pochodzące z przedsiębiorstwa, wówczas mierniki takie zaliczane są do tzw. wskaźników finansowych wewnętrznych lub też mogą być wyznaczone w oparciu o cenę rynkową, wtedy mówimy o wskaźnikach finansowych zewnętrznych 3. W ramach pierwszej grupy wskaźników rynku kapitałowego wyróżnia się w szczególności: wskaźnik zyskowności jednej akcji, wskaźnik dywidendy jednostkowej, E. Ostrowska, Rynek kapitałowy, Wydawnictwo PWE, Warszawa 2007, s T. Siudek, Analiza finansowa podmiotów gospodarczych, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2004, s , M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. L. Bednarski, T. Waśniewski, Warszawa 1996, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, s

3 ANDRZEJ KUCIŃSKI, ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH... wskaźnik stopy wypłat dywidendy, wskaźnik zatrzymania 4. Do drugiej grupy wskaźników, tj. zewnętrznych wskaźników rynku kapitałowego zaliczyć można przede wszystkim: wskaźnik cena do zysku, wskaźnik ceny do wartości księgowej, wskaźnik stopy dywidendy 5. Wskaźnik zyskowności jednej akcji (EPS earnings per share) określa, ile zysku netto przypada na jedną akcję. Ten jeden z podstawowych wskaźników rynku kapitałowego wskazuje na skalę potencjalnych korzyści możliwych do uzyskania z tytułu posiadania lokaty kapitałowej. Poziom tego wskaźnika jest w szczególnym zainteresowaniu tych inwestorów, którzy oczekują na korzyści ekonomiczne w postaci dywidendy lub też wzrostu cen. A zatem wzrost zyskowności jednej akcji zwiększa szansę w przyszłości na wypłatę dywidendy lub jej wzrost, jak również wpływa na wzrost kursu rynkowej wartości akcji spowodowany rosnącymi zyskami spółki. Zasadniczym mankamentem tego wskaźnika jest to, iż nie jest możliwe porównanie zyskowności spółki w stosunku do innych firm ze względu na to, iż zazwyczaj nominalne wartości poszczególnych akcji nie są jednakowe, a tym samym wielkość zysku przypadającego na jedną akcję może być różna. Jednocześnie wskaźnik ten nie odzwierciedla podziału wyniku finansowego, lecz jedynie skalę uzyskanych osiągnięć. Pomimo swych wad, wskaźnik zyskowności jednej akcji stanowi istotne narzędzie wykorzystywane w procesie podejmowania decyzji przez inwestorów giełdowych. Niska lub malejąca wartość wskaźnika zysku na jedną akcję nie zachęca do trzymania akcji w portfelu, z drugiej strony rosnąca jego wartość prowadzi do zwiększonego zainteresowania akcjami potencjalnych inwestorów i jednocześnie wzrostu wartości rynkowej akcji 6. ź ś Wskaźnik dywidendy jednostkowej (DPS dividend per share) określa w wielkościach bezwzględnych wysokość dochodów osiąganych przez akcjonariuszy. Ukazuje on bezpośrednie korzyści, jakie uzyskuje posiadacz jednej akcji. W sytuacji występowania akcji uprzywilejowanych w zakresie dywidendy, Współczesna analiza finansowa, red. B. Micherda, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Zakamycze 2004, s Ibidem, s G. Gołębiowski, A. Tłaczała, Analiza ekonomiczno-finansowa w ujęciu praktycznym, Wydawnictwo Difin,Warszawa 2005, s. 143; W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Wydawnictwo PWE, Warszawa 2005, s

4 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU EKONOMICZNEGO NR 1 wyznaczając wskaźnik dywidendy jednostkowej, należy skorygować zarówno występujący w liczniku zysk netto o wysokość dywidend należnych posiadaczom akcji uprzywilejowanych, jak i liczbę wyemitowanych akcji o akcje uprzywilejowane. Wartość poznawcza tego wskaźnika jest ograniczona z uwagi trudności porównawcze w przestrzeni 7. ź ę Wskaźnik stopy wypłat dywidendy (DPR dyvidend payout ratio) określa, jaką cześć zysku netto spółka przeznacza na wypłatę dywidendy. W praktyce zysk netto wygospodarowany przez przedsiębiorstwo może być wypłacony w całości, w części lub też pozostawiony w firmie dla zwiększenia kapitału własnego, stąd też jeżeli wartość wskaźnika stopy wypłat dywidendy jest większa niż 1, oznacza to, że spółka przeznaczyła na wypłatę dywidendy zyski z lat ubiegłych, z kolei jeżeli jest on równy 1 to, że cały zysk netto osiągnięty z roku bieżącego został przeznaczony na wypłatę dywidendy, natomiast gdy wartość wskaźnika jest mniejsza od 1, to w przedsiębiorstwie wystąpiło zjawisko zysków zatrzymanych. Ocenę poziomu wskaźnika stopy wypłat dywidendy należy rozpatrywać przede wszystkim w aspekcie realizowanych celów rozwojowych spółki, a także zamierzonych emisji akcji. Realizowane lub planowane w przyszłości inwestycje w przedsiębiorstwie z reguły zmuszają kierownictwo do ograniczenia wypłat dywidendy, z kolei planowane emisje akcji mogą prowadzić do podwyższenia stopy wypłat dywidendy przez zarządzających w oczekiwaniu na zwiększone zainteresowanie potencjalnych inwestorów zakupem akcji emitenta 8. ź ł ą ę ą ę 100 Wskaźnik zatrzymania (retention ratio) informuje, jaka część zysku netto została zatrzymana w firmie. Niski poziom wskaźnika zatrzymania należy interpretować jako realizację polityki spółki zakładającą wypłatę znacznej części zysku netto przedsiębiorstwa w postaci dywidendy. Wysoka wartość wskaźnika wskazuje o pozostawieniu istotnej części zysków w spółce z przeznaczeniem na 7 8 Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, red. M. Jerzemowska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006, s. 325; A. Kuciński, Polityka wypłat dywidend w spółkach kapitałowych, [w:] Finanse i rynki finansowe wybrane problemy, Studia i Prace Instytutu Ekonomicznego Nr 2, red. A. Kuciński, Wydawnictwo PWSZ w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2012, s W. Tarczyński, Rynki kapitałowe metody ilościowe, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997, s ; Analiza ekonomiczna w..., op. cit., s

5 ANDRZEJ KUCIŃSKI, ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH... jej rozwój. Realizacja polityki, która zakłada zatrzymanie zysku netto w firmie, pozwala na zmniejszenie udziału kapitałów obcych w finansowaniu działalności, co z jednej strony przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa finansowego firmy, z drugiej tworzy podstawy do osiągnięcia trwałych korzyści wynikających ze wzrostu wartości akcji 9. ź ą ę 100 Do drugiej grupy wskaźników rynku kapitałowego zalicza się przede wszystkim wskaźnik ceny do zysku (P/E price/ebit), który określa, ile razy cena rynkowa akcji przewyższa zysk netto przypadający na jedną akcję, a zatem wskaźnik ten informuje, ile należy zapłacić za jedną złotówkę zysku netto przedsiębiorstwa. Może on być również interpretowany jako liczba lat, po upływie których zysk przypadający na jedną akcję zrównoważy cenę jej zakupu pod warunkiem, że firma będzie w przyszłości zyskowna jak dotychczas. Ocena celowości inwestowania w akcje danej spółki nie jest łatwa, albowiem w praktyce ten jeden z najbardziej popularnych wskaźników wykorzystywanych przez inwestorów na świecie może przysporzyć wiele problemów z uwagi na to, że może on przyjmować zarówno niskie, jak i wysokie wartości. Niski poziom wskaźnika może sugerować na niedowartościowanie akcji, niską wycenę, którą można zinterpretować jako okazję inwestycyjną, jednak często jest tak, że niski poziom wskaźnika należy wiązać ze spodziewanym pogorszeniem wyników finansowych przedsiębiorstwa, przez co inwestorzy nie są zainteresowani nabywaniem takich akcji. Wysoki poziom wskaźnika może oznaczać, że akcje są przewartościowane, drogie, mimo tego w oczach inwestorów mogą one być okazją inwestycyjną, jeżeli spodziewają się oni wysokich zysków przedsiębiorstwa w przyszłości. Inwestorzy wspomagający się wskaźnikiem P/E do oceny atrakcyjności lokat kapitałowych powinni przy jego interpretacji uwzględnić etap rozwoju przedsiębiorstwa, a także odnieść i porównać go ze wskaźnikami wyznaczonymi dla innych firm reprezentujących tę samą branżę lub sektor 10. ź ą ę Wskaźnik cena do wartości księgowej (P/BV price/book value ratio) określa, ile należy zapłacić za jedną złotówkę aktywów netto firmy, przy czym 9 10 M. Sierpińska, Polityka dywidend w spółkach kapitałowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 1999, s. 89. G. Gołębiowski, A. Tłaczała, Analiza ekonomiczno-finansowa..., op. cit., s ; Analiza finansowa w zarządzaniu..., op. cit., s

6 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU EKONOMICZNEGO NR 1 przez wartość księgową rozumie się wartość aktywów przedsiębiorstwa pomniejszoną o zobowiązania. W praktyce niska wartość wskaźnika oznacza, że firma osiąga małe zyski, a jej majątek nie jest pełni wykorzystany, może on również oznaczać trudności finansowe przedsiębiorstwa spowodowane złą strukturą majątku. Taka sytuacja nie zachęca potencjalnych inwestorów do nabywania akcji mimo tego, że wydawałoby się, iż takie akcje są niedowartościowane. Z drugiej strony wysoka wartość wskaźnika P/BV oznacza, że firma osiąga znaczny zwrot z posiadanych aktywów. Niewątpliwie omawiany wskaźnik może być użytecznym narzędziem wspomagającym proces podejmowania decyzji. Jeżeli cena rynkowa akcji jest zbyt wysoka w stosunku do jej wartości księgowej oznacza to, że takie akcje są przewartościowane, a to może skłonić inwestorów do sprzedaży walorów takiej firmy, i odwrotnie, jeżeli cena rynkowa akcji jest relatywnie niska w stosunku do wartości księgowej, to należy uznać, że takie akcje są niedowartościowane, a to może zachęcać inwestorów do zakupu akcji takiego przedsiębiorstwa. Zatem poziom wskaźnika wyższy od jedności oznacza, że spółka jest wyceniana powyżej jej wartości księgowej, natomiast jeżeli jest mniejszy od jedności, to że rynek wycenia spółkę poniżej jej wartości księgowej. Ważne jest, aby obserwować zmiany wskaźnika w czasie i przyrównywać go do innych spółek z danej branży przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych 11. ź ś ę ść ę ą ę Wskaźnik stopy zwrotu dywidendy (DYR dyvidend yield ratio) informuje o udziale jednostkowej dywidendy w cenie rynkowej akcji. Im wyższy poziom wskaźnika, tym nabywcy akcji mogą spodziewać większych korzyści ekonomicznych w postaci wypłaconej dywidendy. Z kolei niski poziom wskaźnika towarzyszy tym spółkom, które realizują politykę ograniczonej dywidendy, przeznaczając wypracowane zyski w przedsiębiorstwie na zwiększenie kapitałów własnych. Zatem użyteczność wskaźnika stopy zwrotu dywidendy należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości jego wykorzystania przy ocenie opłacalności realizowanych inwestycji, określenia skali rozpiętości potencjalnych korzyści oraz kierunków rozważanych inwestycji 12. ź ą ę W. Tarczyński, M. Łuniewska, Analiza portfelowa na podstawie wskaźników rynkowych i wskaźników ekonomiczno-finansowych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, [w:] Metody Ilościowe w Ekonomii, red. J. Hozer, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki Nr 16, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Nr 415, Szczecin 2006, s ; B. Prusak, Wskaźniki rynku kapitałowego zastosowanie w wycenach przedsiębiorstw oraz w strategiach inwestycyjnych, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2012, s Współczesna analiza..., op. cit., s

7 ANDRZEJ KUCIŃSKI, ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH... Przedstawione wskaźniki rynku kapitałowego nie wyczerpują wszystkich możliwych do wykorzystania narzędzi oceny efektywności spółek kapitałowych działających na rynku publicznym, lecz stanowią przegląd tych wskaźników, które w praktyce są najczęściej wykorzystywane i prezentowane w tabelach notowań na giełdzie. 2. Wskaźniki rynkowe analiza rynkowa Rynek kapitałowy charakteryzuje się dużą zmiennością. Wyodrębnić można wzajemnie przeplatające się okresy hossy i bessy, które sprawiają, że podejmowanie decyzji na rynku kapitałowym odbywa się w warunkach wysokiej niepewności i ryzyka. Z wykresu numer 1 wynika, iż w analizowanym okresie widać wyraźnie okresy, w których uzyskać można było zarówno dodatnią stopę zwrotu, jak i ujemną. Najwyższą stopę zwrotu w latach , inwestując w indeks WIG, zanotowano w 2009 roku 46,85%, natomiast najniższą w 2008 roku 51,07%. 44,92% 27,94% 33,66% 41,60% 10,39% 46,85% 18,77% 26,24% ,83% -51,07% Wykres 1. Stopa zwrotu indeksu WIG w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Średnioroczny wskaźnik P/E dla wszystkich notowanych spółek na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach kształtował się na zróżnicowanym poziomie. Na szczególną uwagę zasługuje 2003 rok, w którym zaobserwowano najwyższy jego poziom. Z zamieszczonych informacji na temat wskaźnika P/E można zaobserwować okresy, w których rynek oczekuje poprawy wyników spółek, płacąc za akcje relatywnie dużo oraz okresy, w których rynek wyraża swoje obawy o wyniki spółek w przyszłości. Zatem można zauważyć na przykład, iż wraz z zapoczątkowanym ogólnoświatowym kryzysem finansowym rynek, spodziewając się gorszych wyników finansowych ze spółek kapitałowych, sprzedaje akcje, a to dalej znajduje swoje odzwierciedlenie zarówno we wskaźniku P/E oraz stopie zwrotu z indeksu giełdowego WIG. 93

8 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU EKONOMICZNEGO NR 1 Wykres 2. Średni wskaźnik P/E dla wszystkich akcji notowanych na GPW w Warszawie w latach Źródło: opracowanie własne w Warszawie. na podstawie danych z Giełdy Papierów Wartościowych Średni poziom wskaźnika ceny rynkowej akcji do wartości księgowej w analizowanym okresie przybierał różne wartości z wyraźnie zaznaczonymi trendami wzrostowym ( ) oraz spadkowym ( ). Pierwszy wyodrębniony podokres wskazuje na to, iż aktywa w spółkach byłyy efektywnie wykorzystywane, z kolei drugi z nich na znaczące obniżenie efektywności gos- na wy- podarowania zasobami przedsiębiorstw. Z danych zaprezentowanych kresie nr 3 wynika, iż wciąż trwający kryzys finansowy przełożył się na obniżenie efektywności wykorzystania majątku firm notowanych na GPW w Warszawie do tego stopnia, iż średni poziom wskaźnika P/BV w roku spadł poniżej jedności, co może sugerować na niedowartościowanie akcji. Wykres 3. Średni wskaźnik P/BV dla wszystkich akcji notowanych na GPW w Warszawie w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Na wykresie nr 4 zamieszczono informacje na temat średniej stopy zwrotu dywidendy dla wszystkich akcji notowanych na GPW w Warszawie. Przeciętna stopa dywidendy w analizowanym okresie wykazuje tendencję rosnącą. Obecne osiągane zyski akcjonariuszy z tytułu wypłat dywidend są relatywnie wyższe od tych osiąganych sprzed kilku lat. Systematyczny wzrost stopy dywidendy może istotnie wpływać na kierunek decyzji inwestorów w stronę spółek dywiden- dowych. W związku z czym ocena efektywności działania spółki przez pryzmat 94

9 ANDRZEJ KUCIŃSKI, ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH... stopy zwrotu dywidendy nabiera szczególnego znaczenia i staje się wyznacz- zakłada nikiem atrakcyjności tych emitentów, których polityka dywidendowa systematyczne dzielenie się zyskami z akcjonariuszami. Wykres 4. Stopa dywidendy dla wszystkich akcji notowanych na GPW w Warszawie w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W tabeli numer 1 zestawiono dla spółek zaliczanych do indeksu WIG20 stopy zwrotu oraz wybrane wskaźniki rynkowe dla 2011 i 2012 roku. Z tabeli wynika, iż spośród 20 spółek zaliczanych do indeksu WIG20 najwyższy poziom wskaźnika P/E w 2011 roku zaobserwowano dla spółki Bog- i wyniosła danka (28,1). Stopa zwrotu dla spółki w 2011 roku była ujemna 4,33%, co przy spadkowym rynku należy uznać za dobry wynik, stopa zwrotu z indeksu WIG20 wyniosła w tym okresie -21,85%. Akcje spółki Bogdanka w kolejnym roku uzyskały jedną z wyższych stóp zwrotu na rynku, a ich renzwrotu z indeksu towność wyniosła 35,15% i była znacznie powyżej stopy WIG20. Najniższy poziom wskaźnika P/E w 2011 roku zanotował KGHM (2,5), którego stopa zwrotu była jedną z niższych, jaką można było osiągnąć, inwes- wskaźnika P/E tując w spółki z WIG20. Z kolei 2012 roku najwyższy poziom osiągnął TVN (118,80) oraz PGNIG (86,10), jednak wartośćć wskaźników nie znalazły potwierdzenia w stopie zwrotu, szczególnie jeżeli chodzi o spółkę TVN, gdzie roczna stopa zwrotu była ujemna i wyniosła -2,79%. Z drugiej strony najniższy poziom wskaźnika P/E w 2012 roku zanotował KGHM (5,10), przy czym ten sposób oceny efektywności wskaźnika wydaje się być niewłaściwy, ponieważ, kupując KGHM w 2012 roku, inwestor mógł osiągnąć jedną z najwskaźnika P/E, większych stóp zwrotu na rynku. Oceniając efektywność najlepiej porównać go względem sektora lub też całego rynku mierzonego np. indeksem WIG. Zatem jeżeli wskaźnik P/E jest niższy od średniego poziomu wskaźnika dla sektora lub indeksu, to akcje takie uznaje się za niedowar- poziomu tościowane i odwrotnie, jeżeli wskaźnik P/E jest wyższy od średniego wskaźnika dla sektora lub indeksu, to akcje uznaje się za przewartościowane. 95

10 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU EKONOMICZNEGO NR 1 Zgodnie z powyższym, porównując wskaźnik P/E spółki KGHM z poziomem średnim wskaźnika dla indeksu WIG (11,7), to należy ocenić akcje spółki KGHM jako niedowartościowane, z kolei spółki TVN i PGNIG jako wysoce przewartościowane. Tabela 1. Wybrane wskaźniki rynkowe oraz stopa zwrotu dla spółek z indeksu WIG SPÓŁKA DYR DYR P/E P/BV R % P/E P/BV % % R % ASSECOPOL 9,60 0,54 3,70-5,16 9,80 0,53 4,50-1,94 BOGDANKA 28,1 1,76 1,30-4,33 11,30 2,03 2,90 35,15 BORYSZEW 10,00 1,05-39,69 12,80 1,13-1,59 BRE 9,9 1,33-19,08 11,30 1,50 32,52 GTC 0,54-62,04 0,97 17,72 HANDLOWY 12,50 1,42 8,40-22,82 13,60 1,84 2,80 49,87 JSW 6,90 1,30-38,16 5,40 1,23 5,80 15,96 KERNEL 7,60 1,63-6,78 7,90 1,34-3,89 KGHM 2,50 1,11 13,50-31,08 5,10 1,81 14,9 113,40 LOTOS 3,70 0,39-35,90 6,80 0,61 76,82 PEKAO 13,40 1,80 4,80-17,81 14,7 1,96 3,20 23,12 PGE 10,10 0,98 3,10-7,53 6,20 0,82 10,0-3,23 PGNIG 9,90 0,99 2,90 17,58 86,1 1,26 27,70 PKNORLEN 6,30 0,54-25,98 6,50 0,73 46,02 PKOBP 10,80 1,83 6,20-21,69 12,10 1,94 3,40 19,46 PZU 10,90 2,15 8,40-5,97 11,30 2,73 5,10 50,85 SYNTHOS 7,10 2,12 1,60 45,33 9,70 2,55 9,20 33,82 TAURONPE 8,10 0,59 2,80-16,73 5,50 0,49 6,50-5,03 TPSA 13,0 1,62 8,70 14,81 14,10 1,26 12,10-22,32 TVN 3,88 0,40-39,63 118,80 3,82 1,0-2,79 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Najwyższy poziom wskaźnika P/BV w 2011 roku zaobserwowano dla spółek TVN, PZU, SYNTHOS, PKOBP, BOGDANKA, natomiast najniższy dla LOTOS, ASSECOPOL, GTC, PKNORLEN. Poziomy wskaźników nie zawsze odzwierciedlały najwyższą lub najniższą możliwą do uzyskania stopę zwrotu w tym okresie. W 2012 roku najwyższa wartość wskaźnika P/BV dotyczyła spółki TVN, PZU, SYNTHOS, BOGDANKA, których stopy zwrotu (za wyjątkiem spółki TVN) były jedne z większych do uzyskania, z kolei najniższy poziom wskaźnika obejmował spółki ASSECOPOL, TAURONPE, PGE, a ich stopy zwrotu były jednymi z najniższych. W praktyce inwestorzy, oceniając efektywność wskaźnika P/BV, przyrównują go do benchmarku, którym może być sektor lub indeks. Jeżeli wskaźnik P/BV jest niższy od średniego poziomu wskaźnika dla sektora lub indeksu, to akcje takie uznaje się za niedowar- 96

11 ANDRZEJ KUCIŃSKI, ZNACZENIE WSKAŹNIKÓW RYNKOWYCH... tościowane i odwrotnie, jeżeli wskaźnik P/BV jest wyższy od średniego poziomu wskaźnika dla sektora lub indeksu, to akcje uznaje się za przewartościowane. Stosunkowo najłatwiej jest ocenić efektywność wskaźnika stopy dywidendy. Spółki, których stopa dywidendy jest zdecydowanie wyższa od średniorocznej stopy dywidendy dla spółek notowanych na GPW w Warszawie, jest miarą oceny atrakcyjności inwestycyjnej spółki. Z zamieszczonych informacji wynika, iż wiele spółek zgrupowanych w indeksie giełdowym WIG20 wypłaca dywidendy, których stopa zwrotu często przekracza średnią stopę dywidendy dla rynku. Inwestor, kierując się stopą dywidendy, powinien wybierać te spółki, dla których wskaźnik ten przede wszystkim jest wyższy od średniego poziomu rynkowego. Tym samym należy uznać, iż wskaźniki rynkowe, w tym wskaźnik P/E, P/BV, oraz stopy zwrotu dywidendy mogą stanowić użyteczne narzędzie wspomagające proces podejmowania decyzji inwestycyjnych na rynku kapitałowym. Podsumowanie Podstawę oceny celowości oraz atrakcyjności inwestowania w akcje danej spółki stanowią wskaźniki rynku kapitałowego, które przyrównują cenę rynkową akcji do wartości ekonomicznych płynących ze sprawozdań finansowych. Ocena przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym może być pozytywna lub negatywna, a przy jej formułowaniu mogą być wykorzystane wskaźniki rynku kapitałowego. Wskaźniki te w zestawieniu ze wskaźnikami ekonomiczno-finansowymi mają większą wartość poznawczą i w zasadzie nie mogą być one jedynym kryterium podejmowania decyzji inwestycyjnych. Dokonując oceny atrakcyjności inwestycyjnej akcji, inwestor próbuje określić, czy spółka będąca przedmiotem potencjalnej inwestycji jest niedowartościowana lub też przewartościowana. Użytecznym narzędziem wspomagającym decyzje inwestorów w tym zakresie mogą stanowić wskaźniki rynku kapitałowego. Summary THE IMPORTANCE OF MARKET INDICATORS IN THE ASSESSMENT ATTRACITIVE INVESTMENT COMPANIES LISTED Keywords: financial analysis, market indicators, stock exchange. The subject of the discussion in this paper is to evaluate the usefulness of market indicators to assess the attractiveness of listed companies. For this purpose, here are presented two main 97

12 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU EKONOMICZNEGO NR 1 groups of indicators of capital market as a tool for assessing the effectiveness of companies operating in the public market. The article presents the average values for market indices of the Warsaw Stock Exchange, as well as an analysis of market indicators as an example of public companies included in the market index WIG 20. Literatura: 1. Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, red. M. Jerzemowska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. L. Bednarski, T. Waśniewski, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa Gabrusewicz W., Podstawy analizy finansowej, Wydawnictwo PWE, Warszawa Gołębiowski G., Tłaczała A., Analiza ekonomiczno-finansowa w ujęciu praktycznym, Wydawnictwo Difin, Warszawa Kuciński A., Polityka wypłat dywidend w spółkach kapitałowych, [w:] Finanse i rynki finansowe wybrane problemy, Studia i Prace Instytutu Ekonomicznego Nr 2, red. A. Kuciński, Wydawnictwo PWSZ w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski Ostrowska E., Rynek kapitałowy, Wydawnictwo PWE, Warszawa Prusak B., Wskaźniki rynku kapitałowego zastosowanie w wycenach przedsiębiorstw oraz w strategiach inwestycyjnych, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa Sierpińska M., Polityka dywidend w spółkach kapitałowych, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa-Kraków Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Siudek T., Analiza finansowa podmiotów gospodarczych, Wydawnictwo SGGW, Warszawa Tarczyński W., Rynki kapitałowe metody ilościowe, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa Tarczyński W., Łuniewska M., Analiza portfelowa na podstawie wskaźników rynkowych i wskaźników ekonomiczno-finansowych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, [w:] Metody ilościowe w Ekonomii, red. J. Hozer, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki Nr 16, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Nr 415, Szczecin 2006, s Współczesna analiza finansowa, red B. Micherda, Kantor Wydawniczy Zakamycze Zakamycze