Finansowanie projektów PPP - perspektywa nadrzędnego kredytodawcy

Transkrypt

1 Finansowanie projektów PPP - perspektywa nadrzędnego kredytodawcy Katowice, września 2009 r. Monika Mroczek 1

2 Cechy PPP Duże zróżnicowanie prawne i strukturalne (np.: zaprojektuj-wybuduj-finansuj-eksploatuj (DBFO), kontrakty menadżerskie / operacyjne, leasing itd.) Celem jest wykorzystanie umiejętności prywatnych w promowaniu efektywności świadczenia usług publicznych Oparte na dostarczaniu usług, a nie dostarczaniu aktywów Zawierają ustalenia w sprawie podziału ryzyka, wspierane przez finansowanie prywatne Najczęściej - choć nie zawsze są finansowane poprzez struktury project finance Często umożliwiają kredytowanie o bardzo długich okresach spłaty 2

3 Wyzwania wynikające z sytuacji na rynkach finansowych Zmniejszenie płynności rynków finansowych Ograniczenie finansowania długoterminowego oraz zaangażowania banków w pojedyncze transakcje Ograniczenie skłonności banków do akceptowania wyższego ryzyka transakcji project finance Zmniejszenie rynku syndykacji transakcje klubowe Znaczący wzrost kosztu finansowania (marż bankowych) Wymogi związane ze wzrostem udziału własnego inwestora => Banki / inwestorzy kapitałowi bardzo selektywnie podchodzą do finansowania projektów. Jedynie projekty dobrze przygotowane i ustrukturyzowane będą mogły pozyskać kredytowanie. 3

4 Wyzwania przy realizacji projektów PPP w Polsce Skomplikowane ramy prawne i procedury przetargowe Możliwość wykorzystania środków unijnych w strukturach finansowania PPP Ryzyko kursowe Programy vs projekty Budowanie doświadczenia w sektorze publicznym 4

5 Główne kwestie finansowania w PPP ogólne Ramy prawne i instytucjonalne (w tym kwestie zabepezpieczeń i egzekwowania praw umownych) Polityczne zaangażowanie partnera publicznego na rzecz PPP i konkretnego projektu (w tym zobowiązania w ramach struktury PPP) Konkurencyjność i dostępność partnerów/ uczestników PPP Przejrzyste procedury przetargowe Dostępność i możliwości rynków długów długoterminowych i dostarczycieli kapitału właścicielskiego Odpowiedni bilans ryzyka i korzyści dla sektora prywatnego i publicznego Komparator dla sektora publicznego (umożliwiający oszacowanie stosunku wartości do ceny PPP w sektorze publicznym) 5

6 Główne kwestie finansowania w PPP związane z projektem Dobrze zdefiniowany i przygotowany projekt, z wyraźnym określeniem roli partnera prywatnego i celów projektu Doświadczeni i solidni pod względem finansowym wykonawcy Odpowiednia alokacja ryzyka pomiędzy zaangażowanymi stronami (minimalizacja ryzyka przyjmowanego przez spółkę specjalnego przeznaczenia/ kredytobiorcę - ryzyko należy alokować tej stronie, która najlepiej nadaje się do zarządzania nim) Wykonalność ekonomiczna i finansowa (przewidywalne przepływy pieniężne, rzetelny model finansowy i podstawowe założenia, odpowiednia płynność finansowa pozwalająca na pokrycie przewidywanych i nieprzewidzianych wydatków i funduszy na rachunki rezerwowe) Dostępność alternatywnych dostawców 6

7 Przykładowa struktura finansowania projektu PPP Umowa bezpośrednia EBI Banki komercyjne Partner publiczny Umowa bezpośred nia Kredyt nadrzędny Kredyt nadrzędny / podrzędny Kontrakt DBFO Kontrakt budowlany Generalny wykonawca Partner prywatny Kapitał właścicielski / dług podrzędny Kredytobiorca / koncesjonariusz Umowa O&M Operator Cechy prawne: Kontrakt DBFO przewiduje realizację (zaprojektowanie i budowę projektu) przez SPV a następnie jego wieloletnią eksploatację i utrzymanie Kredyt nadrzędny jest przyznawany spółce specjalnego przeznaczenia (SPV) na realizację projektu Źródłem spłaty kredytu są strumienie pieniężne generowane przez Kredytobiorcę w trakcie eksploatacji projektu W okresie operacyjnym eksploatacja / zarządzanie projektem może być realizowane przez odrębny podmiot operatora Po zakończeniu okresu koncesji projekt może być przekazany stronie publicznej 7

8 Umowa Koncesji Na co będą zwracać uwagę kredytodawcy? (1/3) Okres trwania koncesji: musi być dłuższy niż termin spłaty długu podstawowego Przedmiot / zakres umowy: projektowanie, budowa, eksploatacja, utrzymanie, zarządzanie, inne Mechanizm płatności: Czy obsługa długu jest narażona na ryzyko eksploatacji projektu w tym ryzyko rynkowe? Czy przychody SPV są stałe czy też uzależnione od popytu (np. liczby pasażerów), opłat? Istniejąca i potencjalna konkurencja na rynku Kary umowne mające wpływ na strumień przychodów Zachęty do poprawy wydajności i/ lub ograniczenia kosztów operacyjnych SPV => czy strumień przychodów jest wystarczający do zapewnienia odpowiedniej płynności finansowej, tzn. na pokrycie wydatków operacyjnych, kosztów utrzymania, remontów, dodatkowych inwestycji, obsługi długu, rachunków rezerwowych, wolnej gotówki i zwrotu z kapitału własnego przez cały okres finansowania? 8

9 Umowa Koncesji Na co będą zwracać uwagę kredytodawcy? (2/3) Naruszenie mowy: zwłaszcza to dotyczące jakości usług musi być dokładnie określone i przewidywać odpowiedni okres naprawczy Tzw. step-in rights: Jeżeli nie zostały przewidziane Umową Koncesji, są regulowane w odrębnej umowie bezpośredniej pomiędzy kredytodawcą i partnerem publicznym Dają kredytodawcy możliwość podjęcia kroków w celu ratowania projektu, tzn. partner publiczny oczekuje od kredytodawcy przejęcia kontroli nad projektem Rozwiązanie umowy: Dobrowolne rozwiązanie Umowy przez partnera publicznego lub z powodu naruszenia umowy przez partnera publicznego podlegają odszkodowaniu pokrywającemu zazwyczaj pełną spłatę długu oraz pewne wynagrodzenie za kapitał właścicielski Rozwiązanie z powodu naruszenia umowy przez partnera prywatnego => step-in rights lub odpowiednie odszkodowanie 9

10 Umowa Koncesji Na co będą zwracać uwagę kredytodawcy? (3/3) Ubezpieczenie: Niezdolność SPV do przyjęcia strat finansowych oznacza, że ryzyko przyjęte przezeń musi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe być ubezpieczone Co będzie, jeżeli ubezpieczone ryzyko stanie się nieubezpieczalne lub koszty ubezpieczenia będą niezwykle wysokie? Siła wyższa: Odstąpienie od rozwiązania umowy W niektórych wypadkach możliwe są częściowe płatności na rzecz koncesjonariusza Rozwiązanie umowy z powodu siły wyższej pełne odszkodowanie pokrywające dług i kapitał właścicelski (ale brak zwrotu z kapitału) Zmiana prawa: Odpowiednia ochrona SPV, projektu i/ lub obsługi długu w wypadku, gdy zmiany prawa mają znaczący i negatywny wpływ na SPV, projekt i jego eksploatację. 10

11 Wnioski Czego potrzebują nadrzędni kredytodawcy? Wyraźnego zaangażowania partnera publicznego Właściwego zrozumienia ryzyka przyjmowanego przez sektor prywatny Ograniczenia ryzyka przyjmowanego przez kredytobiorcę Solidnych ustaleń dotyczących ubezpieczenia Płynnego rynku usług podwykonawczych Tzw. step-in rights Odpowiedniego odszkodowania w razie rozwiązania umowy 11

12 Kredytodawca nadrzędnynajlepszy przyjaciel sektora publicznego! Due diligence nadrzędnych kredytodawców Sektor publiczny uzyskuje zapewnienie co do wykonalności projektu dzięki due diligence kredytodawcy nadrzędnego Wyraźna identyczność interesu nadrzędnych kredytodawców i interesu sektora publicznego w trakcie realizacji projektu Dobra wydajność projektu ma kluczowe znaczenie dla spłaty długu Sektor publiczny oczekuje od nadrzędnych kredytodawców kontroli nad projektem i rozwiązywania problemów Kredytodawcy przejmują niezbędną do tego kontrolę i władzę Sektor publiczny powinien wystrzegać się zbyt ciasnych wskaźników pokrycia i innych parametrów finansowych 12

13 Rola EIB w projektach PPP Finansowanie: Ponad 100 sfinansowanych projektów PPP o łącznej wartości ponad EUR 20 mld SFF (Structured Finance Facility) finansowanie projektów o zwiększonym poziomie ryzyka Długie okresy finansowania I karencji Niski koszt finansowania Możliwość zaangażowania na wysokie kwoty (bez syndykacji) Elastyczne struktury Efekt katalizatora Public policy: Rola doradcza dla Sektora Publicznego w Krajach Członkowskich UE Wymiana doświadczeń z różnych rynków, projektów systemów prawnych Know-how w wielu sektorach i regionach geograficznych Wykorzystywanie najlepszych rozwiązań i doświadczeń przy realizacji PPP 13

14 Kontakt Europejski Bank Inwestcyjny Operacje Kredytowe w Polsce Faks: Kim Kreilgaard, Head of Division, Tel: Monika Mroczek, Senior Loan Officer, Tel: