SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY BEZPIECZNA SZKOŁA

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY BEZPIECZNA SZKOŁA

2 Spis treści: I. Podstawy prawne działań profilaktycznych - str. 3 II. Uwagi wstępne - str. 5 III. ZałoŜenia programu - str. 5 IV. Diagnoza sytuacji szkolnej - str. 8 V. Cele programu - str. 9 VI. Ewaluacja programu - str. 10 VII. Literatura pomocnicza - str. 10

3 I. Podstawy prawne działań profilaktycznych. Konwencja o prawach dziecka Art. 33. Państwa Strony będą podejmowały wszelkie odpowiednie kroki, w tym ustawodawcze, administracyjne, socjalne oraz środki w dziedzinie oświaty, w celu zapewnienia ochrony dzieci przed nielegalnym uŝywaniem środków narkotycznych i substancji psychotropowych, zgodnie z ich zdefiniowaniem w odpowiednich umowach międzynarodowych oraz w celu zapobiegania wykorzystywaniu dzieci do nielegalnej produkcji tego typu substancji i handlu nimi. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Art. 72. Rzeczypospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. KaŜdy ma prawo Ŝądać od organów władzy publicznej ochrony praw dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Kodeks postępowania karnego Art KaŜdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art stosuje się odpowiednio. 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. Kodeks postępowania cywilnego Art KaŜdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy. 2. Obowiązek wymieniony w 1 ciąŝy przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuratorach, notariuszach, komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach Policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.). Art.1.System oświaty zapewnia w szczególności: 1) realizację prawa kaŝdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieŝy do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju, 2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny, 3

4 15) warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego, 16) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieŝy wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagroŝeń i sytuacji nadzwyczajnych. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) Art. 6.Nauczyciel obowiązany jest: 1) rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; 2) wspierać kaŝdego ucznia w jego rozwoju; 3) dąŝyć do pełni własnego rozwoju osobowego; 4) kształcić i wychowywać młodzieŝ w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla kaŝdego człowieka; 5) dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi róŝnych narodów, ras i światopoglądów. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.). Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1485; z późn. zm.). Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109; z późn. zm.). Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55; z późn. zm.). Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 23 lipca 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 180 poz. 1108). Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111, poz. 535; z późn. zm.). Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 180, poz. 1493). Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 11, poz. 114). Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieŝy zagroŝonej uzaleŝnieniem (Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz. 226). Rozporządzenie MENiS z dnia 18 stycznia 2005r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2005r. Nr 19, poz. 167). Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). 4

5 II. Uwagi wstępne. Tworzeniu Programu profilaktyki szkolnej towarzyszyło przekonanie, Ŝe - Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagroŝeniami i reagowaniem na nie. Obejmuje eliminację lub redukcję czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących. - Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka. - Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu Ŝycia zapobieganiu zagroŝeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami Ŝycia. - Program profilaktyki szkolnej to ogół działań chroniących dzieci przed zakłóceniami w rozwoju oraz działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagroŝeń. - Program profilaktyki szkolnej obejmuje działania podejmowane w trakcie realizacji programów nauczania i Programu wychowawczego szkoły, gdy realizowane są ogólne zadania szkoły, a takŝe działania specyficzne dla profilaktyki. - Program profilaktyczny jest oparty na obowiązujących w szkole normach, regulaminie i zwyczajach. III. ZałoŜenia programu. WIZJA SZKOŁY Szkoła to bezpieczne miejsce, w którym uczniowie, rodzice, nauczyciele spotykają się, by w atmosferze wzajemnej akceptacji i współpracy rozwijać swój twórczy potencjał. MISJA SZKOŁY Szkoła wypracowuje skuteczne sposoby radzenia sobie z zagroŝeniami społecznymi w oparciu o współpracę uczniów, rodziców i nauczycieli. Dla podniesienia skuteczności własnych działań współpracuje z instytucjami i specjalistami w środowisku lokalnym. Uczy uczniów psychospołecznych umiejętności, koniecznych, by potrafili osiągnąć sukces i satysfakcje Ŝyciową w społecznie akceptowany sposób i zgodnie z uznawaną przez siebie hierarchią wartości. Szkolny program profilaktyki uwzględnia uczestnictwo całego środowiska szkolnego w przedsięwzięciach profilaktycznych. Uczestnikami zajęć i oddziaływań są uczniowie, ich rodzice i nauczyciele. Działania informacyjno-edukacyjne dla uczniów mają najczęściej charakter programów profilaktyki pierwszorzędowej: z jednej strony promocja zdrowia, a z drugiej zapobieganie pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami dysfunkcyjnymi.

6 STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH Rada Pedagogiczna - określa zadania w zakresie profilaktyki, - określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych, - dokonuje analizy działalności profilaktycznej. Nauczyciele - współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych, - wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach i opiniach wydanych przez PPP, - doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Wychowawca klasy - integruje zespół klasowy, - dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie, - wyposaŝa uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, - realizuje zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami uczniów. Wicedyrektor - monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga w zakresie profilaktyki, - diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki, - współpracuje z podmiotami szkoły oraz instytucjami wspomagającymi działania z zakresu profilaktyki, - inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Programie szkolnej profilaktyki. Pedagog szkoły - rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów oraz analizuje przyczyny niepowodzeń szkolnych, - określa formy i sposoby udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb, - organizuje i prowadzi róŝne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli, - podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające z Programu wychowawczego szkoły i Programu profilaktyki szkolnej w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli, - wspiera działania opiekuńczo-wychowawcze nauczycieli, wynikające z Programu profilaktyki szkolnej. Rada Rodziców - opiniuje Program profilaktyki szkolnej, - analizuje i diagnozuje opinie rodziców na temat profilaktyki, - współpracuje z Radą Pedagogiczną, wicedyrektorem i Samorządem Uczniowskim. 6

7 Rodzice - przedstawiają Radzie Rodziców opinie na temat profilaktyki, - korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga i szkolnej słuŝby zdrowia w zakresie profilaktyki, - wnioskują do odpowiednich organów i instytucji w sprawach kształcenia specjalnego, nauczania indywidualnego, zajęć rewalidacyjnych. Organy współpracujące ze szkołą - Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Kępnie - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kępnie - Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kępnie - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Baranowie, - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bralinie - Komenda Powiatowa Policji w Kępnie - Gminny Ośrodek Wsparcia Rodziny w Kryzysie w Mianowicach - Pełnomocnik Burmistrza Miasta i Gminy Kępno ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - Poradnia Leczenia UzaleŜnień w Kępnie ZASADY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH Bezpieczeństwo uczestników - respektowanie podmiotowości uczestników, - poszanowanie ich godności i indywidualności, - ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji, - uwzględnienie wieku i poziomu rozwoju uczestników, - uwzględnienie systemu wartości i stopnia wraŝliwości uczestników, - niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości (terapeutycznych, psychomanipulacyjnych). Adekwatność oddziaływań - działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb i problemów odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata. Skuteczność - działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której dotyczą, - działania powinny wykorzystać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii, form i metod oddziaływania, - działania powinny uwzględnić wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej. Rzetelność - informacje powinny być rzetelne, - informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego adresata, do jego moŝliwości percepcyjnych, - informacje powinny uwzględniać poziom juŝ posiadanej wiedzy (zbyt wczesne wkraczanie z informacjami na temat zagroŝeń moŝe podsuwać pomysły na niepoŝądane zachowania), - informacje powinny być rzeczowe (odwoływanie się do emocji, np. straszenie, 7

8 moŝe powodować obronne odrzucanie zagraŝających informacji lub teŝ pobudzać ciekawość), - informacje dotyczące zagroŝeń nie powinny być zbyt szczegółowe (aby nie stanowiły instruktaŝu nieprawidłowych zachowań). Czynniki ryzyka i chroniące: Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nim szkód. Są one zróŝnicowane w zaleŝności od rodzaju problemu objętego profilaktyką. Do czynników ryzyka naleŝą: - środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, proponujące wzorce zachowań, - modelowanie takich zachowań w domu i w szkole, - grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne, - słabe wyniki w nauce, - brak celów Ŝyciowych, - dostęp do środków i substancji psychoaktywnych, - wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych. Natomiast do czynników chroniących naleŝą: - silna więź emocjonalna z rodzicami - zainteresowanie dziecka nauką szkolną - poszanowanie przez dziecko praw, norm, wartości i autorytetów społecznych - regularne praktyki religijne - przynaleŝność dziecka do pozytywnej grupy rówieśniczej IV. Diagnoza sytuacji szkolnej. Szkolny Program Profilaktyki został opracowany po dokonaniu diagnozy środowiska szkolnego. Aby dokładnie sprecyzować potrzeby w zakresie działań profilaktycznych w szkole poddano analizie: - wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczniów - wyniki ankiety przeprowadzonej wśród rodziców - zarejestrowane przez pedagoga szkolnego problemy edukacyjne i wychowawcze - wywiady i obserwacje prowadzone przez nauczycieli - problemy sygnalizowane przez rodziców - analiza dokumentów szkolnych Diagnoza środowiska pozwoliła wyłonić dwa najistotniejsze problemy wychowawcze w szkole tj. - agresję słowną - agresję fizyczną W znikomym stopniu występuje problem palenia papierosów, uŝywanie alkoholu. 8

9 V. Cele programu. Cel główny: Bezpieczeństwo jako uniwersalna wartość umoŝliwiająca rozwój we wszystkich sferach Ŝycia. Cele szczegółowe: 1. Promocja zdrowego stylu Ŝycia. 2. Dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umoŝliwienie racjonalnego wyboru poprzez działania asertywne. 3. Pomoc w kształtowaniu waŝnych umiejętności społecznych i psychologicznych. 4. Rozwijanie moŝliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangaŝowanie uczniów w działalność pozytywną. 5. Motywowanie uczniów do rozwoju, wskazywanie na znaczenie zdobywania wiedzy i rozszerzania zainteresowań, poszukiwania i rozwijania zdolności. 6. Kształtowanie prawidłowych przekonań i obalanie stereotypów. 7. Wskazywanie znaczenia rodziny jako komórki społecznej warunkującej prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny człowieka. 8. Reagowanie w sytuacjach rozpoznawania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy. 9. Motywowanie do podjęcia leczenia, terapii. METODY PRACY - podająca: uczenie się przez słuchanie, - problemowa: uczenie się przez oddziaływanie, - eksponująca: uczenie się przez przeŝywanie. FORMY PRACY - zajęcia warsztatowe zawierające elementy dyskusji, mini wykładu, burzy mózgów, pracy w małych grupach, - psychodrama, - zabawy integracyjne, - projekcja filmów, - pogadanki, - pedagogizacja rodziców, - szkoleniowe rady pedagogiczne. SPODZIEWANE EFEKTY - zmniejszenie liczby zachowań ryzykownych podejmowanych przez dzieci, - zmniejszenie ilości zachowań agresywnych, - zmniejszenie ilości problemów edukacyjnych i wychowawczych. - zwiększenie poziomu integracji zespołów klasowych, 9

10 STRATEGIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH - systematyczne rozpoznawanie i diagnoza potrzeb środowiska uczniów, - bieŝąca diagnoza rzeczywistych problemów dzieci na terenie szkoły, - systematyczna realizacja programu profilaktycznego przez wychowawców na poziomie klasy - kontynuowanie zajęć przez kolejne lata, dostosowane do poziomu i tematyki, wiedzy oraz umiejętności posiadanej przez uczniów. V. Ewaluacja programu. Ocena efektów realizacji Programu profilaktyki szkolnej, obok bieŝącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzonej przez zainteresowane przedmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Podstawę dla formułowania ocen realizacji Programu profilaktyki szkolnej stanowią: sprawozdania z realizacji planów, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie i wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze, itp. VII. Literatura pomocnicza. 1. M. Simm, E. Węgrzyn-Jonek - "Budowanie szkolnego programu profilaktyki". 2. B.i G. Paziowie - "Szkoła, która ochrania. Szkolny program profilaktyki" 3. E. Kosińska - "Mądrze i skutecznie. Zasady konstruowania szkolnego programu profilaktyki". 10