Biochemia Ćwiczenie 5

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Biochemia Ćwiczenie 5"

Transkrypt

1 Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /2 podpis asystenta ĆWICZENIE 5 WĘGLOWODANY O ZNACZENIU BIOLOGICZNYM Wstęp merytoryczny Węglowodany (syn. cukry, cukrowce sacharydy) należą do grupy związków organicznych o charakterze polihydroksyaldehydów (aldozy) lub polihydroksyketonów (ketozy). Związki te powszechnie występują w organizmach żywych stanowiąc około 80% suchej masy organizmów roślinnych i do 2% suchej masy organizmów zwierzęcych. Najpowszechniej występującymi w komórkach węglowodanami są triozy, pentozy i heksozy zawierające odpowiednio 3, 5 i 6 atomów węgla w cząsteczce. Ze względu na budowę węglowodany wyróżnia się: - monosacharydy (cukry proste), które nie podlegają hydrolizie do prostszych związków cukrowych; - disacharydy, które ulegają hydrolizie na dwie cząsteczki cukrów prostych; - oligosacharydy zawierające od 3 do 10 cząsteczek monosacharydów połączonych wiązaniami glikozydowymi - polisacharydy zawierające w swojej strukturze więcej niż 10 cząsteczek monosacharydów. Monosacharydy Monosacharydy (syn. cukry proste) mogą występować w postaci anomerów D i L. W organizmach żywych występują prawie wyłącznie izomery szeregu D, gdyż jedynie one mają możliwość prawidłowego dopasowania się do chiralnie ukształtowanej struktury centrum katalitycznego enzymów. U ssaków wyjątkiem są: L-fukoza, L-gulonian i L-iduronian. L-fukoza występuje głównie w postaci związanej w łańcuchach oligosacharydowych glikoprotein i glikolipidów błonowych i rozpuszczalnych, stanowiąc m.in. stanowi istotny element antygenów grupowych krwi ABH oraz struktur cukrowych typu Lewisx, Lewisy, Lewisa i Lewisb. Cukier ten odgrywa znaczącą rolę w procesach Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 1

2 rozpoznawania komórek oraz oddziaływań pomiędzy komórkami i macierzą zewnątrzkomórkową. L-gulonian i L-iduronian, będące metabolitami glukozy, są odpowiednio: metabolitem szlaku kwasu uronowego i składnikiem glikozaminoglikanów. Monosacharydy w roztworach wodnych mają strukturę pierścieniową, przyjmowaną w wyniku utworzenia wewnątrzcząsteczkowego hemiacetalu lub hemiketalu. Powstający wtedy sześcioczłonowy układ cykliczny nosi nazwę pierścienia piranowego, zaś pięcioczłonowy pierścienia furanowego. Efektem zajścia cyklizacji jest pojawienie się dodatkowego asymetrycznego atomu węgla w cząsteczce monosacharydu (węgiel C1 w przypadku pierścienia piranowego lub C2 w przypadku pierścienia furanowego), przy którym znajduje się dodatkowa grupa hydroksylowa. Powstałe w ten sposób nowe formy cukrów określa się jako anomery α- i β-. Różnią się one między sobą skręcalnością właściwą i mogą wzajemnie w siebie przechodzić (zjawisko mutarotacji).monosacharydy wykazują właściwości redukujące. Do najważniejszych ze względów monosacharydów występujących u zwierząt należą: ryboza i deoksyryboza: pentozy występujące w kwasach nukleinowych, odpowiednio RNA i DNA glukoza: główny cukier metaboliczny (substrat energetyczny dostarczający 4 kcal/g = 17kJ/g energii), w stanie wolnym występuje w owocach i miodzie, składnik disacharydów (laktozy, mannozy, sacharozy), magazynowany w postaci polisacharydów (skrobia, glikogen). Do najważniejszych przemian metabolicznych glukozy należą: glikoliza (utlenianie), glukoneogeneza (biosynteza z substratów niecukrowych), glikogenogeneza (biosynteza glikogenu), glikogenoliza (katabolizm glikogenu), cykl pentozofosforanowy (dostarczanie równoważników redukcyjnych do reakcji redukcji oraz cukrów pięciowęglowych) oraz procesy glikozylacji białek. Nadmierne spożycie glukozy prowadzi do rozwoju nadwagi i otyłości. fruktoza: występuje w stanie wolnym w owocach, nektarze, miodzie oraz spermie ssaków (materiał energetyczny wykorzystywany przez plemniki), składnik sacharozy. U ssaków metabolizowana w mięśniach i tkance tłuszczowej oraz wątrobie (odpowiednio do fruktozo-1-fosforanu lub fruktozo-6-fosforanu włączanych do glikolizy), a także w plemnikach. Nadmierne spożycie fruktozy prowadzić może m.in. do rozwoju nadwagi i otyłości, zespołu metabolicznego oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 2

3 galaktoza: składnik laktozy, antygenów zgodności grupowych erytrocytów (układu AB0) oraz substancji mózgu, wykorzystywana jako substrat energetyczny po przekształceniu w UDP-glukozę (szlak Leloira). Disacharydy Disacharydy (syn. dwucukry) zbudowane są z dwóch cząsteczek monosacharydów połączonych wiązaniem glikozydowym. Wyróżnia się wśród nich grupę trehaloz (wiązanie glikozydowi tworzone jest pomiędzy grupami -OH znajdującymi się przy węglach asymetrycznych obu cząsteczek monosacharydów, np. sacharoza) oraz grupę maltozy (wiązanie glikozydowi tworzone jest pomiędzy grupami -OH znajdującymi się odpowiednio przy węglu asymetrycznym jednej cząsteczki oraz przy węglu 3, 4 lub 6 drugiej cząsteczki monosacharydu, np. laktoza, maltoza). sacharoza (syn. cukier buraczany): zbudowana z α- D-glukozy i -D-fruktozy połączonych za pomocą wiązania α,β-1,2-glikozydowego, występuje w burakach cukrowych i trzcinie cukrowej, nie wykazuje właściwości redukujących, podlega hydrolizie przy udziale sacharozo-izomaltazy dwufunkcyjnego enzymu rąbka szczoteczkowego nabłonka jelitowego z grupy disacharydaz; laktoza (syn. cukier mlekowy): zbudowana z -Dgalaktozy i D-glukozy połączonych za pomocą wiązania β-1,4-glikozydowego, występuje w mleku ssaków, wykazuje właściwości redukujące, podlega hydrolizie przy udziale laktazy - enzymu rąbka szczoteczkowego nabłonka jelitowego z grupy disacharydaz; maltoza (syn. cukier słodowy): zbudowana z dwóch cząsteczek D-glukozy połączonych za pomocą wiązania α-1,4-glikozydowego, produkt katabolizmu glikogenu i skrobi, wykazuje właściwości redukujące, podlega hydrolizie przy udziale maltazy - enzymu rąbka szczoteczkowego nabłonka jelitowego z grupy disacharydaz; trehaloza: zbudowana z dwóch cząsteczek α-d-glukozy połączonych za pomocą wiązania O-glikozydowego, główny cukier organizmów niższych (glony, grzyby), nie posiada właściwości redukujących, podlega hydrolizie przy udziale trehalazy - enzymu rąbka szczoteczkowego nabłonka jelitowego z grupy disacharydaz; izomaltoza: zbudowana z dwóch cząsteczek α-d-glukozy połączonych za pomocą wiązania α-1-6-glikozydowego, podlega hydrolizie przy udziale sacharozo-izomaltazy dwufunkcyjnego enzymu rąbka szczoteczkowego nabłonka jelitowego z grupy disacharydaz. Polisacharydy Polisacharydy są to nierozpuszczalne w wodzie produkty polikondensacji cukrów prostych, pozbawione słodkiego smaku. W organizmach żywych pełnią funkcję zapasowa i strukturalną. Ze względu na budowę dzielą się na homopolisacharydy (zbudowane z jednakowych jednostek cukrowych) oraz heteropolisacharydy (zbudowane z różnych monosacharydów i ich pochodnych). Do najważniejszych polisacharydów zalicza się: skrobię: materiał zapasowy roślin, zbudowana z dwóch rodzajów cząsteczek: amylozy (nierozgałęziona, zbudowana z około 300 cząsteczek D-glukozy połączonych za pomocą wiązań α-1,4-glikozydowych, stanowi 20 35% struktury skrobi) oraz amylopektyny (rozgałęziona, zbudowana z cząsteczek D-glukozy połączonych za pomocą wiązań α-1,4- i α-1,6- glikozydowych, stanowi 65-80%), podlega hydrolizie przy udziale α-amylaz: ślinowej i trzustkowej do mieszaniny dekstryn, glukozy, maltozy i izomaltozy; Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 3

4 glikogen: materiał zapasowy zwierząt (wątroba, mięśnie) i grzybów, zbudowany z cząsteczek D-glukozy połączonych w proste łańcuchy wiązaniami α-1,4-glikozydowymi, w których co 8 12 monomerów występuje rozgałęzienie tworzone przez wiązanie α-1,6-glikozydowe, w przewodzie pokarmowym podlega hydrolizie przy udziale α-amylaz: ślinowej i trzustkowej, zaś w wątrobie i mięśniach podlega reakcjom fosforolizy i hydrolizy odpowiednio przy udziale fosforylazy glikogenowej (wiązania 1,4-glikozydowe) i enzymu usuwającego rozgałęzienia (wiązania 1,6-glikozydowe) do glukozo-1-fosforanu i glukozy; celulozę (syn. błonnik): materiał strukturalny roślin, glonów, grzybów i niektórych protestów, zbudowana z cząsteczek -D-glukozy połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi, nie podlega trawieniu w przewodzie pokarmowym większości ssaków (u człowieka hydrolizę mogą w ograniczonym stopniu prowadzić mikroorganizmy flory bakteryjnej jelita grubego); chitynę: składnik pancerzy owadów i skorupiaków, materiał strukturalny grzybów, zbudowany z monomerów N-acetylo-Dglukozoaminy połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi, nie podlega trawieniu w przewodzie pokarmowym większości ssaków; glikozoaminoglikany (syn. mukopolisacharydy): heteroglikany zawierające oprócz składników cukrowych (aminocukry) kwasy uronowe, składniki proteoglikanów (substancja podstawowa tkanki łącznej) zatrzymujące wodę i mające zdolność pęcznienia; glikoproteiny: białka zawierające w strukturze łańcuchy poliwęglowodanowe, składniki błon komórkowych, wydzielin śluzowych oraz osocza krwi. Leki będące pochodnymi węglowodanów: Heparyna: wielkocząsteczkowy anionowy polimer kwasu glukuronowego i iduronowego z N-siarczanowana glukozaminą (glukozoaminoglikan o nieregularnie powtarzających się sekwencjach bogatych w GlcNAc) o masie cząsteczkowej wynoszącej średnio Da, naturalnie syntetyzowany w organizmie człowieka przez komórki tuczne, makrofagi i komórki śródbłonka naczyń krwionośnych, wykazujący działanie antykoagulacyjne (aktywator antytrombiny, uwalnia śródbłonkowy inhibitor drogi krzepnięcia zależnej od czynnika tkankowego). Łańcuch jest niejednolity pod względem sekwencji. Czas półtrwania heparyny we krwi zależy od dawki i wynosi od 30 do 120 minut. Heparyna wiąże się z lipoproteinami klasy LDL, globulinami oraz fibrynogenem. Jest metabolizowana w wątrobie oraz układzie siateczkowo-śródbłonkowym i wydalana przez nerki. Dekstran: preparat krwiozastępczy o masie cząsteczkowej 40 tys. 70 tys. lub 100 tys. będący polimerem cząsteczek D-glukozy połączonych wiązaniami 1-6 α -glikozydowymi (90-95% cząsteczki), posiadający krótkie boczne łańcuchy powstające w wyniku tworzenia wiązań 1-3 i 1-4-glikozydowych, wykazujący ciśnienie koloidalno-osmotyczne i lepkość identyczne z krwią, mający zdolność wiązania wody (1 g dekstranu wiąże 20 ml wody). Czas półtrwania dekstranu we krwi wynosi 6 8 h. Jest on wydalany przez nerki, w mniejszym stopniu, przez płuca. Dekstran jest metabolizowany w wątrobie do CO 2 i wody. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z reakcjami charakterystycznymi służącymi jakościowej i ilościowej analizie węglowodanów oraz dokonanie identyfikacji nieznanego węglowodanu. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 4

5 CZĘŚĆ I ANALIZA CUKRÓW Z WYKORZYSTANIEM REAKCJI CHARAKTERYSTYCZNYCH Reakcje charakterystyczne służą do jakościowego wykrywania węglowodanów. Są to reakcje, które w obecności danego cukru powodują pojawienie się charakterystycznego zabarwienia roztworu lub innej dostrzegalnej zmiany (np. wytrącenie osadu). Doświadczenie 1 Cel: Wykrywanie obecności cukrowców w materiale biologicznym (mocz) z zastosowaniem reakcji Molischa. Zasada metody: Monosacharydy zawierające więcej niż 4 atomy węgla, a także cukry złożone, podczas ogrzewania z silnymi kwasami nieorganicznymi, np. HCI, H 2 SO 4, ulegają odwodnieniu i cyklizacji, wskutek czego tworzą pochodne furanu, odpowiednio: pentozy - furfural, heksozy hydroksymetylofurfural. Powstałe pochodne w środowisku alkoholu tworzą z fenolami (np. α-naftolem) barwne kompleksy. Reakcja z monosacharydami zachodzi gwałtownie, zaś w przypadku disacharydów, oligosacharydów i polisacharydów znacznie wolniej. Ujemny wynik próby wyklucza obecność cukrów w badanym materiale, pozytywny zaś nie jest wystarczającym dowodem obecności cukrów, gdyż reakcja zachodzi także w obecności innych związków zawierających grupę aldehydową (-CHO) oraz acetonu. Postępowanie: Proszę przygotować 10 probówek i postępować zgodnie z poniższą tabelą. składnik Numer probówki % roztwór wodny glukozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny fruktozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny arabinozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny sacharozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny maltozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny trehalozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny skrobi 0,5 cm 3 1% roztwór wodny nieznanego cukru 0,5 cm 3 mocz 0,5 cm 3 H 2O 0,5 cm 3 2% etanolowy roztwór α-naftolu 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople Ostrożnie podwarstwić stężonym H 2SO 4. Nie mieszać. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 5

6 Obserwacje: Wnioski: Doświadczenie 2 Cel: Wykrywanie obecności monosacharydów redukujących z zastosowaniem reakcji Fehlinga. Zasada metody: Monosacharydy zawierające wolną grupę aldehydową lub ketonową powodują w środowisku alkalicznym redukcję jonów Cu 2+ do Cu 2 O, który wytrąca się w podwyższonej temperaturze w postaci osadu o barwie ceglastoczerwonej. Niekiedy roztwór przyjmuje zabarwienie zielone wynikające ze zmieszania barwy wytrącającego się osadu tlenku miedzi(i) i niebieskiego zabarwienia odczynników. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 6

7 Postępowanie: Proszę przygotować 9 probówek i postępować zgodnie z poniższą tabelą. składnik Numer probówki % roztwór wodny glukozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny fruktozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny arabinozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny sacharozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny maltozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny trehalozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny skrobi 0,5 cm 3 1% roztwór wodny nieznanego cukru 0,5 cm 3 H 2O 0,5 cm 3 Roztwór Fehlinga I (0,15 M wodny roztwór CuSO 4) 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 Roztwór Fehlinga II (0,6 M roztwór winianu sodowopotasowego w 0,75M NaOH) 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 Dokładnie wymieszaj zawartość probówek i ogrzewaj we wrzącej łaźni wodnej przez około 10 minut. Obserwacje: Wnioski: Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 7

8 Doświadczenie 3 Cel: Odróżnienie monosacharydów redukujących od disacharydów redukujących za pomocą reakcji Barfoeda. Zasada metody: Reakcja z octanem miedzi(ii) zachodząca w środowisku kwasu mlekowego pozwala odróżnić monosacharydy redukujące od disacharydów redukujących na podstawie różnic w szybkości redukcji jonów miedzi. Monosacharydy szybko utleniają się do kwasu karboksylowego, redukując jony Cu 2+ do tlenku miedzi(i), który wytrąca się w postaci ceglastoczerwonego osadu. Disacharydy ulegają reakcji dopiero po około 15 minutach, po zajściu reakcji hydrolizy do monosacharydów. Postępowanie: Proszę przygotować 9 probówek i postępować zgodnie z poniższą tabelą. numer probówki składnik % roztwór wodny glukozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny fruktozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny arabinozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny sacharozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny maltozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny trehalozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny skrobi 0,5 cm 3 1% roztwór wodny nieznanego cukru 0,5 cm 3 H 2O 0,5 cm 3 Odczynnik Barfoeda 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 2,5 cm 3 Dokładnie wymieszaj zawartość probówek i ogrzewaj we wrzącej łaźni wodnej przez około 8-10 minut. Obserwacje: Wnioski: Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 8

9 Doświadczenie 4 Cel: Odróżnianie pentoz od heksoz za pomocą reakcji Biala. Zasada metody: Pentozy pod wpływem stężonego kwasu chlorowodorowego ulegają odwodornieniu do furfuralu, który w obecności jonów żelaza(iii) daje z orcyną kompleks o barwie zielonej lub zielono-niebieskiej. Postępowanie: Proszę przygotować 9 probówek i postępować zgodnie z poniższą tabelą. składnik numer probówki % roztwór wodny glukozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny fruktozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny arabinozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny sacharozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny maltozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny trehalozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny skrobi 0,5 cm 3 1% roztwór wodny nieznanego cukru 0,5 cm 3 H 2 O 0,5 cm 3 Odczynnik Biala (0,2% roztwór orcyny w 20% roztworze HCl ) 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 2 cm 3 1% roztwór wodny FeCl 3 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla Dokładnie wymieszaj zawartość probówek i ogrzewaj w 100 C przez kilka minut. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 9

10 Obserwacje: Wnioski: Doświadczenie 5 Cel: Odróżnianie ketoz od aldoz za pomocą reakcji Seliwanowa. Zasada metody: Powstający podczas ogrzewania ketozy ze stężonym kwasem solnym 5-hydroksymetylofurfural tworzy z rezorcyną kompleks o barwie czerwono wiśniowej, czasami wytrącający się w postaci brązowoczerwonego osadu. Aldozy także mogą w tych warunkach tworzyć oksymetylofurfurol, ale znacznie wolniej, dzięki czemu próba Seliwanowa jest w wystarczającym stopniu specyficzna dla ketoz. Postępowanie: Proszę przygotować 9 probówek i postępować zgodnie z poniższą tabelą. numer probówki składnik % roztwór wodny glukozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny fruktozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny arabinozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny sacharozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny maltozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny trehalozy 0,5 cm 3 1% roztwór wodny skrobi 0,5 cm 3 1% roztwór wodny nieznanego cukru 0,5 cm 3 H 2O 0,5 cm 3 Odczynnik Seliwanowa 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 0,5 cm 3 Dokładnie wymieszaj zawartość probówek i ogrzewaj we wrzącej łaźni wodnej przez 2-4 minuty. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 10

11 Obserwacje: Wnioski: Cel: Hydroliza skrobi przy udziale amylazy ślinowej. Zasada metody: Doświadczenie 6 Ślina zawiera enzym - α-amylazę (EC , 4-glukohydrolaza α,1 4-glukanu), należącą do klasy hydrolaz (EC 3.), podklasy hydrolaz działających na wiązania glikozydowe (EC 3.2), podpodklasy hydrolaz glikozydów (EC 3.2.1). α-amylaza wykazuje optimum działania w ph 6,6-6,8 oraz w obecności jonów Ca 2+ (utrzymują odpowiednią konformację białka ezymatycznego) i Cl- (aktywator enzymu). W wyniku jej działania skrobia ulega hydrolizie do mieszaniny zawierającej dekstryny (zazwyczaj z jednym wiązaniem α-1-6 glikozydowym), glukozę, maltozę i izomaltozę. O aktywności α-amylazy ślinowej świadczy ujemna próba z jodem (I 2 w wodnym roztworze KI). Skrobia tworzy z jodem w środowisku wodnym produkt o barwie granatowej. Postępowanie: W długiej szklanej probówce należy przygotować mieszaninę inkubacyjną poprzez zmieszanie 2 cm 3 buforu fosforanowego ph 6.6, 5 cm 3 0.9% NaCl i 5 cm 3 1% wodnego roztworu skrobi. Probówkę na czas całego doświadczenia należy umieścić w termobloku o temperaturze 37 C. Do kolbki stożkowej o pojemności 50 cm 3 należy pobrać około 1 cm 3 śliny i dodać 3-4 cm 3 wody destylowanej. Następnie należy przygotować mieszaninę reakcyjną poprzez dodanie 1 cm 3 rozcieńczonej śliny do probówki zawierającej mieszaninę inkubacyjną, wymieszanie zawartości probówki i ponowne umieszczenie jej w termobloku o temperaturze 37 C. Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 11

12 Proszę przygotować 6 probówek i postępować zgodnie z poniższą tabelą. numer probówki składnik roztwór I 2 w KI 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 2 M HCl 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1 kropla 1% roztwór skrobi 2 krople roztwór nieznanego cukru 2 krople Do kolejnych probówek należy dodawać mieszaninę reakcyjną zgodnie z zamieszczonym poniżej schematem czasowym czas pobierania mieszaniny reakcyjnej czas 0 po 1 min po 3 min po 5 min po 7 min po 9 min mieszanina reakcyjna 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople 2 krople Obserwacje: Wnioski: CZĘŚĆ II IDENTYFIKACJA NIEZNANEGO CUKRU Dokonaj identyfikacji nieznanego cukru na podstawie wykonanych poprzednio reakcji charakterystycznych. Reakcja Molicha Reakcja Fechlinga Reakcja Barfoeda Reakcja Biala Reakcja Seliwanowa Reakcja z I 2 Wynik reakcji W próbce nr stwierdzono obecność Zakład Biochemii i Farmakogenomiki str. 12

data ĆWICZENIE 5 ANALIZA JAKOŚCIOWA WĘGLOWODANÓW Wstęp merytoryczny

data ĆWICZENIE 5 ANALIZA JAKOŚCIOWA WĘGLOWODANÓW Wstęp merytoryczny Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 5 ANALIZA JAKOŚCIOWA WĘGLOWODANÓW Wstęp merytoryczny Węglowodany (syn. cukry, cukrowce sacharydy) należą do grupy związków organicznych

Bardziej szczegółowo

Cukry właściwości i funkcje

Cukry właściwości i funkcje Cukry właściwości i funkcje Miejsce cukrów wśród innych składników chemicznych Cukry Z cukrem mamy do czynienia bardzo często - kiedy sięgamy po białe kryształy z cukiernicy. Większość z nas nie uświadamia

Bardziej szczegółowo

Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców

Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców 1. Rekcja na obecność cukrów: próba Molischa z -naftolem Jest to najbardziej ogólna reakcja na cukrowce, tak wolne jak i związane. Ujemny jej wynik wyklucza

Bardziej szczegółowo

Węglowodany metody jakościowe oznaczania cukrów reakcja Molisha, Fehlinga, Selivanowa; ilościowe oznaczanie glukozy metodą Somogyi Nelsona

Węglowodany metody jakościowe oznaczania cukrów reakcja Molisha, Fehlinga, Selivanowa; ilościowe oznaczanie glukozy metodą Somogyi Nelsona Ćwiczenie nr 7 Węglowodany metody jakościowe oznaczania cukrów reakcja Molisha, Fehlinga, Selivanowa; ilościowe oznaczanie glukozy metodą Somogyi Nelsona Celem ćwiczenia jest: zapoznanie z metodami jakościowej

Bardziej szczegółowo

Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy

Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy I. Budowa i właściwości disacharydów Wiązanie między monosacharydami powstaje z udziałem dwóch grup hydroksylowych pochodzących

Bardziej szczegółowo

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE CUKRÓW

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE CUKRÓW REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE CUKRÓW Grupa związków organicznych nazywanych węglowodanami, cukrami lub sacharydami obejmuje polihydroksylowe aldehydy i ketony oraz ich pochodne. Nazwa węglowodany pochodzi

Bardziej szczegółowo

Reakcje charakterystyczne sacharydów

Reakcje charakterystyczne sacharydów Reakcje charakterystyczne sacharydów Cel ćwiczenia Ćwiczenie poświęcone jest budowie i właściwościom sacharydów. Stosowane w doświadczeniach sacharydy (glukoza, fruktoza, arabinoza, sacharoza, maltoza,

Bardziej szczegółowo

Oligosacharydy (kilkucukrowce): Dwucukry Trójcukry Czterocukry

Oligosacharydy (kilkucukrowce): Dwucukry Trójcukry Czterocukry WĘGLWDANY 1. Klasyfikacja węglowodanów Węglowodany, czyli cukry, są to wielohydroksyaldehydy lub wielohydroksyketony oraz produkty ich kondensacji. Skład chemiczny tej grupy połączeń daje się wyrazić ogólnym

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne

Ćwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Klasyczna Analiza Jakościowa Organiczna, Ćw. 4 - Identyfikacja wybranych cukrów Ćwiczenie 4 Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Zagadnienia teoretyczne: 1. Budowa

Bardziej szczegółowo

mie i sz s an a in i a rac r e ac miczn ic a /rac /r e ac mat/ E ime m ry

mie i sz s an a in i a rac r e ac miczn ic a /rac /r e ac mat/ E ime m ry Wzór sumaryczny Węglowodany C n H 2n O n Aldehydowe lub ketonowe pochodne alkoholi wielowodorotlenowych Węglowodany - podział CUKRY PROSTE Monosacharydy CUKRY ZŁOŻONE Oligosacharydy (kilka reszt cukrów

Bardziej szczegółowo

Reakcje charakterystyczne cukrów

Reakcje charakterystyczne cukrów Reakcje charakterystyczne cukrów Maria Jamrozik Grupa związków organicznych nazywanych węglowodanami, cukrami lub sacharydami obejmuje polihydroksylowe aldehydy i ketony oraz ich pochodne. azwa "węglowodany"

Bardziej szczegółowo

Makrocząsteczki. Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe

Makrocząsteczki. Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe Makrocząsteczki Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe Syntetyczne: -Elastomery bardzo duża elastyczność charakterystyczna dla gumy -Włókna długie,

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 3. Cukry mono i disacharydy

ĆWICZENIE 3. Cukry mono i disacharydy ĆWICZENIE 3 Cukry mono i disacharydy Reakcja ogólna na węglowodany (Reakcja Molischa) 1 ml 1% roztworu glukozy 1 ml 1% roztworu fruktozy 1 ml 1% roztworu sacharozy 1 ml 1% roztworu skrobi 1 ml wody destylowanej

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 3 IDENTYFIKACJA CUKRÓW PROSTYCH I ZŁOŻONYCH REAKCJAMI BARWNYMI. HYDROLIZA SACHAROZY

ĆWICZENIE NR 3 IDENTYFIKACJA CUKRÓW PROSTYCH I ZŁOŻONYCH REAKCJAMI BARWNYMI. HYDROLIZA SACHAROZY ĆWICZENIE N 3 IDENTYFIKACJA CUKÓW PSTYC I ZŁŻNYC EAKCJAMI BAWNYMI. YDLIZA SACAZY Ćwiczenie składa się z dwóch części. Pierwsza część ma na celu zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 2. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 2. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 2 Związki wielofunkcyjne Monosacharydy Glukoza, Fruktoza: - wzory łańcuchowe, wzory Fishera, - właściwości fizyczne i chemiczne (zależności między budową a właściwościami) - funkcje

Bardziej szczegółowo

Skala słodkości cukrów Laktoza < maltoza < glukoza < sacharoza < fruktoza najsłodsza

Skala słodkości cukrów Laktoza < maltoza < glukoza < sacharoza < fruktoza najsłodsza Źródła cukrów (węglowodanów) w produktach spożywczych: Warzywa i owoce (winogrona cukier gronowy glukoza) Produkty zbożowe: pieczywo, kasze, płatki śniadaniowe Funkcja węglowodanów w organizmie: Energetyczna:

Bardziej szczegółowo

I. Część teoretyczna aldozy ketozy

I. Część teoretyczna aldozy ketozy I. Część teoretyczna Sacharydy (inaczej cukry) są to polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony oraz niektóre ich pochodne (aminosacharydy, deoksysacharydy, kwasy uronowe). Nazwa sacharydy wywodzi się od

Bardziej szczegółowo

Węglowodany. Monosacharydy Oligosacharydy Polisacharydy. Skrobia Celuloza Glikogen. Aldopentozy (ryboza) Disacharydy. Ketopentozy (rybuloza)

Węglowodany. Monosacharydy Oligosacharydy Polisacharydy. Skrobia Celuloza Glikogen. Aldopentozy (ryboza) Disacharydy. Ketopentozy (rybuloza) Cz. XXVIII-a Węglowodany - cukry - sacharydy: klasyfikacja, budowa, nazewnictwo i izomeria I. Definicja i klasyfikacja Węglowodany to polihydroksylowe aldehydy i ketony oraz ich pochodne Węglowodany Monosacharydy

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE IV. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów, aminokwasów na podstawie wybranych reakcji chemicznych

ĆWICZENIE IV. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów, aminokwasów na podstawie wybranych reakcji chemicznych ĆWIZENIE IV Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów, aminokwasów na podstawie wybranych reakcji chemicznych I. Właściwości chemiczne cukrów 1. Próby redukcyjne Najczęściej stosowanymi

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY Zadanie 1216 (2 pkt) Przeczytaj poniższy tekst i zapisz poniżej nazwy cukrów X i Y, o których mowa. Kwasy nukleinowe są długimi łańcuchami poliestrowymi, zbudowanymi z połączonych

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie aktywności - i β- amylazy słodu metodą kolorymetryczną

Oznaczanie aktywności - i β- amylazy słodu metodą kolorymetryczną KATEDRA BIOCHEMII Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Oznaczanie aktywności - i β- amylazy słodu metodą kolorymetryczną ĆWICZENIE 5 OZNACZANIE AKTYWNOŚCI -AMYLAZY SŁODU METODĄ KOLORYMETRYCZNĄ Enzymy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3 ANALIZA JAKOŚCIOWA CUKRÓW. Część doświadczalna obejmuje:

Ćwiczenie 3 ANALIZA JAKOŚCIOWA CUKRÓW. Część doświadczalna obejmuje: Ćwiczenie 3 ANALIZA JAKOŚCIOWA CUKRÓW Część doświadczalna obejmuje: wykonanie wybranych reakcji identyfikujących cukry analizę jakościową niektórych cukrów na podstawie sposobu krystalizacji ich osazonów

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 5. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów na podstawie wybranych reakcji chemicznych

ĆWICZENIE 5. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów na podstawie wybranych reakcji chemicznych ĆWIZENIE 5 Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów na podstawie wybranych reakcji chemicznych I. Reakcje na cukry 1. Próba z fuksyną na aldehydy reakcja Schiffa Fuksyna jest czerwonym

Bardziej szczegółowo

fruktoza α,d(+)glukopiranoza β,d(-)fruktofuranoza

fruktoza α,d(+)glukopiranoza β,d(-)fruktofuranoza WĘGLWDANY I. Wprowadzenie teoretyczne ukry, sacharydy, są związkami pochodzenia naturalnego; odgrywają one, podobnie jak białka, olbrzymią rolę w procesach biologicznych. Najbardziej ogólny podział cukrów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4 i 21 (skrypt) ćwiczenie laboratoryjne nr 3 dla e-rolnictwa

Ćwiczenie 4 i 21 (skrypt) ćwiczenie laboratoryjne nr 3 dla e-rolnictwa Ćwiczenie 4 i 21 (skrypt) ćwiczenie laboratoryjne nr 3 dla e-rolnictwa Właściwości i budowa węglowodanów. Sacharydy są podstawową i bardzo zróżnicowaną grupą związków naturalnych występujących we wszystkich

Bardziej szczegółowo

3b 2. przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski z nich wynikające oraz równanie zachodzącej reakcji.

3b 2. przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski z nich wynikające oraz równanie zachodzącej reakcji. 3b 2 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. W celu zbadania właściwości sacharozy wykonano dwa doświadczenia, które zostały przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 1. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 1. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 1 Związki wielofunkcyjne Węglowodany - wiadomości ogólne - podział Monosacharydy - wiadomości ogólne - budowa strukturalna - izomeria Węglowodany (Cukry) Węglowodany wiadomości

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW

CZĘŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW ĆWIZENIE 6 ANALIZA JAKŚIWA UKRÓW IDENTYFIKAJA NIEZNANEG UKRU el ćwiczenia: zęść pierwsza: Zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów. zęść druga: Identyfikacja cukru ukry analizowane

Bardziej szczegółowo

Wykład 23 I 2019 Żywienie

Wykład 23 I 2019 Żywienie Wykład 23 I 2019 Żywienie Witold Bekas SGGW Węglowodany - cukrowce Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x (H 2 O) y wodziany węgla Ogólnie definiuje się je jako: polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODANÓW HO H H O H C H C O H O H HC C H O H C H O C C 3 H 2 O. H furfural. H pentoza C H 2 O H O H H C O H HC C C C H.

WĘGLOWODANÓW HO H H O H C H C O H O H HC C H O H C H O C C 3 H 2 O. H furfural. H pentoza C H 2 O H O H H C O H HC C C C H. 7. JAKŚIWA ANALIZA WĘGLWDANÓW Monosacharydy pod wpływem stęŝonych kwasów (octowego, solnego lub siarkowego) i podwyŝszonej temperatury ulegają odwodnieniu. Na działanie rozcieńczonych kwasów w temperaturze

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 3 Związki wielofunkcyjne Glikozydy Monosacharydy Ryboza, Deoksyryboza: - wzory - funkcje biologiczne, pochodne Disacharydy Sacharoza, Celobioza, Maltoza,Laktoza - wzór - właściwości

Bardziej szczegółowo

data ĆWICZENIE 11 BIOCHEMIA PRZEWODU POKARMOWEGO

data ĆWICZENIE 11 BIOCHEMIA PRZEWODU POKARMOWEGO Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 11 BIOCHEMIA PRZEWODU POKARMOWEGO W celu biochemicznej oceny funkcji przewodu pokarmowego wykorzystuje się m.in.: 1. próby oparte

Bardziej szczegółowo

Zadanie 4. (1 pkt) Uzupełnij schemat ilustrujący przebieg procesu fotosyntezy.

Zadanie 4. (1 pkt) Uzupełnij schemat ilustrujący przebieg procesu fotosyntezy. Zadanie: 1 (1 pkt) Do probówki zawierającej świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi (II) dodano roztwór glukozy, całość ogrzano. Jakie zmiany zaobserwowano w probówce po zakończeniu reakcji chemicznej? a)

Bardziej szczegółowo

Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi.

Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi. 1 Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - skrobia, - wielocukier, - glukoza, - rośliny Hipoteza sformułowana przez uczniów: 1. Istnieją

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5

SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5 SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5 BIAŁKA 1. Wprowadzenie... 7 2. Aminokwasy jednostki strukturalne białek... 7 2.1. Klasyfikacja aminokwasów... 9 2.1.1. Aminokwasy białkowe i niebiałkowe... 9 2.1.2. Zdolność

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Uniwersytet Gdański Wydział Chemii Chemia żywności Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 Węglowodany w żywności: struktura, właściwości, odróżnianie cukrów prostych

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA CUKRÓW PROSTYCH I ZŁOŻONYCH REAKCJAMI KOLORYMETRYCZNYMI HYDROLIZA SACHAROZY

IDENTYFIKACJA CUKRÓW PROSTYCH I ZŁOŻONYCH REAKCJAMI KOLORYMETRYCZNYMI HYDROLIZA SACHAROZY IDENTYFIKAJA UKÓW PSTY I ZŁŻNY EAKJAMI KLYMETYZNYMI YDLIZA SAAZY Ćwiczenie ma na celu zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów oraz ich identyfikacje w otrzymanych zestawach

Bardziej szczegółowo

Polisacharydy skrobia i celuloza

Polisacharydy skrobia i celuloza Polisacharydy skrobia i celuloza 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń zna: podział cukrów, właściwości fizyczne skrobi i celulozy, reakcję charakterystyczną służącą do identyfikacji skrobi. b) Umiejętności

Bardziej szczegółowo

KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY

KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie z wytworzeniem -D-glukozy i -D-fruktozy. Jest to reakcja

Bardziej szczegółowo

CZEŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW

CZEŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW ĆWIZENIE 6 ANALIZA JAKŚIWA UKRÓW IDENTYFIKAJA NIEZNANEG UKRU el ćwiczenia: zęść pierwsza: Zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów. zęść druga: Analiza jakościowa roztworu cukru

Bardziej szczegółowo

Ilościowe oznaczenie glikogenu oraz badanie niektórych jego właściwości

Ilościowe oznaczenie glikogenu oraz badanie niektórych jego właściwości Ilościowe oznaczenie glikogenu oraz badanie niektórych jego właściwości Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawową wiedzą dotyczącą budowy, funkcji i właściwości glikogenu jak również

Bardziej szczegółowo

Cukry. C x H 2y O y lub C x (H 2 O) y

Cukry. C x H 2y O y lub C x (H 2 O) y Cukry Cukry organiczne związki chemiczne składające się z atomów węgla oraz wodoru i tlenu, zazwyczaj w stosunku H:O = 2:1. Zawierają liczne grupy hydroksylowe, karbonylowe a czasami mostki półacetalowe.

Bardziej szczegółowo

Cukry (sacharydy) znaczenie, podział, budowa, właściwości

Cukry (sacharydy) znaczenie, podział, budowa, właściwości Cukry (sacharydy) znaczenie, podział, budowa, właściwości Cukry - definicje Substancje o słodkim smaku nieprawdziwa! Związki o wzorze ogónym C n (H 2 ) n nieprawdziwa!! Poihydroksyadehydy ub poihydroksyketony

Bardziej szczegółowo

Rozdział 9. Odpowiedzi i rozwiązania zadań. Chemia organiczna. Zdzisław Głowacki. Zakres podstawowy i rozszerzony

Rozdział 9. Odpowiedzi i rozwiązania zadań. Chemia organiczna. Zdzisław Głowacki. Zakres podstawowy i rozszerzony Zdzisław Głowacki Chemia organiczna Zakres podstawowy i rozszerzony 2b Odpowiedzi i rozwiązania zadań Rozdział 9 Oficyna Wydawnicza TUTOR Wydanie I. Toruń 2013 r. Podpowiedzi Cukry Zadanie 9.1. Kolejno:

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 12. Wzorcem konfiguracji względnej H C * OH HO C * H (odmiany L i D) jest aldehyd glicerynowy CH 2 OH CH 2 OH

CHEMIA 12. Wzorcem konfiguracji względnej H C * OH HO C * H (odmiany L i D) jest aldehyd glicerynowy CH 2 OH CH 2 OH INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 12 SACHARYDY. AMINOKWASY I BIAŁKA. IZOMERIA OPTYCZNA. IZOMERIA OPTYCZNA

Bardziej szczegółowo

Otrzymany w pkt. 8 osad, zawieszony w 2 ml wody destylowanej rozpipetować do 4 szklanych probówek po ok. 0.5 ml do każdej.

Otrzymany w pkt. 8 osad, zawieszony w 2 ml wody destylowanej rozpipetować do 4 szklanych probówek po ok. 0.5 ml do każdej. Kwasy nukleinowe izolacja DNA, wykrywanie składników. Wymagane zagadnienia teoretyczne 1. Struktura, synteza i degradacja nukleotydów purynowych i pirymidynowych. 2. Regulacja syntezy nukleotydów. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY

SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY C x H 2y O y y = 2-10 Oligosacharydy oligomery węglowodanowe, które zawierają od 2 do 10 monomerów, którymi są cukry proste (monosacharydy), np. glukoza,

Bardziej szczegółowo

Autorzy: Teresa Olczak, Zdzisław Wróblewski (ed. Justyna Ciuraszkiewicz)

Autorzy: Teresa Olczak, Zdzisław Wróblewski (ed. Justyna Ciuraszkiewicz) Laboratorium z biochemii DLA STUDENTÓW BIOLOGII, BIOTECHNOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA Praca zbiorowa pod redakcją Antoniego Polanowskiego Poprawki do wydania III wprowadzone pod redakcją Justyny Ciuraszkiewicz

Bardziej szczegółowo

Materiały dodatkowe węglowodany

Materiały dodatkowe węglowodany Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Katedra Chemii rganicznej Materiały dodatkowe węglowodany 1. Mutarotacja Cukry występują głównie w formie pierścieniowej zawartość formy łańcuchowej w stanie

Bardziej szczegółowo

ENZYMOLOGIA. Ćwiczenie 4. α-amylaza (cz. I) Oznaczanie aktywności enzymu metodą kolorymetryczną

ENZYMOLOGIA. Ćwiczenie 4. α-amylaza (cz. I) Oznaczanie aktywności enzymu metodą kolorymetryczną ENZYMOLOGIA Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych ul. Klemensa Janickiego 35 71-270 Szczecin Ćwiczenie 4 α-amylaza (cz. I) Oznaczanie aktywności

Bardziej szczegółowo

Piotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych.

Piotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych. SPRAWOZDANIE: REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH ANIONÓW. Imię Nazwisko Klasa Data Uwagi prowadzącego 1.Wykrywanie obecności jonu chlorkowego Cl - : Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 7 BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI CUKROWCÓW

ĆWICZENIE 7 BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI CUKROWCÓW ĆWIZENIE 7 BUDWA I WŁAŚIWŚI UKRWÓW 7.1. EL ĆWIZENIA Zapoznanie się z budową i właściwościami mono-, di- i polisacharydów oraz identyfikacja sacharydów za pomocą reakcji charakterystycznych. 7.2. KLASYFIKAJA

Bardziej szczegółowo

Badanie termostabilności oraz wpływu aktywatorów i inhibitorów na działanie α-amylazy [EC ]

Badanie termostabilności oraz wpływu aktywatorów i inhibitorów na działanie α-amylazy [EC ] Badanie termostabilności oraz wpływu aktywatorów i inhibitorów na działanie α-amylazy [EC 3.2.1.1.] Termostabilność enzymów Dla większości enzymów zmiany denaturacyjne zachodzą bardzo intensywnie powyżej

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Fotosynteza. 1 Fotosynteza 1.1 WĘGLOWODANY 2 Cykl Krebsa 2.1 Acetylokoenzym A

Spis treści. Fotosynteza. 1 Fotosynteza 1.1 WĘGLOWODANY 2 Cykl Krebsa 2.1 Acetylokoenzym A Spis treści 1 Fotosynteza 1.1 WĘGLOWODANY 2 Cykl Krebsa 2.1 Acetylokoenzym A Fotosynteza Jest to złożony, wieloetapowy proces redukcji dwutlenku węgla do substancji zawierających atomy węgla na niższych

Bardziej szczegółowo

WYKRYWANIE WIĄZAŃ WIELOKROTNYCH WYKRYWANIE WIĄZAŃ WIELOKROTNYCH

WYKRYWANIE WIĄZAŃ WIELOKROTNYCH WYKRYWANIE WIĄZAŃ WIELOKROTNYCH WYKRYWANIE WIĄZAŃ WIELOKROTNYCH Odbarwienie wody bromowej Woda bromowa roztwór Br 2 w wodzie - Br 2 (aq): brunatna, brązowa lub ciemnoczerwona ciecz. Gdy brom przyłącza się związku nienasyconego barwa

Bardziej szczegółowo

data ĆWICZENIE 7 DYSTRYBUCJA TKANKOWA AMIDOHYDROLAZ

data ĆWICZENIE 7 DYSTRYBUCJA TKANKOWA AMIDOHYDROLAZ Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 7 DYSTRYBUCJA TKANKOWA AMIDOHYDROLAZ Amidohydrolazy (E.C.3.5.1 oraz E.C.3.5.2) są enzymami z grupy hydrolaz o szerokim powinowactwie

Bardziej szczegółowo

Weglowodany. Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x (H 2. O) y

Weglowodany. Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x (H 2. O) y Weglowodany Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x ( 2 ) y wodziany węgla gólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony lub jako substancje, które w wyniku hydrolizy dają

Bardziej szczegółowo

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA Zadanie Odpowiedzi Uwagi a) za uzupełnienie tabeli: Symbol pierwiastka Konfiguracja elektronowa w stanie podstawowym Liczba elektronów walencyjnych S b) za uzupełnienie

Bardziej szczegółowo

Disacharydy. Chemia Medyczna dr inż.. Ewa Mironiuk-Puchalska, W CHem PW 1. disacharydy redukujace. disacharydy nieredukujace. atom anomeryczny.

Disacharydy. Chemia Medyczna dr inż.. Ewa Mironiuk-Puchalska, W CHem PW 1. disacharydy redukujace. disacharydy nieredukujace. atom anomeryczny. Disacharydy Disacharydy cukry hydrolizujące (pod wpływem roztworów kwasów mineralnych, maltazy wiązania -glikozydowe, emulsyny wiązania -glikozydowe) glikozydy (powstają z dwóch reszt monosacharydowych

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI NATURALNE SACHARYDY

ZWIĄZKI NATURALNE SACHARYDY ZWIĄZKI NATURALNE SACHARYDY 2 Związki naturalne Etap 0. i 1. ZADANIE 1. Identyfikacja węglowodanów Aldoheksoza szeregu D (związek A) w wyniku utleniania rozcieńczonym kwasem azotowym(v) tworzy kwas aldarowy

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Uniwersytet Gdański Wydział hemii hemia żywności Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 Wykrywanie białek i cukrów w produktach spożywczych hemia żywności Gdańsk,

Bardziej szczegółowo

Slajd 1. Slajd 2. Węglowodany. Węglowodany. Wzór sumaryczny C n (H 2 O) n

Slajd 1. Slajd 2. Węglowodany. Węglowodany. Wzór sumaryczny C n (H 2 O) n Slajd 1 Węglowodany Slajd 2 Wzór sumaryczny C n (H 2 O) n Węglowodany D-glukoza polihydroksy aldehyd D-fruktoza polihydroksy keton Związki, które hydrolizują do polihydroksy aldehydów lub ketonów są również

Bardziej szczegółowo

Chemiczne składniki komórek

Chemiczne składniki komórek Chemiczne składniki komórek Pierwiastki chemiczne w komórkach: - makroelementy (pierwiastki biogenne) H, O, C, N, S, P Ca, Mg, K, Na, Cl >1% suchej masy - mikroelementy Fe, Cu, Mn, Mo, B, Zn, Co, J, F

Bardziej szczegółowo

3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.

3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź. 3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. Aminokwasy

ĆWICZENIE 1. Aminokwasy ĆWICZENIE 1 Aminokwasy Przygotować 5 (lub więcej) 1% roztworów poszczególnych aminokwasów i białka jaja kurzego i dla każdego z nich wykonać wszystkie reakcje charakterystyczne. Reakcja ksantoproteinowa

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej) Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania i kryteria ocen Uczeń:

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. Aminokwasy

ĆWICZENIE 1. Aminokwasy ĆWICZENIE 1 Aminokwasy Przygotować 5 (lub więcej) 1% roztworów poszczególnych aminokwasów i białka jaja kurzego i dla każdego z nich wykonać wszystkie reakcje charakterystyczne. Reakcja ksantoproteinowa

Bardziej szczegółowo

data ĆWICZENIE 12 BIOCHEMIA MOCZU Doświadczenie 1

data ĆWICZENIE 12 BIOCHEMIA MOCZU Doświadczenie 1 Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 12 BIOCHEMIA MOCZU Doświadczenie 1 Cel: Wyznaczanie klirensu endogennej kreatyniny. Miarą zdolności nerek do usuwania i wydalania

Bardziej szczegółowo

Wpływ ph i temperatury na aktywność enzymów na przykładzie α-amylazy [EC ]

Wpływ ph i temperatury na aktywność enzymów na przykładzie α-amylazy [EC ] Wpływ ph i temperatury na aktywność enzymów na przykładzie α-amylazy [EC 3.2.1.1.] Szybkość katalizowanej przez enzym przemiany danego substratu w określony produkt jest ściśle uzależniona od stężenia

Bardziej szczegółowo

W glowodany. Celuloza. Fruktooligosacharydy. Cukry. W glowodany. Mannooligosacharydy. Dro d e CHO CHO2OH CHOH CH2OH O CHOH CHOH CH 2 OH

W glowodany. Celuloza. Fruktooligosacharydy. Cukry. W glowodany. Mannooligosacharydy. Dro d e CHO CHO2OH CHOH CH2OH O CHOH CHOH CH 2 OH W glowodany CH 2 H H H H CH 2H H H CH 2 CH 2 H Celuloza H CH 2 H H Fruktooligosacharydy Cukry CH2H Mannooligosacharydy W glowodany CH CHH Glucose Mannose CHH CH2H CHH CHH CH2H CH2H 15 W G L W D A N Y ZDRWIE

Bardziej szczegółowo

Wielofunkcyjne związki organiczne poziom rozszerzony

Wielofunkcyjne związki organiczne poziom rozszerzony Wielofunkcyjne związki organiczne poziom rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: KE 2010 (PR), zad. 29. Pewien dwufunkcyjny związek organiczny ma masę molową równą 90 g/mol. W jego cząsteczce stosunek liczby

Bardziej szczegółowo

1. Oznaczanie aktywności lipazy trzustkowej i jej zależności od stężenia enzymu oraz żółci jako modulatora reakcji enzymatycznej.

1. Oznaczanie aktywności lipazy trzustkowej i jej zależności od stężenia enzymu oraz żółci jako modulatora reakcji enzymatycznej. ĆWICZENIE OZNACZANIE AKTYWNOŚCI LIPAZY TRZUSTKOWEJ I JEJ ZALEŻNOŚCI OD STĘŻENIA ENZYMU ORAZ ŻÓŁCI JAKO MODULATORA REAKCJI ENZYMATYCZNEJ. INHIBICJA KOMPETYCYJNA DEHYDROGENAZY BURSZTYNIANOWEJ. 1. Oznaczanie

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie aktywności enzymów amylolitycznych.

Oznaczanie aktywności enzymów amylolitycznych. Oznaczanie aktywności enzymów amylolitycznych. Zajęcia 3 godzinne część A, zajęcia 4 godzinne część A i B. Cel ćwiczenia Ćwiczenie poświęcone jest zapoznaniu się z metodami oznaczania aktywności enzymów

Bardziej szczegółowo

I. Węgiel i jego związki z wodorem

I. Węgiel i jego związki z wodorem NaCoBeZU z chemii dla klasy 3 I. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów wymieniam kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśniam, czym zajmuje się

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODANY WŁAŚCIWOŚCI I METABOLIZM

WĘGLOWODANY WŁAŚCIWOŚCI I METABOLIZM WĘGLOWODANY WŁAŚCIWOŚCI I METABOLIZM RÓŻNE OBLICZA CUKRÓW.. Cukier jest słodki i sprawia nam wiele przyjemności, tymczasem... Jest postrzegany jako jedna z najważniejszych przyczyn plagi, jaka zalała świat,

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Budowa, właściwości i znaczenie węglowodanów

SCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Budowa, właściwości i znaczenie węglowodanów SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza:

Bardziej szczegółowo

Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych

Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Człowiek, aby mógł się rozwijać, wzrastać i wykonywać podstawowe funkcje życiowe musi się odżywiać. Poprzez ten proces każda komórka organizmu otrzymuje niezbędne

Bardziej szczegółowo

Syropy owocowe są szalenie zdrowe?!

Syropy owocowe są szalenie zdrowe?! Syropy owocowe są szalenie zdrowe?! Protokół doświadczenia scripted inquiry 1. Odniesienie do Podstawy Programowej a) Cele kształcenia III etap kształcenia - BIOLOGIA Znajomość metodyki badań biologicznych.

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1.

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. 1 Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji podstawowe Węgiel i jego związki z wodorem 1.Omówienie

Bardziej szczegółowo

II ROK CHEMII GRUPA C1 Zadania na 17 stycznia 2011 r. Cukry odpowiedzi. 1. Zapisz wzory Fischera produktów reakcji D-glukozy z: a.

II ROK CHEMII GRUPA C1 Zadania na 17 stycznia 2011 r. Cukry odpowiedzi. 1. Zapisz wzory Fischera produktów reakcji D-glukozy z: a. 16 stycznia 2011 roku II RK EMII GRUPA 1 Zadania na 17 stycznia 2011 r. ukry odpowiedzi 1. Zapisz wzory Fischera produktów reakcji D-glukozy z: a. Br 2 2 kwas D-glukonowy (ogólnie: kwas aldonowy) b. stęż.

Bardziej szczegółowo

4. Rzutowy wzór Fischera rybozy przedstawia rysunek. Podaj wzory pierścieniowe α i β rybozy.

4. Rzutowy wzór Fischera rybozy przedstawia rysunek. Podaj wzory pierścieniowe α i β rybozy. 1. Wśród podanych związków wskaż: aldozy i ketozy. 2. Zapisz wzory Fischera wszystkich aldotetroz należących do szeregu D. 3. Ustal, ile stereoizomerów posiada forma łańcuchowa aldopentozy. 4. Rzutowy

Bardziej szczegółowo

MECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

MECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH Ćwiczenie 2 semestr 2 MECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH Obowiązujące zagadnienia: Związki organiczne klasyfikacja, grupy funkcyjne, reakcje

Bardziej szczegółowo

ANALIZA MOCZU FIZJOLOGICZNEGO I PATOLOGICZNEGO I. WYKRYWANIE NAJWAŻNIEJSZYCH SKŁADNIKÓW NIEORGANICZNYCH I ORGANICZNYCH MOCZU PRAWIDŁOWEGO.

ANALIZA MOCZU FIZJOLOGICZNEGO I PATOLOGICZNEGO I. WYKRYWANIE NAJWAŻNIEJSZYCH SKŁADNIKÓW NIEORGANICZNYCH I ORGANICZNYCH MOCZU PRAWIDŁOWEGO. ANALIZA MOCZU FIZJOLOGICZNEGO I PATOLOGICZNEGO Wymagane zagadnienia teoretyczne 1. Równowaga kwasowo-zasadowa organizmu. 2. Funkcje nerek. 3. Mechanizm wytwarzania moczu. 4. Skład moczu fizjologicznego.

Bardziej szczegółowo

KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY (REAKCJA ENZYMATYCZNA I CHEMICZNA)

KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY (REAKCJA ENZYMATYCZNA I CHEMICZNA) Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY (REAKCJA ENZYMATYCZNA I CHEMICZNA) ĆWICZENIE PRAKTYCZNE I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie

Bardziej szczegółowo

REAKCJE W CHEMII ORGANICZNEJ

REAKCJE W CHEMII ORGANICZNEJ Katedra Biochemii ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin tel. 081 445 66 08 www.biochwet.up.lublin.pl REAKCJE W CHEMII ORGANICZNEJ I. Reakcje utleniania na przykładzie różnych związków organicznych. 1. Utlenienie

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie aktywności enzymów

Oznaczanie aktywności enzymów Oznaczanie aktywności enzymów Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu Biotechnologia Enzymatyczna Prowadzący: mgr inż. Anna Byczek CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest oznaczanie aktywności enzymu

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT

PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT Zadanie 1127 (1 pkt) Uszereguj podane związki według rosnącego ph w roztworze wodnym. Właściwy porządek podaj zapisując go wzorami półstrukturalnymi.

Bardziej szczegółowo

Poznajemy disacharydy

Poznajemy disacharydy Poznajemy disacharydy 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń zna: pojęcia: disacharyd, wiązanie glikozydowe, właściwości sacharozy i laktozy. b) Umiejętności Uczeń potrafi: omówić właściwości fizyczne sacharozy

Bardziej szczegółowo

ALDEHYDY, KETONY. I. Wprowadzenie teoretyczne

ALDEHYDY, KETONY. I. Wprowadzenie teoretyczne ALDEYDY, KETNY I. Wprowadzenie teoretyczne Aldehydy i ketony są produktami utlenienia alkoholi. Aldehydy są produktami utlenienia alkoholi pierwszorzędowych, a ketony produktami utlenienia alkoholi drugorzędowych.

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi.

ĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. ĆWICZENIE I - BIAŁKA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. Odczynniki: - wodny 1% roztwór siarczanu(vi) miedzi(ii), - 10% wodny

Bardziej szczegółowo

CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.

CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Węgiel i jego związki. określa, czym zajmuje się chemia organiczna definiuje

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne)

Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (0 1) Uzupełnij schemat reakcji estryfikacji. Wybierz spośród podanych wzór kwasu karboksylowego A albo B oraz wzór alkoholu 1 albo 2.

Zadanie 2. (0 1) Uzupełnij schemat reakcji estryfikacji. Wybierz spośród podanych wzór kwasu karboksylowego A albo B oraz wzór alkoholu 1 albo 2. Zadanie 1. (0 1) W celu odróżnienia kwasu oleinowego od stopionego kwasu palmitynowego wykonano doświadczenie, którego przebieg przedstawiono na schemacie. W probówce I wybrany odczynnik zmienił zabarwienie.

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej

Bardziej szczegółowo

mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie

mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie Węglowodany są to związki organiczne składające się z węgla, wodoru

Bardziej szczegółowo

Świat pełen manipulacji genetycznych - porównanie roślin z i bez GMO

Świat pełen manipulacji genetycznych - porównanie roślin z i bez GMO Świat pełen manipulacji genetycznych - porównanie roślin z i bez GMO Protokół doświadczenia IBSE 1. Odniesienie do Podstawy Programowej a) Cele kształcenia III etap kształcenia - BIOLOGIA Znajomość metodyki

Bardziej szczegółowo

Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych

Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 13 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych 19 2.1. Zadania... 28 3. Zastosowanie metod spektroskopowych do ustalania struktury

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 9 MARCA 2018 R.

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 9 MARCA 2018 R. Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 9 MARCA 2018 R. 1. Test konkursowy zawiera 12 zadań. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. Sprawdź, czy

Bardziej szczegółowo

Cukry proste i złożone

Cukry proste i złożone ukry proste i złożone Wyciąg z kart charakterystyki substancji niebezpiecznych - α-naftol T - etanol 96% F - kwas siarkowy - benzydyna T, N, R/M1 - kwas octowy - kwas solny - odczynniki Fehlinga I N -

Bardziej szczegółowo