Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Transkrypt

1 DKOW-WWPB MK Warszawa, 19 marca 2015 r. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiadając na interpelację (K7INT31379) pana Roberta Wardzały, posła na Sejm RP w sprawie obowiązkowych zajęć szkolnych z dietetykiem dla uczniów wszystkich typów szkół uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej dostrzega wagę poruszonego problemu. Edukacja zdrowotna ukierunkowana na kształtowanie wśród uczniów zdrowych nawyków żywieniowych została zawarta w podstawie programowej, określonej przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012, poz. 977 z późn. zm.). Już na etapie wychowania przedszkolnego podstawa programowa wskazuje, że dziecko kończące przedszkole dba o swoje zdrowie i orientuje się w zasadach zdrowego żywienia. Edukacja zdrowotna jest także ważnym zadaniem szkoły podstawowej, która na I etapie edukacyjnym w obszarze edukacji przyrodniczej zawiera treści kształcenia związane z podstawowymi zasadami racjonalnego odżywania się, a w obszarze wychowania fizycznego wymaga, aby uczeń wiedział, jakie znaczenia dla zdrowia ma właściwe odżywianie się. Odnosząc się do postulatu Pana Posła należy wskazać, że podstawa programowa zaleca, aby zajęcia z zakresu edukacji zdrowotnej dla uczniów klas I-III w szkole podstawowej były realizowane z udziałem specjalisty z zakresu zdrowia publicznego lub dietetyki, pielęgniarki lub higienistki szkolnej.

2 Na drugim etapie kształcenia (kl. IV-VI) w zakresie przyrody uczniowie realizują treści kształcenia związane ze zdrowiem, dotyczące m.in. zasad postępowania z produktami spożywczymi od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności, przechowywanie, przygotowywanie posiłków), uczeń powinien też umieć wymienić zasady prawidłowego odżywiania się i je stosować. W podstawie programowej wskazano, że edukacja zdrowotna jest ważnym zadaniem szkoły także na III i IV etapie edukacyjnym. Jej celem jest rozwijanie u uczniów postawy dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Uczniowie w gimnazjum (w zakresie biologii) szczegółowo poznają organizm człowieka, w tym układ pokarmowy i odżywianie się. Zgodnie z wymaganiami szczegółowymi w zakresie treści kształcenia uczeń: 1) podaje funkcje poszczególnych części układu pokarmowego, rozpoznaje te części (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia związek ich budowy z pełnioną funkcją; 2) przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu; 3) przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (A, C, B 6, B 12,, kwasu foliowego, D), składników mineralnych (Mg, Fe, Ca) i aminokwasów egzogennych w organizmie; 4) przedstawia miejsce i produkty trawienia oraz miejsce wchłaniania głównych grup związków organicznych; 5) przedstawia rolę błonnika w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw; 6) wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną i dostosowaną do potrzeb organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia i aktywność fizyczna, pora roku itp.), oraz podaje korzyści z prawidłowego odżywiania się; 7) oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość lub niedowaga oraz ich następstwa). Na IV etapie kształcenia uczniowie, poszerzając swoją wiedzę o funkcjonowaniu organizmu człowieka, na zajęciach z biologii m.in. analizują związek pomiędzy dietą i trybem życia a stanem zdrowia (otyłość i jej następstwa zdrowotne, cukrzyca, anoreksja, bulimia). Przywołane wyżej obowiązkowe treści kształcenia zawarte są w programach nauczania zatwierdzonych do realizacji przez dyrektora szkoły. Mogą także być umieszczone w innych dokumentach kształtujących proces dydaktyczno-wychowawczy w szkole, bowiem szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie

3 programowej. Przygotowanie i realizacja tych programów to zadania zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. Należy wskazać także na szereg innych działań podejmowanych przez szkoły na rzecz ukształtowania i utrwalenia wśród uczniów prawidłowych nawyków żywieniowych. Od wielu już lat realizowany jest współfinansowany przez UE program Owoce i warzywa w szkole. Programem objętych jest ponad 90% wszystkich szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia w Polsce. Główne cele programu to: 1) trwała zmiana nawyków żywieniowych dzieci poprzez zwiększenie udziału owoców i warzyw w ich codziennej diecie; 2) propagowanie zdrowej, zbilansowanej diety i wzrost świadomości społecznej w tym zakresie. Realizacja założonych celów powinna w przyszłości przeciwdziałać wzrastającemu udziałowi osób z nadwagą i otyłych wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym oraz wzrostowi zachorowań na choroby cywilizacyjne spowodowane nieodpowiednią dietą. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu realizacji środków towarzyszących, które służą zapewnieniu skutecznego wykonania programu Owoce i warzywa w szkole (Dz. U. z 2014 r. poz. 1151) szkoły, które uczestniczą w programie są obowiązane do realizacji działań kształtujących zdrowe nawyki żywieniowe uczniów oraz wzbogacających ich wiedzę o pochodzeniu produktów rolnych. W ramach powyższych działań szkoły wykonują w każdym semestrze roku szkolnego co najmniej dwa z następujących zadań: 1) organizowanie konkursów i festynów tematycznych z zakresu zdrowego odżywiania; 2) organizowanie wycieczek do gospodarstw rolnych, gospodarstw ogrodniczych lub zakładów przetwórstwa owoców i warzyw; 3) organizowanie warsztatów kulinarnych z uwzględnieniem przekazywania wiedzy o zdrowym odżywianiu; 4) zakładanie i prowadzenie ogródków szkolnych; 5) wspólne spożywanie drugiego śniadania, połączone z degustacją owoców i warzyw i ich przetworów oraz upowszechnianiem wśród uczniów wiedzy z zakresu zdrowego odżywiania; 6) stosowanie innych sposobów upowszechniania informacji o korzyściach płynących ze spożywania owoców i warzyw i ich przetworów, a także o pochodzeniu i uprawie owoców i warzyw, poprzez organizowanie wystaw, przygotowywanie prezentacji lub wydawanie gazetek.

4 Wsparciem dla szkół w działaniach na rzecz promocji edukacji prozdrowotnej służy Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), jednostka podległa ministerstwa edukacji narodowej. Od 2010 roku ORE realizuje i upowszechnia program HEPS (Healthy Eating and Physical Activity in Schools). Jest to międzynarodowy projekt oparty na koncepcji i strategii tworzenia szkoły promującej zdrowie oraz kilkunastoletnich doświadczeniach wielu krajów w tym zakresie. Istotą projektu jest całościowe podejście do zdrowia w szkole, budowanie polityki szkoły w zakresie promocji zdrowia z naciskiem na zdrowe żywienie i aktywność fizyczną. Głównymi celami projektu HEPS są: 1) tworzenie, realizacja i ewaluacja skutecznej polityki krajowej oraz praktyki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej w szkołach we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej; 2) wspieranie tworzenia i wdrażania w krajach członkowskich programów zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, opracowanych na podstawie potwierdzonych faktów (dowodów), z wykorzystaniem podejścia stosowanego w szkole promującej zdrowie. W ramach programu przetłumaczono, zaadoptowano i upowszechniono w Polsce 6 podręczników przeznaczonych dla nauczycieli oraz osób tworzących politykę w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej na poziomie krajowym, regionalnym, lokalnym i szkolnym. Zorganizowano także szkolenia dla liderów programu pt. Ruch i zdrowe żywienie w szkole oraz nauczycieli i dyrektorów szkół zainteresowanych tworzeniem całościowej polityki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej. Ośrodek opracował i upowszechnia materiały edukacyjne oraz poradniki, m.in.: Wspólne drugie śniadanie w szkole adresowany do dyrektorów i pracowników szkół oraz rodziców; Wspieranie dziecka z nadwagą i otyłością w społeczności szkolnej - publikacja przeznaczona jest dla pedagogów, psychologów, nauczycieli i pielęgniarek szkolnych oraz rodziców; materiał edukacyjny pn.: Kryteria wyboru skutecznego programu edukacyjnego z zakresu promocji zdrowia. Wskazówki dla dyrektorów szkół. Wszystkie materiały dydaktyczne, podręczniki, poradniki wydawane przez ORE drukiem są także umieszczone na ogólnodostępnej stronie internetowej gdzie nauczyciele (dyrektorzy) mogą także skorzystać z Banku Dobrych Praktyk dla szkół, zawierającego ciekawe rozwiązania z zakresu zdrowego żywienia. Ośrodek organizuje także dedykowane zagadnieniu edukacji zdrowotnej szkolenia i konferencje, np. dla przedstawicieli szkół posiadających Krajowy

5 Certyfikat Szkoła Promująca Zdrowie. Wspierając projekt Fundacji Banku Ochrony Środowiska Szkolne smaki szkoły dobrego żywienia ORE był współorganizatorem 8 konferencji podnoszących kompetencje zawodowe pracowników szkół i placówek oświatowych w zakresie prozdrowotnego systemu żywienia w szkołach. Dodatkowo ORE upowszechnia koncepcję pracy Szkoły Promującej Zdrowie (SzPZ) - popularyzuje standardy działania SzPZ, w tym standard piąty w brzmieniu: Szkoła Promująca Zdrowie tworzy środowisko fizyczne sprzyjające zdrowiu, bezpieczeństwu i dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników. Realizując ten standard przy wykorzystaniu wskaźników i narzędzi szkoły oceniają m.in. organizację posiłków i dostępność napojów dla uczniów. Standardy te wraz z narzędziami do wykorzystania w szkołach są dostępne na stronach internetowych ORE. Reasumując, Ministerstwo Edukacji Narodowej stworzyło ramy prawne dla realizacji przez szkoły zadań związanych z promocją zdrowego trybu życia i problematyką prawidłowego żywienia się uczniów, bowiem stanowią one obowiązkowy komponent treści kształcenia na wszystkich etapach edukacyjnych, głównie w zakresie edukacji przyrodniczej, edukacji społecznej, biologii i wychowania fizycznego. Nie ma też żadnych przeszkód formalnych, aby szkoły, np. w ramach realizowanego w szkole programu profilaktyki lub programu wychowawczego zapraszały do szkół specjalistów w tym zakresie. Na etapie edukacji wczesnoszkolnej jest to nawet działanie zalecane. Także liczne przykłady innych podejmowanych działań w obszarze promocji zdrowego, prawidłowego żywienia wśród uczniów wskazują na szeroką ofertę zajęć, programów i inicjatyw wspierających szkołę w tym obszarze. Z upoważnienia MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Sekretarz Stanu Pełnomocnik Rządu do spraw bezpieczeństwa w szkołach Urszula Augustyn / podpisany cyfrowo/