ROZDZIAŁ 1 WZROST GOSPODARCZY A NIERÓWNOŚCI DOCHODOWE WZAJEMNE SPRZĘŻENIA. UJĘCIE TEORETYCZNE

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ROZDZIAŁ 1 WZROST GOSPODARCZY A NIERÓWNOŚCI DOCHODOWE WZAJEMNE SPRZĘŻENIA. UJĘCIE TEORETYCZNE"

Transkrypt

1 Elżbieta Mikuła ROZDZIAŁ 1 WZROST GOSPODARCZY A NIERÓWNOŚCI DOCHODOWE WZAJEMNE SPRZĘŻENIA. UJĘCIE TEORETYCZNE Wstęp Celem niniejszego artykułu jest prezentacja dotychczasowego dorobku literatury - w głównej mierze zachodniej - w obszarze analizy wzajemnych sprzężeń wzrost gospodarczy nierówności. Pierwsza cześć pracy naświetla i systematyzuje co to dotychczas ustalono odnośnie wpływu jak wzrost gospodarczy wywiera na kształtowane się nierówności. Popierany od dłuższego czasu przez większość pogląd głosił, że tym co najlepiej wspiera działalność gospodarczą jest gospodarka rynkowa działająca bez ingerencji państwa. Rozwojowi wolnego rynku towarzyszyły jednak narastające nierówności społeczne, przekonywano jednak, że istnienie ich jest niezbędne dla osiągnięcia szybkiego wzrostu, a narastające dysproporcje społeczne są czynnikiem wzmagającym i koniecznym dla wzrostu 1. Ostatnimi czasy brakuje jednak empirycznego poparcia dla argumentu, że nierówności pobudzają wzrost, a poglądy prezentowane na łamach literatury w tej kwestii są bardzo podzielone. Druga część artykułu poszukuje odpowiedzi na pytanie: czy wstępny poziom nierówności wpływa na osiągany wzrost gospodarczy, a jeśli tak to czy jest on czynnikiem wspierającym czy ograniczającym jego tempo. Nierówność staje się bowiem ważnym czynnikiem uniemożliwiającym wielu grupom społecznym uzyskanie odpowiedniego wykształcenia i kwalifikacji, bez których w obecnych warunkach nie można wyrwać się z okowów biedy i ubóstwa. Z kolei dostępność wykształcenia, w tym wyższego, nie tylko dla elity społecznej, ale i dla szerokich mas ludzi pracy, staje się bardzo ważnym czynnikiem wzrostu i postępu technicznego, a jego brak istotną dla nich przeszkodą. W rzeczywistości jednak dotychczasowe badania dalekie są od dostarczenia ogólnego zrozumienia jakie znaczenie posiadają nierówności dla wzrostu, a wiedza naukowa w tym obszarze jest nadal niekompletna 2. Jak wzrost wpływa na dystrybucje dochodów Jedną z pierwszych prac poddającą analizie wpływ wzrostu gospodarczego na nierówności była praca Simona Kuznetsa Economic growth and income inequality opublikowana w Jej głównym celem było zbadanie charakteru i przyczyny długookresowych zmian w dystrybucji dochodu indywidualnego. Tym samym autor postawił aktualne do dnia dzisiejszego pytanie: Czy nierówności wynikające z dystrybucji dochodu rosną czy maleją w trakcie wzrostu gospodarczego. Jakie czynniki determinują poziom i trend nierówności dochodowych? 3 Na podstawie poczynionych obserwacji sformułował hipotezę, 1 Ze względu na obszerność i wieloaspektowy charakter kategorii nierówności społecznych dalsza analiza dotyczy w głównej mierze nierówności dochodowych. 2 Qi Su, Economic inequality and economic growth, Humboldt-University Berlin, 3 S. Kuznets, Economic growth and income inequality, American Economic Review, nr 1, vol. XLV, March 1955, s. 1.

2 10 Elżbieta Mikuła wg której wzrost w początkowej fazie prowadzi do zwiększenia, a później do spadku nierówności dochodowych, czego ilustrację stanowiła krzywa Kuznetsa w kształcie odwróconej litery U (zob. rysunek 1). Nierówności Krzywa Kuznetsa Rysunek 1. Krzywa Kuznetsa Źródło: opracowanie własne. Poziom dochodu Podstawą do tak sformułowanej hipotezy była analiza danych empirycznych dotyczących krajów rozwiniętych: Anglii, Niemiec i Stanów Zjednoczonych Ameryki. W latach 50. tylko w tych krajach dostępne były odpowiednio długie szeregi danych, i w każdym z nich nierówności po wcześniejszym wzroście spadały. Mechanizmem, który legł u podstaw tego zjawiska, był transfer zasobów pracy z sektora rolniczego do sektora przemysłowego. W modelu tym, w początkowej fazie rozwoju, sektor rolniczy/wiejski stanowił znaczną większość gospodarki. Sektor ten cechował się niskim poziomem dochodu per capita i relatywnie niskimi nierównościami. Sektor przemysłowy stanowił niewielką część gospodarki, z wyższym poziomem dochodu na osobę i relatywnie wyższym poziomem nierówności wewnątrz niego. Rozwój gospodarczy wymagał jednak pewnych przesunięć osób z sektora o niskiej produktywności (i niskich nierównościach) do sektora o wysokiej produktywności (i średnich nierównościach). Rezultat ten utrzymywał się tylko pod warunkiem, że nierówności pomiędzy sektorami były znacznie wyższe niż nierówności wewnątrz sektorów 2. Osoby, przemieszczające się pomiędzy sektorami doświadczały wzrostu dochodu per capita, co z kolei powodowało, że całkowity stopień nierówności w gospodarce wzrastał. Efektem dominującym na wstępnym etapie rozwoju była wzrastająca grupa osób relatywnie bogatych w sektorze przemysłowym. Powodowało to, że relacja pomiędzy poziomem produktu per capita a zakresem nierówności była pozytywna. Podczas gdy coraz większa liczba pracowników przenosiła się do sektora przemysłowego, rozmiary sektora rolniczego malały. Malejąca ilość pracowników w sektorze rolniczym wpłynęła na wzrost ich wynagrodzeń. Przemiany te powodowały, że wskaźnik ogólnych nierówności spadał. Kolejne etapy rozwoju gospodarczego przyczyniały się do zaistnienia ujemnej relacji pomiędzy poziomem produktu per capita a rozmiarami nierówności. Wypadkowa relacja pomiędzy wskaźnikiem nierówności /współczynnik Giniego/, a poziomem produktu per capita przyjęła więc kształt odwróconej litery U. W końcowej części pracy Kuznets dokonał porównania doświadczeń wyżej wymienionych państw rozwiniętych z państwami zacofanymi: Indiami, Ceylonem i Puerto Rico, co pozwoliło mu wysnuć uogólniający wniosek, że struktura dochodów jest bardziej nierówna w krajach zacofanych niż w tych o zaawansowanych przekształceniach. Ten wyższy poziom nierówności w krajach zacofanych był jednocześnie powiązany z dużo niższym poziomem średniego dochodu na osobę i niską stopą wzrostu dochodu na osobę. Należy jednak zaznaczyć, że dane którymi dysponował Kuznets były dość skąpe by sformułowaną prawidłowość uznać za prawo i jak przyznaje sam autor praca ta jest być może w pięciu procentach empirycznie potwierdzona, natomiast w dziewięćdziesięciu pięciu procentach jest spekulacją. Biorąc jednak pod uwagę dostępne dane nie istniały wówczas żadne przesłanki by odrzucić tę raczej rozsądną hipotezę. Od tego momentu krzywa Kuznetsa

3 Wzrost gospodarczy a nierówności dochodowe - wzajemne sprzężenia stała się stylizowanym faktem badań nad dystrybucją dochodów przez następne czterdzieści lat i rozpoczęła nowy kierunek analiz, które szczególnej intensywności nabrały w ciągu ostatniej dekady. Zasadniczy problem wokół którego koncentrowały się późniejsze prace zawarto w pytaniu: czy kraje o średnim poziomie dochodu mają wyższe nierówności niż te o niższym i wyższym poziomie dochodu? Opierając się na danych przekrojowych, bez poszukiwania związków przyczynowych, potwierdzono powyższą zależność utrzymując tym samym hipotezę Kuznetsa w mocy (wyjątek Anand i Kanbur 93) 4. Kolejne badania zależności wzrost-nierówności, korzystając już jednak z faktu dostępności nowszych, bardziej obszerniejszych danych dla poszczególnych krajów, zakwestionowały tradycyjne podejście. Dane zebrane przez Fields a (1989) pozwoliły zmierzyć nierówności /z wykorzystaniem współczynnika Giniego/ dla 35 rozwijających się krajów. Deninger i Squire dołączyli do nich kolejne, otrzymując łącznie próbę 108 krajów rozwijających się i rozwiniętych. Pozwoliło to na zastosowanie modelu stałych efektów, plasując niektóre kraje np. Brazylię na wyższej niż przeciętna, a inne np. Tajwan na niższej niż przeciętna krzywej. Używając tej metody, Fields i Jakubson (1994) odkryli, że główna krzywa Kuznetsa odbija się od typowej w kształcie odwróconego U 5. Obecnie, zwiększony dla wielu krajów zakres danych sprawił, że nie jest już konieczne utrzymywanie za typowy pewnego szczególnego kształtu krzywej. Umożliwia to tym samym badanie trendu zmian nierówności w zależności od wzrostu gospodarczego w danym kraju, bez konieczności porównywania poziomu nierówności z poziomem dochodu w kilku krajach w tym samym czasie. Systematyczne badanie zależności według, których nierówności dochodów zmieniają się w ciągu wzrostu gospodarczego było przedmiotem badań Deningera i Squire a (1998), a otrzymywane rezultaty były bardzo zróżnicowane 6 : 1. w pięciu spośród 48 przebadanych krajów współczynnik Giniego podążał za odwrócona literą U, 2. w czterech krajach współczynnik Giniego podążał za literą U, 3. w pozostałych 80% krajów nie wystąpiła żadna statystyczna zależność kwadratowa wiążąca współczynnik Giniego z dochodem narodowym. Wyniki zdają się wskazywać na fakt, że wzrost gospodarczy prowadzi do zróżnicowanych tendencji kształtowania nierówności. Rodzi się wiec pytanie: czy istnieje jakiś ogólny model wg którego kształtują się nierówności? Otrzymane rezultaty sugerują, że nie. Prace empiryczne badające wzrost dochodu per capita w przeciwieństwie do jego poziomu, nie potwierdziły zależności pomiędzy tempem wzrostu a nierównościami. Przypadki poszczególnych krajów pokazały, że w niektórych z nich dystrybucja pogarszała się a w innych poprawiała, towarzysząc bądź wysokiemu bądź niskiemu wzrostowi gospodarczemu (zob. tabela 1). 4 G. S. Fields, Distribution and development: A summary of the evidence for the developing world, Cornell University September, 1999, A background paper prepared for the World Development Report This paper summarizes the highlights of a book entitled Distribution and Development: A New Look at the Developing World. To be co-published by the Russell Sage Foundation and the MIT Press, 2000, s G. S. Fields, Distribution, op. cit., s Ibidem, s. 6.

4 12 Elżbieta Mikuła Wzrost i dystrybucja w różnych gospodarkach Tabela 1 Pogorszenie dystrybucji Poprawa dystrybucji Wysoki wzrost Brazylia (1960. do wczesnych lat 1990.); Pakistan ( ); Chiny (1980.); Tailandia (1970. and 1980.); Botswana, 1970s Indonezja ( ); Malezja ( ); Republika Korei ( ); Mauritius (1980. i 1990.) Niski wzrost Większość krajów Europy Wschodniej, 1980.; Meksyk 1980.; Kenia 1980.; Etiopia 1980.; Gwatemala i Sri Lanka ( ); Cuba; Colombia, 1980.; Maroko ( ); Trynidad and Tobago (1970. i 1980.) Żródło: F. Stewart, Income Distribution And Development, QEH Working Paper Series - QEHWPS37, Working Paper Number 37, Marzec 2000, s. 7. Przeprowadzone badania pozwoliły na wyciągniecie konkluzji, że to nie tyle tempo wzrostu gospodarczego, czy jego stadium determinuje wzrost bądź spadek nierówności, ale raczej rodzaj i charakter wzrostu gospodarczego. Dotyczy to zwłaszcza krajów postkomunistycznych, które w coraz większym stopniu uwzględniane są w badaniach empirycznych nad wpływem wzrostu na redystrybucję dochodów i poziom ubóstwa, chociaż ze zrozumiałych względów są one traktowane nadal jako czynnik zakłócający bardziej ogólne prawidłowości. We wszystkich krajach Europy wschodniej, przechodzących transformację upadek systemu socjalistycznego zaowocował poważnymi zmianami na przełomie lat 80. i 90. Badania przeprowadzone przez Ravolliona i Chena wykazały, że przemiany gospodarcze zachodzące w krajach Europy Wschodniej i Azji Centralnej przechodzących transformację, w znacznym stopniu wpłynęły na wyniki przeprowadzonych badań empirycznych. Dokonany przez nich pomiar obejmował okres od 1981 roku do 1994 i dotyczył ponad 40 krajów rozwijających się i transformujących gospodarek. Wnioski z przeprowadzonych badań, opartych na danych pochodzących z gospodarstw domowych były następujące 7 : w odniesieniu do całej próby brakowało wsparcia dla tezy, że wyższemu tempu wzrostu ogólnego poziomu życia towarzyszy wzrost nierówności w podziale dochodów; okazało się, że wzrost konsumpcji byt powiązany ze spadkiem nierówności i polaryzacji. Ten ogólny wynik zależał jednak silnie od podgrupy Europa Wschodnia i Azja Środkowa, gdzie nierówności i polaryzacja wzrosły w czasie ogólnego spadku aktywności gospodarczej. Wyłączenie tych krajów z analizy oznaczało brak korelacji zarówno między nierównością, jak i polaryzacją a wzrostem przeciętnej konsumpcji; nie było również wówczas możliwe wyodrębnienie jakiegoś bardziej ogólnego trendu; istniał silny związek między tempem podnoszenia się ogólnego standardu życia a tempem obniżania się absolutnego poziomu ubóstwa. Również i w tym wypadku zależność ta kształtowała się różnie w poszczególnych regionach świata. W większości 7 A. Wojtyna, Problem nierówności dochodów w kontekście przystąpienia do Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 2002, nr 600, s

5 Wzrost gospodarczy a nierówności dochodowe - wzajemne sprzężenia krajów Europy Wschodniej i Azji Środkowej nastąpił silny wzrost wskaźników ubóstwa. zmiany strukturalne zachodzące w transformujących się gospodarkach pociągały za sobą wzrost ubóstwa nawet przy zerowym tempie wzrostu. Z prowadzonych wynikało, że zmiany w strukturze dochodów, jakie zachodziły w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, nie były zgodne z bardziej ogólnymi tendencjami występującymi w gospodarce światowej. Konieczne jest zatem bardziej szczegółowe naświetlenie skutków procesu transformacji w zakresie redystrybucji dochodów i pokazanie na tym tle specyfiki sytuacji w Polsce. Czy jednak fakt, że wzrost w żaden systematyczny sposób nie wpływa na nierówności implikuje fakt, że nie ma żadnego powiązania pomiędzy nierównościami a wzrostem? Czy kraje z wyższymi nierównościami osiągają większy czy mniejszy wzrost od innych? Czy jest jakaś zależność, która może to wyjaśnić? Jak dystrybucja dochodów wpływa na wzrost Ogólny pogląd charakterystyczny dla lat 50. głosił, że bardziej nierówny podział dochodu prowadzi do wyższych oszczędności, wyższej akumulacji kapitału i przez to do wzrostu. Powszechnie postulowano więc, że kraje w pierwszej kolejności powinny zadbać o wzrost gospodarczy, a później zając się problemem powstałych nierówności. Czas nie poparł jednak tej hipotezy. Pogląd ten zakwestionowali między innymi Adelman i Moris (1973), według których bardziej równy na wstępie podział dochodu sprzyja wyższemu wzrostowi. Dalsze badania i dowody empiryczne poparły powyższą tezę i wykazały, że kraje z równiejszą dystrybucją dochodu osiągały wyższy wzrost. Badaniom tym - w większości opartych na prostej regresji - towarzyszyły pewne skrępowania dotyczące danych /np. zaniżanie dochodów/, stąd też niepodważalność tych odkryć została zakwestionowana /między innymi przez Fishiowa, który uznał że zależność pomiędzy wzrostem a równością jest nieznaczna/ 8. Lata 90. to czas kiedy kwestie dystrybucji i jej wpływu na poziom działalności gospodarczej znalazły się w centrum zainteresowania, a wielu ekonomistów rozpoczęło badanie tego zagadnienia. Jedną z pierwszych w tym obszarze była praca O. Galora i J. Zeira (1993) Income distribution and Macroeconomics, w której autorzy wyrażają przekonanie, że dystrybucja dochodu jest bardzo istotna z makroekonomicznego punktu widzenia. Debata na temat wpływu nierówności na wzrost gospodarczy nie jest jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta, a literatura dokonująca analizy wpływu nierówności dochodowych na działalność gospodarczą staje się coraz bardziej obszerna. Powstaje coraz więcej modeli oceniających relacje pomiędzy nierównościami i wzrostem gospodarczym. Wszystkie teorie dają się jednak pogrupować w cztery szerokie kategorie, prezentujące kanały poprzez które nierówności wpływają na wzrost 9 : 1. niedoskonałości rynku kredytowego, 2. ekonomia polityczna, 3. niepokoje społeczne, 4. tempo oszczędzania. 8 F. Stewart, Income Distribution And Development, QEH Working Paper Series - QEHWPS37, Working Paper Number 37, Marzec 2000, s R. J. Barro, Inequality, growth and inwestment, Woorking Paper 7038, National Bureau of Economic Research, Cambridge, MA 02138, March 1999; F. H.G Ferreira, Inequality and Economic Performance. A Brief Overview to Theories of Growth and Distribution, June 1999, Text for World Bank s Web Site on Inequality, Poverty, and Socio-economic Performance: s

6 14 Elżbieta Mikuła Ekonomia polityczna W mało egalitarnym społeczeństwie pogorszenie się sytuacji dochodowej jego większości powoduje, że - poprzez głosowanie opowiadać się ona będzie za redystrybucją środków od bogatych do biednych. Ta redystrybucja może przyjąć postać płatności transferowych ale może także dokonywać się poprzez programy wydatków publicznych kierowanych na edukację, czy opiekę dzieci, bądź też politykę regulacyjną. Wyższy stopień nierówności powoduję więc większą redystrybucję poprzez procesy polityczne. Wyższa nierówność prowadzi do wzrostu transferów socjalnych, dla sfinansowania których następuje wzrost podatków i składek. Zwykle jednak płatności transferowe i powiązana z nimi polityka podatkowa zniekształcają decyzje gospodarcze i prowadzą do ograniczenia wysiłku związanego z pracą. W tym przypadku, większe nierówności powodują dalsze zniekształcenia, redukują inwestycje, a przez to ograniczają wzrost. Wyższe nierówności przyczyniają się także do nieproporcjonalnego wpływu grup na podejmowane decyzje, powodując tym samym, że lobby grup zamożniejszych przyczynia się do preferencyjnego traktowania grup bogatych odnośnie podatków, co z kolei może wpływać na przeinwestowanie w niektórych obszarach, jak również prowadzić do wzrostu zjawiska korupcji. Nawet jeśli kanały polityczne odgrywają znacząca rolę to nie są jedynymi, poprzez które może zachodzić empiryczna zależność pomiędzy nierównościami a niższym wzrostem. W rzeczywistości bardziej istotnym kanałem, jest ten ukazujący zróżnicowanie możliwości produktywności w odniesieniu do podziału bogactwa. Niedoskonałości rynku kredytowego Niedoskonałości rynku odzwierciedlają się zwykle poprzez asymetryczną informację, jak również ograniczenia instytucji prawnych, co sprawia, że wierzyciele mogą mieć trudności z odzyskaniem niespłaconych pożyczek, ponieważ prawo zajmujące się ich egzekucją dalekie jest od doskonałości, a majątek dłużnika może chronić również istniejące prawo upadłościowe. To powoduje, że dostępność kredytów jest znacznie ograniczona, a ich udzielenie wymaga dodatkowych zabezpieczeń, spłata zaś wiąże się z poniesieniem dodatkowych kosztów. Jest to kwestia niezwykle istotna z punktu widzenia ludzi biednych, dla których ograniczony dostęp do źródeł finansowania przekłada się na rezygnację z inwestycji w kapitał ludzki, które oferują stosunkowo wysokie stopy zwrotu. Inaczej mówiąc: biedni ludzie nie mają tych samych możliwości co bogaci, i to powoduje że nie wykorzystują w pełni swoich możliwości. Nie otrzymują tak dobrego wykształcenia jak bogaci, bądź też nie posiadają możliwości zaciągnięcia kredytów na rozpoczęcie własnej działalności, gdyż nie dysponują odpowiednim zabezpieczeniem. Wykorzystanie możliwości inwestycyjnych, zostaje w dużym stopniu uzależnione od indywidualnego posiadania dochodów i aktywów. To uniemożliwia osobom biednym zaangażowanie się w bardziej produktywną działalność, odpowiednią do ich umiejętności. Pożyczki które mogłyby być udzielane - nie są, a biedni stają się jeszcze biedniejsi. W statycznych warunkach może to prowadzić do niewykorzystania w pełni możliwości produkcyjnych, a w długim okresie może przełożyć się na wolniejszy wzrost. Niepokoje społeczne Kolejne badania podnoszą znaczenie konfliktów socjalnych jako powiązań pomiędzy

7 Wzrost gospodarczy a nierówności dochodowe - wzajemne sprzężenia nierównościami a efektywnością argumentując miedzy innymi, że nierówności prowadzą do mniejszej stabilności politycznej, a to z kolei implikuje obniżony poziom inwestycji. Nierówności bogactwa i dochodów mogą powodować, że osoby biedne zaczynają angażować się w przestępstwa, rozruchy i inną działalność destrukcyjną. To z kolei może stanowić zagrożenie dla instytucji politycznych. Uczestnictwo osób biednych w działalności przestępczej wiąże się z bezpośrednią stratą zasobów, ogromnym marnotrawstwem kapitału ludzkiego, gdyż czas i energia nie są przeznaczane na produktywną działalność. Wysiłki kierowane na obronę przez potencjalne ofiary implikują dalsze straty, a istotne zagrożenie dla praw własności odstrasza potencjalne inwestycje. Wzrost grupowych konfliktów społecznych powoduje ograniczenie stabilności rozwoju, a w konsekwencji ucieczkę kapitału zagranicznego. Poziomy przemocy, mierzone zarejestrowanym tempem zabójstw, wzrosty ostatnimi czasy znacząco zarówno w regionach o znacznych nierównościach, jak i w tych gdzie wzrost był najszybszy: Wschodnia Europa, Rosja, Centralna Azja. Potwierdzenie znalazł również fakt, że nierówności są w znaczący sposób powiązane z poziomami przemocy 10. Walka z przemocą pociąga za sobą dodatkowe koszty i powoduje znaczne przesunięcia zasobów z bardziej wydajnych działalności w kierunku zwalczania przestępczości. Stopy oszczędności Niektórzy ekonomiści wyznają pogląd głoszący, ze indywidualne stopy oszczędności rosną wraz ze wzrostem poziomu dochodu. Jeśli jest to prawdą wówczas redystrybucja zasobów od bogatych do biednych będzie prowadziła do niższej zagregowanej stopy oszczędności w gospodarce. Przez ten kanał wzrost poziomu nierówności prowadzi do wzrostu inwestycji (jeśli gospodarka jest częściowo zamknięta). W tym przypadku, wyższe nierówności będą wzmagały wzrost. Nie do zakwestionowania jest pogląd, że od poziomu nierówności zależy efektywność ekonomiczna i poziom osiąganego wzrostu. W odniesieniu do efektów nierówności funkcjonują dwie różne tezy: pierwsza - mówi o tym, że nierówności są niezbędne aby motywować ludzi do aktywności i tam, gdzie występują nierówności, tam mamy do czynienia z wyższą efektywnością. Druga teza mówi o tym, że nierówności tworzą konflikty, które nie sprzyjają stabilnemu rozwojowi. Wtedy nawet krótkookresowa efektywność niknie w zaburzeniach stabilności rozwoju w dłuższym okresie. Dyskusja o równości czy nierównościach dochodowych i jej wpływie na efektywność gospodarowania - ma charakter kontrowersyjny, gdyż jest silnie zdeterminowana czynnikami ideowymi, doktrynalnymi, tak w odniesieniu do płaszczyzny ekonomicznej, jak i w stosunku do płaszczyzny społecznej, Zwolennicy poglądu głoszącego, że nadmierne nierówności nie są warunkiem dla osiągnięcia znacznego wzrostu gospodarczego, a nadmierny ich poziom może wręcz hamować wzrost, uzasadniają swoje stanowisko następującymi argumentami 11 : Jeżeli w społeczeństwie istnieją duże grupy społeczne o niskich dochodach, to stan taki przedkłada się negatywnie na wielkość popytu wewnętrznego na dobra podstawowe, co z kolei odbija się ujemnie na wzroście gospodarczym. Innym argumentem przeciwko powiększaniu liczby ludności o niskich dochodach jest fakt pozbawienia jej możliwości tworzenia oszczędności pieniężnych, co również negatywnie wpłynie na procesy wzrostu gospodarczego. 10 F. H.G Ferreira, Inequality, op. cit., s Nierówności dochodowe i majątkowe. Zakres i formy redystrybucji dochodów państwa, Raport nr 49, Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej, ISSN , Warszawa 2002, s. 12.

8 16 Elżbieta Mikuła Studia teoretyczne i badania empiryczne prowadzone przez ośrodki naukowe w świecie, w tym także przez Bank Światowy pokazują, że zbyt duży zakres nierówności społecznych jest szkodliwy dla wzrostu w tym sensie, że prowadzi do dużych napięć ekonomicznych i społecznych - a to z kolei może przedkładać się na zmniejszoną skłonność do oszczędzania. Na ten fakt zwracają uwagę przedstawiciele nowej ekonomii politycznej, którzy stwierdzają, że pewna progresja w systemie podatkowym, która łagodzi nierówności dochodowe, zmniejsza napięcia społeczne, co może być - paradoksalnie korzystne z punktu widzenia pobudzania oszczędności a więc i wzrostu gospodarczego. Znaczna jednak część ekonomistów, postulujących za utrzymaniem nierówności dochodowych w społeczeństwie postuluje, że oszczędności są w stanie generować wyłącznie grupy społeczne o wysokich dochodach. Jest to jeden z koronnych argumentów. 12 Celowość dalszego różnicowania wynagrodzeń uzasadnia się nie tylko koniecznością zwiększenia, ze względów motywacyjnych wynagrodzenia za pracę menedżerską, lecz także - czy nawet przede wszystkim - potrzebą stworzenia warstwy bogatych inwestorów. Według nich istnieje następująca sekwencja zależności: wzrost zróżnicowania doprowadzi do wzrostu dobrowolnych oszczędności; wzrost oszczędności stanowi źródło finansowania wzrostu inwestycji; wzrost inwestycji pociąga za sobą wzrost gospodarczy i nowe miejsca pracy; nowe miejsca pracy to jednocześnie ograniczenie bezrobocia i podniesienie poziomu dochodów realnych. Prawdopodobnie właśnie dlatego postulują oni za dalszym zwiększeniem nierówności dochodów. Bez zdecydowanego wzrostu poziomu dochodów elit zawodowych we wszystkich dziedzinach działalności grozić może natężenie zjawiska tzw. drenażu mózgów i emigracji z Polski wysokiej klasy specjalistów. Negatywne konsekwencje tęgo zjawiska są oczywiste. Barierę stawia się tylko przeciw nielegalnie osiąganym drastycznie wysokim dochodom. Wynagrodzenia osób o niskich kwalifikacjach muszą być niskie, ponieważ pozostają w korelacji z poziomem produktu krajowego brutto na l mieszkańca. Także dochody z kapitału muszą być nie niższe aniżeli w świecie, gdyż w przeciwnym razie kapitały te zostaną wytransferowane za granicę. W kraju biednym zróżnicowanie dochodów jest czynnikiem przyciągającym napływ kapitału, a także motywuje do rozwijania przedsiębiorczości. Dziś nie ma już właściwie żadnych wątpliwości co do faktu, że wstępny podział dochodu ma zasadnicze znaczenie dla wzrostu gospodarczego. Istota kontrowersji wokół podziału dochodu społecznego sprowadza się więc do udzielenia odpowiedzi na zasadnicze pytanie: do jakiego stopnia nierówności dochodowe są korzystne dla gospodarki, stanowią sprężynę rozwoju, sprzyjają przedsiębiorczości jednostki, innowacyjności, do jakiego stopnia nierówności dochodowe przekładają się pozytywnie na wzrost gospodarczy i ogólny rozwój społeczno-gospodarczy kraju? Z drugiej strony chodzi o udzielenie odpowiedzi na pytanie: do jakiego stopnia zróżnicowanie dochodów jest nadmierne, a więc negatywnie wpływa na procesy gospodarcze. Konkretyzując: chodzi o kojarzenie dwóch poniekąd wykluczających się celów, gdyż 13 : 1. system kształtowania dochodów, w tym system podatkowy, nie mogą negatywnie wpływać 12 L. Zienkowski, Rozpiętości społeczne, Nowe Życie Gospodarcze, 1996, nr 43, s. 18; T. Kowalik, Czy sprawiedliwość społeczna kosztuje? Ekonomista, 1997, nr 3, s. 303; Nierówności dochodowe..., op. cit., s. 13; Podział dochodu i nierówności dochodowe. Fakty, Tendencje, Porównania, Raport nr 29, Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej, ISSN , Warszawa 1998, s Nierówności dochodowe..., op. cit., s. 13.

9 Wzrost gospodarczy a nierówności dochodowe - wzajemne sprzężenia na efektywność ekonomiczną, co nieuchronnie prowadzi do pewnego zróżnicowania dochodowego i majątkowego. 2. zróżnicowanie dochodów nie może być jednak nadmierne, gdyż może ono naruszać elementarne prawa jednostki do udziału w PKB i w majątku. Niezależnie od oczywistego kontekstu ekonomicznego, mniejszy lub większy stopień zróżnicowania dochodów ma oczywisty wymiar nie tylko gospodarczy ale również społeczny. Akceptacja danego zróżnicowania dochodowego ma swoje źródła historyczne, kulturowe, religijne i inne. Stąd też należy zwrócić uwagę na fakt, że przy analizach zjawiska nierówności porównania międzynarodowe mają ograniczone znaczenie, a w każdym razie wnioski z tych porównań powinny być podstawą ostrożnie formowanych zaleceń względem polityki dochodowej, podatkowej i społecznej. Podsumowanie Kwestie związane z dystrybucją dochodu i bogactwa nie mogą dłużej pozostawać na uboczu zainteresowania środowisk naukowych, gdyż jak wynika z przedstawionych faktów to one w dużej mierze decydują o efektywności alokacji zasobów. Jasnym staje się również fakt, że analiza procesów wzrostu gospodarczego wymaga od ekonomistów wkroczenia w dziedziny właściwe innym naukom społecznym, bez znajomości jednak, których nie da się w pełni zrozumieć istoty powyższych zagadnień. W społeczeństwach bowiem o wysokich nierównościach dochodzi do znacznej marginalizacji i wykluczenia dużych grup z dostępu do możliwości które przysługują innym - jak np. lepszej edukacji, dostępu do kredytów czy zabezpieczeń - i przez to sprawiają, że nie rozwijają oni w pełni swoich możliwości. Zarówno teoria jak i fakty empiryczne wskazują, że to niepełne wykorzystanie kapitału możliwości w przypadku jednostki oddziałuje na potencjał całej gospodarki, na poziom produkcji i tempo wzrostu. Debata nad wzajemnymi powiązaniami pomiędzy wzrostem a nierównościami nie jest jeszcze zakończona, ani konceptualnie ani empirycznie, a coraz szersze zainteresowanie tymi kwestiami wskazuje na wagę stawianych pytań i wszystko wskazuje na to, że problem nierówności z tematu pozostającego przez długi czas na uboczu stanie się obszarem do którego zacznie się wracać coraz częściej.

Negatywny wpływ nierówności na wzrost gospodarczy. Druszcz Małgorzata Stefaniak Kamil

Negatywny wpływ nierówności na wzrost gospodarczy. Druszcz Małgorzata Stefaniak Kamil Negatywny wpływ nierówności na wzrost gospodarczy Druszcz Małgorzata Stefaniak Kamil Agenda Podstawowe pojęcia Różne podejścia do zagadnienia wpływu nierówności na wzrost na przestrzeni czasu 4 główne

Bardziej szczegółowo

Globalizacja a nierówności

Globalizacja a nierówności Wykład 11 Globalizacja a nierówności Plan wykładu 1. Wpływ nierówności na wzrost 2. Ewolucja nierówności 3. Efekty globalizacji 4. Nierówności a kryzys i powolne ożywienie 1 1. Wpływ nierówności na wzrost

Bardziej szczegółowo

Nierówności i wzrost gospodarczy. Joanna Siwińska-Gorzelak WNE UW

Nierówności i wzrost gospodarczy. Joanna Siwińska-Gorzelak WNE UW Nierówności i wzrost gospodarczy Joanna Siwińska-Gorzelak WNE UW Nierówności dochodowe Pewien poziom nierówności dochodowych jest nie do uniknięcia w gospodarce rynkowej Jednak nadmierne nierówności wydają

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Konsumpcja i inwestycje

Makroekonomia Konsumpcja i inwestycje Makroekonomia Konsumpcja i inwestycje Przykładowe hipotezy dotyczące przyczyn wielkości wydatków konsumpcyjnych / oszczędzania 1. Hipoteza dochodu absolutnego (J.M. Keynes), 2. Hipoteza dochodu relatywnego

Bardziej szczegółowo

Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska

Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie Joanna Siwińska Dług publiczny, jako % PKB Dług publiczny kraje rozwinięte 1880 1886 1892 1898 1904 1910 1916 1922 1928 1934 1940 1946 1952 1958 1964

Bardziej szczegółowo

Seminarium magisterskie Ubóstwo, bogactwo, nierówność

Seminarium magisterskie Ubóstwo, bogactwo, nierówność Seminarium magisterskie Ubóstwo, bogactwo, nierówność dr Michał Brzeziński wtorki, 18:30-20, sala 209 oraz spotkania w terminach indywidualnych w 304 Parę słów o moich zainteresowaniach badawczych Zajmuję

Bardziej szczegółowo

Czy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych?

Czy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych? Czy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych? (IBS Policy Paper 1/2017) Michał Brzeziński Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych Seminarium Instytutu Badań Strukturalnych Polska

Bardziej szczegółowo

Ekonomia rozwoju wykład 2 Ubóstwo, nierówność i. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I

Ekonomia rozwoju wykład 2 Ubóstwo, nierówność i. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Ekonomia rozwoju wykład 2 Ubóstwo, nierówność i niedorozwój dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu Metody pomiaru nierówności i ubóstwa Ubóstwo i nierówności a dobrobyt i wzrost gospodarczy

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA

MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD XII WZROST GOSPODARCZY cd. Chiny i ich wzrost gospodarczy Podstawy endogenicznej teorii wzrostu Konsekwencje wzrostu endogenicznego Dwusektorowy model endogeniczny

Bardziej szczegółowo

W A R S Z A W A D A T A

W A R S Z A W A D A T A KAPITAŁ DLA ROZWOJU Wpływ PPK na gospodarkę i dobrobyt obywateli Prezentacja kluczowych tez i wątków Raportu przygotowanego na zlecenie Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami A U T O R I G N A C Y M

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

Streszczenie rozprawy doktorskiej MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO

Streszczenie rozprawy doktorskiej MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Wydział Finansów i Zarządzania Streszczenie rozprawy doktorskiej mgr Magdalena Krawiec MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO Praca

Bardziej szczegółowo

Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa

Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa Determinanty dochodu narodowego Analiza krótkookresowa Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja potencjalna to produkcja, która może być wytworzona w gospodarce przy racjonalnym wykorzystaniu wszystkich

Bardziej szczegółowo

Peryferyjność geograficzna a peryferyjność ekonomiczna regionu przygranicznego

Peryferyjność geograficzna a peryferyjność ekonomiczna regionu przygranicznego Peryferyjność geograficzna a peryferyjność ekonomiczna regionu przygranicznego Literatura przedmiotu z zakresu polityki rozwoju regionalnego, wzrostu gospodarczego czy też współpracy transgranicznej i

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia BLOK II. Determinanty dochodu narodowego

Makroekonomia BLOK II. Determinanty dochodu narodowego Makroekonomia BLOK II Determinanty dochodu narodowego Wzrost gospodarczy i jego determinanty Wzrost gosp. powiększanie rozmiarów produkcji (dóbr i usług) w skali całej gosp. D D1 - D W = D = D * 100% Wzrost

Bardziej szczegółowo

WZROST GOSPODARCZY. a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu. pod redakcją WOJCIECHA PACHO I MARKA GARBICZA

WZROST GOSPODARCZY. a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu. pod redakcją WOJCIECHA PACHO I MARKA GARBICZA WZROST GOSPODARCZY a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu pod redakcją WOJCIECHA PACHO I MARKA GARBICZA % SZKOŁA GŁÓWNA HAN DLOWA W WARSZAWIE OFICYNA WYDAWNICZA WARSZAWA 2008 SPIS TREŚCI Wstęp -

Bardziej szczegółowo

Tetiana Poplavska KrDUMg1013

Tetiana Poplavska KrDUMg1013 Tetiana Poplavska KrDUMg1013 THE GINI COEFFICIENT Współczynnik Giniego nazywany jest wskaźnikiem nierówności społecznej Wartość zerowa współczynnika wskazuje na pełną równomierność rozkładu Został wymyślony

Bardziej szczegółowo

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie 14/03/2011 Jakub Janus 1 Plan prezentacji 1. Wzrost gospodarczy po kryzysie w perspektywie globalnej 2. Sytuacja w głównych gospodarkach 1. Chiny 2. Indie 3.

Bardziej szczegółowo

Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko

Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki Tomasz Poskrobko Produkt krajowy brutto (PKB) wartość rynkową wszystkich finalnych dóbr i usług produkowanych w kraju w danym okresie PKB od strony popytowej

Bardziej szczegółowo

Warszawa, październik 2010 BS/136/2010 OPINIA SPOŁECZNA O ZRÓŻNICOWANIU DOCHODÓW I NIERÓWNOŚCIACH SPOŁECZNYCH

Warszawa, październik 2010 BS/136/2010 OPINIA SPOŁECZNA O ZRÓŻNICOWANIU DOCHODÓW I NIERÓWNOŚCIACH SPOŁECZNYCH Warszawa, październik 2010 BS/136/2010 OPINIA SPOŁECZNA O ZRÓŻNICOWANIU DOCHODÓW I NIERÓWNOŚCIACH SPOŁECZNYCH Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 4 lutego 2010 roku

Bardziej szczegółowo

Dagmara Walada. Bezrobocie w UE na przykładzie Polski i wybranego kraju UE

Dagmara Walada. Bezrobocie w UE na przykładzie Polski i wybranego kraju UE Dagmara Walada Bezrobocie w UE na przykładzie Polski i wybranego kraju UE Plan prezentacji 1. Pojęcie bezrobocia 2. Stopa Bezrobocia i bezrobotni 3. Przyczyny bezrobocia 4. Bezrobocie w Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Ekonomia rozwoju wykład 11 Wzrost ludnościowy i jego powiązanie z rozwojem. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I

Ekonomia rozwoju wykład 11 Wzrost ludnościowy i jego powiązanie z rozwojem. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Ekonomia rozwoju wykład 11 Wzrost ludnościowy i jego powiązanie z rozwojem gospodarczym. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu Powiązanie rozwoju gospodarczego i zmian w poziomie ludności

Bardziej szczegółowo

Konwergencja w Polsce i w Europie

Konwergencja w Polsce i w Europie Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Konwergencja w Polsce i w Europie Ewa Kusideł Wykład dla EUROREG 30.04.2015 r. Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Plan prezentacji 1. Definicje konwergencji: beta- vs sigma-konwergencja,

Bardziej szczegółowo

Ważną umiejętnością jest zdolność inwestora do przewidywania i szacowania skutków ryzyka.

Ważną umiejętnością jest zdolność inwestora do przewidywania i szacowania skutków ryzyka. Podstawowe składniki sprawozdania finansowego jako element procesu identyfikowania ryzyka związane Ważną umiejętnością jest zdolność inwestora do przewidywania i szacowania skutków ryzyka. Zjawisko czy

Bardziej szczegółowo

Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko

Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki Tomasz Poskrobko Produkt krajowy brutto (PKB) wartość rynkową wszystkich finalnych dóbr i usług produkowanych w kraju w danym okresie PKB od strony popytowej

Bardziej szczegółowo

Rozwój gospodarczy a przemiany strukturalne w gospodarce

Rozwój gospodarczy a przemiany strukturalne w gospodarce Rozwój gospodarczy a przemiany strukturalne w gospodarce Spis treści: 1. Pojęcie rozwoju gospodarczego i struktury gospodarki...2 2. Podział gospodarki na trzy sektory...2 3. Tendencje zmian trójsektorowej

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienie i recesja w gospodarce Dr Joanna Czech-Rogosz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16.04.2012 1. Co to jest koniunktura gospodarcza?

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? dr hab. Katarzyna Szarzec Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 30 listopada 2017 r. Rozwój gospodarczy Rozwój gospodarczy pozytywne

Bardziej szczegółowo

MODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie.

MODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. MODEL AS-AD Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. KRZYWA AD Krzywą AD wyprowadza się z modelu IS-LM Każdy punkt

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie)

Bardziej szczegółowo

Konwergencja i nierówności na świecie. Modele neoklasyczne czy Ak? Zaawansowana makroekonomia Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak

Konwergencja i nierówności na świecie. Modele neoklasyczne czy Ak? Zaawansowana makroekonomia Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Konwergencja i nierówności na świecie. Modele neoklasyczne czy Ak? Zaawansowana makroekonomia Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Na ostatnich zajęciach poznaliśmy model pokazujący znaczenie wydatków i podatków

Bardziej szczegółowo

Podstawowe finansowe wskaźniki KPI

Podstawowe finansowe wskaźniki KPI Podstawowe finansowe wskaźniki KPI 1. Istota wskaźników KPI Według definicji - KPI (Key Performance Indicators) to kluczowe wskaźniki danej organizacji używane w procesie pomiaru osiągania jej celów. Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 07.03.2008r

Makroekonomia 07.03.2008r Makroekonomia 07.03.2008r CREATED BY HooB Czynniki określające poziom konsumpcji i oszczędności Dochody dyspozycyjne gospodarstw domowych dzielą się na konsumpcję oraz oszczędności. Konsumpcja synonim

Bardziej szczegółowo

17.2. Ocena zadłużenia całkowitego

17.2. Ocena zadłużenia całkowitego 17.2. Ocena zadłużenia całkowitego Dokonując oceny ryzyka finansowego oraz gospodarki finansowej nie sposób pominąć kwestii zadłużenia, w tym szczególnie poziomu, struktury oraz wydolności firmy w zakresie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11 Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

ZATRUDNIENIE W POLSCE PRACA CZASU INNOWACJI

ZATRUDNIENIE W POLSCE PRACA CZASU INNOWACJI ZATRUDNIENIE W POLSCE 2014. PRACA CZASU INNOWACJI MIĘDZY IMITACJĄ A INNOWACJĄ Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych 16.11.2015 PUŁAPKA ŚREDNIEGO DOCHODU WZROST GOSPODARCZY NA ŚWIECIE

Bardziej szczegółowo

Czy oszczędności krajowe będą w stanie finansować długoterminowy wzrost gospodarczy w Polsce?

Czy oszczędności krajowe będą w stanie finansować długoterminowy wzrost gospodarczy w Polsce? Czy oszczędności krajowe będą w stanie finansować długoterminowy wzrost gospodarczy w Polsce? Rafał Antczak Członek Zarządu Deloitte Consulting S.A. Europejski Kongres Finansowy Sopot, 23 czerwca 2015

Bardziej szczegółowo

Pojęcie rozwoju w ekonomii. dr Tomasz Poskrobko

Pojęcie rozwoju w ekonomii. dr Tomasz Poskrobko Pojęcie rozwoju w ekonomii dr Tomasz Poskrobko Czym jest rozwój? Jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN, rozwój to proces przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych.

Bardziej szczegółowo

Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk

Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/b6mlmh Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara.

Plan wykładu. Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara. Plan wykładu Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara. Model wzrostu Solowa. Krytyka podejścia klasycznego wstęp do endogenicznych podstaw wzrostu gospodarczego. Potrzeba analizy wzrostu

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Plan wykładu

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Plan wykładu Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wahania koniunktury gospodarczej Konrad Walczyk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 22 maja 2013 r. Plan wykładu Co to jest koniunktura gospodarcza? W jaki sposób ją mierzyć?

Bardziej szczegółowo

Optymalna stopa podatkowa a wzrost gospodarczy. Łukasz Nitecki

Optymalna stopa podatkowa a wzrost gospodarczy. Łukasz Nitecki Optymalna stopa podatkowa a wzrost gospodarczy Łukasz Nitecki Zagregowana funkcja produkcji: Y=AK K=S- K S=I= Y Gdzie: Y PKB A współczynnik stosunku przyrostu PKB do kapitału S oszczędności - współczynnik

Bardziej szczegółowo

Przekształcenia systemu bankowego. w ostatnim ćwierćwieczu

Przekształcenia systemu bankowego. w ostatnim ćwierćwieczu Przekształcenia systemu bankowego w ostatnim ćwierćwieczu Prof. dr hab. Jerzy Węcławski Sesja naukowo-edukacyjna 25 lat przemian gospodarczych w Polsce UMCS, Wydział Ekonomiczny, Lublin, 15 maja 2014 r.

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 9. Dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne? Model Solowa, wersja prosta. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 9. Dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne? Model Solowa, wersja prosta. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 9. Dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne? Model Solowa, wersja prosta Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Funkcja produkcji - własności. Model Solowa

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska Makroekonomia dla MSEMen Gabriela Grotkowska Plan wykładu 5 Model Keynesa: wprowadzenie i założenia Wydatki zagregowane i równowaga w modelu Mnożnik i jego interpretacja Warunek równowagi graficznie i

Bardziej szczegółowo

obniżenie wieku emerytalnego

obniżenie wieku emerytalnego obniżenie wieku emerytalnego Foto: Shutterstock Model przedstawiający możliwe skutki obniżenia wieku emerytalnego zaprezentowali ekonomiści z Uniwersytetu Warszawskiego i Szkoły Głównej Handlowej, związani

Bardziej szczegółowo

, , INTERNET: STOSUNEK DO RZĄDU PAŹDZIERNIK 94

, , INTERNET:    STOSUNEK DO RZĄDU PAŹDZIERNIK 94 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 621-07 - 57, 628-90 - 17 INTERNET: http://www.korpo.pol.pl/cbos

Bardziej szczegółowo

Zbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA

Zbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA Zbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA Zadanie 1. Konsument żyje przez 4 okresy. W pierwszym i drugim okresie jego dochód jest równy 100; w trzecim rośnie do 300, a w czwartym spada do zera.

Bardziej szczegółowo

Oszczędności gospodarstw domowych Analiza przekrojowa i analiza kohort

Oszczędności gospodarstw domowych Analiza przekrojowa i analiza kohort Oszczędności gospodarstw domowych Analiza przekrojowa i analiza kohort Barbara Liberda prof. zw. Uniwersytetu Warszawskiego Wydział Nauk Ekonomicznych Konferencja Długoterminowe oszczędzanie Szkoła Główna

Bardziej szczegółowo

Analiza procesu odzyskiwania środków z masy upadłości banków

Analiza procesu odzyskiwania środków z masy upadłości banków Tomasz Obal Analiza procesu odzyskiwania środków z masy upadłości banków Charakter działalności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego daje unikalną szansę na przeprowadzenie pogłębionej analizy procesów upadłościowych

Bardziej szczegółowo

Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej. Andrzej Regulski 28 września 2015 r.

Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej. Andrzej Regulski 28 września 2015 r. Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej Andrzej Regulski 28 września 2015 r. moduł 1 moduł 2 moduł 3 Analiza zmian społecznogospodarczych

Bardziej szczegółowo

Czynniki lokalnego rozwoju gospodarczego w Polsce znaczenie polityk miejskich dr Julita Łukomska

Czynniki lokalnego rozwoju gospodarczego w Polsce znaczenie polityk miejskich dr Julita Łukomska Czynniki lokalnego rozwoju gospodarczego w Polsce znaczenie polityk miejskich dr Julita Łukomska Uniwersytet Warszawski Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Zakład Rozwoju

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 12. Oczekiwania w makroekonomii. Konsumpcja. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 12. Oczekiwania w makroekonomii. Konsumpcja. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 12. Oczekiwania w makroekonomii. Konsumpcja dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Cel: rola oczekiwań w decyzjach dotyczących konsumpcji oraz inwestycji.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, kwietnia 2012

Warszawa, kwietnia 2012 Warszawa, 20-22 kwietnia 2012 Skutki płacy minimalnej Andrzej Rzońca Warszawa, 20 kwietnia 2012 r. Płaca minimalna w Polsce jest wysoka Na początku br. najniższe wynagrodzenie wzrosło o 8,2 proc., choć

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia I. Jan Baran

Makroekonomia I. Jan Baran Makroekonomia I Jan Baran Model klasyczny a keynesowski W prostym modelu klasycznym zakładamy, że produkt zależy jedynie od nakładów czynników produkcji i funkcji produkcji. Nie wpływają na niego wprowadzone

Bardziej szczegółowo

Determinanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa

Determinanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa Determinanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa Ujęcie popytowe Według Keynesa, dosyć częstą sytuacją w gospodarce rynkowej jest niepełne wykorzystanie czynników produkcji. W związku z tym produkcja

Bardziej szczegółowo

Finanse publiczne. Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa Michał Możdżeń

Finanse publiczne. Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa Michał Możdżeń Finanse publiczne Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa Michał Możdżeń michal.mozdzen@uek.krakow.pl Kategorie instrumentów państwa w polityce gospodarczej Instrumenty monetarne (polityka pieniężna)

Bardziej szczegółowo

Na początku XXI wieku bezrobocie stało się w Polsce i w Europie najpoważniejszym problemem społecznym, gospodarczym i politycznym.

Na początku XXI wieku bezrobocie stało się w Polsce i w Europie najpoważniejszym problemem społecznym, gospodarczym i politycznym. BEZROBOCIE rodzaje, skutki i przeciwdziałanie 1 2 3 Bezrobocie problemem XXI wieku Na początku XXI wieku bezrobocie stało się w Polsce i w Europie najpoważniejszym problemem społecznym, gospodarczym i

Bardziej szczegółowo

Głównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa.

Głównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa. KAPITAŁ W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO STRUKTURA Autor: Jacek Grzywacz, Wstęp W opracowaniu przedstawiono kluczowe zagadnienia dotyczące możliwości pozyskiwania przez przedsiębiorstwo kapitału oraz zasad kształtowania

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002

INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002 POWIATOWY URZĄD PRACY W OPOLU ul. mjr Hubala 21, 45-266 Opole tel. 44 22 929, fax 44 22 928, e-mail: opop@praca.gov.pl INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej

Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy,

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej)

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej) Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce

Bardziej szczegółowo

Bezrobocie w okresie transformacji w Polsce. Kacper Grejcz

Bezrobocie w okresie transformacji w Polsce. Kacper Grejcz Bezrobocie w okresie transformacji w Polsce Kacper Grejcz Plan prezentacji: 1. Wprowadzenie 2. Analiza PKB i bezrobocia lat 1990-1998 3. Bezrobocie transformacyjne 4. Prywatyzacja oddolna i odgórna 5.

Bardziej szczegółowo

Sektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa

Sektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa Sektor Gospodarstw Domowych Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE Raport nr 12 maj 2008 Warszawa 1 Gospodarka Polski Prognozy i opinie Raport Gospodarka

Bardziej szczegółowo

ANALIZA KOSZTÓW ŚRODOWISKOWYCH W GOSPODARCE NARODOWEJ

ANALIZA KOSZTÓW ŚRODOWISKOWYCH W GOSPODARCE NARODOWEJ ANALIZA KOSZTÓW ŚRODOWISKOWYCH W GOSPODARCE NARODOWEJ prof. dr hab. KAZIMIERZ GÓRKA UNIWERSYTET EKONOMICZNY KRAKÓW III Konferencja PF ISO 14000 Zarządzanie kosztami środowiskowymi Warszawa 24 25.04.2014

Bardziej szczegółowo

Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego

Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego Gdańsk, 31 marca 2017 r. Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego

Bardziej szczegółowo

Analiza finansowa przedsiębiorstw z punktu widzenia współpracującego z analizowanym przedsiębiorstwem

Analiza finansowa przedsiębiorstw z punktu widzenia współpracującego z analizowanym przedsiębiorstwem Agnieszka Mikołajczyk Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Analiza finansowa przedsiębiorstw z punktu widzenia współpracującego z analizowanym przedsiębiorstwem Słowa kluczowe: rentowność, zadłużenie,

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1

Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Piotr Lewandowski (red.), Kamil Wierus Warszawa, marzec 2012 1

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej)

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej) Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy, teraz: wyjaśniamy!!

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ ,

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ , CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:

Bardziej szczegółowo

Materiały uzupełniające do

Materiały uzupełniające do Dźwignia finansowa a ryzyko finansowe Przedsiębiorstwo korzystające z kapitału obcego jest narażone na ryzyko finansowe niepewność co do przyszłego poziomu zysku netto Materiały uzupełniające do wykładów

Bardziej szczegółowo

W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę

W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę data aktualizacji: 2017.12.29 Według szacunków Unii Europejskiej w 2018 roku Polska odnotuje jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych w Unii Europejskiej. Wzrost

Bardziej szczegółowo

Produkt Krajowy Brutto. dr Krzysztof Kołodziejczyk

Produkt Krajowy Brutto. dr Krzysztof Kołodziejczyk Produkt Krajowy Brutto dr Krzysztof Kołodziejczyk https://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.mktp.kd.zg?end=2016&locations=pl- CN-XC&start=1989 Plan 1. PKB podstawowy miernik efektów pracy społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

Analiza struktury wynagrodzeń w województwie zachodniopomorskim

Analiza struktury wynagrodzeń w województwie zachodniopomorskim Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Analiza struktury wynagrodzeń w województwie zachodniopomorskim Poziom wynagrodzeń otrzymywanych za pracę jest silnie skorelowany z aktualnym stanem gospodarki. W długim

Bardziej szczegółowo

3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych

3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych 3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach 1995-2005 3.1. Opis danych statystycznych Badanie zmian w potencjale opieki zdrowotnej można przeprowadzić w oparciu o dane dotyczące

Bardziej szczegółowo

Gdzie drzemią rezerwy wzrostu gospodarczego w Polsce?

Gdzie drzemią rezerwy wzrostu gospodarczego w Polsce? Gdzie drzemią rezerwy wzrostu gospodarczego w Polsce? Wiktor Wojciechowski Invest Bank Jesienna Szkoła Leszka Balcerowicza listopad 2012 Plan wykładu: Czy w ostatnich latach tempo wzrostu gospodarki w

Bardziej szczegółowo

ZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI)

ZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI) ZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI) Zadanie 5.1 Dla podanych funkcji produkcji sprawdź, czy spełniają one warunki stawiane neoklasycznym funkcjom produkcji. Jeśli tak, zapisz je

Bardziej szczegółowo

Wzrost gospodarczy definicje

Wzrost gospodarczy definicje Wzrost gospodarczy Wzrost gospodarczy definicje Przez wzrost gospodarczy rozumiemy proces powiększania podstawowych wielkości makroekonomicznych w gospodarce, a w szczególności proces powiększania produkcji

Bardziej szczegółowo

ZMIANY KOSZTÓW PRACY W GOSPODARCE NARODOWEJ POLSKI W ŚWIETLE PRZEPŁYWÓW MIĘDZYGAŁĘZIOWYCH W LATACH 1995 2005

ZMIANY KOSZTÓW PRACY W GOSPODARCE NARODOWEJ POLSKI W ŚWIETLE PRZEPŁYWÓW MIĘDZYGAŁĘZIOWYCH W LATACH 1995 2005 TOMASZ KUJACZYŃSKI ZMIANY KOSZTÓW PRACY W GOSPODARCE NARODOWEJ POLSKI W ŚWIETLE PRZEPŁYWÓW MIĘDZYGAŁĘZIOWYCH W LATACH 1995 2005 Streszczenie: W artykule omówiono zmiany kosztów pracy zachodzące w gospodarce

Bardziej szczegółowo

6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych

6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych 6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych Możliwości bieżącej analizy zmian nierówności społecznych w Polsce na podstawie dochodów i wydatków są niestety ograniczone. Prezentacja odpowiednich danych

Bardziej szczegółowo

Seminarium informacyjno naukowe

Seminarium informacyjno naukowe Seminarium informacyjno naukowe Budownictwo na Lubelszczyźnie w statystyce perspektywy dla nauki Przemiany budownictwa ostatniej dekady w woj. lubelskim na tle kraju w świetle badań statystycznych Zofia

Bardziej szczegółowo

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja

Bardziej szczegółowo

Możliwości rozwoju potencjału zdolności i umiejętności oraz jego spożytkowanie

Możliwości rozwoju potencjału zdolności i umiejętności oraz jego spożytkowanie Bezpieczeństwo ludzi Możliwości rozwoju potencjału zdolności i umiejętności oraz jego spożytkowanie Równouprawnienie, równość i sprawiedliwość Podmiotowość i autonomia Możliwość zachowania i rozwijania

Bardziej szczegółowo

Wzrost i rozwój gospodarczy. Edyta Ropuszyńska-Surma

Wzrost i rozwój gospodarczy. Edyta Ropuszyńska-Surma Wzrost i rozwój gospodarczy Edyta Ropuszyńska-Surma Zagadnienia Wzrost gospodarczy i stopa wzrostu gospodarczego. Teorie wzrostu gospodarczego. Granice wzrostu. Modele wzrostu. Wzrost gospodarczy i polityka

Bardziej szczegółowo

PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji

PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji Arkadiusz Borowiec Instytut Inżynierii Zarządzania Politechnika

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 - ćwiczenia

Makroekonomia 1 - ćwiczenia Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Zajęcia 6 Model klasyczny Plan Założenia modelu: Produkcja skąd się bierze? Gospodarka zamknięta Gospodarka otwarta Stopa procentowa w gospodarce

Bardziej szczegółowo

Kondycja polskiego sektora bankowego w drugiej połowie 2012 roku. Podsumowanie wyników polskich banków za I półrocze

Kondycja polskiego sektora bankowego w drugiej połowie 2012 roku. Podsumowanie wyników polskich banków za I półrocze Kondycja polskiego sektora bankowego w drugiej połowie 2012 roku. Podsumowanie wyników polskich banków za I półrocze Polskie banki osiągnęły w I półroczu łączny zysk netto na poziomie 8,04 mld zł, po wzroście

Bardziej szczegółowo

STABILNOŚĆ MAKROEKONOMICZNA I KRYZYSY WALUTOWE

STABILNOŚĆ MAKROEKONOMICZNA I KRYZYSY WALUTOWE STABILNOŚĆ MAKROEKONOMICZNA I KRYZYSY WALUTOWE Monika Rogowska Agnieszka Kożuchowska Jakub Wiśniewski Anna Florowska Teza Dobór właściwych narzędzi makroekonomicznych przez rząd receptą na kryzys Głosowanie

Bardziej szczegółowo

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

WZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. wewnętrzne: zewnętrzne:

WZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. wewnętrzne: zewnętrzne: DEFINICJE WZROST GOSPODARCZY ROZWÓJ GOSPODARCZY 1. Wzrost gospodarczy zmiany ilościowe: powiększanie się z okresu na okres podstawowych wielkości makroekonomicznych takich jak czy konsumpcja, inwestycje

Bardziej szczegółowo

Przyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży. półproduktów spożywczych

Przyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży. półproduktów spożywczych Roksana Kołata Dariusz Stronka Przyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży Wprowadzenie półproduktów spożywczych Dokonując analizy rentowności przedsiębiorstwa za pomocą wskaźników

Bardziej szczegółowo

PRZYSZŁOŚĆ / POTĘGA KRAJÓW WSCHODZĄCYCH

PRZYSZŁOŚĆ / POTĘGA KRAJÓW WSCHODZĄCYCH PRZYSZŁOŚĆ / POTĘGA KRAJÓW WSCHODZĄCYCH 50 % światowego produktu brutto generowane jest w ramach krajów wschodzących. Wnioski same się nasuwają. Warto inwestować w rosnące przedsiębiorstwa oraz przybierające

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej

Bardziej szczegółowo

BEZROBOCIE W OKRESIE TRANSFORMACJI

BEZROBOCIE W OKRESIE TRANSFORMACJI BEZROBOCIE W OKRESIE TRANSFORMACJI Katarzyna Konopka BEZROBOTNY - DEFINICJA Według Głównego Urzędu Statystycznego bezrobotny to osoba w wieku od 15 do 74 lat, a w okresie badanego tygodnia: a) nie była

Bardziej szczegółowo

Mieczysław Kowerski. Program Polska-Białoruś-Ukraina narzędziem konwergencji gospodarczej województwa lubelskiego

Mieczysław Kowerski. Program Polska-Białoruś-Ukraina narzędziem konwergencji gospodarczej województwa lubelskiego Mieczysław Kowerski Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu Program Polska-Białoruś-Ukraina narzędziem konwergencji gospodarczej województwa lubelskiego The Cross-border Cooperation Programme

Bardziej szczegółowo

Podstawy ekonomii wykład 03. dr Adam Salomon

Podstawy ekonomii wykład 03. dr Adam Salomon Podstawy ekonomii wykład 03 dr Adam Salomon Ekonomia: GOSPODARKA RYNKOWA. MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN UM w Gdyni 2 Rynki

Bardziej szczegółowo