Produkt Krajowy Brutto. dr Krzysztof Kołodziejczyk

Transkrypt

1 Produkt Krajowy Brutto dr Krzysztof Kołodziejczyk

2 CN-XC&start=1989

3 Plan 1. PKB podstawowy miernik efektów pracy społeczeństwa danego kraju 2. Metody pomiaru PKB 3. PKB w różnych krajach świata

4 PKB słowa kluczowe PKB dobra pośrednie dobra finalne gospodarka zamknięta/otwarta wartość dodana metoda wydatkowa metoda dochodowa metoda produkcyjna per capita wzrost zrównoważony 4

5 PKB pytania na dziś Co to jest PKB i dlaczego się to mierzy? Jakimi metodami można zmierzyć PKB? Jakie są wady PKB? Jak kształtuje się PKB w różnych krajach świata? 5

6 Co to jest PKB i dlaczego się to mierzy? makro w teorii PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych przez narodowe i zagraniczne czynniki produkcji na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku) Przy obliczaniu wartości PKB jedyne i rozstrzygające jest kryterium geograficzne. Zatem przy obliczaniu PKB nie ma znaczenia pochodzenie kapitału, własność przedsiębiorstw, itp. PKB jest miarą wielkości gospodarki. Zmiany PKB i dynamika tych zmian stanowi miarę wzrostu gospodarczego. 6

7 Jakimi metodami można zmierzyć PKB? makro w teorii Definicje Dobra pośrednie (np. papier): o służą do produkcji dóbr finalnych (np. książki), o w ciągu danego okresu (roku) zostają zużyte do produkcji gotowych dóbr finalnych. Dobra finalne: o nie są dalej przetwarzane, lecz zaspokajają potrzeby końcowych odbiorców. Gospodarka zamknięta: o nie ma wymiany handlowej z zagranicą. Gospodarka otwarta: o m.in. eksportuje i importuje. Wartość dodana: o różnica wartości (ceny) produktu i wartości (ceny) zużytych do jego produkcji dóbr pośrednich, które producent kupił od innych przedsiębiorstw. 7

8 Jakimi metodami można zmierzyć PKB? makro w teorii Metoda wydatkowa (ang. expenditure approach) opiera się na założeniu, że PKB jest w przybliżeniu równy wydatkom wszystkich nabywców dóbr finalnych wytworzonych w ciągu roku, zatem PKB (w gospodarce zamkniętej) oblicza od strony popytowej wg wzoru: PKB = konsumpcja + inwestycje (w tym zmiana stanu zapasów) + wydatki rządowe (bez transferów). natomiast PKB (w gospodarce otwartej) oblicza od strony popytowej wg wzoru: PKB = konsumpcja + inwestycje (w tym zmiana stanu zapasów) + wydatki rządowe (bez transferów) + eksport - import 8

9 Jakimi metodami można zmierzyć PKB? makro w teorii Metoda dochodowa (ang. income approach) opiera się na założeniu, że wielkość PKB musi być równa sumie dochodów wszystkich właścicieli czynników produkcji. zatem PKB od strony dochodowej oblicza się wg wzoru: PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja W ten sposób wyraża się podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału), państwo i odtworzenie zużytego majątku. 9

10 Jakimi metodami można zmierzyć PKB? makro w teorii Metoda produkcyjna (ang. production approach) wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. PKB jest więc sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym PKB od strony produkcyjnej oblicza się według następującego wzoru: PKB = produkcja globalna kraju zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki krajowej 10

11 Jakie są wady PKB? makro w teorii PKB nie jest najlepszą miarą zamożności społeczeństwa, ponieważ nie uwzględnia liczby ludności. Z tego powodu jako miarę dobrobytu powszechnie używa się wskaźnika PKB per capita (PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca). Wady ma też PKB per capita: nie uwzględnia części tzw. szarej strefy (zob. następny slajd) nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku), nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np. zanieczyszczenia środowiska), do PKB wlicza się zbrojenia, choć zdaniem niektórych ekonomistów wydatki takie nie zwiększają użyteczności społeczeństwa, jedynie umożliwiają prowadzenie działalności zwiększającej tę użyteczność, nie pokazuje jakości usług, część PKB transferowana jest w formie zysków za granicę. 11

12 Jakie są wady PKB? makro w praktyce Problem wliczania szarej strefy do PKB:

13 Jakie są wady PKB? makro w praktyce PKB odgrywa kluczową rolę w ocenie rozwoju ekonomicznego, ale jednocześnie upraszcza obraz gospodarki i nie uwzględnia żadnych aspektów społecznych. Naukowcy z Akademii Leona Koźmińskiego opracowali Indeks Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Ekonomicznego, który stanowi syntezę 45 różnych ogólnodostępnych rocznych wskaźników ekonomicznych (w tym PKB) oraz społecznych. 13

14 Jakie są wady PKB? makro w praktyce Rozejście się obu wskaźników to sygnał ostrzegawczy dla ekonomistów, którzy przywiązują zbyt dużo uwagi do dochodu narodowego, a zbyt mało do innych aspektów gospodarczych i sytuacji społecznej tłumaczy prof. Krzysztof Zagórski. Nasze badania wyraźnie pokazują, że światowy kryzys gospodarczy po 2008 roku, choć nie wpłynął w znaczącym stopniu negatywnie na PKB, to bardzo spowolnił tempo rozwoju społecznego, co powodowało negatywne konsekwencje w świadomości społecznej.. Dochód narodowy rósł zatem kosztem poprawy sytuacji polskiego społeczeństwa zaznacza profesor. 14

15 PKB w różnych krajach świata - makro w praktyce 15

16 PKB w różnych krajach świata - makro w praktyce 16

17 PKB w różnych krajach świata - makro w praktyce 17

18 Wnioski Ekonomiści przywiązują czasami przesadnie wielką wagę do PKB. Określając kondycję gospodarczą kraju warto sięgać także po alternatywne wskaźniki.