MAKROEKONOMIA 2. Wykład 12. Oczekiwania w makroekonomii. Konsumpcja. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

Transkrypt

1 MAKROEKONOMIA 2 Wykład 12. Oczekiwania w makroekonomii. Konsumpcja dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

2 2 Plan wykładu Cel: rola oczekiwań w decyzjach dotyczących konsumpcji oraz inwestycji. Keynesowska funkcja produkcji i co z niej wynika Stopa procentowa jako determinanta konsumpcji - koncepcja wyboru międzyokresowego Fishera Oczekiwany dochód i jego wpływ na konsumpcję: Hipoteza cyklu życia Koncepcja dochodu permanentnego

3 3 Keynesowska funkcja konsumpcji

4 4 Keynesowska funkcji konsumpcji początkowy sukces empiryczny Gospodarstwa domowe o wyższym dochodzie: Konsumują więcej (MPC > 0) Oszczędzają więcej (MPC < 1) Oszczędzają większą część swojego dochodu (APC spada w miarę wzrostu Y) Bardzo silna korelacja pomiędzy dochodem a konsumpcją

5 5 Problemy empiryczne Bazując na keynesowskiej funkcji konsumpcji, ekonomiści przewidywali, że w miarę upływu czasu C będzie rosnąć wolniej niż Y (secular stagnation) Te przewidywania okazały się nieprawdziwe: W miarę wzrostu dochodu, APC nie spadała, czyli C rosła tak samo szybko jak Y. Simon Kuznets pokazał, że C/Y jest stabilne w długich szeregach czasowych (nagroda Nobla).

6 6 Dochód a konsumpcja przykład empiryczny 500,0 Warość konsumpcji i PKB Wielkiej Brytanii (mld GBP, ceny bieżące) 450,0 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0, Konsumpcja PKB

7 7 APC w długim okresie przykład empiryczny

8 8 APC w długim okresie przykład empiryczny

9 Zagadka konsumpcji 9

10 10 Dalsze prace nad teorią konsumpcji Te niejasności stały sie impulsem do dalszych badań nad konsumpcją; a ich najsłynniejszym rezultatem są prace: Franco Modiglianiego Miltona Friedmana (obaj dostali nagrodę Nobla) Obaj inspirowali się wcześniejszymi pracami Irvinga Fishera

11 11 Irving Fisher i wybór międzyokresowy Podstawa dla nowszych teorii konsumpcji. Zakłada, że konsument jest przewidujący (forwardlooking) i wybiera poziom konsumpcji tak, aby suma jego użyteczności w czasie (czyli suma jego obecnej i PRZYSZŁEJ satysfakcji) była maksymalna. Wybór konsumenta ograniczony jest przez międzyokresowe ograniczenie budżetowe, czyli miarę całkowitych zasobów dostępnych teraz i w przyszłości.

12 12 Podstawowy model 2-okresowy Okres 1: teraźniejszość Okres 2: przyszłość Y 1, Y 2 = dochód w okresie 1, 2 C 1, C 2 = konsumpcja w okresie 1, 2 S = Y 1 - C 1 = oszczędności w okresie 1 S<0, jeżeli konsument pożycza w okresie 1 S>0, jeżeli konsument jest pożyczkodawcą w okresie 1

13 13 Międzyokresowe ograniczenie budżetowe Ograniczenie budżetowe w okresie 2: C 2 =Y 2 +(1+r)S =Y 2 +(1+ r)(y 1 C 1 ) (1+r)C 1 +C 2 =Y 2 +(1+r)Y 1 Podzielmy przez (1+r ) C 1 + C (1 + 2 r ) = Y 1 + Y (1 + 2 r )

14 14 Międzyokresowe ograniczenie budżetowe Międzyokresowe ograniczenie budżetowe: wszystkie możliwe kombinacje C 1 i C 2. Wybór najlepszej kombinacji maksymalizacja funkcji użyteczności. Założenie krańcowej malejącej użyteczności oznacza, że konsument będzie dążył do w miarę wygładzonej ścieżki konsumpcji w czasie (oczywiście C 1 i C 2 mogą być różne wpływ stopy procentowej i dyskonta).

15 15 Ograniczenie budżetowe i krzywe obojętności

16 16 Optymalny wybór Zgodnie z podejściem Fishera (a wbrew teorii Keynesa), konsumpcja NIE zależy tylko od bieżącego dochodu.

17 17 Stopa procentowa a ograniczenie budżetowe Wpływ stopy procentowej na konsumpcję: Występuje efekt substytucyjny i dochodowy Efekt substytucyjny: zwiększamy tańszą konsumpcję i ograniczamy droższą. Jeżeli rośnie stopa procentowa, to tańszą konsumpcją jest ta w drugim okresie. Efekt dochodowy - jeżeli jesteśmy pożyczkodawcą, to wzrost stopy procentowej zwiększa nasz dochód w drugim okresie, co powoduje wzrost konsumpcji w obu okresach.

18 Wzrost stopy procentowej przypadek pożyczkodawcy (S>0) 18

19 Teoria wyboru międzyokresowego konsumenta - wnioski Konsumpcja zależy od bieżącego i przyszłego dochodu, od stopy procentowej i od dyskonta przyszłości. Konsument lubi wygładzoną konsumpcję w czasie stara się dokonywać optymalnej dla siebie międzyokresowej alokacji dochodów. 19

20 20 Hipoteza Cyklu Życia Life Cycle Hyphotesis (LCH); Franco Modigliani (lata 50. XX wieku). Według Fishera, konsumpcja zależy od dochodu w ciągu całego życia; konsumenci dążą do wygładzenia (wyrównania) konsumpcji. LCH zwraca uwagę, że dochód jest różny w różnych fazach życia, a oszczędności w ciągu cyklu życia pozwalają wyrównać konsumpcję. Nadal centralną propozycją jest dążenie do wygładzenia konsumpcji w ciągu życia.

21 21 Hipoteza Cyklu Życia Podstawowy model W = początkowe bogactwo Y t = roczny dochód do emerytury R = ilość lat do emerytury T = lata życia Założenia: Stopa procentowa równa zero (dla ułatwienia) Optymalne jest wygładzenie konsumpcji (taka sama wielkość konsumpcji w każdym roku).

22 22 Hipoteza Cyklu Życia

23 23 Hipoteza Cyklu Życia Z hipotezy tej wynika, że konsumpcja słabo zareaguje na bieżące zmiany dochodu, jeżeli nie są one powiązane ze zmianami przyszłego dochodu. Hipoteza ta wskazuje również, jak kształtują się oszczędności w ciągu życia.

24 24 Hipoteza Cyklu Życia - implikacje

25 25 LCH implikacje: oszczędności i bogactwo a wiek $ Według LCH W oszczędności zmieniają się systematycznie Y w ciągu cyklu życia. S>0 Konsumpcja S<0 Początek emerytury Koniec życia

26 26 LCH implikacje: oszczędności i bogactwo a wiek Bardziej realistyczna prezentacja graficzna:

27 27 LCH - podsumowanie Hipoteza cyklu życia pozwala wyjaśnić zależność między konsumpcją i oszczędnościami a etapem życia konsumenta. Dochody młodych pracowników, wchodzących na rynek pracy, są stosunkowo niskie - niższe niż oczekiwany dochód w ciągu całego życia, więc stopy oszczędności są niskie, a nawet ujemne. W miarę wzrostu dochodów w trakcie kariery zawodowej stopy oszczędności rosną. Osiągnięcie wieku emerytalnego przynosi spadek dochodów i przeznaczenie zgromadzonych aktywów na finansowanie konsumpcji stopa oszczędności jest ujemna.

28 28 Hipoteza dochodu permanentnego

29 29 Hipoteza dochodu permanentnego

30 30 Hipoteza dochodu permanentnego

31 31 PIH - implikacje Według PIH: APC = C/Y = ay P /Y Gospodarstwa domowe osiągające wyższy dochód tymczasowy mają w tym czasie niższą APC niż normalnie. W krótkim okresie, część gospodarstw domowych o wysokich (niskich) dochodach, to gospodarstwa, które znalazły się w tej grupie przejściowo niższy (wyższy) APC niż normalnie. W długim okresie, zmiany dochodu oznaczają głównie zmiany dochodu permanentnego, więc APC jest stała.

32 32 LCH vs. PIH Oba podejścia: ludzie dążą do wyrównania konsumpcji wobec przejściowych zmian w dochodzie. Wpływ dochodu bieżącego: LCH: bieżący dochód zmienia się systematycznie w miarę, jak ludzie przechodzą przez kolejne fazy życia. PIH: bieżący dochód zmienia się w sposób przypadkowy i nietrwały. Oba podejścia przewidują, że wpływ bieżących zmian dochodów, jeżeli przyszłe dochody są niezmienione, jest niewielki. Oba podejścia tłumacza zagadki konsumpcji. Współcześnie łączy się oba podejścia w jedną teorię.

33 33 Koniec Dziękuję i zapraszam za tydzień!