Jadach Joanna. Jankowska Paulina. Jonczyk Małgorzata. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Transkrypt

1 Jadach Joanna Jankowska Paulina Jonczyk Małgorzata Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Długoterminowe decyzje w zakresie finansów przedsiębiorstw, na przykładzie przedsiębiorstw z branży 47. Handel detaliczny z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi. JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: długoterminowe finanse przedsiębiorstw, ocena długoterminowego zarządzania kapitałem, długoterminowe decyzje firmy. Streszczenie: Celem pracy jest przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących długoterminowych finansów przedsiębiorstw i ocena długoterminowego zarządzania kapitałem. Zobrazowanie decyzji długoterminowych, które mają wpłynąć na wartość przedsiębiorstwa, maksymalizacje bogactwa właścicieli.

2 1.Wprowadzenie Funkcjonowanie współczesnych spółek wiąże się z koniecznością pozyskiwania kapitału i efektywnego jego wykorzystania. Firmy są w stanie funkcjonować, jeśli dysponują określonym majątkiem- aktywa firmy. Na rynku kapitałowym firmy zdobywają kapitał niezbędny do finansowania projektów inwestycyjnych. Może to być kapitał obcy, kredyt lub emisja obligacji firmy lub kapitał własny pochodzący z emisji akcji firmy. Strumień gotówki generowany przez firmę z działalności operacyjnej jest wykorzystywany w różny sposób. Część w formie dywidend dla akcjonariuszy oraz odsetek i spłaty kredytu dla wierzycieli wraca na rynek kapitałowy, a część w formie zysków pozostaje w firmie i jest realizowana w nowe inwestycje i rozwój spółki. Część w formie podatków wpływa do budżetu państwa. 2. Rozwinięcie Ten przepływ gotówki w długim okresie jest możliwy pod jednym warunkiem: - strumienie gotówki powracające na rynek są większe, niż strumienie gotówki wpływające z rynku do firmy. Wtedy działalność firmy powoduje wzrost wartości przedsiębiorstwa. Wyodrębniono dwie grupy decyzji mających zapewnić stworzenie takiej wielkości i struktury majątku firmy (aktywa) by przyrost wartości firmy był maksymalny: Decyzje inwestycyjne w efekcie których jest ustalana wielkość majątku firmy, które wpływają na długoterminowe decyzje finansowe dotyczące struktury i źródeł kapitału oraz zasad wypłacania dywidendy (koszt kapitału firmy) oraz decyzje finansowe (wybór źródeł finansowania projektów) Analitycy finansowi są zwykle bardziej zainteresowani zadłużeniem długoterminowym, niż krótkoterminowym, ponieważ dług krótkoterminowy podlega ciągłym zmianom. Także zobowiązania z tytułu dostaw i usług mogą być bardziej odzwierciedleniem praktyk handlowych, niż polityki zarządzania długiem. 2.1 Udział kapitału obcego i własnego w finansowaniu firmy Wskaźnik Wd pokazuje jaki jest udział zobowiązań w finansowaniu firmy, natomiast We pokazuje jaki jest udział kapitału własnego w finansowaniu firmy. Im większy wskaźnik We tym dla przedsiębiorstwa lepiej. Wzór 1. Wd=kapitał obcy/kapitał własny +kapitał obcy (udział długu w finansowaniu firmy) Wzór 2. We=kapitał własny/kapitał własny +kapitał obcy (udział kapitału własnego w finansowaniu firmy) Tab.1 Udziały kapitału obcego i własnego w finansowaniu firmy

3 Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B Przedsiębiorstwo C Wskaźnik/ lata WD (obcy) 0,093 0,068 0,077 1,009 0,493 0,574 13,834 0,564 0,542 WE (własny) 0,907 0,932 0,923-0,009 0,507 0,426-12,834 0,436 0,458 Wyk.1 Udział długu w finansowaniu firmy Udział długu w finansowaniu firmy Przedsiębiorstwo C Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B Wyk.2 Udział kapitału własnego w finansowaniu firmy Udział kapitału własnego w finansowaniu firmy Przedsiębiorstwo C Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B Powyższe obliczenia pokazują, iż w roku firma C osiągnęła wysoki udział długu w finansowaniu przedsiębiorstwa i niski udział kapitału własnego. Bilansowy model firmy zakłada, że wartość aktywów firmy- efekt decyzji inwestycyjnych dotyczy tego jakie projekty firma powinna przyjąć, kiedy powinna je zrealizować oraz jaki powinien być budżet inwestycyjny firmy. Model ten zakłada po drugiej stronie pasywa- źródło i strukturę kapitału firmy oraz proporcje między

4 kapitałem własnym i obcym. Strona ta zatem to efekt decyzji finansowych długoterminowych. Do tej grupy decyzji należą także decyzje dotyczące polityki dywidend, które wpływają na możliwość pozyskiwania i koszt kapitału własnego. Tab.2 Wskaźniki długoterminowej wypłacalności lub dźwigni finansowej Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B Przedsiębiorstwo C Wskaźnik/ lata Wskaźnik zadłużenia długoterminowego 0,011 0,009 0,006-8,11 0,16 1,14 0,021 0,007 0 Wskaźnik całkowitego zadłużenia 0,093 0,068 0,077 1,01 0,49 0,57 0,519 0,564 0,542 Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego 0,103 0,072 0, ,3 0,97 1,35-1,078 1,294 1,1811 Wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku 70,601 76, ,682 3,32 1,1 1,73 49, ,849 0 Wskaźnik zadłużenia długoterminowego określa stopień zabezpieczenia udzielanych kredytów przez kapitał własny firmy. W przypadku przedsiębiorstwa A i C wskaźnik ten znajduje się na racjonalnym poziomie, co oznacza że firmy te nie są nadmiernie zadłużone. Przedsiębiorstwo B wykazuje w roku 2010 prawidłowy poziom wskaźnika, w 2011 nieco przekracza on optymalne wartości. W roku jest ujemny, co w przypadku firmy, oznacza ujemny kapitał własny czego powodem były zwiększone wydatki na rozwój i inwestycje. Wskaźnik zadłużenia całkowitego obrazuje strukturę finansowania majątku przedsiębiorstwa oraz informuje jaki udział w całości źródeł finansowania aktywów firmy stanowi zadłużenie (kapitały obce). Najlepiej prosperującym przedsiębiorstwem w ocenie ogólnego zadłużenia jest firma A posiadająca najniższe wartości tego wskaźnika. Następnie firma C, która mieści się w dopuszczalnych granicach. Przedsiębiorstwo B w roku 2010 i 2011 wykazuje poprawną kondycje zadłużeniową, jednak w roku wskaźnik ten przekroczył 1 co oznacza, iż posiadało wysokie ryzyko finansowe, co informuje, iż przedsiębiorstwo mogło utracić zdolność do zwrotu długów. Wyk.3 Wskaźniki zadłużenia całkowitego badanych firm z lat, 2010, 2011

5 2 0 Wskaźnik zadłużenia całkowitego Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo C Przedsiębiorstwo B Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitału własnego. Im wyższy wskaźnik tym większe zaangażowanie obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł własnych. Najlepiej pod tym kątem kształtują się wskaźniki przedsiębiorstwa A oscylujące nieco powyżej zera, co oznacza posiadanie większego kapitału własnego przy stosunkowo niewielkiej ilości zobowiązań ogółem. W przypadku przedsiębiorstwa B w roku mamy do czynienia z ujemnym wskaźnikiem, co oznacza, że firma ta posiadała ujemny kapitał własny co było powodem przeznaczenia w dużej mierze funduszy na działalność inwestycyjną i rozwój przedsiębiorstwa. Z kolei przedsiębiorstwo C w roku posiadało również ujemny kapitał własny, jednak w następnych latach jednostka posiada zadłużenie kapitału własnego oscylujący w okolicy 1,2. Może to wynikać z faktu, iż działalność bieżąca jest finansowana przez zobowiązania wobec kontrahentów, np. z wydłużonych terminów płatności, bądź ze zmniejszenia zapasów. Wyk.4 Wskaźniki zadłużenia kapitału własnego badanych firm z lat, 2010, 2011 Zadłużenie kapitału własnego Przedsiębiorstwo A 0 0,05 0,1 0,15 Wyk.5 Wskaźniki zadłużenia kapitału własnego badanych firm z lat, 2010, 2011

6 Zadłużenie kapitału własnego Przedsiębiorstwo B Wyk.6 Wskaźniki zadłużenia kapitału własnego badanych firm z lat, 2010, 2011 Zadłużenie kapitału własnego Przedsiębiorstwo C Wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku informuje o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez rzeczowe składniki majątku firmy. Ile razy wartość netto tych składników wystarczy na pokrycie danego kredytu. Niższy wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku oznacza, że podmiot będzie miał trudności w uzyskaniu pożyczki na długi termin oraz może zostać podwyższona stopa procentowa dla tego podmiotu. W naszym przypadku najniższy wskaźnik ma przedsiębiorstwo B które średnio z trzech lat kształtuje się na poziomie nieco powyżej 2. Pozytywną sytuacje ma przedsiębiorstwo A które z roku na rok wykazuje wzrost tego wskaźnika a co za tym idzie wzrost rzeczowych aktywów trwałych. Nieźle kształtuje się także sytuacja przedsiębiorstwa C, które w roku i 2010 posiada większy stopień rzeczowych aktywów trwałych w stosunku do zobowiązań długoterminowych. W roku 2011 nie posiada ona

7 zobowiązań długoterminowych, co świadczy o braku między innymi zobowiązań z tytułu kredytów długoterminowych. Znaczenie informacyjne tego wskaźnika rośnie w przypadku firm zagrożonych upadłością. Wyk.7 Wskaźniki pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku badanych firm z lat, 2010, Pokrycie zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku Przedsiębiorstwo C Przedsiębiorstwo B Przedsiębiorstwo A Podsumowanie Przedsiębiorstwa posiadają w 2011 roku zadłużenie kapitału własnego i obcego na różnych poziomach. Wynika to z indywidualności przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa B i C posiadają podobne zadłużenie, może to wynikać z charakterystycznej dla branży handlu polityki działalności bieżącej, która jest finansowana przez zobowiązania krótkoterminowe wobec kontrahentów. Poprzez analizę zadłużenia długoterminowego zauważamy, że firma B posiada wysokie zadłużenie długoterminowe, przedsiębiorstwo A jest nieznacznie zadłużone, natomiast jednostka C mieści się w dopuszczalnych granicach. Pokrycie zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku wskazują, że zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez rzeczowe składniki majątku firmy przedsiębiorstw A i C kształtują się na dobrym poziomie. Jedynie firma B oscyluje na niższym poziomie, nie jest to jednak niebezpieczne dla przedsiębiorstwa. Wnioskując przedstawione dane oraz indywidualności przedsiębiorstw wskazują one na rozwój przedsiębiorstwa B, który inwestuje w swoją działalność poprzez zaciąganie długoterminowych zobowiązań. Przedsiębiorstwo C posiada znaczne zadłużenia bieżące, które prawdopodobnie cechują jego rozwój. Natomiast firma A znajduje się na ustabilizowanym poziomie finansowym, realizuje wcześniej założone decyzje w sposób stateczny.

8 Bibliografia pod red. Piotra Karpusia, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 2006 Ross S., Westerfield R., Jordan B., Finanse Przedsiębiorstw, Dom Wydawniczy ABC, Łódź Jajuga T., Słoński T., Finanse Spółek. Długoterminowe decyzje inwestycyjne i finansowe, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław Szczęsny W, Śliwa J., Cieślik R., Finanse Firmy. Jak zarządzać kapitałem, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012 Sierpińska M., Jachna T. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004 Wrzosek S. Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2006 Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk Grzegorz Michalski (2012), FINANCIAL LIQUIDITY MANAGEMENT IN RELATION TO RISK SENSITIVITY: POLISH FIRMS CASE, Proceedings of the International Conference Quantitative Methods in Economics (Multiple Criteria Decision Making Xvi), Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp , Available at SSRN: Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, Michalski Grzegorz (), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN:

9 Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, Available at SSRN: or

10 Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp , Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)): ICID: , Available at SSRN: or Tichý, T. (2011), Lévy Processes in Finance: Selected applications with theoretical background. SAEI, vol. 9. Ostrava: VŠB-TU Ostrava, ISBN Tichý, T. (2008), Lattice models Pricing and Hedging at (In)complete Markets. VŠB-TU Ostrava, ISBN M. Kopa & T. Tichý (2012), Concordance measures and second order stochastic dominance portfolio efficiency analysis, E & M Economics and Management 4, MPB - Dane dla lat -2010,