Katarzyna Wejner Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Anna Zapała Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Transkrypt

1 Katarzyna Wejner Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Anna Zapała Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkcyjnej skór i wyrobów ze skór wyprawionych Business value control based on selected companies of the leather branch Working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, kapitał pracujący, kapitał obrotowy netto Streszczenie: Poniższy raport przedstawia jeden ze sposobów kontrolowania wartości przedsiębiorstwa wykorzystujący zarządzanie kapitałem pracującym. Przedstawione obliczenia bazują na przykładach przedsiębiorstw z branży produkcyjnej skór i wyrobów ze skór wyprawionych. Summary: The report below presents a way of business value control using working capital management. The described calculations are based on selected companies of the leather business.

2 WSTĘP: Podstawowym celem działalności przedsiębiorstw jest generowanie zysku oraz jednoczesne utrzymanie płynności finansowej na odpowiednim poziomie. Na uzyskanie właściwej równowagi pomiędzy płynnością a zyskiem, pozwala efektywne zarządzanie kapitałem obrotowym netto, który rozumiany jest jako różnica pomiędzy aktywami bieżącymi, a zobowiązaniami bieżącymi. Aktywa stałe Kapitał stały Aktywa bieżące Kapitał obrotowy netto (dodatni) Kapitał stały Aktywa stałe Kapitał obrotowy netto (ujemny) Zobowiązania bieżące Zobowiązania bieżące Aktywa bieżące Źródło: W.Dębski, Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005 Zbyt niski poziom kapitału pracującego może świadczyć o niemożności terminowego spłacania zobowiązań, a jego nadmiar może oznaczać, że spółka nie wykorzystuje w pełni możliwości generowania zysku. ANALIZA KAPITAŁU PRACUJĄCEGO: Do obliczenia wartości kapitału obrotowego netto zostały wykorzystane poszczególne pozycje aktywów obrotowych zawarte w bilansie. Kapitał obrotowy netto = Zapasy + Należności krótkoterminowe + Inwestycje krótkoterminowe + Krótkoterminowe Przedsiębiorstwo 1: Aktywa: rozliczenia międzyokresowe - Zobowiązania krótkoterminowe B.I. Zapasy , ,76 B.II. Należności krótkoterminowe , ,87 B.III. Inwestycja krótkoterminowe , ,74 B.IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe , ,19 Pasywa: B.III. Zobowiązania krótkoterminowe , ,05 Tabela 1. Skrócony bilans przedsiębiorstwa 1. A. Przychody netto ze sprzedaży , ,86 Tabela 2. Dane z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa 1. Przedsiębiorstwo 2: Aktywa: B.I. Zapasy , ,22 B.II. Należności krótkoterminowe , ,16 B.III. Inwestycje krótkoterminowe , ,40 B.IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe , ,68 Pasywa: B.III. Zobowiązania krótkoterminowe , ,07 Tabela 3. Skrócony bilans przedsiębiorstwa 2. A. Przychody netto ze sprzedaży , ,22 Tabela 4. Dane z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa 2.

3 Wartość kapitału obrotowego netto interpretuje się jako środki, które można wykorzystać na inwestycje lub spłatę zobowiązań generujących odsetki. Analizując wartości liczbowe zawarte w bilansach obu przedsiębiorstw można wysnuć wniosek, że przedsiębiorstwo 2 działa na większą skalę niż przedsiębiorstwo 1. Ma to znaczenie dla wyniku kapitału obrotowego netto spółki. Wynik ten dla przedsiębiorstwa 2 jest znacznie wyższy niż dla przedsiębiorstw 1, gdyż wartości zapasów, inwestycji i rozliczeń międzyokresowych są znacząco wyższe, a wartość zobowiązań niższa. Poza jego wysokością warto znać także cykl konwersji gotówki, który jest równoważny z zapotrzebowaniem na kapitał obrotowy netto wyrażony w dniach. Oblicza się go na podstawie wzoru: Cykl konwersji gotówki (zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto) = Cykl operacyjny - Wskaźnik cyklu zobowiązań w dniach Wskaźnik ten obrazuje czas, jaki upływa od momentu odpływu gotówki przeznaczonej na regulowanie zobowiązań do momentu przypływu gotówki z pobranych należności. Im krótszy jest ten cykl, tym jest on bardziej korzystny dla przedsiębiorstwa, gdyż oznacza, że pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące wracają szybko i mogą być ponownie wykorzystane. Pod tym względem w 2010 roku lepsza sytuacja widnieje w przedsiębiorstwie 1 z wynikiem 60 dni, jednak w kolejnym roku okres ten znacznie się wydłuża. W przedsiębiorstwie 2 cykl konwersji gotówki jest stabilny i nie dochodzi do istotnych zmian. Cykl operacyjny, wykorzystywany do obliczenia cyklu konwersji gotówki można wykazać na podstawie: Cykl operacyjny = Wskaźnik cyklu należności w dniach + Wskaźnik cyklu zapasów w dniach Cykl operacyjny określa liczbę dni, potrzebnych na zamianę środków pieniężnych w zapasy, zapasy w należności i należności w środki pieniężne. Krótki cykl operacyjny świadczy o efektywnym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. W obu przedsiębiorstwach cykl ten jest dość długi, jednak porównując je ze sobą pod tym względem, przedsiębiorstwo 2 znajduje się w znacznie lepszej sytuacji osiągając wartości mniejsze niż 100 zarówno w roku 2010, jak i Wzory na obliczenie cyklów należności, zapasów i zobowiązań w dniach przedstawiają się następująco: Wskaźnik cyklu należności w dniach = Należności krótkoterminowe * 365 / Przychody ze sprzedaży netto Wskaźnik cyklu należności wyrażony w dniach wskazuje ile dni upływa od wystawienia faktury z tytułu sprzedaży do momentu otrzymania zapłaty. Ważna jest nie tylko długość oczekiwania na zapłatę, ale także stabilność wskaźnika. Nagłe pogorszenie jego wielkości może świadczyć o kłopotach ze ściąganiem należności, czego konsekwencja mogą być zatory płatnicze w spółce. W obu przedsiębiorstwach cykl ten jest dość długi, jednak porównując je ze sobą pod tym względem, przedsiębiorstwo 2 znajduje się w znacznie lepszej sytuacji osiągając wartości mniejsze niż 100 zarówno w roku 2010, jak i Wskaźnik cyklu zapasów w dniach = Zapasy * 365 / Przychody ze sprzedaży netto Wskaźnik cyklu zapasów informuje, po ilu dniach spółka wymienia swoje dotychczasowe zapasy magazynowe na nowe. Idealną byłaby taka sytuacja, gdyby wartość wskaźnika wynosiła 0, co oznaczałoby, że zarówno surowce i materiały do produkcji są natychmiast zużywane, podobnie jak natychmiastowa jest sprzedaż przez spółkę wyrobów gotowych. W praktyce istnieje jednak konieczność utrzymania określonego stanu zapasów, zarówno z powodu konieczności zabezpieczenia ciągłości produkcji, jak również ciągłości sprzedaży. Oba

4 przedsiębiorstwa wykazują podobny poziom wartości wskaźnika. Jednak w porównaniu z branżą są one wyższe. Dla niektórych sektorów poziom ten może być dyktowany również czynnikami takimi jak np. modowe trendy. Wskaźnik cyklu zobowiązań w dniach = Zobowiązania krótkoterminowe * 365 / Przychody ze sprzedaży netto Wskaźnik cyklu zobowiązań informuje po ilu dniach spółka reguluje swoje zobowiązania. W tym przypadku to spółka przez ten właśnie okres korzysta z nieoprocentowanego kredytu kupieckiego. Zatem im dłuższy jest to okres tym większe korzyści dla spółki. Trzeba jednak pamiętać, że cykl zbyt długi może oznaczać problemy z regulowaniem zobowiązań przez spółkę, np. z powodu braku płynności, co może prowadzić do wzrostu kosztów z tytułu przeterminowanych płatności, a w konsekwencji skutkować może pogorszeniem relacji z kontrahentami. W tym wypadku można zauważyć dużą rozbieżność wyników w porównaniu przedsiębiorstw do średniej z branży. Przedsiębiorstwo 1 ma ponad dwukrotnie dłuższy okres spłaty zobowiązań niż inne przedsiębiorstwa działające w tym sektorze. Jak zostało wspomniane powyżej sytuacja taka nie musi oddziaływać w korzystny sposób na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Można zauważyć, że wraz z poprawą egzekwowania należności na przełomie lat 2010/2011 skrócił się również okres spłaty zobowiązań. Przedsiębiorstwo 2 zaś ma dużo niższy wskaźnik, ale pozyskiwanie należności odbywa się w bezzwłocznym tempie. Dodatkowym wskaźnikiem pomocnym przy zarządzaniu kapitałem pracującym jest wskaźnik cyklu kapitału obrotowego netto: Cykl kapitału obrotowego = Kapitał obrotowy netto * 365 / Przychody ze sprzedaży netto Cykl kapitału obrotowego pozwala ocenić, na ile dni obrotu wystarcza lub brakuje kapitału obrotowego. Jeśli zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto w dniach, czyli cykl konwersji gotówki w dniach jest dłuższy niż cykl kapitału obrotowego w dniach, to znaczy że w przedsiębiorstwie jest niedobór kapitału obrotowego netto. Jeśli cykl konwersji gotówki jest krótszy niż cykl kapitału obrotowego netto, to znaczy ze w przedsiębiorstwie jest nadmiar kapitału obrotowego netto lub przynajmniej nie ma niedoboru. Przedsiębiorstwo 1: Kapitał obrotowy netto , ,51 Tabela 5. Źródło: obliczenia własne wskaźnik cyklu należności w dniach wskaźnik cyklu zapasów w dniach wskaźnik cyklu zobowiązań w dniach cykl operacyjny cykl konwersji gotówki (zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto) cykl kapitału obrotowego Tabela 6. Źródło: obliczenia własne Przedsiębiorstwo 2: Kapitał obrotowy netto , ,39 Tabela 7. Źródło: obliczenia własne wskaźnik cyklu należności w dniach 1 1

5 wskaźnik cyklu zapasów w dniach wskaźnik cyklu zobowiązań w dniach cykl operacyjny cykl konwersji gotówki (zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto) cykl kapitału obrotowego Tabela 8. Źródło: obliczenia własne Dane dla branży produkcyjnej skór i wyrobów ze skór wyprawionych: 2010 wskaźnik cyklu należności w dniach 57 wskaźnik cyklu zapasów w dniach 65 wskaźnik cyklu zobowiązań w dniach 46 cykl operacyjny 122 cykl konwersji gotówki (zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto) 77 Źródło: Zestawienie średnich wartości podstawowych wskaźników finansowych dla poszczególnych sektorów (branż) na rok 2010 Wykres 1.: Porównanie wskaźników przedsiębiorstw z branżą. PODSUMOWANIE: Zarządzanie kapitałem pracującym z pewnością nie należy do łatwych zadań. Ważne jest, aby każde przedsiębiorstwo potrafiło zachować równowagę pomiędzy płynnością finansową na odpowiednim poziomie, a zyskiem, jak również między aktywami obrotowymi, a zobowiązaniami. Z jednej strony wymagane jest utrzymywanie wystarczającej ilości gotówki w celu opłacenia w terminie wszelkich zobowiązań, z drugiej nadmiar jej, jest jednak niekorzystny. Nadwyżki finansowe można wykorzystywać w celu inwestycji, bądź spłaty zobowiązań, które generują odsetki. Także zapasy, należące do aktywów bieżących muszą być dobrze gospodarowane. Należy utrzymywać je na odpowiednim poziomie, aby zabezpieczyć ciągłość produkcji oraz możliwość realizacji zamówień ze strony klientów, niemniej trzeba także zapobiegać ich nadwyżkom, które niejednokrotnie generują niepotrzebne koszty magazynowe zamiast przynosić zyski. Zarządzanie kapitałem obrotowym netto obejmuje zatem nieustanne kontrolowanie gotówki, zapasów, a także wiążące się z tym bezpośrednio należności i zobowiązania.

6 Bibliografia: 1. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or 4. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp , Available at SSRN: 5. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Framework. Available at SSRN: Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec.

7 17. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, Available at SSRN: or Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 23. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp , Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, 26. Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)): ICID: , Available at SSRN: or MPB - Dane dla lat , Dudycz, Tadeusz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa Duliniec, Aleksandra, Finansowanie przedsiębiorstwa: strategie i instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Duliniec, Aleksandra, Struktura i koszt kapitału w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 2001

8 33. Dynus Magdalena, Kołosowska Bożena, Prewysz-Kwinto Piotr, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, TNOiK Dom Organizatora, Toruń Kołosowska, Bożena, Strategie finansowania działalności przedsiębiorstw, Oficyna Ekonomiczna, Kraków Rutkowski, Andrzej, Zarządzanie finansami, PWE, Warszawa Kowalak, Robert, Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa w badaniu zagrożenia upadłością, oddk, Gdańsk Dębski, Wiesław, Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania finansami przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2005