Konstancja Karwacka Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Transkrypt

1 Konstancja Karwacka Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Krótkoterminowe decyzje w zakresie finansów przedsiębiorstw na przykładzie przedsiębiorstwa z branży: Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń. Słowa kluczowe: finanse przedsiębiorstw, decyzje krótkoterminowe. 1. Wprowadzenie Szukając definicji dotyczącej decyzji krótkoterminowych nie można przeczytać jednej, konkretnej i powszechnie akceptowanej. Jednak krótkoterminowe decyzje finansowe dotyczą zwykle wpływów i wydatków pieniężnych realizowanych w okresach rocznych lub krótszych. 1 Dotyczą one z reguły zakupów materiałów, produktów, płatności za nie oraz prognozy sprzedaży w przeciągu najbliższego roku. Terminem mającym powiązanie z decyzjami krótkoterminowymi jest kapitał obrotowy netto, czy kapitał zainwestowany w aktywa obrotowe. Na kapitał obrotowy składają się zapasy, należności i środki pieniężne. Można powiedzieć, że od owego kapitału zależy przetrwanie przedsiębiorstwa. Dzięki obrotowi przytoczonych składników majątkowych firmy nie tylko generują zysk, ale również zabezpieczają się w zakresie spłaty zobowiązań. Często ten drugi cel zarządzania krótkoterminowego bywa ważniejszy od pierwszego. Bardzo ważnym wskaźnikiem obrazującym sytuację finansową firmy jest cykl konwersji gotówki określany również jako wskaźnik cyklu obrotowego netto. Kolejną miarą, za pomocą, której bada się sytuację zarządzania krótkoterminowego w przedsiębiorstwie są wskaźniki płynności finansowej. Decyzje związane z zarządzaniem krótkoterminowym mogą dotyczyć: - doboru przedmiotu produkcji, który ma na celu maksymalizację zysku; -wyboru technologii produkcji ( np. czy stare maszyny zastąpić nowymi); -przyjęcia specjalnego zamówienie według niższych cen (ustalenie dolnych granic cen). -sposób ściągania należności. W mojej pracy pragnę skupić uwagę na zaprezentowaniu podejścia do krótkoterminowego zarządzania finansami przedsiębiorstw w określonym przedsiębiorstwie z branży produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń. Wszystkie dane zaczerpnięte zostały ze sprawozdań finansowych omawianej firmy. 2. Kapitał obrotowy netto (NWC) Zwany również kapitałem pracującym (z ang. Net Working Capital) jest to nadwyżka aktywów obrotowych nad krótkoterminowymi zobowiązaniami. Kapitał obrotowy jest to 1 S.A. Ross, R.W. Westerfield, B.D. Jordan, Finanse przedsiębiorstw, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1999, s. 608

2 jednocześnie ta część kapitałów stałych przedsiębiorstwa, która finansuje aktywa obrotowe, a nie finansuje aktywów trwałych. Firmy powinny utrzymywać odpowiedni poziom kapitału obrotowego netto, aby zapewnić właściwe relacje między tempem wzrostu firmy, poziomem jej sprzedaży, a poziomem majątku obrotowego. NWC= aktywa obrotowe (należności krótkoterminowe+ inwestycje krótkoterminowe+ zapasy) zobowiązania bieżące (krótkoterminowe zobowiązania) NWC 2010 = = NWC 2011 = = Aby bezpiecznie i skutecznie funkcjonować, przedsiębiorstwo musi utrzymywać płynność finansową. Powinno ono utrzymywać wystarczające ilości gotówki, aby opłacać w terminie wszystkie zapadające zobowiązania, zarówno wobec dostawców jak i pracowników. Dodatkowo, przedsiębiorstwa powinny utrzymywać odpowiednie poziomy zapasów materiałów i wyrobów gotowych. Poziomy te muszą być wystarczająco wysokie, aby zabezpieczyć ciągłość produkcji bez nieprzewidzianych zastojów oraz możliwość szybkich realizacji zamówień ze strony klientów - bez zbyt długich terminów dostaw, które mogłyby zniechęcić potencjalnych klientów. Jednak z drugiej strony utrzymywanie zbyt wysokich poziomów aktywów bieżących odbywa się często kosztem zysku. Przykładowo, magazynowanie nadmiernej ilości gotówki jest niekorzystne, ponieważ można by ją wykorzystać do inwestycji w przedsięwzięcia, które generowałyby zysk. Tak samo w przypadku magazynowania nadmiernej ilości zapasów. Wiąże się to z ponoszeniem dodatkowych kosztów magazynowania. Należy, więc utrzymywać odpowiedni poziom kapitału pracującego, który z jednej strony zabezpiecza płynność i umożliwia efektywne realizowanie działalności, z drugiej jednak strony ma jak najmniej negatywny wpływ na osiągany przez przedsiębiorstwo wynik finansowy. W przypadku analizowanego przedsiębiorstwa wskaźnik kapitału obrotowego netto jest dodatni. Oznacza to, że firma jest w stanie pokryć zobowiązania ze względu na dostateczną ilość środków. Przedsiębiorstwo jest wypłacalne. 3. Płynność finansowa Jest to zdolność przedsiębiorstwa do dokonywania zakupów wszelkiego rodzaju towarów i usług wtedy, gdy są one potrzebne do zaspakajania potrzeb produkcyjnych tej jednostki gospodarczej. Również jest to jej zdolność do regulowania wszelkiego rodzaju zobowiązań finansowych w pełnej wysokości i obowiązujących terminach. Do pomiaru płynności finansowej używamy: - wskaźnika bieżącej płynności (WBP) - wskaźnika płynności przyspieszonej (WPS) - wskaźnika płynności gotówkowej (WPG) WBP= aktywa obrotowe ogółem / zobowiązania krótkoterminowe WPS=(aktywa obrotowe ogółem- zapasy- krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe) / zobowiązania krótkoterminowe WPG= inwestycje krótkoterminowe / zobowiązania krótkoterminowe

3 WBP 2011 =5,45 WBP 2010 =4,95 WPS 2011 =1,46 WPS 2010 =1,37 WPG 2011 =0,40 WPG 2010 =0,40 Wskaźnik bieżącej płynności jest podstawowy, jeśli chodzi o płynność w finansach. Obrazuje stopień pokrycia zobowiązań bieżących aktywami obrotowymi. Jego wzorcowa wartość oscyluje na poziomie 2. Zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka wartość tego wskaźnika, wywołuje negatywne konsekwencje dla przedsiębiorstwa. W przypadku analizowanego przedsiębiorstwa ten wskaźnik jest na bardzo wysokim poziomie w oby dwóch latach. Porównując wartości ze średnimi wartościami sektorowymi zauważamy, że są one blisko dwukrotnie wyższe. Dla roku 2010 powinien on wynosić 2,14 natomiast dla roku ,20. Wysoka wartość wskaźnika może świadczyć o tym, że przedsiębiorstwo niepotrzebnie przechowuje zbyt dużo środków finansowych, które mogłoby wykorzystać na inwestycje lub utrzymuje nadmierne zapasy. Wskaźnik płynności przyspieszonej ukazuje relację spłaty bieżących zobowiązań najbardziej płynnym majątkiem z pominięciem zapasów i krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Oba wskaźniki wypadły nie najgorzej, ponieważ ich wzorcowa wartość dla roku 2010 wynosi 1,46, a dla roku ,47. Obserwujemy wzrost, co do roku 2011, co można zinterpretować tym, że aktywa obrotowe w większym stopniu pokrywają zobowiązania krótkoterminowe. Ostatni ze wskaźników, mianowicie- wskaźnik płynności gotówkowej, informuje o tym, jaką część bieżących zobowiązań firma może spłacić natychmiast posiadaną gotówką. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa utrzymywanie nadmiernych stanów środków pieniężnych jest nieracjonalne, ponieważ korzystne ich zainwestowanie może być źródłem przyszłych przychodów i zysków firmy. W naszym przedsiębiorstwie wskaźniki te znajdują się na prawidłowym poziomie. W roku 2011 w stosunku do roku 2010 nie obserwujemy ich wzrostu, lecz nie jest to powodem do niepokoju. Według danych sektorowych wskaźnik ten w roku 2010 wynosi 0,41 i jest taki sam w roku następnym. 4. Cykl konwersji gotówki Najprościej mówiąc cyklem konwersji gotówki nazywamy okres od momentu wypływu pieniędzy z przedsiębiorstwa na zakup materiałów, do chwili, kiedy wpłyną pieniądze za sprzedane produkty. Nie ulega wątpliwości, że im krótszy cykl tym korzystniej dla firmy, gdyż zainwestowane środki finansowe szybko wracają do przedsiębiorstwa i mogą być ponownie wykorzystane. Cykl konwersji gotówki wyliczamy na podstawie wskaźnika rotacji zapasów, należności i zobowiązań wyrażonych w dniach Cykl konwersji gotówki= cykl zapasów+ cykl należności - cykl zobowiązań a) Okres konwersji zapasów= 360 / obrót zapasami OKZ 2010 =360 / 2,62 = 137,4 OKZ 2011 = 360/ 2,92 = 123,29

4 Cykl konwersji zapasów to okres zamrożenia środków pieniężnych w zapasach. Informuje, ile dni średnio zapasy oczekują na klienta - np. w przypadku towarów będzie to średni okres od momentu zakupu towarów do momentu ich sprzedaży. Wysoki wskaźnik cyklu zapasów informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie przyspieszonym. W analizowanym przedsiębiorstwie wskaźnik ten w roku 2011 zmalał o 14 dni. Sytuacja się poprawiła, ale i tak w porównaniu ze średnią wartością sektorową, gdzie ten wskaźnik wynosi 53,08, jest on nadal zbyt wysoki. Może to świadczyć o zapasach zalegających na magazynie, które podnoszą koszty magazynowania. b) Okres spływu należności= 360/ obrót należnościami OSN 2010 =360/9,62= 37,42 OSN 2011 = 360/10,99= 32,75 Ten wskaźnik informuje nas o czasie, za który nie otrzymaliśmy zapłaty za sprzedane towary. Najlepiej dla przedsiębiorstwa, gdy okres ściągania należności jest dosyć krótki. Gdy jest on długi nie mamy możliwości szybkiego zainwestowania pieniędzy, z którymi zalegają u nas kontrahenci. Średnie wartości dla tego wskaźnika wynoszą odpowiednio dla roku 2010 około 58,02 oraz dla roku ,74. W przypadku analizowanego przedsiębiorstwa okres ten jest krótszy niż wzorcowy dla branży produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń. Świadczy to o terminowych spływach należności c) Okres spłaty zobowiązań= 360/ obrót zobowiązaniami OSZ 2010 =360/9,38= 38,38 OSZ 2011 =360/11,62= 30,62 Okres spłaty zobowiązań określa po ilu średnio dniach od dnia zakupu przedsiębiorstwo reguluje (płaci) swoje zobowiązania wobec dostawców. Wiąże się on również z okresem spłat należności, ponieważ przedsiębiorstwo może spłacić swoich wierzycieli w tedy, kiedy otrzyma środki pieniężne za sprzedane produkty czy towary. Średnia wartość wskaźnika dla branży wynosi około 38 dni dla roku 2010, natomiast dla roku 2011 tylko o 4 dni więcej. W analizowanych latach w owym przedsiębiorstwie te wartości są niższe od średniej, ale nadal bardzo dobre. Firma płynnie reguluje swoje zobowiązania. Obliczywszy wcześniej składowe można przystąpić do obliczenia cyklu konwersji gotówki: Cykl konwersji gotówki 2010 = 137,4+37,42-38,38= 136,44 (około 137 dni) Cykl konwersji gotówki 2011 = 123,29+32,75-30,62=125,42 (około 126 dni) W roku 2011 cykl konwersji gotówki skrócił się o 11 dni. Jednak w porównaniu z owym cyklem dla branży, który wynosi ok. 72 dni jest ona nadal bardzo długi. Uważam, że jest to spowodowane wydłużonym okresem konwersji zapasów i większym ich poziomem. Jednak długością cyklu konwersji gotówki można zarządzać. Można spróbować go skrócić, ale należy wziąć pod uwagę konsekwencje. Można tego dokonać poprzez zmianę polityki dotyczącej zapasów. Zmniejszenie ich poziomu ograniczy koszty i skróci cykl ich rotacji wpływając na cykl konwersji gotówki. Jednak w tej sytuacji należałoby zaakceptować zwiększone ryzyko przestojów w produkcji, jeżeli zapasy nie będą uzupełnione na czas. 5. Podsumowanie

5 Analizując wskaźniki przedsiębiorstwa z branży produkcji metalowych wyrobów gotowych, w wyłączeniem maszyn i urządzeń można stwierdzić, że jego sytuacja jest stabilna. Firma jest zdolna do regulowania bieżących zobowiązań, o czym może świadczyć dodatni wskaźnik kapitału pracującego netto. Również na bieżąco, w sposób regularny potrafi ściągać swoje należności. Jednak w ramach decyzji krótkoterminowych zarządzający powinni zastanowić się nad kwestią zapasów. Być może zapasy w owym przedsiębiorstwie są gromadzone w nadmiernej ilości, (jako tzw. zapasy ostrożnościowe ), ponieważ zarządzający obawiają się kłopotów z ich dostawami. Jednak w ten sposób bezproduktywnie zamrażają w nich wysoki kapitał firmy. Należałoby zmniejszyć ich poziom, ponieważ rosnące koszty działalności ( w tym przypadku koszty związane z ich utrzymaniem) oraz wzrost konkurencji na rynku eliminują firmy niepotrafiące skutecznie zmniejszyć swoich kosztów. Można tego dokonać poprzez zmiany w charakterze wytwarzania oraz wprowadzenie nowoczesnych technik zarządzania przedsiębiorstwem.

6 Bibliografia: 1) Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk ) Grzegorz Michalski (2012), FINANCIAL LIQUIDITY MANAGEMENT IN RELATION TO RISK SENSITIVITY: POLISH FIRMS CASE, Proceedings of the International Conference Quantitative Methods in Economics (Multiple Criteria Decision Making Xvi), ) Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk ) Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or 5) Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp , Available at SSRN: 6) Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, ) Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, ) Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, ) Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: ) Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, ) Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, ) Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, ) Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, ) Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp ) Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: 16) Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp ) Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec.

7 18) Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, ) Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, ) Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, ) Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, ) Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, Available at SSRN: or 23) Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 24) Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp ) Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp , Available at SSRN: 26) Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non- Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, 27) Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: or 28) Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: 29) Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)): ICID: , Available at SSRN: or 30) Tichý, T. (2011), Lévy Processes in Finance: Selected applications with theoretical background. SAEI, vol. 9. Ostrava: VŠB-TU Ostrava, ISBN ) Tichý, T. (2008), Lattice models Pricing and Hedging at (In)complete Markets. VŠB- TU Ostrava, ISBN ) M. Kopa & T. Tichý (2012), Concordance measures and second order stochastic dominance portfolio efficiency analysis, E & M Economics and Management 4, MPB - Dane dla lat , 33) W.Pluta,G.Michalski (2005) Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, Warszawa, C.H. BECK.(s. 53) 34) M. Sierpińska, T.Jachna, Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy w przedsiębiorstwie, Teprago, Kraków ) Dariusz Wędzki, M. Sierpińska, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie PWN,Warszawa ) S.A. Ross, R.W. Westerfield, B.D. Jordan, Finanse przedsiębiorstw, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1999, s. 608