B. Stawski, Wroclaw University of Economics

Transkrypt

1 B. Stawski, Wroclaw University of Economics Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych. Value management of the enterprise based on the example of the company from the sector of production of basic pharmaceutical products and medicines and other pharmaceutical products. Working paper JEL Clasification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, zarządzanie zasobami, VBEOQ Streszczenie: Poniższe opracowanie zostało stworzone na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkującej leki. Pokazuje w jaki sposób poprzez zarządzanie zapasami można wpływać na wartość przedsiębiorstwa. Summary: The following report was based on the example of company from the sector of drugs. It shows how inventory management can affect the value of the company.

2 WSTĘP Każde przedsiębiorstwo stawia przed sobą cele do jakich dąży. Cele te mogą być różnorakie, począwszy od finansowych, przez opinię kontrahentów i instytucji finansowych, aż po pozycję na rynku. Przez cel finansowy, zarówno dużych korporacji jak i małych przedsiębiorstw, możemy rozumieć takie zarządzanie przedsiębiorstwem, które przyczyni się do maksymalizacji jego wartości. O bogactwie przedsiębiorstwa decyduje zsumowana wartość zdyskontowanych kosztem kapitału przepływów pieniężnych generowanych przez to przedsiębiorstwo. Zwiększenie wartości małego przedsiębiorstwa zależy właśnie głównie od tego przepływu. Na strumień pieniężny wpływają: przychody ze sprzedaży (ich wielkość jest zależną dostępności i świeżości oferowanego asortymentu) wszystkie koszty przedsiębiorstwa zwiększenie kapitału obrotowego netto. Zarówno na koszty przedsiębiorstwa, jak i eskalację kapitału obrotowego netto ma wpływ poziom zapasów. W pierwszym przypadku zwiększona wartość zapasu generuje dodatkowe koszty utrzymania zapasów, m. in. magazynowania czy ubezpieczenia. W drugim wypadku, ich za wysoki poziom wpływa na obniżkę przychodów ze sprzedaży. Dlatego ich poziom jest tak istotny dla przedsiębiorstwa. W związku z powyższym poziom zapasów i jego wpływ na wartość przedsiębiorstwa będzie przedmiotem analizy w tej pracy. OPIS TEORETYCZNY ZASTOSOWANEJ METODY I JEGO PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE: Wiele zakładów handlowych i produkcyjnych stara się optymalizować swój poziom zapasu. Proces optymalizacji jest bardzo różny i zależny od zastosowanej metody. Jedną z popularnych metod stosowanych w małych przedsiębiorstwach jest metoda ABC. Metoda ta polega na podziale zapasów na 3 grupy A, B i C. Każda z grup cechuje się odpowiednim poziomem istotności dla procesu produkcyjnego przedsiębiorstwa (albo procesu sprzedaży w przedsiębiorstwie handlowym). Zapasy skategoryzowane w grupie C, są najmniej istotne i jest ich najwięcej w przedsiębiorstwie. Do grupy B należą zapasy o średnim znaczeniu dla przedsiębiorstwa, a w grupie A najważniejsze jest ich najmniej. W celu zarządzania zapasami z grupy C i B stosuje się dwie metody albo czerwonej linii albo dwóch koszy. Pierwsza z nim polega na tym, że gdy zapas przekroczy określony, minimalny poziom, należy zwiększyć jego ilość. Druga z nich polega na umieszczeniu zapasów w dwóch koszach w momencie opróżnienia jednego z nich następuje proces uzupełnienia zapasu. Grupą A można zarządzać poprzez model optymalnej partii produkcji lub optymalnej wielkości zamówienia. W tej pracy skupimy się na drugim z nich. Model optymalnej wielkości zamówienia (ang. EOQ model) jest modelem gwarantującym minimalizację całkowitych kosztów zapasów, poprzez przyjęcie optymalnej wielkości dostawy. Aby określić optymalną wielkość pojedynczej dostawy należy oprzeć się na analizie dwóch czynników:

3 ilość zapasu [szt.] charakterze i wielkości zapotrzebowania w ciągu roku na poszczególne surowce i materiały zużyte w procesie produkcji kosztów zakupu i utrzymania tych materiałów i produktów. Wahania poziomu zapasu surowca przy nowej częstotliwości dostaw czas [dni] zapasy w sztukach rezerwa średni stan zapasu Rysunek 1. Działanie modelu EOQ. Źródło: J. G. Kalberg, K. L. Parkinson, Corporate liquidity: Management and Measurment, IRWIN, Homewood 1993, str. 538 (1), Źródło wzoru (1): Michalski G., Zarządzanie zapasami w małym przedsiębiorstwie (Inventory Management in Small Firm, in Polish), Finanse, Bankowość, Rachunkowość nr 2, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1059, Wydawnictwo AE, Wrocław 2005, ISSN: , str gdzie: optymalna wielkość produkcji, roczne zapotrzebowanie na dany zapas, koszty tworzenia zapasów, jednostkowa cena zamówionego zapasu, procentowy udział kosztu utrzymania zapasów. Przyjmijmy założenie, że przedsiębiorstwo poddane analizie z branży zajmującej się produkcją leków ma firmę A. W powyższym przedsiębiorstwie nie stosuje się żadnych metod teoretycznych i modeli ekonomicznych w celu uzyskania optymalnych wielkości zamówienia. Po przeprowadzeniu ankiety udało się natomiast ustalić odpowiednie wartości dla jednego z zapasów A niezbędnych do obliczenia EOQ. Zapasem tym jest Blackberry Seed Oil (w magazynach przedsiębiorstwa znany pod skrótem BBO), a wartości dla niego kształtują się następująco: = 600 kg, = zł, = 240 zł, = około 20% Dla podanych wartości EOQ wynosi 100 kg. Zbadajmy zatem koszty, które bezpośrednio wpływają na wartość przepływów pieniężnych. Poniższy wzór (2) pozwala obliczyć całkowite koszty zapasu.

4 ( ), Źródło wzoru (2): Michalski G., Zarządzanie zapasami w małym przedsiębiorstwie (Inventory Management in Small Firm, in Polish), Finanse, Bankowość, Rachunkowość nr 2, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1059, Wydawnictwo AE, Wrocław 2005, ISSN: , str gdzie : całkowite koszty zapasów, wielkość partii dostawy, zapas bezpieczeństwa. Zapas bezpieczeństwa dla BBO w A wynosi 80 kg. Wynik poniższego równania, a zatem, wynosi zł. Do dalszych obliczeń będziemy też potrzebować wartości zaangażowanego kapitału przedsiębiorstwa w zapasy surowca ( ) liczonego wg wzoru 3:, Źródło wzoru (3): na podstawie: Michalski G., VBEOQ - optymalna z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa wielkość zamówienia zapasów Dla naszego EOQ wartość ta jest równa zł. Jednakże model EOQ nie wyznacza optymalnej wielkości zamówienia z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa. Dlatego, przy założeniu nieskończonego horyzontu oddziaływania zmiany strategii zarządzana zapasami, z punktu widzenia maksymalizacji bogactwa właścicieli optymalną partę dostawy należy wyznaczyć na podstawie wzoru 4:, Źródło wzoru (4): Michalski G., VBEOQ - optymalna z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa wielkość zamówienia zapasów gdzie: optymalna wielkość produkcji z punktu widzenia wartości przedsiębiorstwa, alternatywny koszt kapitału, podatek dochodowy. Dla przedsiębiorstwa A = 7,49% 1 i = 19%. Z powyższych danych wynika zatem że = 413,47 kg. Obliczmy teraz wartość oraz podstawiając do wzorów zamiast dla wynosi ,12 zł a ,40 zł. Dzięki zebranym danym możemy przeanalizować wpływ zamówień na wartość przedsiębiorstwa. W tej sytuacji będziemy opierać się o wzór nr 5;, gdzie: przyrost wartości przedsiębiorstwa. 1 Określono na podstawie średniej dla branży Drug wg tablic Damodaran A. Cost of Capital by Sector;

5 całkowite koszty zapasu [zł] W naszym przykładzie: = ,40 zł zł = ,40 zł; =28 278,12 zł zł = ,90 zł W związku z powyższym przyrost wartości przedsiębiorstwa wyniesie w przybliżeniu zł. Na podstawie poniższych danych sporządzono wykres zależności wielkości zamówienia od całkowitych kosztów zapasu. Wykres uwzględnia dane z przedziału 350 do 550 kg zamówienia. Najniższa jego wartość przypada w punkcie, gdzie ilość zamówionego produktu jest równa 413,47 kg, a więc takiej samej ilości jaką otrzymaliśmy ze wzoru (4) na VBEOQ Przyrost wartości przedsiębiorstwa na podstawie wielkości zamówionego zapasu Przyrost wartości przedsiębiorstwa Rysunek 2. Przyrost wartości przedsiębiorstwa w zależności od wielkości zamówienia zapasu. Źródło: dane hipotetyczne; na podstawie: Michalski G., VBEOQ - optymalna z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa wielkość zamówienia zapasów PODSUMOWANIE: wielkość zamówienia [kg] Na podstawie powyższych danych możemy stwierdzić, że gdyby przedsiębiorstwo stosowało model do gospodarki zapasami zwiększyłoby swoją wartość. Model ten optymalizuje wielkość pojedynczego zamówienia i pozwala na taką gospodarkę zapasami, która przyniesie wymierne efekty w postaci wzrostu wartości przedsiębiorstwa.

6 LITERATURA: Szyszko L., Finanse przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000 Michalski G., Zarządzanie zapasami w małym przedsiębiorstwie (Inventory Management in Small Firm, in Polish), Finanse, Bankowość, Rachunkowość nr 2, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1059, Wydawnictwo AE, Wrocław 2005 Czekaj J., Dresler Z. Zarządzanie finansami przedsiębiorstw. Podstawy teorii, Wydawnictwo PWN, Warszawa Dębski W., Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005 J. G. Kalberg, K. L. Parkinson, Corporate liquidity: Management and Measurment, IRWIN, Homewood 1993 Optymalna ze względu na wartość przedsiębiorstwa wielkość produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpuś (ed.), Finanse przedsiębiorstwa, UMCS Lublin 2006 Pluta W., Planowanie Finansowe w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1999 Sariusz- Wolski Z., Sterowanie zapasami w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2000 Michalski G., Leksykon zarządzania finansami, CHBeck, Warszawa Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa, WSZ Edukacja, Wrocław Piotrowska M., Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe, Wydawnictwo AE, Wrocław Sartoris W., Hill N., A Generalized Cash Flow Approach to Short-Term Financial Decisions, [w:] Pogue A., Cash and Working Capital Management, The Journal of Finance, May 1983, s Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową wprzedsiębiorstwie, WN PWN Warszawa. Michalski G., VBEOQ - optymalna z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa wielkość zamówienia zapasów