Zarządzanie wartością i ryzykiem na przykładzie przedsiębiorstwa z branży budowlanej. K. Grochowska. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.

Transkrypt

1 Zarządzanie wartością i ryzykiem na przykładzie przedsiębiorstwa z branży budowlanej. K. Grochowska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Streszczenie: Raport ma na celu wskazanie możliwych wariantów rozwoju sytuacji w zakresie przychodów i kosztów oraz wpływ tych czynników na wzrost wartości przedsiębiorstwa. Wykonanie takiej analizy ograniczenia niepewność związaną z planowanym przedsięwzięciem 1. W poniższej pracy przeanalizuje przedsiębiorstwo z branży budowlanej. Słowa klucz: Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, koszt kapitału, analiza scenariuszy. Value management and risk management in the company which is neither non-profit nor conducting financial activities. 1 Ziarkowski R., Opcje rzeczowe oraz ich zastosowanie w formułowaniu i ocenie projektów inwestycyjnych, WAE, Katowice 2004, s.24.

2 Summary: In this paper analyzes the company in the construction industry. The report aims to identify the possible variants of development of the situation in terms of income and expense and the impact of these factors on the growth of the company. The execution of such analysis limits the uncertainty associated with the planned project Keywords: enterprise value management, cost of capital, scenario analysis. JEL Classification: A10

3 1. Wstęp. Podstawowym celem zarządzania przedsiębiorstwem jest dążenie do maksymalizacji wartości rynkowej firmy w długim okresie 2. Niestety przedsiębiorstwa zarządzają swoimi finansami w warunkach niepewności i ryzyka. Ryzyko pojawia się wtedy, kiedy podejmowana jest decyzja i co najmniej jeden z elementów składniowych jest nieznany 3. Jeśli zarządzający przedsiębiorstwem uwzględniają ryzyko zwiększają tym samym wartość przedsiębiorstwa, ponieważ zmniejsza się ryzyko upadłości. Wynikiem tego będzie dłuższy okres funkcjonowania, a co za tym idzie dłuższy czas generowania dodatnich przepływów pieniężnych FCF, wpływając tym samym na wartość przedsiębiorstwa 4. Przedsiębiorstwo analizowane przeze mnie w poniższej pracy nie jest ani organizacją non profit ani nie prowadzi działalności finansowej. Działa na rynku budowlanym od 20 lat, czyli posiada już spore doświadczenie. 2. Opis teoretyczny metody. Aby dokonać analizy ryzyka badanego przedsiębiorstwa zastosowano analizę scenariuszy, która pośrednio uwzględnia ryzyko. Należy sporządzić scenariusze sytuacji możliwych do wystąpienia w przyszłości, wraz z określeniem prawdopodobieństwa ich realizacji 5. Zazwyczaj rozpatruje się trzy scenariusze rozwoju danej sytuacji: scenariusz bazowy - opisuje sytuację uwzględniając dane rzeczywiste, dwa scenariusze skrajne - stanowią projekcje najlepszej i najgorszej przewidywanej sytuacji. Wnioski, które wypływają z przeprowadzonej analizy scenariuszy pozwalają określić oczekiwaną wartość NPV 6 - średnia ważona prawdopodobieństw wystąpienia każdej z trzech założonych w scenariuszach bieżących wartości netto. Następnie obliczamy oczekiwaną wartość netto za pomocą wzoru: 2 Michalski G., Płynnośd finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, wyd. PWN, Warszawa (s. 37) 3 Michalski G. Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010 (s.151) 4 Michalski G. Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław 2004, (s. 165). 5 Michalski G. Finansowe strategie przedsiębiorstwa, Wyd. Instytut Śląski, Opole 2004, (s.83-84). 6 Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstwa, wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2009.

4 NPV = FCF 0 + FCF 1 (1+k) FCF n (1+k) n = CF t (1+k) t Po obliczeniu dla każdego scenariusza wartości bieżącej netto obliczamy E(NPV) - ekonomiczna wartość bieżąca projektu. Zaktualizowaną ekonomiczną wartość netto można wyliczyć według wzoru: E(NPV) = p b *NPV b + p o *NPV o + p p *NPV p gdzie: p i prawdopodobieństwo realizacji i-tego scenariusza, NPV i wartość obecna netto przedsiębiorstwa i-tego scenariusza, b scenariusz bazowy, o scenariusz optymistyczny, p scenariusz pesymistyczny. 3. Analiza przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo aby móc funkcjonować musi finansować się kapitałem, który pochodzi z różnych źródeł. Może to być kapitał obcy czyli pochodzący ze źródeł zewnętrznych jak i kapitał własny pochodzący z zysków zatrzymanych. W zarządzaniu przedsiębiorstwem dużą rolę odgrywa stosunek pomiędzy tymi kapitałami. Koszty ich pozyskania mają znaczący wpływ na efektywność firmy, a do jej określenie niezbędne jest ustalenie kosztu kapitału. Aby go wyznaczyć należy zastosować poniższy wzór: Wzór 1. Średni ważony koszt kapitału. WACC = w d x k d x (1 T) + w e x k e gdzie: w e - udział kapitałów własnych w strukturze kapitałowej, w d - udział kapitału pochodzącego z długu, k e - stopa kosztu kapitału własnego zwykłego, k d - stopa kosztu kapitału pochodzącego z długu,

5 T - efektywna stopa opodatkowania przedsiębiorstwa. Źródło: Strategie finansowe przedsiębiorstw, G. Michalski, Gdańsk 2009, s. 24. Koszt kapitału dla przedsiębiorstwa X: E 2011 = D 2011 = W e = W d = β u = 0,74 E E+D = 0,44 D E+D = 0,56 β l = β u x (1 + D x (1 + T)) = 1,87 E β l * = β l x (k m k rf ) = 13,08% k e = k rf + PR = 13,08% + 1,5% = 14,58% k d = 9% WACC = 0,56 x 9% x 0,81 + 0,44 x14,58% = 10,5% 3.1. Opis inwestycji. Przedsiębiorstwo X planuje w niedalekiej przyszłości rozpoczęcie projektu inwestycyjnego budowa małego centrum handlowego, a następnie jego odsprzedaż. Projekt należy ocenić na podstawie NPV. Budowa będzie trwała 2 lata, przedsprzedażowa eksploatacja 3 lata, a następnie centrum handlowe zostanie sprzedana. Efektywna stopa podatkowa wyniesie 19%. Stopa kosztu kapitału wynosi 10,5%. Przewidywane wydatki wynoszą: nabycie tytułu do ziemi pod budowę: (wydatek nastąpi w pierwszym roku), postawienie budynku: (w pierwszym roku 80% a w drugim 20%), wykończenie wnętrz oraz zakup i zainstalowanie wyposażenia: (w drugim roku), wzrost aktywów bieżących: o (w drugim roku),

6 wzrost pasywów bieżących: o (w pierwszym roku o , a w drugim reszta), Wydatki pozostałe: (głównie rekrutacja i szkolenie pracowników i reklama , ponoszone w drugim roku). Początkowe przychody z wynajmu w czasie przedsprzedażowej eksploatacji wynosić będą: CR2 = , CR3 = oraz CR4 = Operacyjne koszty stałe bez amortyzacji wynoszą rocznie. Operacyjne koszty zmienne stanowić będą 60% przychodów w czasie administrowania. Amortyzacja wyniesie rocznie. Kapitał pracujący netto, w okresie administrowania stanowić będzie 5% przychodów w danym roku. Po 3 latach administrowania nastąpi sprzedaż centrum handlowego właścicielowi docelowemu. Przychody ze sprzedaży tytułu do gruntu wyniosą Centrum handlowe wraz z wyposażeniem będzie miała wartość księgową , natomiast sprzedana zostanie za Na koniec okresu administrowania nie zostaną odnotowane żadne kłopoty ze ściąganiem należności. 3. Analiza scenariuszy. Wariant bazowy. Prawdopodobieństwo wystąpienia takiej sytuacji wynosi 65%. Tabela nr 1. Szacowane przepływy pieniężne dla sytuacji bazowej a 4b CR CE EBIT NOPAT ΔNWC CAPEX FCF Źródło: Opracowanie własne. CC = 10,5% NPV b =

7 Jak widać, w sytuacji bazowej, która równocześnie jest najbardziej prawdopodobna, NPV jest dodatnia, co sugeruje, że realizacja badanego projektu jest korzystna i przyczyniać się będzie do wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Wariant optymistyczny. W wyniku dużego zainteresowania prawie wszystkie lokale sklepowe są wynajęte, przychody wzrastają o 15% i koszty zmienne spadają o 15%. Prawdopodobieństwo wystąpienia takiej sytuacji wynosi 20%. Tabela nr 2. Szacowane przepływy pieniężne dla sytuacji optymistycznej a 4b CR CE EBIT NOPAT ΔNWC CAPEX FCF Źródło: opracowanie własne. CC = 10,5% NPV o = Wariant pesymistyczny. Mniejsze niż się spodziewano zainteresowanie - mniejsza ilość najemców. W efekcie przychody są niższe o 10%, koszty zmienne wyższe o 20%, CC o 1%, i Capex o 9%. Prawdopodobieństwo wystąpienia takiej sytuacji wynosi 15%. Tabela nr 3. Szacowane przepływy pieniężne dla sytuacji pesymistycznej a 4b CR CE

8 EBIT NOPAT ΔNWC CAPEX FCF Źródło: Opracowanie własne. CC = 11,5% NPV p = Tabela 4. NPV dla scenariusza bazowego, optymistycznego oraz pesymistycznego. NPV p Optymistyczny % ,75 Bazowy % ,60 Pesymistyczny % ,65 E(NPV) = ,70 Średnia ważona wartości oczekiwanej NPV wynosi: (E )NPV= ,70 E(NPV) jest większe od zera oznacza to, że wartość bieżąca korzyści jest większa niż wartość bieżąca kosztów - projekt jest korzystny. Jednak nie we wszystkich rozpatrywanych wariantach wartość NPV jest większa od 0. Przedsiębiorstwo tylko w wariancie bazowym i optymistycznym w tych przypadkach generuje korzyści. Im większa będzie wartość NPV dla wariantu bazowego, tym zagrożenie nieopłacalną inwestycją mniejsze. Wariant pesymistyczny osiągnął wartość ujemną, co oznacza, że jest to maksymalna wartość straty, jaką może ponieść przedsiębiorstwo realizując dany projekt. 4. Podsumowanie. W dokonanej analizie scenariuszy przedstawiono trzy prognozy wartości, mające decydujący wpływ na NPV. Najkorzystniej dla przedsiębiorstwa byłoby aby został zrealizowany wariant optymistyczny, ponieważ wartość zaktualizowana netto jest najwyższa. Natomiast badane przedsiębiorstwo powinno skupić się na zrealizowaniu scenariusza bazowego, gdyż wiąże się z najniższym ryzykiem oraz prawdopodobieństwo powodzenia inwestycji jest w tym przypadku najwyższe. Kadra kierownicza nie najlepiej zarządza

9 ryzykiem, gdyż w wariancie pesymistycznych pojawią się kłopoty. Najwyższe NPV osiągnięto w wariancie optymistycznym, ma on jednak niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia, dlatego najlepiej gdyby przedsiębiorstwa zajęły się dążeniem do realizowania wariantu bazowego, który jest najbardziej prawdopodobny, a ryzyko niepowodzenia jest najniższe spośród trzech analizowanych wariantów. Bibliografia: 1. Koźmiński A., Piotrowski W. Zarządzanie. Teoria i praktyka. Warszawa: PWN Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw, Wyd. ODDK, Gdańsk Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych, Wyd. ODDK, Gdańsk Michalski G. Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, Available at SSRN: or 5. Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, wyd. PWN, Warszawa Michalski G. Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, wyd. C.H. Beck, Warszawa 7. Michalski G. Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław Michalski G. Finansowe strategie przedsiębiorstwa, Wyd. Instytut Śląski, Opole Michalski G., wykład z dnia: r 10. Jajuga, K. Zarządzanie ryzykiem. Warszawa: PWN Szymański, P. Zarządzanie majątkiem obrotowym w procesie kreowania wartości przedsiębiorstwa. Łódź: Petros Sprawozdania finansowe analizowanych jednostek z lat Ziarkowski R., Opcje rzeczowe oraz ich zastosowanie w formułowaniu i ocenie projektów inwestycyjnych, WAE, Katowice 2004.