Porównanie przydatności wzorców zewnętrznego i wewnętrznego w diagnostyce HMRS guzów mózgowia
|
|
- Wojciech Małecki
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Barbara SOBIECKA Andrzej URBANIK Porównanie przydatności wzorców zewnętrznego i wewnętrznego w diagnostyce HMRS guzów mózgowia The comparison of the external and internal standards using 1 HMRS method in diagnostics of brain tumours Katedra Radiologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kierownik: Prof. dr hab. med. Andrzej Urbanik Dodatkowe słowa kluczowe: spektroskopia MR guz mózgowia grupa kontrolna Additional key words: MR spectroscopy brain tumor control group Adres do korespondencji: Katedra Radiologii UJ CM Kraków, ul. Kopernika 19 Tel.: , Fax: radiologia@su.krakow.pl Celem pracy jest porównanie przydatności wzorców zewnętrznego (grupa kontrolna) i wewnętrznego (lokalizacja kolateralna u pacjentów z guzem mózgowia) w diagnostyce HMRS guzów mózgowia. Badania HMRS wykonano aparatem Signa Excite 1,5T (GEMS) z zastosowaniem technik SVS i PRESS (TR=1500ms, TE=35ms). Zbadano 100 pacjentów z guzem mózgowia (guzy niskiej i wysokiej złośliwości). Analizowano stężenie metabolitów w wokselach zlokalizowanych w prawidłowej tkance mózgowej, kolateralnej w stosunku do guza. Dodatkowo zbadano zgodnie z tą samą procedurą 30 zdrowych ochotników, stanowiących zewnętrzną grupę kontrolną. Porównując wyniki stężeń metabolitów ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia z zewnętrzną grupą kontrolną stwierdzono brak istotnych statystycznie różnic dla wszystkich analizowanych metabolitów z wyjątkiem mi. W przypadku stężeń Cho, Cr, Lac, Lip, Glx, stwierdzono nieznacznie wyższe wartości średnie w grupie pacjentów z guzem mózgowia w porównaniu z wynikami osób z zewnętrznej grupy kontrolnej. W przypadku stężenia NAA stwierdzono zależność odwrotną. Dla wymienionych metabolitów nieznacznie wyższe wartości średnie stwierdzono w grupie pacjentów z guzem o wysokim stopniu złośliwości. W przypadku mi stwierdzono istotne statystycznie, wyższe wartości średnich stężeń mi w grupie pacjentów z guzem o wysokim stopniu złośliwości w porównaniu do guzów niskiego stopnia złośliwości. Wykazano również istotnie statystycznie niższe wartości średnich stężeń mi z prawidłowej tkanki u pacjentów z guzem mózgowia o niskim stopniu złośliwości w porównaniu z zewnętrzną grupą kontrolną. Jako wartości referencyjne dla pomiarów z obszaru guza dla ocenianych metabolitów (NAA, Cho, Cr, Lip, Lac, Ala, Glx) z wyjątkiem mi można stoso- The aim of the study was the comparison of usefulness of the external and internal standards using 1 HMRS method in diagnostics of brain tumors. The study was performed using MRI Signa Excite 1.5T system with SVS and PRESS technique (TR=1500ms, TE=35ms) and covered 100 patients with brain tumors (low and high grade of malignancy). The concentration of metabolites from voxels located in contralateral unchanged cerebral tissue was analyzed. Additionally 30 healthy volunteers were examined (the external model). Comparison of external and internal models showed lack of statistically considerable differences for all analyzed metabolites except the mi concentration. In case of Cho, Cr, Lac, Lip, Glx concentration, it was noticed that in group of patients with brain tumors mean values were slightly (insignificantly) increased in comparison to external model. In case of NAA concentration, an opposite relation was stated. Comparing group of patients with high grade of malignancy, to patients with low grade of malignancy slightly increased values of all metabolites was observed. In group of patients with high grade of malignancy, statistically significant high mi concentration was observed compared to patients with low grade of malignancy. In group of patients with low grade of malignancy, statistically significant low mean values of mi concentration was observed, compared to external control group. As referential values it is possible to use results of all analyzed metabolites (NAA, Cho, Cr, Lip, Lac, Ala, Glx) except mi interchangeably for the external and internal standards. Przegląd Lekarski 2013 / 70 / 5 313
2 wać wymiennie zarówno wyniki badań z grupy kontrolnej (wzorzec zewnętrzny), jak i ze zdrowej tkanki (kolateralnie) pacjentów z guzem mózgowia (wzorzec wewnętrzny). Guzy mózgowia stanowią niezwykle istotny problem kliniczny. Podstawowymi metodami, które standardowo służą do diagnostyki, prowadzenia obserwacji w trakcie i po leczeniu są obecnie tomografia komputerowa, oraz tomografia rezonansu magnetycznego [6]. Techniki te charakteryzuje wysoka rozdzielczość liniowa i kontrastowa, możliwość oceny lokalizacji, rozmiaru, unaczynienia i charakteru tkanki [13]. W niektórych przypadkach pojawia się jednak problem w różnicowaniu między zmianami nowotworowymi, a zmianami ogniskowymi innego pochodzenia np. ogniska niedokrwienne czy też ognisko martwicy popromiennej. W takich przypadkach metodą uzupełniającą badanie obrazowe jest stosowana spektroskopia rezonansu magnetycznego (MRS magnetic resonance spectroscopy), która jako metoda całkowicie nieinwazyjna pozwala na ocenę składu chemicznego ściśle określonej objętości próbki tkankowej VOI (Volume of Interest). W technice MRS dominującą pozycję zdobyła protonowa spektroskopia MR ( 1 H MRS) ze względu na największą zawartość wodoru w tkankach i najsilniejszy sygnał indukowany przez protony w wybranym obszarze [6]. Aktualnie spektroskopia 1 H MRS jest wykonywana rutynowo w celu oceny charakteru zmiany, stopnia złośliwości guza mózgowia, jego odpowiedzi na leczenie i wykrycia ewentualnej wznowy procesu [1,4,5,10,11]. W celu oceny wyników badań 1 H MRS pacjentów z guzem mózgowia (stężenia metabolitów z obszaru zmiany) stosuje się wzorzec referencyjny, czyli zbiór prawidłowych wartości stężeń metabolitów lub względnych stosunków stężeń (WSS) wybranych metabolitów. Pozwala to na szczegółową ocenę profilu metabolicznego obszarów zmienionych patologicznie u badanych chorych. Za wartości referencyjne mogą być uznane wyniki, uzyskane z pomiarów przeprowadzonych wśród zdrowych ochotników, tworzących grupę kontrolną (wzorzec zewnętrzny)[3]. Grupę taką można stworzyć we własnym ośrodku, lub też wykorzystać wyniki otrzymane przez innych badaczy. Należy jednak pamiętać o zachowaniu podobnych parametrów badania (natężenie pola magnetycznego, czasy TE i TR, rodzaj sekwencji). Możliwe jest również stworzenie wzorca wewnętrznego poprzez wykonanie u badanego pacjenta z guzem mózgowia dodatkowego pomiaru ze zdrowej tkanki (niezmienionej morfologicznie w obrazowaniu MR), najczęściej położonej kolateralnie w stosunku do lokalizacji guza. Otrzymane wyniki stężeń lub WSS metabolitów porównuje się z wartościami, które uzyskuje się z pomiarów z obszaru guza Celem pracy jest porównanie przydatności wzorców zewnętrznego (grupa kontrolna) i wewnętrznego (lokalizacja kolateralna u pacjentów z guzem mózgowia) w diagnostyce 1 HMRS guzów mózgowia. Materiał i metoda Badania MR i 1 H MRS wykonano przy użyciu systemu MR 1.5T Signa Excite (GEMS) z magnesem nadprzewodzącym o indukcji pola magnetycznego 1.5T, wykorzystując cewkę nadawczo-odbiorczą do standardowych badań głowy. Badania przeprowadzono w grupie 100 pacjentów w wieku od 17 do 81 lat (50,61±16,34 średnia ± odch. st.), w której było: - 52 kobiety w wieku od 17 do 78 lat (49,88±17,24 średnia ± odch. st.) - 48 mężczyzn w wieku od 17 do 81 lat (51,40±15,45 średnia ± odch. st.) U wszystkich pacjentów w wykonanym wcześniej badaniu MR stwierdzono obecność guza. W celu wyjaśnienia charakteru zmiany przed planowanym zabiegiem operacyjnym w całej grupie wykonano badanie 1 H MRS. Na podstawie wyników badania histopatologicznego po wykonanym zabiegu operacyjnym sklasyfikowano pacjentów odpowiednio na dwie grupy guzów o wysokim i niskim stopniu złośliwości. W grupie z guzem o niskim stopniu złośliwości było 50 pacjentów w wieku od 17 do 77 lat (46,04±17,65 średnia ± odch. st.). Grupę z guzem o wysokim stopniu złośliwości stanowiło 50 pacjentów w wieku od 26 do 81 lat (55,18±13,60 średnia ± odch. st.). Grupę kontrolną stanowiło 30 zdrowych ochotników w wieku od 20 do 79 lat (40,8 ±18,3 średnia ± odch. st.) i składała się z: - 18 kobiet w wieku od 20 do 70 lat (36,39 ±16,13 średnia ± odch. st.) - 12 mężczyzn w wieku od 23 do 79 lat (47,42 ±19,36 średnia ± odch. st.). U wszystkich badanych w grupie kontrolnej wyłączono zaburzenia intelektualne, urazy czaszkowo-mózgowe, uzależnienia od leków, alkoholu, zatrucia a także leczenie neurologiczne lub psychiatryczne. Również i w tym przypadku, najpierw wykonano badanie obrazowe a następnie 1 H MRS. Badania 1 H MRS wykonano w technice pojedynczego woksela (SVS Single Voxel Spectroscopy) w sekwencji PRESS. Protokół badania 1 H MRS pacjentów z guzem mózgowia obejmował: - lokalizer 3D - lokalizer w sekwencji SE T2-zależny w płaszczyźnie poprzecznej a) b) c) Rycina 1 Lokalizacja woksela a) zdrowa tkanka pacjenta z guzem mózgowia o wysokim stopniu złośliwości, b) zdrowa tkanka pacjenta z guzem mózgowia o niskim stopniu złośliwości, c) zdrowa tkanka osoby z zewnętrznej grupy kontrolnej. The voxel localization: a) contralateral nontumor cerebral tissue (patient with high grade brain tumor); b) contralateral nontumor cerebral tissue (patient with low grade brain tumor); c) cerebral tissue - healthy volunteer (the external model). 314 B. Sobiecka, A. Urbanik
3 - sekwencja PRESS centrum guza - sekwencja PRESS brzeg guza - sekwencja PRESS zdrowa tkanka kolateralnie do zmiany Obszar zainteresowania VOI (volume of interest) wybierano na podstawie obrazów uzyskanych w sekwencji SE T2. Spośród kilkunastu warstw badania lokalizacyjnego wyznaczano te, na których guz był najlepiej widoczny. Na potrzeby niniejszej pracy wykorzystano jedynie wyniki analiz z niezmienionej tkanki pacjentów z guzem mózgowia (ryc. 1). Rozmiar woksela zależny od wielkości guza oraz jego położenia wynosił dla wszystkich lokalizacji od 1,58cm 3 do 14,96cm 3. Badania 1 H MRS grupy kontrolnej przeprowadzono według takiego samego protokołu jak w przypadku grupy pacjentów z guzem mózgu. Dla każdej osoby z grupy kontrolnej pomiar wykonano w obszarze prawego płata czołowego (ryc. 1 c). Woksel umieszczano stosując się do podobnych wymogów jak w przypadku badań pacjentów z guzem mózgu (unikano tkanki kostnej i przestrzeni wypełnionych płynem lub powietrzem). Wielkość a) woksela znajdowała się w przedziale od 1,54 cm 3 do 8,27 cm 3. We wszystkich badaniach 1 H MRS zastosowano następujące parametry: TR=1500ms; TE= 35ms; liczba akwizycji: 64 lub 128; czas trwania sekwencji 2.14 min. lub 3.43 min. Liczba akwizycji oraz odpowiednio czas trwania sekwencji zależał od wielkości woksela. Dla większych wokseli stosowano mniejszą liczbę akwizycji, co skracało czas trwania sekwencji. W przypadku małych wymiarów wokseli - zgodnie z zasadą im mniejszy woksel tym słabszy stosunek sygnału do szumu - zwiększano liczbę akwizycji, wydłużając czas trwania sekwencji. Analiza danych Do analizy uzyskanych widm wykorzystano firmowe oprogramowanie SAGE (GEMS). Mierzono pole powierzchni pod wybranymi pikami - proporcjonalne do stężenia odpowiednich metabolitów. Do analizy, która obejmowała obliczenia dla całkowitych stężeń wybrano następujące metabolity: N-acetyloasparaginian (NAA), kreatyna (Cr), cholina (Cho), mio-inozytol (mi), lipidy (Lip), mleczany (Lac), alanina (Ala), glutamina i kwas glutaminowy (Glx). Bazę danych wyników wyjściowych sporządzono za pomocą programu Excel, którego użyto też do przekształceń danych. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą programu STATISTICA stosując jednoczynnikową analizę wariancji. Wyniki Przeprowadzono porównanie wartości średnich stężeń wybranych metabolitów, zmierzonych w: - niezmienionej części mózgowia badanych pacjentów z guzem o niskim stopniu złośliwości (WGK NSZ) - niezmienionej części mózgowia badanych pacjentów z guzem o wysokim stopniu złośliwości (WGK WSZ) - prawym płacie czołowym u osób z zewnętrznej grupy kontrolnej (ZGK). Wykorzystano jednoczynnikową analizę wariancji. Porównano stężenia wybranych metabolitów u pacjentów z guzem mózgowia ze stężeniami osób z grupy kontrolnej dla następujących zestawień: WGK NSZ - WGK WSZ, WGK NSZ - ZGK i WGK WSZ - ZGK. Wyniki zestawiono w tabeli I. Wartości średnie stężeń metabolitów: NAA, Cho, Cr, Lac, Lip, Ala, Glx, uzyskane w lokalizacji ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia o wysokim (WGK WSZ) i niskim (WGK NSZ) stopniu złośliwości różnią się nieznacznie (brak istotności statystycznej). Wyższe wartości średnie stwierdzono w grupie pacjentów z guzem o wysokim stopniu złośliwości (ryc. 2 a, b, c, d, e, f, g; tab. 1). Porównując wartości średnie stężeń tych samych metabolitów u pacjentów z guzem mózgowia o niskim stopniu złośliwości (WGK NSZ) i osobami z zewnętrznej grupy kontrolnej (ZGK), stwierdzono wyższe wartości średnie stężeń Cho, Cr, Lac, Lip, Glx u pacjentów z guzem mózgowia (brak istotności statystycznej) (ryc. 2 b, c, d, e, g; tab. 1). W przypadku NAA i Ala otrzymano niższą wartość średnią stężenia u pacjentów z guzem mózgowia brak istotności statystycznej (ryc. 2 a, f; tab. 1). b) c) d) e) f) g) Rycina 2 Średnie wartości stężeń a) NAA, b) Cho, c) Cr, d) Lac, e) Lip, f) Ala, g) Glx w badanych lokalizacjach (zdrowa tkanka (WGK) w grupie pacjentów z guzem mózgowia o niskim NSZ i wysokim WSZ stopniu złośliwości i w grupie kontrolnej (ZGK). The average of concentrations: a) NAA, b) Cho, c) Cr, d) Lac, e) Lip, f) Ala, g) Glx in examined localizations: contralateral nontumor cerebral tissue patients with high-grade brain tumor (WSZ), low-grade brain tumor (NSZ) and cerebral tissue - healthy volunteer(zgk). Przegląd Lekarski 2013 / 70 / 5 315
4 Podobne wyniki (nieistotne statystycznie) dla tych samych metabolitów stwierdzono porównując wartości średnie stężeń tych metabolitów u pacjentów z guzem mózgowia o wysokim stopniu złośliwości (WGK WSZ) i osobami z zewnętrznej grupy kontrolnej (ZGK), wykazując wyższe wartości średnie stężeń Cho, Cr, Lac, Lip, Glx, u pacjentów z guzem mózgowia (ryc. 2 b, c, d, e, f; tab. 1). Dla stężenia NAA stwierdzono wyższą wartość średnią stężenia NAA u pacjentów z guzem mózgowia o wysokim stopniu złośliwości (ryc. 2a, tab. 1). Obliczone wartości średnie stężeń Ala uzyskane w grupie pacjentów z guzem mózgowia o wysokim stopniu złośliwości (WGK WSZ) i w zewnętrznej grupie kontrolnej (ZGK), są takie same. (ryc. 2 f, tab. 1). We wszystkich analizowanych porównaniach nie stwierdzono różnic istotnych statystycznie; porównując średnie stężeń metabolitów z wybranych lokalizacji, p>0,05 Wyniki obliczeń zestawiono w tabeli 1. Wskazane nieznaczne różnice pomiędzy wartościami średnimi stężeń analizowanych metabolitów tj. NAA, Cho, Cr, Lip, Lac, Ala i Glx, dla obu wzorców: wewnętrznego (prawidłowa tkanka mózgowa pacjentów z guzem mózgowia o niskim i wysokim stopniu złośliwości) i zewnętrznego (grupa kontrolna) oraz brak istotności statystycznej pomiędzy nimi, wskazują na możliwość stosowania zamiennie obu wzorców jako wartości referencyjnych dla nowo badanych pacjentów z guzem mózgowia, niezależnie od stopnia złośliwości. Porównując wartości średnie stężeń mi, uzyskane w lokalizacji ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia o wysokim (WGK WSZ) i niskim (WGK NSZ) stopniu złośliwości, stwierdzono różnice istotne statystycznie (p<0,0001). Wyższą wartość średnią stwierdzono w grupie pacjentów z guzem o wysokim stopniu złośliwości (ryc. 3, tab. 1). Analizując porównanie wartości średnich stężeń mi u pacjentów z guzem mózgowia o niskim stopniu złośliwości (WGK NSZ) z zewnętrzną grupą kontrolną (ZGK), również stwierdzono istotne statystycznie zależności (p<0,0001), wskazując na niższą wartość średnią stężenia mi u pacjentów z guzem mózgowia (ryc. 3, tab. 1). Nieistotne statystycznie wyniki uzyskano porównując wartości średnie stężeń mi u pacjentów z guzem mózgowia o wysokim stopniu złośliwości (WGK WSZ) z zewnętrzną grupą kontrolną (ZGK). Stwierdzono nieznacznie wyższą wartość średnią stężenia mi u pacjentów z guzem mózgowia (ryc. 3, tab. 1). Ze względu na wysoki poziom istotności jednoczynnikowej analizy wariancji, uzyskanej dla mi, dodatkowo przeprowadzono test Tukey a HSD (test porównań wielokrotnych - post-hoc), porównując pary średnich stężeń mi we wszystkich kombinacjach. W ten sposób oceniono, które średnie różnią się między sobą (tab.2). Tabela I Zestawienie średnich wartości stężeń analizowanych metabolitów w badanych lokalizacjach (zdrowa tkanka (WGK) w grupie pacjentów z guzem mózgowia o niskim NSZ i wysokim WSZ stopniu złośliwości - wzorce wewnętrzne i w grupie kontrolnej (ZGK) wzorzec zewnętrzny, z uwzględnieniem odchyleń i błędów standartowych w 95% przedziale ufności oraz poziomów istotności statystycznej (p<0,05). The averages of metabolites concentrations in examined localizations: contralateral nontumor cerebral tissue patients with high-grade brain tumor (WSZ), low-grade brain tumor (NSZ) internal models, and cerebral tissue - healthy volunteer (ZGK) the external model. metabolit NAA Cho Cr mi Lip Lac Ala Glx lokalizacja woksela średnia odchylenie standartowe błąd standartowy przedział ufności -95% 95% WGK/WSZ/ 0,0299 0,0154 0,0022 0,0256 0,0343 WGK/NSZ/ 0,0277 0,0150 0,0021 0,0234 0,0320 ZGK 0,0350 0,0351 0,0064 0,0219 0,0482 WGK/WSZ/ 0,0160 0,0086 0,0012 0,0135 0,0184 WGK/NSZ/ 0,0160 0,0086 0,0012 0,0135 0,0184 ZGK 0,0150 0,0046 0,0008 0,0132 0,0167 WGK/WSZ/ 0,0156 0,0078 0,0011 0,0133 0,0178 WGK/NSZ/ 0,0152 0,0071 0,0010 0,0132 0,0173 ZGK 0,0144 0,0049 0,0009 0,0125 0,0162 WGK/WSZ/ 0,0132 0,0059 0,0008 0,0115 0,0149 WGK/NSZ/ 0,0071 0,0061 0,0009 0,0053 0,0089 ZGK 0,0120 0,0053 0,0010 0,0100 0,0140 WGK/WSZ/ 0,0039 0,0021 0,0003 0,0033 0,0044 WGK/NSZ/ 0,0037 0,0025 0,0004 0,0030 0,0044 ZGK 0,0034 0,0022 0,0004 0,0026 0,0042 WGK/WSZ/ 0,0045 0,0054 0,0008 0,0030 0,0060 WGK/NSZ/ 0,0043 0,0064 0,0009 0,0025 0,0062 ZGK 0,0036 0,0021 0,0004 0,0028 0,0044 WGK/WSZ/ 0,0043 0,0035 0,0005 0,0032 0,0053 WGK/NSZ/ 0,0033 0,0028 0,0004 0,0025 0,0042 ZGK 0,0043 0,0053 0,0010 0,0023 0,0063 WGK/WSZ/ 0,0086 0,0071 0,0010 0,0065 0,0106 WGK/NSZ/ 0,0080 0,0057 0,0008 0,0063 0,0096 ZGK 0,0068 0,0028 0,0005 0,0058 0,0079 p 0,3365 0,8293 0,7476 <0,0001 0,6859 0,7761 0,4345 0,4437 Rycina 3 Średnie wartości stężeń mi w badanych lokalizacjach (zdrowa tkanka (WGK) w grupie pacjentów z guzem mózgowia o niskim NSZ i wysokim WSZ stopniu złośliwości i w grupie kontrolnej (ZGK). The average of mi concentration Glx in examined localizations: contralateral nontumor cerebral tissue patients with high-grade brain tumor (WSZ), low-grade brain tumor (NSZ) and cerebral tissue - healthy volunteer(zgk). 316 B. Sobiecka, A. Urbanik
5 Tabela II Test Tukey a - zestawienie istotności różnic między średnimi wartościami stężeń mi w badanych lokalizacjach ze zdrowej tkanki w grupie pacjentów z guzem mózgowia (WGK) o niskim (NSZ) i wysokim (WSZ) stopniu złośliwości i w zewnętrznej grupie kontrolnej (ZGK), p<0,05. Tukey s test essential statistically differences for mi in examined localizations: contralateral nontumor cerebral tissue patients with high-grade brain tumor (WSZ), low-grade brain tumor (NSZ) internal models, and cerebral tissue - healthy volunteer (ZGK) the external model, p<0,05. lokalizacja woksela WGK NSZ WGK WSZ ZGK WGK NSZ <0,0001 0,7041 WGK WSZ <0,0001 0,0035 ZGK 0,7041 0,0035 Biorąc pod uwagę zależność istotną statystycznie pomiędzy wartościami średnimi stężeń mi, zmierzonymi w zdrowej tkance pacjentów z guzem o niskim stopniu złośliwości i w grupie kontrolnej (wzorzec zewnętrzny), oraz brak takiej zależności pomiędzy wartościami średnimi stężeń mi, zmierzonymi w zdrowej tkance pacjentów z guzem o wysokim stopniu złośliwości i w grupie kontrolnej (wzorzec zewnętrzny), należy z ostrożnością dopuszczać zamienne stosowanie obu wzorców jako wartości referencyjnych dla nowo badanych pacjentów z guzem mózgowia. Graficzne wyniki średnich wartości stężeń analizowanych metabolitów, zmierzonych w lokalizacji ze zdrowej tkanki w zewnętrznej grupie kontrolnej i grupach pacjentów z guzem mózgu o niskim i wysokim stopniu złośliwości przedstawiono na rycinie 4. Dyskusja W badaniach 1 H MRS wykonywanych u pacjentów z guzem mózgowia niezwykle ważne wykazanie jak metabolizm obszarów zmienionych patologicznie różni się od zdrowej tkanki. Takie porównanie jest możliwe poprzez wykorzystanie wyników badań własnej grupy kontrolnej, złożonej ze zdrowych osobników, u których wykluczono obecność zmian ogniskowych. Uzyskane w wyniku obliczeń średnie wartości stężeń lub względnych stosunków stężeń wybranych metabolitów wraz z odchyleniami standartowymi stanowią wzorzec zewnętrzny, do którego odnosi się wyniki nowo badanych pacjentów. Jest to niezwykle wygodne ponieważ nie wymaga wykonywania dodatkowych pomiarów ze zdrowej tkanki u osoby z guzem mózgowia, co skraca czas badania. Z drugiej strony wykonanie u każdego badanego pacjenta dodatkowego pomiaru ze zdrowej tkanki tzw. wzorca wewnętrznego pozwala na kompleksową ocenę metabolizmu chorego, uwzględniającą także i obszary morfologicznie niezmienione patologicznie. Wskazanie takiego obszaru jest możliwe na podstawie obrazów, otrzymanych podczas wcześniej wykonanego badania obrazowego MR. Niedogodnością Rycina 4 Porównanie widm na podstawie obliczonych średnich wartości stężeń metabolitów, zmierzonych w lokalizacjach: wzorzec zewnętrzny - zdrowa tkanka w zewnętrznej grupie kontrolnej (kolor niebieski), prawidłowa tkanka mózgowia u pacjentów z guzem wysokiego stopnia złośliwości (kolor czerwony), prawidłowa tkanka mózgowia pacjentów z guzem niskiego stopnia złośliwości kolor zielony). The comaprison of spectra : the external model - cerebral tissue of healthy volunteer (green colour); contralateral nontumor cerebral tissue patients with high-grade brain tumor (red colour); contralateral nontumor cerebral tissue patients with low-grade brain tumor (blue colour). tej metody jest jednak wydłużenie czasu badania 1 H MRS o dodatkowy pomiar. Ponadto nie można jednoznacznie stwierdzić (szczególnie w przypadku rozległych zmian) czy w obszarze wyglądającym na nie zmieniony chorobowo nie ma już zmian metabolicznych, które mogą fałszować otrzymany wynik. Biorąc pod uwagę możliwość korzystania zarówno z wzorca zewnętrznego jak i z wewnętrznego pojawia się pytanie czy istnieją różnice pomiędzy oboma wzorcami i czy można je stosować zamiennie. Takie analizy porównawcze opisano w niewielu pracach, poświęcając uwagę jedynie kilku wskaźnikom. Porównanie wyników badań ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia z zewnętrzną grupą kontrolną przeprowadziły zespoły pod kierownictwem Kumara [8] oraz Kugela [7]. W obu przypadkach analizy dotyczyły tylko wybranych wskaźników i były to WSS Cho/Cr, NAA/Cho i NAA/ Cr, dla których nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic. Z kolei w pracy Tiena uwzględniono tylko WSS NAA/Cr oraz Cho/ Cr, dla których również nie wykazano istotnej statystycznie zależności [12]. We wszystkich przytaczanych pracach wykazano niższe wartości średnie wskaźnika WSS NAA/Cho, obliczone na podstawie pomiarów ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia w porównaniu z zewnętrzną grupą kontrolną. W przypadku WSS Cho/Cr zespół pod kierownictwem Kumara [8] otrzymał wyższe wartości dla wzorca wewnętrznego w zestawieniu z wynikami dla zewnętrznej grupy kontrolnej. W pracach Kugela [7] i Tiena [12] wartości WSS Cho/Cr w tej grupie są wyższe w porównaniu do kolateralnej, zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia. Z kolei analizując wskaźnik NAA/Cr zespoły kierowane przez Kumara [8] i Kugela [7] są zgodne, wskazując na niższe wartości dla wzorca wewnętrznego w zestawieniu z wynikami z zewnętrznej grupy kontrolnej, podczas gdy w pracy Tiena [12] wyższe wartości WSS NAA/Cr stwierdza się na podstawie wyników ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia. Należy podkreślić, że wyniki badań otrzymane przez wymienionych powyżej autorów nie wykazują istotności statystycznej różnic dla wymienionych wskaźników [7,8,12]. W przytaczanych powyżej pracach, wskazuje się na niezmienny poziom stężenia Cr, zarówno dla pomiarów ze zdrowej tkanki pacjentów z guzem mózgowia jak i z zewnętrznej grupy kontrolnej [7,8,12]. Na wartość analizowanych wskaźników będą miały zatem znaczący wpływ wartości stężeń metabolitów, występujących w liczniku, czyli Cho i NAA. W przedstawionej pracy stwierdzono, że stężenia Lip, Lac, Glx, Cr i Cho w pomiarach z wokseli zlokalizowanych w zdrowej tkance pacjentów z guzem są nieznacznie wyższe w porównaniu z wartościami dla zewnętrznej grupy kontrolnej (brak istotności statystycznej, p>0,05). Może to świadczyć o nieznacznie zmienionym metaboliźmie, nawet w przypadku zdrowej tkanki u pacjentów z guzem mózgowia. Wyższy poziom stężenia Cho, stwierdzony przez autora niniejszej pracy w zdrowej tkance pacjentów z guzem mózgowia jest porównywalny z wynikami pracy Kumara [8]. Dla NAA autorzy prezentowanej pracy stwierdzili zależność odwrotną tj. niższą wartość średnią stężenia NAA w zdrowej tkance u pacjentów z guzem mózgowia w porównaniu do wzorca zewnętrznego. Jest to zależność poniżej progu istotności Przegląd Lekarski 2013 / 70 / 5 317
6 statystycznej (p>0,05). Może to wskazywać na nieznaczne ubytki neuronów lub zmiany ich metabolizmu nawet w zdrowej tkance pacjenta z guzem mózgowia. Otrzymane wyniki, wskazujące na niższy poziom stężenia NAA w zdrowej tkance u pacjentów z guzem mózgowia są porównywalne z wynikami analiz, przeprowadzonych przez zespoły pod kierownictwem Kumara [8] i Kugela [7]. Dla wszystkich wymienionych powyżej metabolitów nie stwierdzono także różnic istotnych statystycznie w obrębie wzorca wewnętrznego, czyli pomiędzy wartościami średnich zmierzonych w zdrowej tkance grupy pacjentów z guzem o niskim i wysokim stopniu złośliwości. W przypadku Ala stwierdzono nieznacznie niższy poziom stężenia w prawidłowej tkance mózgowej u pacjentów z guzami o niskim stopniu złośliwości; bez istotności statystycznej Należy zwrócić uwagę, że jednoznaczne wskazanie różnic pomiędzy wartościami średnimi stężeń Ala w analizowanych wzorcach jest bardzo trudne, co wiąże się przede wszystkim z bardzo niskim poziomem Ala w zdrowej tkance i trudnościami z wyznaczeniem odpowiedniego piku w widmie. Brak odpowiednich publikacji na ten temat uniemożliwia porównanie. Znajduje to odzwierciedlenie w otrzymanych wynikach, wskazujących na bardzo niewielkie różnice, nie przekraczające progu istotności statystycznej. W przypadku wyników jakie autorzy niniejszej pracy uzyskali analizując stężenia mi dla odpowiednich wzorców, stwierdzono istotną statystycznie zależność pomiędzy wzorcami zewnętrznym i wewnętrznym dla grupy pacjentów z guzem mózgowia o niskim stopniu złośliwości; dla której otrzymano niższą wartość średnią stężenia mi. Istotne statystycznie różnice stwierdzono również pomiędzy wartościami średnimi stężeń mi, uzyskanymi ze zdrowej tkanki obu grup pacjentów z guzem mózgowia (niższy/wyższy stopień złośliwości). Niższe wartości stężenia mi stwierdzono w zdrowej tkance pacjentów z guzem o niskim stopniu złośliwości. Ze względu na brak analiz porównawczych, wykonanych dla obu wzorców przez inne zespoły badawcze z uwzględnieniem tego wskaźnika, trudne jest jednoznacznie odniesienie się do wyników własnych. Należy jednak uwzględnić, że stwierdzone zmiany stężenia tego metabolitu mogą dowodzić większej roli mioinozytolu w metaboliźmie mózgowia niż przypuszczano do tej pory. Oprócz odpowiedzialności za osmolizę i utrzymanie prawidłowej objętości komórkowej mi bierze udział w aktywowaniu kinaz białkowych C, które jako specyficzne enzymy przeprowadzają reakcję fosforylacji cząsteczki białka [2]. Wysoki poziom stężenia mi (zbliżony do poziomu jaki znajdowany jest w przypadku guzów) można tłumaczyć występowaniem silnych procesów regeneracyjnych w astrocytach [9]. W przypadku porównania obu wzorców pod kątem wszystkich analizowanych stężeń metabolitów można mówić jedynie o tendencji, wskazującej na obniżenie lub wzrost stężenia danego metabolitu, zmierzonego w zdrowej tkance pacjentów z guzem mózgowia w stosunku do zewnętrznej grupy kontrolnej. Biorąc pod uwagę znikome wręcz różnice między wartościami średnich stężeń metabolitów - rzędu nawet 10-4 można stwierdzić, że dla ocenianych metabolitów (z wyjątkiem mi) oba wzorce mogą być stosowane wymiennie. Uwzględniając rezultaty analiz stężeń mi, uzyskanych w niniejszej pracy należy jednak z ostrożnością odnosić się do wyników stężeń mi (jako referencyjnych), otrzymanych z pomiarów z kolateralnej zdrowej tkanki u pacjentów ze guzem mózgowia o wysokim stopniu złośliwości. Należy zwrócić uwagę, że porównanie otrzymanych przez autorów wyników po przeprowadzeniu analiz wartości stężeń metabolitów w obu wzorcach (zewnętrznym i wewnętrznym) z wynikami innych zespołów badawczych jest utrudnione ze względu na małą liczbę publikacji. Opublikowane badania głównie pochodzą z okresu, kiedy spektroskopia 1 HMRS się rozwijała i niezbędne było tworzenie grup kontrolnych do badań mózgowia w szerokim zakresie, stąd też w przytoczonym piśmiennictwie brak prac z ostatnich lat. Wnioski Jako wartości referencyjne dla pomiarów stężeń z obszaru guza dla ocenianych metabolitów (NAA, Cho, Cr, Lip, Lac, Ala, Glx) można stosować wymiennie zarówno wyniki badań z grupy kontrolnej (wzorzec zewnętrzny), jak i ze zdrowej tkanki (kolateralnie) pacjentów z guzem mózgowia (wzorzec wewnętrzny). Taka reguła nie odnosi się do stężeń mi. W przypadku tego metabolitu pomiary należy odnosić do wzorca zewnętrznego. Piśmiennictwo 1. Arnold D.L., Matthews P.M.: Practical aspect of clinical applications of MRS in the brain. In: Charles H.C., Young I.R.: MR Spectroscopy: Clinical Applications and Techniques. Martin Dunitz, London Castillo M., Smitha J.K., Kwock L.: Correlation of Myo-inositol Levels and Grading of Cerebral Astrocytomas. Am. J. Neuroradiol. 2000, 21, Cuellar_Bauena S., Morais L.M.T.S., Cendes F.: Manual and semi automatic quantification of in vivo HMRS data for the classification of human primary brain tumors. Braz. J. Med. Biol. Res. 2011, 44, Damadian R.: Tumor detection by nuclear magnetic resonance. Science 1971, 171, Demaerel P.: Clinical applications of localized 1HNMR spectroscopy in intracranial tumours. Leuven University Press, Leuven Hausser K.H., Kalbitzer H.R.: NMR w biologii i medycynie. Badania strukturalne, tomografia, spektroskopia in vivo. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań Kugel H., Heindel W., Ernestus R.I.: Human brain tumors: spectral patterns detected with localized H-1 MR spectroscopy. Radiology 1992, 183, Kumar A., Kaushik S., Tripathi R.P. et al.: Role of in vivo proton MR spectroscopy in the evaluation of adult brain lesions: Our preliminary experience. Neurology India 2003, 51, Londoñoa A., Castilloa M., Armaoa D. et al.: Unusual MR spectroscopic imaging pattern of an astrocytoma: lack of elevated choline and high myo-inositol and glycine levels. Am. J. Neuroradiol. 2003, 24, Salibi N., Brown M.A.: Clinical MR spectroscopy. First principles. Willey-Liss, New York Server A., Josefsen R., Kulle B. et al.: Proton magnetic resonance spectroscopy in the distinction of high-grade cerebral gliomas from single metastatic brain tumors. Acta Radiol. 2010, 51, Tien R.D., Lai P.H., Smith J.S. et al.: Single voxel proton brain spectrocopy exam (PROBE/SV) in patients with primary brain tumors. Am. J. Roentgenol. 1996, 167, Walecki J., Chojnacka E.: Diagnostyka obrazowa guzów wewnątrzczaszkowych. Część I - guzy neuroepitelialne. Onkologia w praktyce klinicznej 2007, 4, B. Sobiecka, A. Urbanik
Zmiany metaboliczne w obrębie blaszek u chorych na stwardnienie rozsiane ocena w technice protonowej spektroskopii MR ( 1 HMRS)
PRACE ORYGINALNE Małgorzata SZAFIRSKA 1 Andrzej URBANIK 1 Teresa RÓG 2 Zmiany metaboliczne w obrębie blaszek u chorych na stwardnienie rozsiane ocena w technice protonowej spektroskopii MR ( 1 HMRS) The
Bardziej szczegółowoPrzydatność spektroskopii MR u noworodków
Przydatność spektroskopii MR u noworodków DR HAB. MED. PRZEMKO KWINTA, PROF. UJ KLINIKA CHORÓB DZIECI KATEDRY PEDIATRII, INSTYTUT PEDIATRII WL UJ W KRAKOWIE Nowe techniki MR Obrazowanie dyfuzyjne DWI diffusion-
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoZastosowanie spektroskopii protonowej rezonansu magnetycznego 1HMRS w diagnostyce guzów mózgu u dzieci doniesienie wstępne
Zastosowanie spektroskopii protonowej rezonansu magnetycznego HMRS w diagnostyce guzów mózgu u dzieci doniesienie wstępne Usefulness of proton magnetic spectroscopy (HMRS) in assessment of intracranial
Bardziej szczegółowoSpektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego - wprowadzenie
Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego - wprowadzenie Streszczenie Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego jest jedną z technik spektroskopii absorpcyjnej mającej zastosowanie w chemii,
Bardziej szczegółowoObrazowanie MR u pacjentów po zatruciu tlenkiem węgla.
Obrazowanie MR u pacjentów po zatruciu tlenkiem węgla. Anna Drelich-Zbroja, Grzegorz Drelich, Maciej Siczek, Jarosław Szponar, Hanna Lewandowska-Stanek (Lublin) Definicja: Zatrucie tlenkiem węgla, podobnie
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoSESJE MIESZANE DZIAŁ TEMATYCZNY: ULTRASONOGRAFIA...2 DZIAŁ TEMATYCZNY: ULTRASONOGRAFIA...3 DZIAŁ TEMATYCZNY: OBRAZOWANIE MOLEKULARNE...
SESJE MIESZANE DZIAŁ TEMATYCZNY: ULTRASONOGRAFIA...2 DZIAŁ TEMATYCZNY: ULTRASONOGRAFIA...3 DZIAŁ TEMATYCZNY: OBRAZOWANIE MOLEKULARNE...4 DZIAŁ TEMATYCZNY: ULTRASONOGRAFIA SESJA SZKOLENIOWA + NAUKOWA 1:
Bardziej szczegółowoDOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy)
Wykład 8 DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy) Dyfuzja migracja cząsteczek pod wpływem gradientu stężenia Pierwsze Prawo Ficka: przepływ cząsteczek jest proporcjonalny do gradientu stężenia: J przepływ
Bardziej szczegółowoMetodyka badań i interpretacji obrazów MR mózgowia dr hab. Anna Zimny
Metodyka badań i interpretacji obrazów MR mózgowia dr hab. Anna Zimny Zakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii, UM we Wrocławiu Obrazowanie MR mózgowia Badanie podstawowe Zaawansowane techniki
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.
WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,
Bardziej szczegółowoTutaj powinny znaleźć się wyniki pomiarów (tabelki) potwierdzone przez prowadzacego zajęcia laboratoryjne i podpis dyżurujacego pracownika obsługi
Tutaj powinny znaleźć się wyniki pomiarów (tabelki) potwierdzone przez prowadzacego zajęcia laboratoryjne i podpis dyżurujacego pracownika obsługi technicznej. 1. Wstęp Celem ćwiczenia jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoMarek Strączkowski, Monika Karczewska-Kupczewska Żywność w profilaktyce chorób cywilizacyjnych
Marek Strączkowski, Monika Karczewska-Kupczewska Żywność w profilaktyce chorób cywilizacyjnych Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie Zakład Profilaktyki Chorób Metabolicznych
Bardziej szczegółowoZaawansowane techniki rezonansu magnetycznego w diagnostyce guzów wewnątrzczaszkowych
ISSN 1734 5251 www.neuroedu.pl OFICJALNE PORTALE INTERNETOWE PTN www.ptneuro.pl Zaawansowane techniki rezonansu magnetycznego w diagnostyce guzów wewnątrzczaszkowych Anna Czarnecka, Anna Zimny, Paweł Szewczyk
Bardziej szczegółowoŚWIADCZENIA TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ. Kod. Lp. ICD TK głowy bez środka kontrastującego 1. Personel:
ZALECENIA POLSKIEGO LEKARSKIEGO TOWARZYSTWA RADIOLOGICZNEGO DOTYCZĄCE MIMINAMLNYCH WYMAGAŃ DLA PRACOWNI TOMOGRAFII KOMUPTEROWEJ (TK) I REZONANSU MAGNETYCZNEGO (MR) DO WYKONYWANIA POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW BADAŃ
Bardziej szczegółowoACR PH-1 Test Phantom
MAGMEDIX IC. 160 AUTHORITY DRIVE FITCHBURG, MA 01420 USA STADARDOWY FATOM AKREDYTACYJY ACR DO SKAERÓW MRI ACR PH-1 Test Phantom Fantom akredytacyjny ACR do rezonansu magnetycznego (akredytacja ACR MRAP)
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoWykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki
Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki [1] WYŚCIG DO TYTUŁU ODKRYWCY. JĄDRO ATOMU W ZEWNĘTRZNYM POLU MAGNETYCZNYM. Porównanie do pola grawitacyjnego. CZYM JEST ZJAWISKO
Bardziej szczegółowoTeleradiologia-techniki informatyczne, przetwarzaniu, przesyłaniu i archiwizacji obrazów medycznych.
Teleradiologia-techniki informatyczne, przetwarzaniu, przesyłaniu i archiwizacji obrazów medycznych. Stefańczyk L.,Grzelak P., Gajewicz W., Szeler T.* Zakład Radiologii-Diagnostyki Obrazowej UM w Łodzi.
Bardziej szczegółowoGuzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu
Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,
Bardziej szczegółowoMOMENT MAGNETYCZNY W POLU MAGNETYCZNYM
Ćwiczenie nr 16 MOMENT MAGNETYCZNY W POLU MAGNETYCZNYM Aparatura Zasilacze regulowane, cewki Helmholtza, multimetry cyfrowe, dynamometr torsyjny oraz pętle próbne z przewodnika. X Y 1 2 Rys. 1 Układ pomiarowy
Bardziej szczegółowoWalidacja metod analitycznych Raport z walidacji
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących
Bardziej szczegółowoWNIOSEK. o doposażenie istniejącej jednostki w spektrometr NMR 500 MHz z opcją obrazowania na małych zwierzętach
Załacznik 2 WNIOSEK o doposażenie istniejącej jednostki w spektrometr NMR 500 MHz z opcją obrazowania na małych zwierzętach 1. Rodzaj rozbudowywanej jednostki (pozostawić jeden rodzaj) Pracownia 2. Nazwa
Bardziej szczegółowoWyniki pomiarów okresu drgań dla wahadła o długości l = 1,215 m i l = 0,5 cm.
2 Wyniki pomiarów okresu drgań dla wahadła o długości l = 1,215 m i l = 0,5 cm. Nr pomiaru T[s] 1 2,21 2 2,23 3 2,19 4 2,22 5 2,25 6 2,19 7 2,23 8 2,24 9 2,18 10 2,16 Wyniki pomiarów okresu drgań dla wahadła
Bardziej szczegółowoMożliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim.
Możliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim. Bogdan Małkowski Zakład Medycyny Nuklearnej Centrum Onkologii Bydgoszcz Zastosowanie fluorodeoksyglukozy
Bardziej szczegółowoProcedury TK i MR - zalecenia PLTR
Procedury TK i MR - zalecenia PLTR ZALECENIA POLSKIEGO LEKARSKIEGO TOWARZYSTWA RADIOLOGICZNEGO DOTYCZĄCE MINIMALNYCH WYMAGAŃ DLA: PRACOWNI TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ (TK) I REZONANSU MAGNETYCZNEGO (MR) DO
Bardziej szczegółowoZastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie
Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie Paweł Ramos, Barbara Pilawa, Maciej Adamski STRESZCZENIE Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego
Bardziej szczegółowoKontrola i zapewnienie jakości wyników
Kontrola i zapewnienie jakości wyników Kontrola i zapewnienie jakości wyników QA : Quality Assurance QC : Quality Control Dobór systemu zapewnienia jakości wyników dla danego zadania fit for purpose Kontrola
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowolek. wet. Joanna Głodek Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie
lek. wet. Joanna Głodek Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie W medycynie ludzkiej rezonans magnetyczny (RM) jest jedną
Bardziej szczegółowoBADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU
442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje
Bardziej szczegółowoTrzeszczka kopytowa- zmiany, które widoczne są w rezonansie magnetycznym, a niewidoczne w rtg
Trzeszczka kopytowa- zmiany, które widoczne są w rezonansie magnetycznym, a niewidoczne w rtg DR N. WET. MARTA MIESZKOWSKA Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wydział Medycyny Weterynaryjnej Katedra
Bardziej szczegółowoCzym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?
Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego
Bardziej szczegółowoJarosław B. Ćwikła. Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Nowe algorytmy oceny odpowiedzi na leczenie w badaniach strukturalnych, dużo dalej niż klasyczne kryteria RECIST Jarosław B. Ćwikła Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Radiologiczna
Bardziej szczegółowoWZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO
Mirosław KAŹMIERSKI Okręgowy Urząd Miar w Łodzi 90-132 Łódź, ul. Narutowicza 75 oum.lodz.w3@gum.gov.pl WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO 1. Wstęp Konieczność
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU WYDZIAŁ MEDYCYNY WETERYNARYJEJ
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU WYDZIAŁ MEDYCYNY WETERYNARYJEJ KATEDRA CHORÓB WEWNĘTRZNYCH Z KLINIKĄ KONI, PSÓW I KOTÓW LEK.WET. POLA BORUSEWICZ ZASTOSOWANIE WYSOKOPOLOWEGO REZONANSU MAGNETYCZNEGO
Bardziej szczegółowoAnaliza Organiczna. Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) Własności fizykochemiczne badanego związku. Zmierzona temperatura topnienia (1)
Przykład sprawozdania z analizy w nawiasach (czerwonym kolorem) podano numery odnośników zawierających uwagi dotyczące kolejnych podpunktów sprawozdania Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) analiza Wynik przeprowadzonej
Bardziej szczegółowoKatedra Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierząt Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, UTP w Bydgoszczy
Ćwiczenie: Analiza zmienności prosta Przykład w MS EXCEL Sprawdź czy genotyp jagniąt wpływa statystycznie na cechy użytkowości rzeźnej? Obliczenia wykonaj za pomocą modułu Analizy danych (jaganova.xls).
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII NMR W MEDYCYNIE
ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII NMR W MEDYCYNIE LITERATURA 1. K.H. Hausser, H.R. Kalbitzer, NMR in medicine and biology. Structure determination, tomography, in vivo spectroscopy. Springer Verlag. Wydanie polskie:
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoZagadnienia: 1. Partnerzy projektu 2. Badania obrazowe serca 3. Cele 4. Techniki obrazowe serca stosowane w Projekcie 5. Rezultaty
Zagadnienia: 1. Partnerzy projektu 2. Badania obrazowe serca 3. Cele 4. Techniki obrazowe serca stosowane w Projekcie 5. Rezultaty 1. Partnerzy projektu Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła
Bardziej szczegółowoNMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan
NMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan Spis zagadnień Fizyczne podstawy zjawiska NMR Parametry widma NMR Procesy relaksacji jądrowej Metody obrazowania Fizyczne podstawy NMR Proton, neutron,
Bardziej szczegółowoprzed i po wysiłku fizycznym.
PRACE ORYGINALNE Paulina KARCZ Andrzej URBANIK Spektroskopia protonowa mięśni podudzia przed i po wysiłku fizycznym Proton spectroscopy of the lower leg muscles before and after exercise Katedra Radiologii
Bardziej szczegółowoWydział Imię i nazwisko Rok Grupa Zespół. Obrazowanie MR
Wydział Imię i nazwisko Rok Grupa Zespół Metody Rezonansowe WFiIS AGH Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Obrazowanie MR Data oddania Data zaliczenia OCENA Cel ćwiczenia Zapoznanie z obsługą systemu
Bardziej szczegółowoREZONANS MAGNETYCZNY GRUCZOŁU KROKOWEGO
REZONANS MAGNETYCZNY GRUCZOŁU KROKOWEGO mpmri multiparametric MRI affidea MR Warszawa Pracownia i sprzęt Pracownia Rezonansu Magnetycznego Affidea w Warszawie została uruchomiona latem 2012 roku. Wyposażona
Bardziej szczegółowoPLATFORMA DO PRZETWARZANIA ZDJĘĆ TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ MÓZGU ORAZ ZDJĘĆ MAMMOGRAFICZNYCH WSPOMAGAJĄCA DIAGNOZOWANIE CHORÓB
PLATFORMA DO PRZETWARZANIA ZDJĘĆ TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ MÓZGU ORAZ ZDJĘĆ MAMMOGRAFICZNYCH WSPOMAGAJĄCA DIAGNOZOWANIE CHORÓB Międzynarodowa Konferencja Naukowa Studentów Uczelni Medycznych. Kraków, 2009
Bardziej szczegółowoZEWNĄTRZKOMÓRKOWEJ U PACJENTÓW OPEROWANYCH Z POWODU GRUCZOLAKA PRZYSADKI
Daniel Babula AKTYWNOŚĆ WYBRANYCH METALOPROTEINAZ MACIERZY ZEWNĄTRZKOMÓRKOWEJ U PACJENTÓW OPEROWANYCH Z POWODU GRUCZOLAKA PRZYSADKI ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH - streszczenie Promotor:
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoEDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ
Bardziej szczegółowoWyzwania wynikające z rozwoju metod obrazowania
Wyzwania wynikające z rozwoju metod obrazowania Konferencja w ramach projektu Wykorzystywanie nowych metod i narzędzi w kształceniu studentów UMB w zakresie ochrony radiologicznej Uniwersytet Medyczny
Bardziej szczegółowoBADANIA RADIOLOGICZNE, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE
BADANIA RADIOLOGICZNE, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE SZPICZAKA MNOGIEGO Bartosz Białczyk Ośrodek Diagnostyki, Terapii i Telemedycyny KSS im. Jana Pawła II Szpiczak mnogi multiple
Bardziej szczegółowodr inż. Piotr Kowalski, CIOP-PIB Wprowadzenie
PRACOW NIA DRGAŃ M ECH ANICZ NY CH Wyniki badań pilotażowych wybranych funkcji fizjologicznych i psychomotorycznych pracownika poddanego ekspozycji na niskoczęstotliwościowe drgania o działaniu ogólnym
Bardziej szczegółowoWalidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO. Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB
Walidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Walidacja Walidacja jest potwierdzeniem przez zbadanie i przedstawienie
Bardziej szczegółowoMonitorowanie i Diagnostyka w Systemach Sterowania na studiach II stopnia specjalności: Systemy Sterowania i Podejmowania Decyzji
Monitorowanie i Diagnostyka w Systemach Sterowania na studiach II stopnia specjalności: Systemy Sterowania i Podejmowania Decyzji Analiza składników podstawowych - wprowadzenie (Principal Components Analysis
Bardziej szczegółowoWarszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Oddział Fizjoterapii
Warszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Oddział Fizjoterapii Zastosowanie neuromobilizacji rdzenia kręgowego i korzeni rdzeniowych w leczeniu niedowładów spastycznych u pacjentów po udarach
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoUkład moczowy metody diagnostyczne
Układ moczowy metody diagnostyczne Ultrasonografia (USG) Tomografia komputerowa Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej Urografia Angiografia Cystografia mikcyjna Pielografia wstępujaca Tomografia rezonansu
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA MATEMATYCZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZA 1. Wykład wstępny. Zmienne losowe i teoria prawdopodobieństwa 3. Populacje i próby danych 4. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 5. ajczęściej wykorzystywane testy statystyczne
Bardziej szczegółowoZmienne zależne i niezależne
Analiza kanoniczna Motywacja (1) 2 Często w badaniach spotykamy problemy badawcze, w których szukamy zakresu i kierunku zależności pomiędzy zbiorami zmiennych: { X i Jak oceniać takie 1, X 2,..., X p }
Bardziej szczegółowoALGORYTMICZNA I STATYSTYCZNA ANALIZA DANYCH
1 ALGORYTMICZNA I STATYSTYCZNA ANALIZA DANYCH WFAiS UJ, Informatyka Stosowana II stopień studiów 2 Wnioskowanie statystyczne dla zmiennych numerycznych Porównywanie dwóch średnich Boot-strapping Analiza
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowomgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 2: PSYCHOLOGIA POZNAWCZA JAKO NAUKA EKSPERYMENTALNA
WYKŁAD 2: PSYCHOLOGIA POZNAWCZA JAKO NAUKA EKSPERYMENTALNA Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol METODA NAUKOWA (1) problem badawczy (2) hipoteza (4) analiza danych (3) eksperyment (5) wniosek: potwierzenie
Bardziej szczegółowoMagnetyczny rezonans jądrowy
Magnetyczny rezonans jądrowy Mateusz Raczyński Jakub Cebulski Katolickie Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie im. św. Maksymiliana Marii Kolbego Opiekun naukowy: mgr Magdalena Biskup Cel pracy Przedstawienie
Bardziej szczegółowoBarbara Polaczek-Krupa. Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta
Barbara Polaczek-Krupa Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta Praca doktorska Praca finansowana w ramach projektu CMKP
Bardziej szczegółowoMETODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII
METODY STATYSTYCZE W BIOLOGII 1. Wykład wstępny. Populacje i próby danych 3. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 4. Planowanie eksperymentów biologicznych 5. ajczęściej wykorzystywane testy statystyczne
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych
Aneks III Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych Uwaga: Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych są rezultatem postępowania arbitrażowego. Druki informacyjne mogą zostać zaktualizowane
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO-DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ ANALIZA ZMIAN WARTOŚCI SIŁY RETENCJI W TRÓJELEMENTOWYCH UKŁADACH KORON TELESKOPOWYCH Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR
Ćwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR Szczególnym i bardzo charakterystycznym rodzajem oddziaływań międzycząsteczkowych jest wiązanie wodorowe. Powstaje ono między molekułami,
Bardziej szczegółowo1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?
Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody
Bardziej szczegółowoRECIST oczami radiologa. Katarzyna Steinhof-Radwańska
RECIST oczami radiologa Katarzyna Steinhof-Radwańska RECIST-(Response Evaluation Criteria In Solid Tumors ) to zbiór zasad określających odpowiedź na zastosowane leczenie u pacjenta z chorobą nowotworową,
Bardziej szczegółowoDiagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł
Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł Joanna Anioł Wykształcenie: wyższe Studia na Wydziale Lekarskim Collegium Medium UJ w Krakowie 1989 1995 Kształcenie podyplomowe: Specjalizacja
Bardziej szczegółowo( L ) I. Zagadnienia. II. Zadania
( L ) I. Zagadnienia 1. Promieniowanie X w diagnostyce medycznej powstawanie, właściwości, prawo osłabienia. 2. Metody obrazowania naczyń krwionośnych. 3. Angiografia subtrakcyjna. II. Zadania 1. Wykonanie
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoZastrzeżony znak handlowy Copyright Institut Dr. Foerster 2010. Koercyjne natężenie pola Hcj
Zastrzeżony znak handlowy Copyright Institut Dr. Foerster 2010 Koercyjne natężenie pola Hcj KOERZIMAT 1.097 HCJ jest sterowanym komputerowo przyrządem pomiarowym do szybkiego, niezależnego od geometrii
Bardziej szczegółowoWpływ pól magnetycznych na rotację materii w galaktykach spiralnych. Joanna Jałocha-Bratek, IFJ PAN
Wpływ pól magnetycznych na rotację materii w galaktykach spiralnych. Joanna Jałocha-Bratek, IFJ PAN c Czy pola magnetyczne mogą wpływać na kształt krzywych rotacji? W galaktykach spiralnych występuje wielkoskalowe,
Bardziej szczegółowolek. Piotr Morasiewicz
lek. Piotr Morasiewicz Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu UM we Wrocławiu Korekcja złożonych zniekształceń okołokolanowych metodą Ilizarowa badania kliniczne i doświadczalne Rozprawa
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
Bardziej szczegółowoTeoria błędów. Wszystkie wartości wielkości fizycznych obarczone są pewnym błędem.
Teoria błędów Wskutek niedoskonałości przyrządów, jak również niedoskonałości organów zmysłów wszystkie pomiary są dokonywane z określonym stopniem dokładności. Nie otrzymujemy prawidłowych wartości mierzonej
Bardziej szczegółowoCzy istnieją nowe i stare glukometry? Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków
Czy istnieją nowe i stare glukometry? Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków Glukometry nowe stare lepsze gorsze Glukometry mają ok. 45 lat Nowe glukometry
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA MATEMATYCZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny 2. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 3. Zmienne losowe 4. Populacje i próby danych 5. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 6. Test t 7. Test
Bardziej szczegółowo, a ilość poziomów czynnika A., b ilość poziomów czynnika B. gdzie
Test Scheffego, gdzie (1) n to ilość powtórzeń (pomiarów) w jednej grupie (zabiegu) Test NIR Istnieje wiele testów dla porównań wielokrotnych opartych o najmniejszą istotna różnicę między średnimi (NIR).
Bardziej szczegółowoParametry częstotliwościowe przetworników prądowych wykonanych w technologii PCB 1 HDI 2
dr inż. ALEKSANDER LISOWIEC dr hab. inż. ANDRZEJ NOWAKOWSKI Instytut Tele- i Radiotechniczny Parametry częstotliwościowe przetworników prądowych wykonanych w technologii PCB 1 HDI 2 W artykule przedstawiono
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003 Studenckie Koło Naukowe Katedry Pielęgniarstwa Klinicznego WPiNoZ AM w Lublinie Opiekun: prof. dr
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 5 : Badanie licznika proporcjonalnego neutronów termicznych
Ćwiczenie nr 5 : Badanie licznika proporcjonalnego neutronów termicznych Oskar Gawlik, Jacek Grela 16 lutego 29 1 Teoria 1.1 Licznik proporcjonalny Jest to jeden z liczników gazowych jonizacyjnych, występujący
Bardziej szczegółowo1. Jednoczynnikowa analiza wariancji 2. Porównania szczegółowe
Zjazd 7. SGGW, dn. 28.11.10 r. Matematyka i statystyka matematyczna Tematy 1. Jednoczynnikowa analiza wariancji 2. Porównania szczegółowe nna Rajfura 1 Zagadnienia Przykład porównania wielu obiektów w
Bardziej szczegółowoRadiologia. udział w ćwiczeniach 2*3 h. konsultacje - h - 15 h 9 h Bilans nakładu pracy studenta: RAZEM: przygotowanie do - h. ćwiczeń.
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoWojskowy Instytut Medyczny. lek. Agnieszka Giżewska
Wojskowy Instytut Medyczny lek. Agnieszka Giżewska Ocena przydatności tomografii emisyjnej pojedynczego fotonu skojarzonej z tomografią komputerową w lokalizacji węzła wartowniczego u chorych na raka piersi
Bardziej szczegółowoW okresie pierwszych dwóch i pół roku istnienia funduszu ponad 50% podmiotów było lepszych od średniej.
W okresie pierwszych dwóch i pół roku istnienia funduszu ponad 50% podmiotów było lepszych od średniej. Istnieje teoria, że fundusze inwestycyjne o stosunkowo krótkiej historii notowań mają tendencję do
Bardziej szczegółoworezonans magnetyczny informacje dla pacjentów
rezonans magnetyczny informacje dla pacjentów MR 1 najważniejsze jest zdrowie Dla wygody naszych pacjentów stworzyliśmy portal Wyniki Online, gdzie, bez wychodzenia z domu, można odebrać wyniki badania
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
Bardziej szczegółowoWartość diagnostyczna angio-tk w diagnostyce krwotoku podpajęczynówkowego
Wartość diagnostyczna angio-tk w diagnostyce krwotoku podpajęczynówkowego Przed wprowadzeniem do diagnostyki angio-tk złotym standardem w ocenie naczyń mózgowych w SAH była angiografia klasyczna. Wartość
Bardziej szczegółowoAgata Czwalik. Wpływ wieku i wybranych komponentów składu masy ciała na stabilność posturalną ocenianą metodą komputerowej posturografii dynamicznej
Uniwersytet Medyczny w Lublinie II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Katedra i Zakład Biofizyki Agata Czwalik Wpływ wieku i wybranych komponentów składu masy ciała na stabilność posturalną ocenianą
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3. Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi
ĆWICZENIE 3 Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi Celem ćwiczenia jest wyznaczenie podstawowych parametrów charakteryzujących kinetykę
Bardziej szczegółowoImpulsy selektywne selektywne wzbudzenie
Impulsy selektywne selektywne wzbudzenie Impuls prostokątny o długości rzędu mikrosekund ( hard ): cały zakres 1 ( 13 C) Fala ciągła (impuls o nieskończonej długości): jedna częstość o Impuls prostokątny
Bardziej szczegółowoInżynieria Rolnicza 3(121)/2010
Inżynieria Rolnicza 3(121)/2010 METODA OCENY NOWOCZESNOŚCI TECHNICZNO- -KONSTRUKCYJNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH WYKORZYSTUJĄCA SZTUCZNE SIECI NEURONOWE. CZ. III: PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA METODY Sławomir Francik
Bardziej szczegółowo