Barbara Polaczek-Krupa. Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta

Transkrypt

1 Barbara Polaczek-Krupa Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta Praca doktorska Praca finansowana w ramach projektu CMKP nr /08 Promotor pracy: doc. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek Klinika Okulistyki Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie 1

2 Definicja jaskry pierwotnej otwartego kąta Jaskra pierwotna otwartego kąta stanowi grupę przewlekłych, wolno postępujących neuropatii nerwu wzrokowego z charakterystycznymi zmianami morfologicznymi tarczy nerwu wzrokowego i warstwy włókien nerwowych siatkówki oraz ubytkami w polu widzenia przy braku innych chorób narządu wzroku i wrodzonych anomalii. Zmiany te są związane z postępującą utratą komórek zwojowych siatkówki. 2

3 Patogeneza jaskry pierwotnej otwartego kąta 1. Zaburzenia krążenia w nerwie wzrokowym 2. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe 3. Czynniki genetyczne 3

4 Współczesna diagnostyka jaskry pierwotnej otwartego kąta 1. Ocena tarczy nerwu wzrokowego HRT tomografia komputerowa siatkówki (Heidelberg Retina Tomograph) 2. Ocena warstwy włókien nerwowych siatkówki GDx skaningowa laserowa polarymetria (Glaucoma Diagnostics) 3. Ocena pola widzenia FDT technologia zdwojonej częstotliwości (Frequency Doubling Technology) 4. Ocena grubości rogówki i ciśnienia wewnątrzgałkowego 4

5 Trudności diagnostyczne 5

6 Cel pracy 1. Określenie zależności między grubością siatkówki w okolicy plamki a występowaniem neuropatii jaskrowej; 2. Określenie i ocena korelacji między grubością siatkówki w okolicy plamki a innymi standardowymi parametrami diagnostycznymi: wielkością współczynnika określającego stopień jaskrowego uszkodzenia tarczy nerwu II (C/D), stopniem ubytku warstwy włókien nerwowych w okolicy okołotarczowej siatkówki (NFI), wielkością średniego ubytku czułości siatkówki (MD), oraz centralną grubością rogówki (CCT); 3. Ocena stopnia ubytku tkanki nerwowej siatkówki poprzez określenie różnic pomiędzy grubością siatkówki w okolicy dołkowej, okołodołkowej i tylnego bieguna a grubością siatkówki w dołeczku; 4. Ocena czułości i swoistości metody pomiarów grubości siatkówki w okolicy plamki oraz przydatności tych pomiarów w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta. 6

7 Materiał Badana populacja 194 pacjentów (371 oczu) A 50 (95) A - Jaskra pierwotna otwartego kąta B 67 (128) C 77 (148) B - Obserwacje w kierunku jaskry C Grupa kontrolna osób zdrowych 7

8 Metoda 1. Badanie okulistyczne 2. HRT C/D (stosunek zagłębienia do tarczy nerwu wzrokowego) 3. GDx NFI (wskaźnik uszkodzenia jaskrowego warstwy włókien nerwowych) 4. FDT MD (średni ubytek czułości siatkówki) 5. Pachymetria - CCT (centralna grubość rogówki) 8

9 Pomiar grubości siatkówki w okolicy plamki Ocena rozproszenia światła lasera helowo-neonowego między odbiciem wiązki od powierzchni szklistkowo-siatkówkowej i naczyniówkowo-siatkówkowej Aparat RTA (Retinal Thickness Analyzer analizator grubości siatkówki) RTA prod. Talia Technology Ltd., Izrael) 9

10 Badane obszary siatkówki PPAV PFAV FAV VAV VAV średnia grubość siatkówki w dołeczku FAV średnia grubość siatkówki w dołku PFAV średnia grubość siatkówki w obszarze okołodołkowym PPAV średnia grubość siatkówki w tylnym biegunie 10

11 Analiza statystyczna test t-studenta metoda regresji liniowej współczynnik korelacji liniowej Pearsona czułość i swoistość metody iloraz wiarygodności (LR) metody 11

12 Mapy grubości siatkówki Zdrowy Jaskra pierwotna otwartego kąta 12

13 Grubość siatkówki mm A B C 50 0 VAV FAV PFAV PPAV 13

14 Różnice grubości siatkówek Porównywane grupy Obszar siatkówki (μm) VAV FAV PFAV PPAV A i C 21,9 21,3 28,0 27,6 B i C 13,3 14,1 13,7 13,2 A i B 8,6 7,2 14,3 14,4 14

15 Zależność grubości siatkówki od wieku i płci pacjentów Nie stwierdzono statystycznie istotnych zależności grubości siatkówki w plamce od wieku pacjentów Nie stwierdzono statystycznie istotnych zależności grubości siatkówki w plamce od płci pacjentów 15

16 Ocena ilości tkanki nerwowej siatkówki A B C FAV-VAV PFAV-VAV PPAV-VAV 16

17 -3,0-0,77-0,29 15,1 18,5 0,43 552,0 551,6 561,4 0,58 0,65 37,0 Wskaźniki zaawansowania jaskry A - Jaskra pierwotna otwartego kąta B - Obserwacje w kierunku jaskry C Grupa kontrolna osób zdrowych CCT NFI C/D (μm) (db) MD CCT centralna grubość rogówki NFI wskaźnik uszkodzenia jaskrowego warstwy włókien nerwowych C/D stosunek zagłębienia do tarczy nerwu wzrokowego MD średni ubytek czułości siatkówki 17

18 VAV FAV PFAV PPAV CCT 0,074 (nikła) 0,055 (nikła) 0,093 (nikła) 0,086 (nikła) NFI -0,109 (słaba) -0,099 (nikła) -0,351 (przeciętna) C/D Siła korelacji między grubością siatkówki a wskaźnikami uszkodzenia jaskrowego -0,328 (przeciętna) -0,324 (przeciętna) -0,352 (przeciętna) -0,355 (przeciętna) -0,351 (przeciętna) MD 0,131 (słaba) 0,119 (słaba) 0,289 (słaba) 0,284 (słaba) CCT centralna grubość rogówki NFI wskaźnik uszkodzenia jaskrowego warstwy włókien nerwowych C/D stosunek zagłębienia do tarczy nerwu wzrokowego MD średni ubytek czułości siatkówki 18

19 Siła korelacji między wskaźnikami uszkodzenia jaskrowego NFI C/D MD CCT -0,120 (słaba) -0,154 (słaba) 0,085 (nikła) NFI 0,481 (przeciętna) -0,400 (przeciętna) C/D -0,400 (przeciętna) CCT centralna grubość rogówki NFI wskaźnik uszkodzenia jaskrowego warstwy włókien nerwowych C/D stosunek zagłębienia do tarczy nerwu wzrokowego MD średni ubytek czułości siatkówki 19

20 Czułość, swoistość i iloraz wiarygodności metody Czułość Swoistość Iloraz wiarygodności dodatni ujemny VAV 0,674 0,716 2,374 0,456 FAV 0,642 0,743 2,501 0,482 PFAV 0,916 0,851 6,161 0,099 PPAV 0,895 0,851 6,019 0,124 20

21 Wnioski (1) 1. Istnieje ścisła zależność między grubością siatkówki w okolicy plamki a występowaniem neuropatii jaskrowej. U pacjentów z jaskrą pierwotną otwartego kąta siatkówka w okolicy plamki jest istotnie cieńsza niż u pacjentów obserwowanych w kierunku jaskry i u osób zdrowych. 21

22 Wnioski (2) 2. Stwierdzono występowanie korelacji między grubością siatkówki w plamce w okolicy okołodołkowej i w okolicy tylnego bieguna a współczynnikiem C/D, wskaźnikiem NFI oraz wartością MD w całej badanej zbiorowości. Wraz ze wzrostem wartości wskaźników jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego malała mierzona grubość siatkówki we wszystkich badanych obszarach. 22

23 Wnioski (3) 3. Różnice między grubością siatkówki w okolicy okołodołkowej i w okolicy tylnego bieguna a grubością siatkówki w dołeczku, określające ilość tkanki nerwowej w siatkówce, były statystycznie istotne między grupą osób zdrowych a grupą chorych na jaskrę pierwotną otwartego kąta. Różnice te były zatem dobrym wskaźnikiem jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego. 23

24 Wnioski (4) 4. Metoda pomiarów grubości siatkówki w okolicy plamki charakteryzuje się dużą czułością i swoistością, zwłaszcza w obszarze okołodołkowym oraz obszarze tylnego bieguna. 24

25 Podsumowanie Pomiar grubości siatkówki w okolicy plamki może znaleźć zastosowanie we wczesnym rozpoznawaniu jaskry pierwotnej otwartego kąta i stanowić cenne uzupełnienie metod, standardowo stosowanych do oceny tarczy nerwu wzrokowego oraz okolicy okołotarczowej siatkówki. Wyniki przeprowadzonych badań są przedmiotem trzech publikacji. 25

26 Elementy nowości zawarte w pracy 1. Analiza grubości siatkówki jest badaniem nowym nie stosowanym rutynowo. 2. Liczne grupy pacjentów. 3. Szczegółowa diagnostyka w kierunku jaskry. 4. Porównanie nowej metody z innymi uznanymi metodami diagnostycznymi. 5. Oryginalne stwierdzenie dużej przydatności diagnostycznej pomiarów w okolicy okołodołkowej i okolicy tylnego bieguna. 6. Wykazana podobna siła diagnostyczna analizy grubości siatkówki i innych metod diagnostycznych 26

27 Dziękuję za uwagę 27