Orange Polska S.A. Al. Jerozolimskie Warszawa. Polska Izba Komunikacji Elektronicznej ul. Przemysłowa Warszawa

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Warszawa, 16 września 2015 r. Magdalena Gaj DART.SMP Orange Polska S.A. Al. Jerozolimskie Warszawa Polska Izba Komunikacji Elektronicznej ul. Przemysłowa Warszawa Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji ul. Stępińska 22/ Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 pkt 1 i pkt 2 lit. a, w związku z art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1 i ust. 2, art. 34 ust. 1 i ust. 2, art. 36, art. 37 ust. 1 i ust. 2, art. 38 ust. 1, art. 40 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 poz. 243 z późn. zm.), zwanej dalej również ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT, oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm., zwanej dalej kpa ), w związku z art. 206 ust. 1 PT: I. określam rynek właściwy jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie (dalej również: rynek 4/2014 do 2 Mb/s włącznie ); II. ustalam, że na krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej; 1

2 III. wyznaczam Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej również Orange, Orange Polska lub OPL ) jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej na rynku 4/2014 do 2 Mb/s włącznie; IV. nakładam na Orange Polska S.A z siedzibą w Warszawie, na rynku 4/2014 do 2 Mb/s włącznie, następujące obowiązki regulacyjne: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego do usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, poprzez: a) zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy niezbędnych do korzystania z usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, b) zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków niezbędnych do korzystania z usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, c) zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, d) zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych niezbędnych dla korzystania z usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, e) prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze w zakresie usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, f) utrzymywanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, na warunkach nie gorszych od dotychczasowych (w szczególności warunkach cenowych, technicznych, jakościowych i ilościowych), g) zapewnienie możliwości zmiany dotychczasowych warunków dostępu oraz migracji technologicznej na wniosek przedsiębiorcy telekomunikacyjnego korzystającego z dostępu, o ile istnieją odpowiednie możliwości techniczne; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego do usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie w szczególności przez: a) oferowanie przedsiębiorcom telekomunikacyjnym jednakowych warunków dostępu telekomunikacyjnego w porównywalnych okolicznościach, a także oferowanie im usług na warunkach nie gorszych, w szczególności cenowych, technicznych, jakościowych i ilościowych, niż części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi oraz nie później niż dla części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi, a także udostępnianie 2

3 informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych dla części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi, w tym nie później niż dla części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi; b) zapewnienie obsługi realizacji zamówień na usługi i świadczenia tych usług na warunkach nie gorszych niż części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi; c) zapewnianie usług dodatkowych i innych udogodnień niezbędnych w celu świadczenia usług na rzecz użytkowników końcowych na warunkach nie gorszych niż części detalicznej działającej w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi; d) opracowanie i wprowadzenie w życie kodeksu praktyk, skierowanego do pracowników Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, określającego zasady zapewnienia niedyskryminującego dostępu do sieci Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, wymienione w niniejszej decyzji; e) określenie informacji dotyczących wnioskowania i uzyskania dostępu telekomunikacyjnego, którymi dysponuje część hurtowa działająca w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, a które powinny być udostępniane na zasadach niedyskryminacji oraz określenie szczegółowych zasad przyznawania dostępu do tych informacji; f) zapobieganie wymianie informacji, określonych w pkt IV ppkt 2 lit. e niniejszej decyzji, pomiędzy pracownikami części hurtowej a pracownikami części detalicznej działających w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie; g) uniemożliwienie dostępu do informacji, określonych w pkt IV ppkt 2 lit. e niniejszej decyzji, pracownikom części detalicznej przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, którymi to informacjami posługuje się część hurtowa przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, a które nie są na zasadach niedyskryminujących udostępniane innym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym; h) udostępnienie i stosowanie systemu informatycznego, służącego do zamawiania dostępu telekomunikacyjnego, w sposób zapewniający równy dostęp do informacji dla wszystkich podmiotów oraz w sposób uniemożliwiający dyskryminujący przepływ niedozwolonych informacji w częściach hurtowej i detalicznej, działających w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub w stosunkach z podmiotami zależnymi lub innymi podmiotami świadczącymi usługi na zlecenie lub w imieniu Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie; i) realizację procesów świadczenia usług i sprzedaży produktów hurtowych przez część hurtową działającą w ramach Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie w oparciu o odseparowane systemy informatyczne, do których nie mają dostępu 3

4 inne działy działające w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub podmioty zależne; j) zapewnienie dostępu do systemów informatycznych w taki sposób, aby część detaliczna działająca w ramach przedsiębiorstwa Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie lub podmioty zależne nie dysponowały informacjami oraz sposobami pozyskiwania informacji, które nie są dostępne podmiotom wnioskującym o zapewnienie dostępu telekomunikacyjnego; k) stosowanie, w zakresie realizacji usług na rzecz przedsiębiorców telekomunikacyjnych, kluczowych wskaźników efektywności KPI (ang. Key Performance Indicators), określonych w Załączniku nr 2 stanowiącym integralną część niniejszej decyzji, liczonych odrębnie dla części detalicznej Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie oraz odrębnie dla poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu lub udostępnianiu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a także opłat, w szczególności przez: a) ogłaszanie raz na kwartał, na oficjalnej stronie internetowej Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, wartości wskaźników efektywności (KPI), określonych w Załączniku nr 2, stanowiącym integralną część niniejszej decyzji, liczonych odrębnie dla części detalicznej Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie oraz odrębnie dla poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie realizacji usług na rzecz przedsiębiorców telekomunikacyjnych; b) udostępnianie zestawienia wartości wskaźników KPI, o których mowa w pkt IV ppkt 3 lit. a niniejszej decyzji, każdemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, któremu Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie świadczy usługi hurtowe, zawierającego wartości indywidualnych KPI dla danego przedsiębiorcy oraz zestawienia KPI dla wszystkich zdarzeń, na podstawie którego ten przedsiębiorca będzie w stanie zweryfikować swój indywidualny wskaźnik KPI; c) stosowanie systemu informatycznego służącego udostępnianiu niezbędnych informacji dotyczących infrastruktury sieciowej wszystkim innym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, na niedyskryminujących zasadach; d) ogłaszanie na oficjalnej stronie internetowej Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, na zasadach zapewniających równoprawną i skuteczną konkurencję, planów modernizacji lub likwidacji punktów dostępowych i węzłów sieci telekomunikacyjnej opartych na dotychczas stosowanej technologii, związanych ze świadczeniem usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie. Informacje te powinny być ogłaszane w terminie 3 (trzech) miesięcy każdorazowo przed planowaną modernizacją lub likwidacją ww. infrastruktury wykorzystywanej w celu świadczenia usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie; 4

5 e) udostępnianie poprzez system informatyczny Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, służący udostępnianiu informacji przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, aktualnych informacji dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki i architektury sieci, lokalizacji i przebiegu elementów infrastruktury oraz ich przepustowości i zajętości, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a także opłat, dotyczących infrastruktury telekomunikacyjnej, w tym punktów dostępowych i węzłów sieci telekomunikacyjnej Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, niezbędnych do korzystania z usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, świadczonych przez Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie; f) informacje, o których mowa w pkt IV ppkt 3 lit. b oraz lit. e niniejszej decyzji, należy udostępnić na wniosek przedsiębiorcy telekomunikacyjnego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 1 (jednego) tygodnia od dnia jego wpływu do Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej w sposób umożliwiający identyfikację przepływów transferów wewnętrznych, związanych z działalnością w zakresie dostępu telekomunikacyjnego zgodnie z przepisami art ustawy Prawo telekomunikacyjne i odpowiednimi aktami wykonawczymi do ustawy Prawo telekomunikacyjne; 5. obowiązek, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty. W celu oceny prawidłowości wysokości opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, Prezes UKE będzie mógł zastosować następujące sposoby weryfikacji i ustalania opłat: Price Cap (pułap cenowy), Retail Minus (cena detaliczna minus), Cost orientation (orientacja kosztowa), Benchmarking (uwzględnienie wysokości opłat stosowanych na porównywalnych rynkach konkurencyjnych); 6. obowiązek, o którym mowa w art. 42 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przygotowaniu i przedstawieniu w terminie 3 (trzech) miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji projektu oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie świadczenia usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, o stopniu szczegółowości określonym w Załączniku nr 1, stanowiącym integralną część niniejszej decyzji. Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, wykonując obowiązek, o którym mowa w art. 42 ust. 1 PT, wykona go poprzez przygotowanie i przedstawienie projektu nowej oferty ramowej, zgodnie z zakresem wskazanym w Załączniku nr 1 do niniejszej decyzji; 5

6 V. Załącznik nr 1 Stopień szczegółowości oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie świadczenia hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie stanowi integralną część niniejszej Decyzji. VI. Załącznik nr 2 Lista wskaźników KPI stanowi integralną część niniejszej Decyzji. VII. Załącznik nr 3 Dane stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi integralną część niniejszej Decyzji. Decyzja niniejsza, stosownie do art. 206 ust. 2aa w związku z art. 206 ust. 2 pkt 1 i pkt 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, podlega natychmiastowemu wykonaniu. 1. Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1.1. W związku z rozpoczęciem analizy krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s od dnia 24 czerwca 2013 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej Prezesem UKE lub Regulatorem ) zwracał się do przedsiębiorców telekomunikacyjnych o przekazanie niezbędnych danych i informacji. Dane i informacje przekazane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Prezesa UKE uzupełniane i doprecyzowywane. W ramach tego procesu, w kwietniu 2014 r. Prezes UKE ponownie zwrócił się do przedsiębiorców z prośbą o dostarczenie danych za rok 2013 oraz rozdzielenie danych dotyczących usług dzierżawy łączy świadczonych w technologiach tradycyjnych i alternatywnych w latach Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych W dniu 31 października 2014 r. Prezes UKE zwrócił się do operatorów telekomunikacyjnych z żądaniem dotyczącym przekazania niezbędnych danych dotyczących produktów wypełniających rozszerzoną definicję hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji, w związku z wydaniem nowego zalecenia Komisji, o którym mowa w art. 19 ust. 3 PT Po przeprowadzeniu analizy krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, pismem z dnia 12 marca 2015 r. Prezes UKE zawiadomił Orange Polska o wszczęciu postępowania mającego na celu: a) określenie rynku właściwego, zgodnie z prawem konkurencji, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwie stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, zwanego dalej rynkiem właściwym, b) ustalenie, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, c) wyznaczenie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, że na rynku właściwym nie występuje 6

7 skuteczna konkurencja oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych, d) utrzymanie, zmianę albo uchylenie obowiązków regulacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku W dniu 20 marca 2015 r. Prezes UKE rozpoczął postępowanie konsultacyjne dotyczące projektu niniejszej decyzji oraz poinformował Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej Prezesem UOKiK ) o rozpoczęciu odnośnego postępowania konsultacyjnego W dniu 13 kwietnia 2015 r., do Prezesa UKE wpłynął wniosek Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej (dalej: PIKE ) o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu W dniu 16 kwietnia 2015 r. do Prezesa UKE wpłynął wniosek Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji (dalej: KIGEiT ) o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu W dniu 20 kwietnia 2015 r. zakończyły się konsultacje krajowe niniejszej decyzji, w ramach których do Prezesa UKE wpłynęły niezastrzeżone stanowiska konsultacyjne Orange Polska S.A., KIGEiT, Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (dalej: NASK ) oraz Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (dalej: PIIT ) W dniu 29 kwietnia 2015 r. Prezes UKE wydał postanowienie dopuszczające PIKE do udziału w niniejszym postępowaniu W dniu 11 maja 2015 r. do Prezesa UKE wpłynęło pismo OPL będące uzupełnieniem stanowiska konsultacyjnego W dniu 15 maja 2015 Prezes UKE wydał postanowienie dopuszczające KIGEiT do udziału w niniejszym postępowaniu W dniu 19 maja 2015 Prezes UKE wydał postanowienie ograniczające KIGEiT oraz PIKE wgląd do akt postępowania Pismem z dnia 1 czerwca 2015 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (dalej także: KE lub Komisja ), Organowi Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej oraz organom regulacyjnym innych państw członkowskich projekt rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu W dniu 11 czerwca 2015 r. KE zwróciła się do Prezesa UKE z prośbą o dodatkowe informacje odnośnie notyfikowanego rozstrzygnięcia Pismem z dnia 16 czerwca 2015 r. Prezes UKE przekazał KE żądane informacje Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2015 r. Prezes UKE przedłużył termin załatwienia przedmiotowej sprawy do dnia 31 sierpnia 2015 r Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2015 r. Prezes UKE ograniczył stronom prawo wglądu do akt postępowania w zakresie w jakim stanowiły one tajemnicę przedsiębiorstwa. 7

8 1.17. W dniu 1 lipca 2015 r. KE wydała decyzję, w której zaakceptowała notyfikowany projekt rozstrzygnięcia oraz przedstawiła uwagi w trybie art. 7 ust. 3 Dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 108, ), zwaną dalej także dyrektywą ramową. Należy wskazać, że KE rozpatrzyła łącznie wszystkie trzy notyfikacje Prezesa UKE dotyczące rynku 4/2014 i 14/2003 tj. projekt Decyzji nakładającej obowiązki regulacyjne na rynku 4/2014 do 2 Mb/s włącznie (nr postępowania: DART.SMP ), projekt Postanowienia stwierdzającego skuteczną konkurencję na rynku 4/2014 powyżej 2 Mb/s (nr postępowania: DART.SMP ) i projekt Decyzji uchylającej obowiązki regulacyjne na rynku 14/2003 (nr postępowania: DART.SMP ) Pismem z dnia 6 lipca 2015 r. Prezes UKE zawiadomił strony o włączeniu materiału dowodowego do akt sprawy oraz o faktach znanych z urzędu W dniu 15 lipca 2015 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK projekt niniejszego rozstrzygnięcia celem zajęcia stanowiska Pismem z dnia 15 lipca 2015 r. Prezes UKE zawiadomił strony o przekazaniu projektu niniejszego rozstrzygnięcia Prezesowi UOKiK celem zajęcia stanowiska W dniu 31 lipca 2015 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK, w którym Prezes UOKiK zaakceptował rozstrzygnięcie podjęte przez Prezesa UKE w niniejszej decyzji, zarówno w kwestii określenia rynku właściwego, ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Orange Polska S.A. jako przedsiębiorcy o znaczącej pozycji, jak i w kwestii nałożenia obowiązków regulacyjnych W dniu 18 sierpnia 2015 r. Prezes UKE zawiadomił Orange Polska S.A., KIGEiT oraz PIKE o włączeniu materiału dowodowego do akt sprawy oraz zgodnie z art kpa wyznaczył ww. podmiotom termin na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów W dniu 18 sierpnia 2015 Prezes UKE wydał postanowienia ograniczające stronom prawo wglądu do akt postępowania w zakresie w jakim stanowiły one tajemnicę przedsiębiorstwa W dniu 1 września 2015 r. do Prezesa UKE wpłynęło stanowisko KIGEiT z dnia 28 sierpnia 2015 r. dotyczące projektu rozstrzygnięcia. Przedmiotowe stanowisko zawierało również wnioski dowodowe W dniu 15 września 2015 r. Prezes UKE wydał postanowienie odmawiające przeprowadzenia dowodów, wskazanych we wniosku KIGEiT. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zważył, co następuje. Stosownie do art. 206 ust. 1 PT postępowanie przed Prezesem UKE toczy się na podstawie przepisów kpa ze zmianami wynikającymi z PT oraz ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 880 z późn. zm., zwanej dalej Megaustawą ). Zgodnie z art. 21 ust. 1 PT Prezes UKE przeprowadza analizę rynku w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. 8

9 Zgodnie natomiast z art. 22 ust. 1 PT, po przeprowadzeniu analizy, o której mowa w art. 21 ust. 1, Prezes UKE przeprowadza postępowanie w celu: 1) określenia rynku właściwego, zgodnie z prawem konkurencji, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwie stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych; 2) ustalenia, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą; 3) wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych; 4) utrzymania, zmiany albo uchylenia obowiązków regulacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. Stosownie do przepisu art. 24 ust. 2 lit. a PT w związku z art. 22 ust. 2 PT, Prezes UKE nakłada obowiązki regulacyjne, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art. 44, art. 44b, art. 45, art. 46 lub art. 72 ust. 3 PT, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie służy realizacji celów określonych w art. 1 ust. 2 PT tj. stworzeniu warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, 4) zapewnienia użytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie różnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej, 6) zapewnienia użytkownikom końcowym będącym osobami niepełnosprawnymi dostępu do usług telekomunikacyjnych równoważnego poziomowi dostępu, z jakiego korzystają inni użytkownicy końcowi. Zgodnie z art. 24 pkt 1 i pkt 2 lit. a PT, jeżeli Prezes UKE ustali, że na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej, określa rynek właściwy, mając na uwadze poziom rozwoju krajowego rynku produktów i usług telekomunikacyjnych, zgodnie z prawem konkurencji, ponadto wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakłada obowiązki regulacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do problemów rynkowych, których rozwiązanie służy realizacji celów określonych w art. 1 ust. 2 PT. Zgodnie z definicją określoną w art. 25a ust. 1 PT, przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeżeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję 9

10 ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Z kolei zgodnie z art. 25a ust. 2 PT, Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie analizy rynku i ustalania znaczącej pozycji rynkowej. Zgodnie z Wytycznymi Komisji Europejskiej nr 2002/C 165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE C165 z dnia 11 lipca 2002 r., s. 6-31), zwanymi dalej Wytycznymi Komisji, kryteria, z których powinno się korzystać przy wyznaczaniu udziału danego przedsiębiorstwa w rynku, będą zależały od cech rynku właściwego. Zgodnie z Wytycznymi Komisji, krajowe organy regulacyjne mają zdecydować, które kryteria są najbardziej odpowiednie dla zmierzenia obecności na rynku. Do przykładowych kryteriów wymienianych przez Wytyczne Komisji, które mogą służyć ocenie zdolności przedsiębiorstwa do zachowania w znacznym stopniu w sposób niezależny od konkurencji, klientów i konsumentów, należą m.in.: udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, całkowita wielkość przedsiębiorstwa, kontrola infrastruktury, która nie jest łatwa do powielenia, przewaga lub wyższość technologiczna, brak lub niska równoważąca siła nabywcza, łatwy, bądź uprzywilejowany dostęp do rynków kapitałowych/zasobów finansowych, zróżnicowanie produktów/usług (np. powiązane produkty lub usługi), korzyści skali, korzyści zakresu, pionowa integracja, dobrze rozwinięta sieć dystrybucji i sprzedaży, brak potencjalnej konkurencji, ograniczenia w dalszym rozwoju. Zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej może być kombinacja kryteriów wymienionych powyżej 1. Oznacza to, że pozycja dominująca nie musi opierać się wyłącznie na kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji, ani na stwierdzeniu łącznego występowania wszystkich kryteriów wymienionych w Wytycznych Komisji. 1 Wytyczne Komisji (motyw 79): A dominant position can derive from a combination of the above criteria, which taken separately may not necessarily be determinative. 10

11 Jak wskazują Wytyczne Komisji 2 właściwe rynki definiowane dla celów regulacji sektorowych będą zawsze oceniane na zasadzie prognozowania, gdyż krajowe organy regulacyjne uwzględnią w swej ocenie przyszły rozwój rynku. Podstawą dla przeprowadzenia analizy rynku powinna być kompleksowa, zorientowana przyszłościowo ocena struktury i funkcjonowania badanego rynku. Z założenia regulacja ex-ante ma doprowadzić do wykreowania konkurencyjnego rynku telekomunikacyjnego i zapobiegać potencjalnym zniekształceniom konkurencji w przyszłości. Stosownie do normy art. 25c pkt 1 PT, decyzje dotyczące m.in. określenia rynku właściwego, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE po zasięgnięciu opinii Prezesa UOKiK w formie postanowienia. Natomiast zgodnie z art. 25c pkt 2 PT ww. decyzje ogłasza się na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Ponadto zgodnie z art. 25c pkt 3 PT wspomniane decyzje powinny w jak największym stopniu uwzględniać opinie i wspólne stanowiska przyjmowane przez BEREC (ang. Body of European Regulators for Electronic Communications). Mając na uwadze powyższe, nakładając obowiązki regulacyjne w niniejszej decyzji, Prezes UKE uwzględnił stanowisko BEREC w sprawie najlepszych praktyk przy nakładaniu obowiązków regulacyjnych w konsekwencji stwierdzenia występowania operatora SMP na rynku dzierżawy łączy 3, poprzez zastosowanie odpowiednich środków regulacyjnych do stwierdzonych problemów rynkowych, co zostało uzasadnione szczegółowo w pkt 6 niniejszej decyzji. Nałożone przez Prezesa UKE niniejszą decyzją środki regulacyjne zostały wskazane w przedmiotowym stanowisku BEREC jako właściwe w przypadku stwierdzonych i opisanych w niniejszej decyzji problemów rynkowych. Powyższe oznacza, że Prezes UKE po zidentyfikowaniu występujących lub potencjalnych problemów rynkowych zastosował środki zaradcze wprost wskazane w stanowisku BEREC jako najskuteczniejsze z dopuszczalnych działań regulacyjnych. Zgodnie ze wskazanym powyżej stanowiskiem BEREC, w przypadku kiedy operator SMP może odmawiać dostępu do swojej sieci najlepszym możliwym środkiem regulacyjnym jest wdrożenie obowiązku dostępu w rożnych jego formach ze szczególnym uwzględnieniem neutralności technologicznej. Reakcją regulatora na możliwość odmowy operatora SMP dostępu do udogodnień towarzyszących lub uniemożliwienie kolokacji winno być nałożenie obowiązku w takim kształcie, aby zapewniony został dostęp do powyższych zasobów w oparciu o ponoszone koszty na 2 Wytyczne Komisji Sekcja 1.3. (motyw 27): On the other hand, relevant markets defined for the purposes of sector-specific regulation will always be assessed on a forward looking basis, as the NRA will include in its assessment an appreciation of the future development of the market. (...) The starting point for carrying out a market analysis for the purpose of Article 15 of the framework Directive is not the existence of an agreement or concerted practice within the scope of Article 81 EC Treaty, nor a concentration within the scope of the Merger Regulation, nor an alleged abuse of dominance within the scope of Article 82 EC Treaty, but is based on an overall forward-looking assessment of the structure and the functioning of the market under examination. 3 hes_positions/1096-revised-berec-common-position-on-best-practices-in-remedies-as-a-consequence-of-a-smpposition-in-the-relevant-markets-for-wholesale-leased-lines 11

12 podstawie zasady przejrzystości. Zgodnie ze stanowiskiem BEREC celem umożliwienia operatorom alternatywnym (dalej także OA ) korzystania ze świadczonych przez operatora SMP usług na konkurencyjnych zasadach, zasadne jest nałożenie ogólnego obowiązku niedyskryminacji. W związku z możliwością działań operatora SMP polegających na możliwości zastosowania infrastruktury niemożliwej do połączenia z infrastrukturą operatorów alternatywnych konieczne jest, aby działania regulatora zapewniły możliwość skorzystania z alternatywnych odpowiedników usługi hurtowej świadczonych przez operatora SMP. W przypadku kiedy operator SMP może nie zapewnić odpowiedniego poziomu udostępniania informacji regulator winien nałożyć obowiązek przejrzystości oraz obowiązek przedstawienia oferty ramowej. Nałożenie obowiązku przedstawienia oferty ramowej wyeliminuje także możliwość ograniczania przez operatora SMP wykorzystania łączy dzierżawionych. Jednocześnie, zgodnie z powyższym stanowiskiem, w przypadku kiedy operator SMP ma możliwość zawyżania cen zasadne jest nałożenie na niego obowiązków kosztowych, które zapobiegną stosowaniu przez niego cen, które uniemożliwią operatorom alternatywnym skuteczne konkurowanie z operatorem SMP. Szczegółowe uzasadnienie zastosowania wyżej wymienionych przepisów w przedmiotowej sprawie znajduje się w następnych rozdziałach. 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Jak to już zostało wspomniane po przeprowadzeniu analizy rynku w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, Prezes UKE określa rynek właściwy uwzględniając, stosownie do dyspozycji art. 22 ust. 1 pkt 1 PT, uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwie stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT (Wytyczne Komisji), w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Przez rynek właściwy rozumie się, zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2015, poz. 184, zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów lub ustawą o o.k.i.k ), rynek towarów 4, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Wytyczne Komisji, którymi, zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej, przewidują 5, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję Europejską w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej 6. 4 Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pod pojęciem towarów rozumie się: rzeczy, jak również energię, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, usługi, a także roboty budowlane. 5 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4)

13 Obecnie obowiązującym zaleceniem Komisji Europejskiej dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej jest Zalecenie w sprawie rynków właściwych w zakresie produktów i usług telekomunikacyjnych w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex-ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 295 z dnia 11 października 2014 r. str. 79) (dalej: Zalecenie 2014 ). Rynek będący przedmiotem analizy w niniejszym postępowaniu zdefiniowany został w Zaleceniu 2014 jako hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji (tzw. rynek 4/2014). Zaznaczyć przy tym należy, że w uprzednio obowiązującym zaleceniu Komisji Europejskiej dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej (w Zaleceniu Komisji 2007/879/WE z dnia 17 grudnia 2007 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex-ante (Dz. Urz. UE L 344 z dnia 28 grudnia 2007 r., str ), zwanym dalej Zaleceniem 2007 ) odpowiednikiem rynku 4/2014 był rynek hurtowych segmentów końcowych łączy dzierżawionych, bez względu na zastosowaną technologię zapewnienia przepustowości dzierżawionej lub dedykowanej (tzw. rynek 6/2007). Zgodnie bowiem z wyjaśnieniami Komisji Europejskiej zawartymi w Nocie wyjaśniającej 7 do Zalecenia 2014, rynek 6/2007 z Zalecenia 2007 odpowiada wprost nowemu rynkowi 4/2014 z Zalecenia Należy jednak podkreślić, że określenie rynku 4/ w stosunku do rynku 6/ stanowi szersze ujęcie tego samego, analizowanego w niniejszym postępowaniu, rynku. Zalecenie 2014 zalicza bowiem do rynku 4/2014 nie tylko tradycyjne łącza dzierżawione (łącza analogowe o niskich przepływnościach oraz łącza cyfrowe SDH/PDH), ale także inne substytucyjne usługi (również posiadające dodatkowe gwarancje i standardy jakości), które mogą być wykorzystywane przez klientów. Powyższe oznacza, że chociaż obecnie analizowany rynek obejmuje szerszy zakres produktów, to w znacznej mierze pokrywa się on z definicją rynku 6/2007 wskazanego w załączniku do Zalecenia Zgodnie bowiem z pkt Noty wyjaśniającej do Zalecenia 2014 właściwym jest definiowanie hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji z uwzględnieniem szerszego spektrum 7 COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT EXPLANATORY NOTE Accompanying the document Commission Recommendation on relevant product and service markets within the electronic communications sector susceptible to ex ante regulation in accordance with Directive 2002/21/EC of the European Parliament and of the Council on a common regulatory framework for electronic communications networks and services 8 Nota wyjaśniająca, str. 53: Each of the markets in the current edition of the Recommendation corresponds to a market present in the 2007 edition. Therefore, NRAs should continue to apply a three-year market review cycle if they have previously conducted a notified market analysis on the basis of the 2007 Recommendation. For the sole purpose of assessing the expiry of the three-year period mentioned in Article 16(6)(a) of the Framework Directive, NRAs should consider that market 1 corresponds to market 3 of the 2007 Recommendation, market 2 corresponds to market 7 of the 2007 Recommendation, market 3a corresponds to market 4 of the 2007 Recommendation, market 3b corresponds to market 5 of the 2007 Recommendation, and market 4 corresponds to market 6 of the 2007 Recommendation. 9 hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji 10 hurtowe segmenty końcowe łączy dzierżawionych, bez względu na zastosowaną technologię zapewnienia przepustowości dzierżawionej lub dedykowanej 13

14 produktowego, które wypełnia potrzeby dostawców usług. Ponadto usługi dzierżawy łączy zostały wprost wskazane w Nocie wyjaśniającej do Zalecenia 2014 w sekcji , która zawiera szczegółowy opis hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji. Mając na uwadze wyżej opisany związek rynku 4/2014 z rynkiem 6/2007 Prezes UKE wskazuje, że rynek 6/2007 został poddany regulacji Prezesa UKE decyzją z dnia 23 października 2008 r. nr DRTD-SMP /06(31). We wspomnianej decyzji Prezes UKE określił rynek właściwy jako krajowy rynek świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy. Podkreślić przy tym należy, że odnośna decyzja obejmowała swoim zakresem wszystkie łącza niezależnie od obsługiwanej przez nie prędkości. Niniejsza decyzja określa natomiast inny zakres produktowy rynku właściwego w stosunku do wyżej wymienionej decyzji Prezesa UKE z dnia 23 października 2008 r., nr DRTD-SMP /06(31). W niniejszej decyzji Prezes UKE zdefiniował rynek właściwy jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, co oznacza inny rynek właściwy pod względem charakterystyki usług wchodzących w jego zakres. Powyższe, zdaniem Prezesa UKE, oznacza, że pomimo podkreślanego przez Komisję Europejską odpowiadania rynku 6/2007 i rynku 4/2014, analizowany i zdefiniowany w niniejszym postępowaniu krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie jest rynkiem innym niż krajowy rynek świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy. To natomiast oznacza, że niniejsza decyzja nie odnosi się (nie uchyla i nie zmienia) obowiązków regulacyjnych nałożonych na OPL na krajowym rynku świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy, ale nakłada na OPL obowiązki regulacyjne na, będącym odrębnym rynkiem właściwym, krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie. Przechodząc do uzasadnienia sposobu określenia rynku właściwego w niniejszym postępowaniu Prezes UKE wskazuje, że zgodnie z pkt 34 Wytycznych Komisji użycie terminu rynek właściwy oznacza opis produktów lub usług, które tworzą ten rynek oraz ustalenie geograficznego zasięgu rynku (terminy: produkty i usługi są używane zamiennie w niniejszym tekście) 11. Rynek składa się zatem z produktów lub usług, przy czym pojęcia te są stosowane zamiennie. Z uwagi na powyższe oraz uwzględniając praktykę obrotu gospodarczego na rynku telekomunikacyjnym pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi (na którym działalność telekomunikacyjna polega co do zasady na świadczeniu usług), Prezes UKE zdecydował się określić analizowany i objęty niniejszą decyzją rynek jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie bez względu na zastosowaną technologię (zgodnie z definicją produktową w pkt 2.3 poniżej). Rozdzielenie hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji (stanowiącego rozszerzenie rynku świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy) na dwa oddzielne rynki: o przepływności do 2 Mb/s włącznie 11 Wytyczne Komisji (pkt 34): The use of the term relevant market implies the description of the products or services that make up the market and the assessment of the geographical scope of that market (the terms products and services are used interchangeably throughout this text). 14

15 oraz powyżej 2 Mb/s wynika z faktu znacząco różnych warunków konkurencji na tych rynkach, co zostanie szerzej opisanie w dalszej części niniejszej decyzji. Zgodnie z motywem 7 Zalecenia 2014 punktem wyjścia dla określenia rynków hurtowych, które miałyby podlegać regulacji ex-ante, jest analiza odpowiadających im rynków detalicznych. Analizy tej dokonuje się poprzez rozpatrzenie, w ujęciu prognostycznym i dla danego horyzontu czasowego, substytucyjności po stronie popytu oraz, w stosownych przypadkach, po stronie podaży. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, objętego niniejszą decyzją, zarówno na poziomie detalicznym, jak i hurtowym Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek produktów/usług składa się z tych produktów i usług, które są w sposób wystarczający wymienne lub zastępowalne, nie tylko ze względu na ich obiektywne cechy, za pomocą których są one szczególnie dogodne dla zaspokojenia stałych potrzeb konsumentów, ze względu na ich ceny lub zamierzony cel użytkowania, lecz również ze względu na warunki konkurencji i/lub struktury podaży i popytu na danym rynku. Produkty lub usługi, które są tylko w małym lub względnym stopniu wymienne ze sobą nawzajem, nie mogą być zaliczane do tego samego rynku. Dlatego też, Prezes UKE powinien rozpocząć proces określania właściwych rynków produktów lub usług poprzez pogrupowanie produktów i usług, z których konsumenci korzystają w tych samych celach, a których to (produktów i usług) funkcjonalność jest postrzegana podobnie 12. Mając to na uwadze, Prezes UKE, dla krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, określił odpowiadający mu rynek na szczeblu detalicznym. Prezes UKE uznał, iż rynkiem detalicznym w tym przypadku jest rynek świadczenia usługi dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości do 2 Mb/s włącznie na rzecz użytkownika końcowego (zazwyczaj odbiorcy biznesowego lub instytucjonalnego), w szczególności rynek świadczenia usługi zapewnienia części lub całości minimalnego zestawu łączy dzierżawionych o przepływnościach do 2 Mb/s włącznie. Usługa zapewnienia części lub całości minimalnego zestawu łączy dzierżawionych o przepływnościach do 2 Mb/s włącznie polega na udostępnieniu użytkownikowi stałego dedykowanego łącza telekomunikacyjnego, o określonych parametrach transmisji sygnału, pomiędzy dwoma punktami sieci telekomunikacyjnej, do wyłącznego użytku użytkownika. Usługa przeznaczona jest głównie dla firm, które posiadają minimum dwie oddalone od siebie lokalizacje i chcą je połączyć w jedną sieć (banki, korporacje, większe firmy posiadające swoje siedziby w różnych lokalizacjach). Usługa ta wykorzystywana jest m.in. do połączeń sieci LAN, budowy sieci korporacyjnych, sieci łączących PABX. 12 Wytyczne, pkt (ust. 44 i 45) 15

16 Szersze zastosowanie łączy dzierżawionych ma miejsce w dynamicznie rozwijających się usługach, np. sieci Internetu czy sieci transmisji danych. Łącza dzierżawione pełnią wówczas funkcję łączy dostępowych do tych usług. Zakres geograficzny świadczenia detalicznej usługi zapewnienia części lub całości minimalnego zestawu łączy dzierżawionych o przepływnościach do 2 Mb/s włącznie został określony jako krajowy i odpowiada zakresowi geograficznemu rynku właściwego usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, będącego przedmiotem niniejszej decyzji. Krajowy rynek świadczenia usługi zapewnienia części lub całości minimalnego zestawu łączy dzierżawionych o przepływnościach do 2 Mb/s włącznie był przedmiotem decyzji Prezesa UKE nr DART-SMP /13(26) z dnia 12 maja 2014 r. Na rynku tym została stwierdzona skuteczna konkurencja i zniesiono obowiązki regulacyjne ciążące na Orange Polska S.A. Rynek detaliczny odpowiadający rynkowi hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie jest zatem skutecznie konkurencyjny. Udział Orange w rynku zapewnienia części lub całości minimalnego zestawu łączy dzierżawionych do 2 Mb/s włącznie oscyluje wokół wartości 40%, jednak na przestrzeni ostatnich lat widoczna jest tendencja spadkowa udziałów tego operatora. Jak zostało przedstawione w dalszej części decyzji, sytuacja na hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie kształtuje się odmiennie. Orange Polska posiada wysokie udziały, co powoduje konieczność zapewnienia przedsiębiorcom telekomunikacyjnym możliwości korzystania z sieci Orange Polska na regulowanych warunkach i w oparciu o ceny usług regulowanych niniejszą decyzją. Analiza rynku detalicznego wykazała, że poza usługą zapewnienia części lub całości minimalnego zestawu łączy dzierżawionych o przepływnościach do 2 Mb/s włącznie, na przedmiotowym rynku obserwowana jest również sprzedaż usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji dla masowego odbiorcy na rynku detalicznym w tym segmencie prędkości Rynek produktowy na poziomie hurtowym Z powodu istotnych różnic w charakterystyce i strukturze rynku hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie względem takiego dostępu świadczonego w przepływnościach powyżej 2 Mb/s, które zostały omówione szerzej w tym punkcie, Prezes UKE zdecydował się wyróżnić i określić przedmiotowy rynek właściwy jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie. Prezes UKE, opierając się na analizie usługowej rynku, doszedł do wniosku, iż do celów niniejszej decyzji przez świadczenie hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie rozumie się usługę, która polega na udostępnieniu innemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji o przepływności do 2 Mb/s włącznie (której cechy zostały wymienione poniżej w tym rozdziale), zrealizowanej pomiędzy urządzeniem abonenckim a najbliższym, od urządzenia 16

17 abonenckiego, węzłem 13 operatora sprzedającego usługę znajdującym się w sieci, do którego dołączony jest przedsiębiorca telekomunikacyjny. Analiza przedmiotowego rynku wykazała, że operatorzy wyodrębniają w ramach hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, również tzw. segment łączy będących zakończeniami łączy o przepływności do 2 Mb/s włącznie oraz segment łączy end-to-end (koniec-koniec) o przepływności do 2 Mb/s włącznie. Rysunek 1. Usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji oraz łącza należące do rynku 6/2007w strukturze sieci telekomunikacyjnej Źródło: UKE. Przez świadczenie usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy rozumie się usługę, która polega na udostępnieniu innemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu łącza dzierżawionego o określonej prędkości zrealizowanego pomiędzy urządzeniem abonenckim a najbliższym, od urządzenia abonenckiego, węzłem operatora sprzedającego usługę znajdującym się w sieci, do którego dołączony jest przedsiębiorca telekomunikacyjny. Natomiast pod pojęciem łącza end-to-end rozumie się łącze zrealizowane pomiędzy lokalizacjami, z których żadna nie jest węzłem sieci. Z infrastrukturalnego punktu widzenia składnikiem łącza end-to-end są odcinki łączy będące zakończeniami łącza oraz odcinek łącza niebędący zakończeniem łącza dzierżawionego. Z pozycji usługowej natomiast łącza end-toend stanowią jeden produkt (usługę) polegającą na zestawieniu (realizacji) łącza dzierżawionego w celu zapewnienia transmisji sygnałów pomiędzy określonymi lokalizacjami. Łącza end-to-end, zdaniem Prezesa UKE, stanowią substytut zarówno dla odcinków zakończeń łączy jak i odcinków łączy nie będących zakończeniami i dlatego Prezes UKE włączył segment łączy end-to-end do zakresu analizowanego rynku. Prezes UKE 13 Pod pojęciem węzła sieci rozumie się miejsce, w którym znajdują się urządzenia służące do telekomunikacji, realizujące zmianę, komutację bądź przekierowanie sygnału, jak np. przełącznica (ODF, DDF, PG i inne), przełącznik (switch) np. ATM, Ethernet, router szkieletowy, radiowa stacja bazowa, urządzenie abonenckie pod warunkiem, że jest wykorzystywane przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego jako węzeł sieci do dalszego świadczenia usług. 17

18 podzielił łącze tej kategorii pomiędzy krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie (rynek 4/2014) oraz krajowy hurtowy rynek świadczenia usługi dzierżawy odcinków łączy niebędących zakończeniami łączy (rynek 14/2003) według metodologii wag 2:1 (dwa odcinki zakończeń do rynku 4/2014 i jeden odcinek międzywęzłowy do rynku 14/2003). Podobnie postąpiono z usługami dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji realizowanymi w topologii end-to-end lub peer-to-peer w postaci odpowiedniej ilości usług dostępowych. Prezes UKE ustalając definicje usługi dzierżawy odcinków łączy będących zakończeniami łączy, usługi dzierżawy łączy end-to-end oraz usługi dostępu wysokiej jakości do 2 Mb/s włącznie kierował się zasadą neutralności technologicznej i nie dokonał segmentacji ww. usług ze względu na technologię ich świadczenia. Z zakresu produktowego rynku z przyczyn obiektywnych zostały wyłączone ciemne włókna. Realizując usługę za pomocą tego produktu, operator nie określa konkretnej przepływności udostępnianej kupującemu, co jest jedną z podstawowych i wymaganych cech łącza dzierżawionego/usługi dostępu wysokiej jakości. Z tego powodu Prezes UKE zadecydował o ich wyłączeniu z analizy na przedmiotowym rynku. Na polskim rynku telekomunikacyjnym hurtowa usługa dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości o prędkości do 2 Mb/s włącznie świadczona jest z wykorzystaniem następujących technologii (zaprezentowane zostały technologie najczęściej stosowane): - DSL (ang. Digital Subscriber Line) najczęściej występujące tego typu technologie to VHDSL i VHDSL2. Są to technologie ogólnie określane jako xdsl, umożliwiające szybką transmisję danych przez pojedynczą parę miedzianą. Maksymalna przepustowość podstawowego łącza DSL jest osiągana na dystansie około 1200 m i wynosi 26 Mb/s symetrycznie lub do 52 Mb/s niesymetrycznie. VDSL2 umożliwia transmisję asymetryczną i symetryczną, dwukierunkową z prędkością do 200 Mb/s parą przewodów miedzianych przy użyciu pasma do 30 MHz. Na odcinku do 300 m VDSL2 pozwala obecnie na dwukierunkową transmisję z prędkością 200 Mb/s i jest to lepszy wynik niż w przypadku VDSL. Dalej następuje gwałtowny spadek prędkości, do 100 Mb/s po 0,5 km oraz do 50 Mb/s po 1km. - ATM (ang. Asynchronous Transfer Mode) technika ATM polega na przesyle pakietów poprzez łącza wirtualne, statyczne i zestawiane. Wybór drogi (routing) jest dokonywany tylko raz, przy zestawianiu łącza. Wszystkie pakiety należące do jednego połączenia wirtualnego są wysyłane tą samą trasą. Pomiędzy stacją źródłową a docelową zostaje zestawione logiczne połączenie zwane kanałem wirtualnym VCC (ang. Virtual Channel Connection). Kanały o tym samym węźle docelowym tworzą tzw. wirtualną ścieżkę VPC (ang. Virtual Path Connection). W ATM zostały wydzielone klasy usług, charakteryzujące się stałą bądź zmienną szybkością transferu, bądź połączeniowym lub nie trybem połączenia. Obecnie ATM jest wypierany przez (G)MPLS i Ethernet. - MPLS (ang. Multiprotocol Label Switching) to usługa, która łączy dowolną liczbę oddziałów danej firmy zlokalizowanych na terenie całej Polski w jedną sieć WAN (ang. Wide Area Network). Pozwala to na bezpieczne i szybkie przesyłanie różnorodnych danych w obrębie sieci (np.: transmisja danych, Internet, intranet, wideokonferencje, połączenia głosowe). Usługa ta charakteryzuje się dużą niezawodnością, a główną ideą stosowania tych technologii jest wymiana informacji w systemie każdy z każdym. MPLS jest technologią stosowaną przez routery, w której tradycyjny routing pakietów 18

19 został zastąpiony przez przełączanie etykiet. - FR (ang. Frame Relay) jest technologią stosowaną na łączach cyfrowych, która wykorzystuje protokół transportowy w trybie pakietowym. Informacja dzielona jest na ramki zmiennej długości, które przenoszą dane pomiędzy lokalnymi sieciami. Technologia ta posiada efektywny system korekcji błędów. Technologia Frame Relay jest implementowana zarówno w publicznych sieciach operatorów telekomunikacyjnych, jak i prywatnych sieciach przedsiębiorstw. Wykorzystuje się ją w celu zapewnienia wymiany danych na odpowiednim poziomie, transmisje informacji z punktu A do B, a także w celu zapewnienia szerokopasmowego dostępu do Internetu. - SDH (ang. Synchronous Digital Hierarchy) technologia ta polega na transmisji dużych strumieni danych na dużą odległość. System SDH realizowany jest głównie na włóknach optycznych. Transfer danych w tym systemie opiera się przede wszystkim na synchronizacji w czasie rzeczywistym, dzięki której przez to samo włókno optyczne jesteśmy w stanie przetransportować dużą ilość informacji. Prędkości w systemie są wielokrotnościami prędkości STM-1 (ang. Synchronous Transport Module), która wynosi około 155 Mb/s. Sieci te charakteryzują się dużą niezawodnością. - Ethernet Based Interface wykorzystuje znormalizowany standard Ethernet stosowany w sieciach LAN ( Local Area Network) do budowy rozległych sieci WAN, w celu realizowania usług dla klienta. Jest to technologia, która nie wymaga dużych inwestycji w porównaniu do innych. Standard ten jest łatwy do adaptacji przez istniejącą już infrastrukturę telekomunikacyjną. Technologia gwarantuje szeroki strumień transmisji danych wraz z dużą skalowalnością i niezawodnością. - VPN (ang. Virtual Private Network) to połączenia typu punkt-punkt przez sieć prywatną lub sieć publiczną, taką jak Internet. Klient sieci VPN używa specjalnych, opartych na protokole TCP/IP protokołów, nazywanych protokołami tunelowania, do wirtualnego wywoływania wirtualnego portu na serwerze sieci VPN. W typowej sieci VPN klient inicjuje przez Internet wirtualne połączenie typu punkt-punkt z serwerem dostępu zdalnego. Serwer dostępu zdalnego odpowiada na wywołanie, uwierzytelnia wywołującego i przesyła dane między klientem sieci VPN a prywatną siecią organizacji. W zależności od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego działającego na analizowanym rynku właściwym i dostępnej infrastruktury, stosowane są różne technologie świadczenia usługi dostępu wysokiej jakości do 2 Mb/s włącznie. Można je podzielić na tzw. technologie tradycyjne i alternatywne. W ramach technologii tradycyjnych można wyróżnić m. in.: xdsl, ATM, FR, SDH, natomiast wśród technologii alternatywnych: Ethernet, Metro/Carrier Ethernet, (G)MPLS oraz VPN. Należy jednak zauważyć, że cechą współczesnych sieci teletransmisyjnych jest synergia i współpraca różnych technologii nawet w ramach realizacji jednej usługi. Opisywane technologie Ethernet, Metro/Carrier Ethernet będą w treści niniejszej decyzji odnosiły się do stosowania interfejsów ethernetowych (Ethernet Based Interface). Analiza przedmiotowego rynku oraz opinie operatorów przekazane w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE wykazały, że na rynku łączy dzierżawionych/usług dostępu wysokiej jakości do 2 Mb/s włącznie nadal popularne są technologie tradycyjne, natomiast na rynku łączy dzierżawionych/usług dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s przyszłość stanowią usługi oparte na technologiach alternatywnych (głównie na interfejsach Ethernetowych). 19

20 Usługi w standardzie Ethernet stanowią najbardziej popularną technologię wykorzystywaną zarówno w sieciach lokalnych, jak i coraz częściej w połączeniach lokalizacji rozproszonych geograficznie. Decydują o tym główne cechy usługi zapewniające elastyczność i możliwości zarządzania jakością usługi oraz przesyłanie ruchu w sposób transparentny dla dostawcy usługi. Z uwagi na dobrą alokację i kontrolę pasma, standard Ethernet zaczyna dominować w sieciach operatorskich. Usługa dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości o przepływności powyżej 2 Mb/s realizowana w oparciu o tę technologię dedykowana jest do zestawiania połączeń wymagających znacznego pasma, która umożliwia zdefiniowanie priorytetów transmisji dla danych klienta oraz gwarantuje pełne bezpieczeństwo. Standard Ethernet stanowi bazę do realizacji wielu zaawansowanych technologicznie usług związanych z dostępem np. do zasobów serwerowych, czy dostępem do Internetu. Obok interfejsów Ethernetowych, operatorzy coraz częściej oferują klientom usługi dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s także w standardzie MPLS czy za pomocą medium światłowodowego. Trend przechodzenia z technologii tradycyjnych na technologie alternatywne, a tym samym wykorzystywania coraz wyższych przepływności, wydaje się być nieodwracalny. Inaczej kreuje się sytuacja na hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie, gdzie dominuje miedziana infrastruktura dostępowa, której najwięcej posiada Orange Polska. Duże zasoby sieci miedzianej oraz nadal istniejący popyt na usługi świadczone w oparciu o przepływności do 2 Mb/s włącznie sprawiają, że w tym segmencie rynku nadal w większym stopniu wykorzystywane są technologie tradycyjne aniżeli technologie alternatywne. Wynika to również ze specyfiki odbiorców detalicznych, dla których operatorzy zestawiają usługi w oparciu o hurtową usługę dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie. Wydaje się, że detaliczny rynek biznesowy nie zmienia istotnie potrzeb i preferencji przez lata, a tylko takie zmiany mogłyby być bodźcem dla operatorów do inwestycji w technologie alternatywne i migracji klientów na wyższe przepływności. Niemniej jednak, należy zaznaczyć, że ich udział z roku na rok nieznacznie wzrasta. Tabela 1. Udział procentowy łączy realizowanych w technologiach alternatywnych w porównaniu do łączy realizowanych w technologiach tradycyjnych na hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie Źródło: UKE Technologie alternatywne 3,28% 6,26% 6,45% 10,96% Technologie tradycyjne 96,72% 93,74% 93,55% 89,04% Tabela 2. Udział procentowy łączy realizowanych w technologiach alternatywnych w porównaniu do łączy realizowanych w technologiach tradycyjnych na hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s Źródło: UKE Technologie alternatywne 26,50% 32,88% 36,08% 54,34% Technologie tradycyjne 73,50% 67,12% 63,92% 45,66% Liczba łączy realizowanych w technologiach alternatywnych nieznacznie rośnie z roku na rok. Łącza te o przepływności do 2 Mb/s włącznie w roku 2010 stanowiły 3,28% wszystkich 20