PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 2012 r. ELEKTRONICZNEJ. Magdalena Gaj

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 2012 r. ELEKTRONICZNEJ Magdalena Gaj DART-SMP- ( ) Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. ul. Skierniewicka 10a Warszawa Podmiot na prawach strony: Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji ul. Stępińska 22/ Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 pkt 1 i pkt 2 lit. a, lit. b i lit. c w związku z art. 21 oraz art. 22 ust. 1 i ust. 2, art. 34 ust. 1 i ust. 2, art. 36, art. 37 ust. 1 i ust. 2, art. 40 ust. 1 oraz art. 44 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz z późn. zm.), zwanej dalej ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT, oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz z późn. zm.), zwanej dalej kpa, w związku z art. 206 ust. 1 PT: I. określam rynek właściwy jako rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej również Spółką, PTK, PTK sp. z o.o., PTK Centertel lub Operatorem ); II. ustalam, że na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej; III. wyznaczam Polską Telefonię Komórkową Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji

2 rynkowej na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie; IV. utrzymuję określone w decyzji nr DART SMP /09 (26) z dnia 29 września 2009 r. następujące obowiązki regulacyjne: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a także oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zależnymi; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ust. 1 i 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a także opłat, przy czym: - zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a także opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych operatorów wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego; - publikacja wskazanych powyżej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o.; - informacje należy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji należy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 1 tygodnia od dnia wprowadzenia zmiany; V. zmieniam określone decyzją nr DART SMP /09 (26) z dnia 29 września 2009 r. następujące obowiązki regulacyjne: 1. obowiązek o którym mowa w art. 34 ust. 1 i 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nadając mu następujące brzmienie: obowiązek uwzględniania uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym użytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (sieci telefonii komórkowej) Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. w szczególności poprzez: - zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, niezbędnych do zapewnienia dostępu do sieci; 2

3 - przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych; - zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków; - zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych; - zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych; - prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących; - uwzględnianie uzasadnionych wniosków o dostęp telekomunikacyjny poprzez interfejs systemu informatycznego; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty przez Polską Telefonię Komórkową Centertel sp. z o.o., poprzez jego uchylenie; VI. nakładam, na podstawie art. 44 ustawy Prawo telekomunikacyjne, obowiązek polegający na stosowaniu opłat za zakończenie połączenia w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. w wysokości określonej w zamieszonym poniżej harmonogramie (dalej także: glide path), wyliczonej w oparciu o stworzony przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (dalej także: Prezes UKE, Regulator ) model operatora efektywnego. Tabela 1. Harmonogram zastosowania MTR 1 w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Od daty doręczenia decyzji, jednak nie wcześniej niż od dnia 1/01/2013, do 30/06/2013 Od 01/07/2013 Wysokość stawki za zakańczanie połączeń w publicznej, ruchomej sieci telefonicznej PTK sp. o.o. w PLN/min. 0,0826 0,0429 VII. Decyzja niniejsza na podstawie art. 206 ust. 2aa w związku z art. 206 ust. 2 pkt 1 i pkt 2 PT podlega natychmiastowemu wykonaniu. 1 MTR (ang. Mobile Termination Rates) stawki za zakańczanie połączeń w sieciach ruchomych 3

4 VIII. Załącznik nr 1 do niniejszej decyzji, zawierający dane stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, stanowi integralną część niniejszej decyzji. IX. Załącznik nr 2 do niniejszej decyzji, zawierający opis modelu kalkulacji kosztów według metodologii PURE LRIC 2, stanowi integralną część niniejszej decyzji. X. Załącznik nr 3 do niniejszej decyzji, zawierający stosowany przez Prezesa UKE model kalkulacji kosztów operatora efektywnego w formie pliku xls., zapisany na płycie CD, stanowi integralną część niniejszej decyzji. XI. Załącznik nr 4 do niniejszej decyzji zawierający komentarz Prezesa UKE do stanowisk zgłoszonych przez uczestników postępowania konsultacyjnego, jakie zostało przeprowadzone w dniach od 3 sierpnia 2012 r. do 3 września 2012 r., stanowi integralną część niniejszej decyzji Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1.1.W dniu 17 czerwca 2011 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej Prezesem UKE lub Regulatorem ) zwrócił się do Polskiej Telefonii Komórkowej Centertel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, na podstawie art. 6 ust. 1 PT, o przekazanie danych do analizy rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK. 1.2.W piśmie z dnia 15 lipca 2011 r. (data wpływu: 15 lipca 2011 r.) PTK przedstawiła dane żądane przez Prezesa UKE pismem z dnia 17 czerwca 2011 r. zastrzegając jednocześnie, że przesłane dane stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. 1.3.Pismem z dnia 29 lipca 2011 r. (numer: DART-SMP /11(1)) Prezes UKE zawiadomił PTK o wszczęciu postępowania w sprawie: a. określenia rynku właściwego, b. ustalenia, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, c. wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych, d. utrzymania, zmiany albo uchylenia obowiązków regulacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. 1.4.W dniu 12 sierpnia 2011 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej również Prezesem UOKiK ) 2 Metodologia PURE LRIC - ang. Pure Long Run Incremental Cost metodologia uwzględniająca czyste długookresowe koszty przyrostowe 4

5 o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego projektu niniejszej decyzji. 1.5.W dniu 17 sierpnia 2011 r. do Prezesa UKE wpłynął wniosek Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji (dalej: KIGEiT) o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze strony. 1.6.Pismem z dnia 12 września 2011 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przedstawił swoje uwagi w przedmiocie konsultowanego projektu niniejszej decyzji. 1.7.W dniu 12 września 2011 r. do Prezesa UKE wpłynęło stanowisko konsultacyjne PTK sp. z o.o. do projektu niniejszej decyzji. 1.8.W dniu 16 września 2011 r. stanowisko konsultacyjne, skierowane do Prezesa UKE, w sprawie projektu niniejszej decyzji przekazała KIGEiT 1.9.W dniu 21 września 2011 r. Prezes UKE wydał postanowienie, w którym dopuścił KIGEiT do udziału w postępowaniu w charakterze strony W dniu 30 września 2011 r. na stronie internetowej Urzędu Komunikacji Elektronicznej został opublikowany komentarz Prezesa UKE do nadesłanych w toku postępowania stanowisk konsultacyjnych W dniu 4 października 2011 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (zwanej dalej również Komisją lub KE ) projekt przedmiotowej decyzji Pismem z dnia 4 października 2011 r. KE wystosowała do Prezesa UKE potwierdzenie otrzymania powiadomienia na podstawie art. 7 Dyrektywy 2002/21/WE W dniu 11 października 2011 r. KE wystosowała do Prezesa UKE zapytania w przedmiocie niniejszej decyzji Pismem z dnia 19 października 2011 r. Prezes UKE udzielił odpowiedzi na pytania wystosowane przez KE Pismem z dnia 27 października 2011 r, Prezes UKE udzielił KE dodatkowych wyjaśnień W dniu 4 listopada 2011 r. KE wydała decyzję SG-Greffe (2011) D/18688, w której przekazała Prezesowi UKE swoje wątpliwości co do notyfikowanego projektu niniejszej decyzji W dniu 8 grudnia 2012 r. BEREC wydał opinię popierającą wątpliwości KE wyrażone w decyzji SG-Greffe (2011) D/ W dniu 11 stycznia 2012 r. Prezes UKE spotkał się z przedstawicielami KE oraz BEREC. Efektem przedmiotowego spotkania było wspólne oświadczenie dotyczące regulacji rynku, które zostało opublikowane na stronie internetowej Urzędu Komunikacji Elektronicznej W dniu 12 stycznia 2012 r. Prezes UKE wycofał notyfikowany projekt niniejszej decyzji. 3 page=text 4 e=lead01 5

6 1.20. W dniu 24 stycznia 2012 r. Prezes UKE zwrócił się do Polskiej Telefonii komórkowej Centertel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, na podstawie art. 6 ust. 1-3 PT, o przekazanie dodatkowych danych do analizy rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK W piśmie z dnia 17 lutego 2012 r. PTK przedstawiła dane żądane przez Prezesa UKE pismem z dnia 24 stycznia 2012 r. zastrzegając jednocześnie, że dane te stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa W dniu 28 marca 2012 r. Prezes UKE spotkał się z przedstawicielami operatorów telefonii komórkowej celem omówienia sytuacji na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w sieciach ruchomych oraz przedstawienia harmonogramu dalszych działań regulacyjnych Pismem z dnia 3 sierpnia 2012 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego projektu przedmiotowej decyzji W dniach od 3 sierpnia 2012 r. do 3 września 2012 r. przeprowadzone zostało postepowanie konsultacyjne dotyczące projektu niniejszej decyzji. W wyznaczonym terminie stanowiska konsultacyjne złożyły: Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o., Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji, P4 sp. z o.o., Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, Telekomunikacji Polska S.A. oraz Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Stanowiska konsultacyjne wraz z komentarzem zostały opublikowane na stronie internetowej urzędu w dniu 2 października 2012 r Pismami z dnia 8 sierpnia 2012 r. Prezes UKE poinformował strony postępowania o włączeniu do akt sprawy stosowanego przez Prezesa UKE modelu kalkulacji kosztów operatora efektywnego oraz opisu modelu kalkulacji kosztów według metodologii PURE LRIC dokumentacji modelu bottom-up LRIC W dniu 8 sierpnia 2012 r. Prezes UKE wydał postanowienia ograniczające stronom prawo wglądu do stosowanego przez Prezesa UKE modelu kalkulacji kosztów operatora efektywnego w zakresie w jakim zawiera w swej treści informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, tj. operatorów telekomunikacyjnych, którzy przedstawili zastrzeżone dane na potrzeby stworzenia modelu Pismami z dnia 10 sierpnia 2012 r. Prezes UKE zawiadomił strony o dołączeniu do akt sprawy korespondencji Prezesa UKE z operatorami telefonii ruchomej mającej na celu zgromadzenie danych niezbędnych do zasilenia modelu kalkulacji kosztów bottom-up W dniu 10 sierpnia 2012 r. Prezes UKE wydał postanowienia o ograniczeniu prawa wglądu do korespondencji Prezesa UKE z operatorami telefonii ruchomej mającej na celu zgromadzenie danych niezbędnych do zasilenia modelu kalkulacji kosztów bottom-up, w zakresie w jakim stanowi ona tajemnicę przedsiębiorstwa, tj. zawiera zastrzeżone dane przedstawione przez operatorów telekomunikacyjnych. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zważył, co następuje: 1.2. Stan prawny 6

7 Z przepisu art. 21 PT wynika nałożony na Prezesa UKE obowiązek przeprowadzenia analizy rynków właściwych w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Zgodnie z przepisem art. 22 ust. 1 PT, analiza ta powinna być przeprowadzana nie rzadziej niż co 2 lata. Przepis art. 22 ust. 1 PT określa również cele postępowania, jakie Prezes UKE przeprowadza po dokonaniu analizy, o jakiej mówi przepis art. 21 PT. Są nimi: 1. określenie rynku właściwego, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w najwyższym możliwym stopniu zalecenie Komisji Europejskiej i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, 2. ustalenie, że na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, 3. wyznaczenie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałożenie na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych 4. utrzymanie, zmiana albo uchylenie obowiązków regulacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. Zgodnie z art. 24 pkt 1 i pkt 2 lit. a, lit. b i lit. c ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeżeli Prezes UKE ustali, że na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej, określa rynek właściwy, mając na uwadze poziom rozwoju krajowego rynku produktów i usług telekomunikacyjnych, zgodnie z prawem konkurencji, ponadto wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakłada, utrzymuje lub zmienia nałożone obowiązki regulacyjne, jeżeli przedsiębiorca ten nie utracił znaczącej pozycji rynkowej oraz warunki na rynku uzasadniają zmianę nałożonych obowiązków. Zgodnie z definicją, określoną w art. 25a ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeżeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa Unii Europejskiej. Z kolei zgodnie z art. 25a ust. 2 PT, Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie analizy rynku i ustalania znaczącej pozycji rynkowej. Zgodnie z Wytycznymi Komisji Europejskiej nr 2002/C 165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. U. C165/6 z 2002 r.) zwanymi dalej Wytycznymi Komisji do kryteriów tych należą m.in.: 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, 2) całkowita wielkość przedsiębiorstwa, 7

8 3) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 4) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, 5) brak albo niewielki poziom równoważącej siły nabywczej, 6) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych, 7) ekonomie skali, 8) ekonomie zakresu, 9) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy, 10) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaży przedsiębiorcy, 11) brak potencjalnej konkurencji, 12) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego, 13) zróżnicowanie produktów/usług (np. produkty lub usługi wiązane). Zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej może być kombinacja kryteriów wymienionych powyżej. Oznacza to, że pozycja dominująca nie musi opierać się na wszystkich kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji. W odniesieniu do rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych, na którym istnieje zawsze tylko jeden przedsiębiorca posiadający status monopolisty zasadne są stwierdzenia z 75 motywu Wytycznych, wg których zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, bardzo duże udziały w rynku przekraczające 50 % są same w sobie, pomijając wyjątkowe okoliczności, dowodem na istnienie pozycji dominującej. Przedsiębiorstwo posiadające duży udział w rynku można uznać za posiadające znaczącą pozycję rynkową, to znaczy zajmujące pozycję dominującą, jeśli jego udział w rynku przez długi czas pozostawał na stałym poziomie 5. Zważywszy na to, że na przedmiotowym rynku, ze względu na jego zawężenie do obszaru sieci danego operatora, przedsiębiorca niezmiennie ma i w perspektywie długoterminowej będzie mieć nadal udziały pod względem sprzedaży usługi w wysokości 100%, kryterium udziału w rynku stanowi tu wystarczający dowód istnienia pozycji znaczącej. Jak wskazuje się w Wytycznych Komisji 6, właściwe rynki definiowane dla celów regulacji sektorowych będą zawsze oceniane na zasadzie prognozowania, gdyż krajowe organy regulacyjne uwzględnią w swej ocenie przyszły rozwój rynku. 5 Wytyczne Komisji (motyw 75): According to established case-law, very large market shares - in excess of 50% - are in themselves, save in exceptional circumstances, evidence of the existence of a dominant position. An undertaking with a large market share may be presumed to have SMP, that is, to be in a dominant position, if its market share has remained stable over time. 6 Wytyczne Komisji Sekcja 1.3. (motyw 27): On the other hand, relevant markets defined for the purposes of sector-specific regulation will always be assessed on a forward looking basis, as the NRA will include in its assessment an appreciation of the future development of the market. (...) The starting point for carrying out a market analysis for the purpose of Article 15 of the framework Directive is not the existence of an agreement or concerted practice within the scope of Article 81 EC Treaty, nor a concentration within the scope of the Merger Regulation, nor an alleged abuse of dominance within the scope of Article 82 EC Treaty, but is based on an overall forward-looking assessment of the structure and the functioning of the market under examination. 8

9 Podstawą dla przeprowadzenia analizy rynku powinna być kompleksowa, zorientowana przyszłościowo ocena struktury i funkcjonowania badanego rynku. W związku z tym działania ex ante Regulatora mogą być podejmowane również zanim dany przedsiębiorca zacznie faktycznie funkcjonować na rynku w charakterze operatora. Z założenia regulacja ex ante ma doprowadzić do wykreowania konkurencyjnego rynku telekomunikacyjnego i zapobiegać jego potencjalnym naruszeniom w przyszłości. W sytuacjach szczególnych rynków, o charakterze monopolu naturalnego, co jest charakterystyczne również dla rynku zakańczania połączeń głosowych w sieciach telefonii ruchomej, z istoty rzeczy niemożliwe jest doprowadzenie do powstania konkurencyjnego rynku. Celem Prezesa UKE staje się wówczas doprowadzenie, w wyniku nałożenia obowiązków regulacyjnych na przedsiębiorców telekomunikacyjnych, do takiej sytuacji rynkowej i stworzenia takich warunków konkurowania, jakie miałyby miejsce w warunkach skutecznej konkurencji. Stosownie do normy art. 25c pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące m.in. wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia/utrzymania/zmiany obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE po zasięgnięciu opinii Prezesa UOKiK. W przedmiotowych decyzjach Prezes UKE nakłada, utrzymuje, zmienia lub znosi obowiązki regulacyjne, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność i proporcjonalność danego obowiązku do zidentyfikowanych problemów rynkowych, których rozwiązanie służy realizacji celów określonych w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jakimi są stworzenie warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, 4) zapewnienia użytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie różnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej. Szczegółowe uzasadnienie zastosowania wyżej wymienionych przepisów w przedmiotowej sprawie znajduje się w następnych rozdziałach uzasadnienia niniejszej decyzji. 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, rynek towarów 7, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane 7 Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pod pojęciem towarów rozumie się: rzeczy, jak również energię, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, usługi, a także roboty budowlane. 9

10 przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe, podlegające analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa Prezes UKE stosownie do dyspozycji art. 22 ust. 1 PT, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwym stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Wytyczne Komisji, którymi zgodnie z art. 19 ust. 3 PT, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków i ustaleniu znaczącej pozycji rynkowej w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w Zaleceniu 2007/879/WE dotyczącym właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz. U. UE. L 344/65 z 2007 r.) 8 zwanym dalej Zaleceniem, i zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. UE L 108/33 z 2002 r. z późn. zm.), zwanej dalej dyrektywą ramową. Wspomniane wyżej Zalecenie wskazuje kryteria, których łączne spełnienie oznacza, że dany rynek podlega regulacji ex ante przez Prezesa UKE. Pierwszym kryterium jest obecność wysokich i trwałych barier w dostępie do rynku. Mogą one mieć charakter strukturalny, prawny lub regulacyjny. Drugie kryterium dotyczy efektywnej konkurencji w odpowiednim horyzoncie czasowym i zbadania stopnia tej konkurencji, natomiast trzecie kryterium stanowi, iż samo prawo konkurencji nie jest wystarczające, by usunąć konkretne nieprawidłowości rynkowe. Kryteria te stosuje się łącznie, a więc niespełnienie już jednego z nich oznacza, że rynek nie podlega regulacji ex ante. W Zaleceniu Komisja Europejska określiła rynki właściwe, które spełniają te trzy kryteria, a jednym z nich jest rynek zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych sieciach telefonii komórkowej. Nieobowiązujące już rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie określenia rynków właściwych 9 definiowało ten rynek jako rynek zakańczania połączeń głosowych w poszczególnych ruchomych publicznych sieciach telefonicznych. Należy jednak wskazać, że różnice w definicji wynikają jedynie z odmiennego polskiego tłumaczenia Zalecenia. Zarówno bowiem w obecnie obowiązującym Zaleceniu, jak i w jego poprzedniej wersji z 2003 roku, definicja przedmiotowego rynku jest taka sama 10. Tym samym Prezes UKE uznaje, że oba ww. określenia dotyczą tego samego rynku właściwego, dlatego też stosowane są w niniejszej decyzji zamiennie. Jednocześnie Komisja Europejska podkreśliła, że krajowe organy regulacyjne mogą określać inne, niż wymienione w Zaleceniu rynki właściwe, jeżeli tylko będą one spełniały łącznie opisane wyżej kryteria Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz.U. z 2004 r., Nr 242, poz. 2420). 10 Voice call termination on individual mobile networks. 10

11 Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej wyrażonym w Nocie wyjaśniającej do Zalecenia 11 (dalej także: Nota wyjaśniająca ) Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaży. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaży i popytu użytkowników końcowych, należy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaży produktów dla osób trzecich zaopatrujących użytkowników końcowych 12 Z uwagi na powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Analiza Prezesa UKE wykazała, że połączenie telefoniczne jest produktem detalicznym powiązanym bezpośrednio z hurtowym rynkiem zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel. Połączeniem telefonicznym zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalające na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast zgodnie z art. 2 pkt 30 PT usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu użytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, poprzez numer lub numery ustalone w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. Każdy użytkownik końcowy powinien więc mieć możliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez różnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych i ich użytkowników końcowych. Precyzując, Prezes UKE za detaliczny odpowiednik hurtowej usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel uznał następujące połączenia telefoniczne: - ze stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych, - z ruchomych publicznych sieci telefonicznych. 11 Explanatory Note Accompanying document to the Commission Recommendation on Relevant Product and Service Markets within the electronic communications sector susceptible to ex ante regulation in accordance with Directive 2002/21/EC of the European Parliament and of the Council on a common regulatory framework for electronic communications networks and services (Second edition) {(C(2007) 5406)} 12 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 2.1): The starting point for the identification of markets susceptible to ex ante regulation is the definition of retail markets over a given time horizon, taking into account demand-side and supply-side substitutability. Having defined retail markets, which are markets involving the supply and demand of end-users, it is then appropriate to identify the corresponding wholesale markets which are markets involving the demand and supply of products to a third party wishing to supply end-users. 11

12 2.3. Rynek produktowy na poziomie hurtowym W Zaleceniu wyodrębniono wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi zakończenia połączenia głosowego w poszczególnych sieciach telefonii komórkowej. Nota wyjaśniająca przedstawia wskazany rynek produktowy w następujący sposób: Zakańczanie połączeń w telefonii komórkowej stanowi element zarówno usług połączeń w ramach telefonii komórkowej (które są zakańczane w innych sieciach telefonii komórkowej), jak również połączeń, które wychodzą od użytkowników sieci stacjonarnych, które są zakańczane w sieciach telefonii komórkowej. W Nocie wyjaśniającej Komisja stwierdza dalej, iż Na poziomie usług detalicznych połączenie (lub wiadomość tekstowa) przesyłane na terminal danego użytkownika nie stanowi substytutu połączenia (lub wiadomości tekstowej) do innego użytkownika a to ograniczenie substytucji popytu utrzymuje się również na poziomie hurtowym. W odniesieniu do substytucji podaży, jeśli dostawca zakańczania połączenia podniesie jego cenę, wówczas alternatywnym dostawcom nie jest łatwo przejść na dostawy na tym rynku, ponieważ potrzebowaliby oni w tym celu danych z kart SIM użytkowników. Jednakże rynek jest szerszy niż zakańczanie połączeń na danym terminalu użytkownika, ponieważ operatorzy nie są w stanie stosować dyskryminacji cenowej względem opłat za zakańczanie połączeń do różnych użytkowników swojej sieci. Właściwy rynek jest zatem co najmniej tak szeroki, jak zakańczanie połączeń przez każdego operatora 13. Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą, Prezes UKE stoi na stanowisku, że usługa zakończenia połączenia głosowego w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel jest usługą dostępu do sieci Spółki dla operatorów publicznych stacjonarnych i ruchomych sieci telefonicznych, niezbędną do świadczenia użytkownikom końcowym usług telekomunikacyjnych. Operatorzy sieci stacjonarnych i ruchomych muszą nabyć usługi zakańczania połączeń od PTK Centertel chcąc zakończyć połączenie u użytkownika końcowego PTK Centertel, podobnie jak i muszą nabyć taką usługę od innych operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych chcąc zakończyć połączenia u użytkowników końcowych tych operatorów. Usługi te nie są zatem substytutami ze względu na preferencje strony popytowej. Strona popytowa, czyli pośrednio użytkownicy końcowi operatorów sieci stacjonarnych i ruchomych, są w danym momencie zainteresowani zakończeniem połączenia w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel i nie może być ono wtedy zastąpione zakańczaniem połączeń w innej sieci, ze względu na posiadanych przez PTK Centertel użytkowników końcowych. Biorąc pod uwagę powyższe Prezes UKE postanowił włączyć do zakresu produktowego rynku na szczeblu hurtowym następujące usługi: 13 Nota wyjaśniająca (par 4.3.): Mobile call termination is an input both to the provision of mobile calls (that terminate on other mobile networks) but also to calls that are originated by callers on networks serving fixed locations that terminate on mobile networks. ( ) At a retail level, a call (or a SMS) to a given user or user s terminal is not a substitute for a call (or a SMS) to another user and this limitation on demand substitution follows through at the wholesale level. In respect of supply substitution, if the supplier of call termination raises its price, it is not easy for alternative suppliers to switch to supply that market because they would need the SIM card details of that user to do so. However, the market is wider than call termination on a given user terminal because it is not possible for an operator to readily price discriminate between termination charges to different users across their network. Therefore the relevant market is at least as wide as termination for each operator. 12

13 zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, inicjowanych w stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych (tzw. połączenia F2M ang. fixed-to-mobile), zakańczanie połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, inicjowanych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych (tzw. połączenia M2M ang. mobile-to-mobile) Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangażowane w proces popytu i podaży właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar można odróżnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przeważające warunki konkurencji są znacząco różne 14. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera art. 4 pkt 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z ww. definicją rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Zgodnie z powyższym zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE należy określić jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE potwierdziła stanowisko Komisji. Usługa zakończenia połączenia świadczona w sieci telefonicznej PTK Centertel nie może być zastąpiona usługą zakończenia połączenia w sieci telefonicznej innego operatora. Proces popytu i podaży usług zakończenia połączenia głosowego w sieci komórkowej PTK Centertel obejmuje obszar, na którym panują podobne lub wystarczająco jednorodne warunki konkurencji, czyli obszar wyznaczony przez ruchomą publiczną sieć telefoniczną PTK Centertel. Jest to tożsame z faktem, iż obszar geograficzny rynku właściwego jest zgodny z zasięgiem geograficznym sieci telefonicznej PTK Centertel. 3. Charakterystyka analizowanego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego W niniejszej decyzji Prezes UKE poddał analizie rynek właściwy, który tworzy na terenie Polski ruchoma publiczna sieć telefoniczna PTK Centertel. Klientami (kupującymi) tworzącymi popyt na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej lub ruchomej, którzy chcą świadczyć użytkownikom końcowym usługi połączeń głosowych zakańczanych w sieci operatora PTK Centertel. Dostawcą usług (świadczącym usługi) na tym rynku jest PTK Centertel posiadający ruchomą publiczną sieć telefoniczną, do której użytkowników końcowych wykonywane są połączenia głosowe inicjowane w sieciach stacjonarnych i sieciach ruchomych. 14 Wytyczne Komisji (motyw 56): ( ) the relevant geographic market comprises an area in which the undertakings concerned are involved in the supply and demand of the relevant products or services, in which area the conditions of competition are similar or sufficiently homogeneous and which can be distinguished from neighbouring areas in which the prevailing conditions of competition are appreciably different. 13

14 Działalność na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel prowadzi zatem jedynie PTK Centertel Działalność na rynku detalicznym Działalnośc podmiotu na rynku detalicznym Spółka PTK Centertel, działająca obecnie pod marką Orange, rozpoczęła komercyjne świadczenie usług w 1991 r. na podstawie Zezwolenia Ministra Łączności Nr 011/91 z dnia 18 grudnia 1991 r. Obecnie spółka działa na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych pod numerem 2. PTK świadczy usługi użytkownikom końcowym korzystając z częstotliwości GSM 900, GSM 1800 i UMTS Według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r., spółka PTK Centertel świadczyła m.in. następujące usługi: (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 1 zał. 1). Jako pierwszy operator telefonii ruchomej w Polsce PTK Centertel prowadzi komercyjną działalność od początku istnienia krajowego rynku telefonii ruchomej. W 2011 r. penetracja rynku w Polsce osiągnęła poziom 131,6%. Liczba klientów PTK Centertel wynosiła wówczas (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 2 zał. 1), zaś na koniec analizowanego okresu, tj. w dniu 31 grudnia 2011 r., (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 3 zał. 1). Wykres 1. Liczba użytkowników oraz penetracja rynku telefonii ruchomej w Polsce Źródło: UKE. W ostatnich latach większość klientów sieci PTK Centertel stanowili użytkownicy usług przedpłaconych. Wykres 2. Rozkład klientów sieci PTK Centertel (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 4 zał. 1) Źródło: PTK Centertel. 14

15 PTK Centertel jest jednym z trzech operatorów infrastrukturalnych, którzy posiadają łącznie większość udziałów w rynku wg kryterium przychodów z telefonii ruchomej jak również liczby użytkowników. Wykres 3. Udziały operatorów w liczbie użytkowników i przychodach z sieci telefonii ruchomej w Polsce, stan na r. Użytkownicy 29,2% 27,9% 27,7% 14,1% 1,0% Przychody 31,6% 30,7% 28,4% 9,1% 0,3% Źródło: UKE. PTK Centertel Polkomtel PTC P4 Pozostali 0% 20% 40% 60% 80% 100% Podobnie jak pozostali operatorzy infrastrukturalni, PTK Centertel świadczy usługi w systemie abonamentowym i przedpłaconym. Operator udostępnia klientom także usługi stacjonarnego i mobilnego dostępu do Internetu oraz telefonii stacjonarnej. Swoją ofertę kieruje praktycznie do całego rynku potencjalnych klientów sieci Struktura własnościowa Według stanu na koniec grudnia 2011 r. jedynym udziałowcem, mającym 100% udziałów oraz kapitału w Spółce PTK Centertel, była Telekomunikacja Polska S.A. największy polski operator telekomunikacyjny działający na rynku stacjonarnym. Schemat 1. Struktura własnościowa PTK Centertel. Telekomunikacja Polska S.A. PTK Centertel sp. z o.o. 100% 49,79% 5,06% France Telecom S.A. Capital Group International, Inc. 45,15% Pozostali akcjonariusze Źródło: Infrastruktura Według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. własna infrastruktura PTK Centertel obejmowała m.in.: 15

16 Tabela 2. Elementy infrastruktury PTK Centertel według stanu na r. (tajemnica przedsiębiorstwa pkt 5 zał. 1) Źródło: PTK Centertel. PTK Centertel jest operatorem samodzielnie działającym na rynku, który jest niezależny infrastrukturalnie od innych operatorów Analiza cen na rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel Kształtowanie cen stanowi jeden z istotnych elementów analizy, który umożliwia ocenę tendencji występujących na rynku i pomaga określić panującą na nim sytuację konkurencyjną. Na rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych mamy do czynienia z indywidualnymi rynkami tworzonymi w obrębie sieci poszczególnych operatorów. W związku z tym, na każdym takim rynku występuje tylko jeden podmiot. W wyniku przeprowadzonych analiz Prezes UKE wydał, do chwili obecnej, decyzje stwierdzające brak skutecznej konkurencji na danym rynku oraz ustalenie statusu podmiotu posiadającego znaczącą pozycję rynkową (zwane dalej także decyzjami SMP ) dla 7 przedsiębiorców telekomunikacyjnych. W decyzjach SMP Prezes UKE nałożył określone obowiązki regulacyjne na Polkomtel sp. z o.o. (dalej także: Polkomtel) 15, PTK 16 i Polską Telefonię Cyfrową S.A. 17 (dalej także: PTC ) (zwanych dalej łącznie również zasiedziali MNO ), zaś inne obowiązki na P4 18 sp. z o.o. (dalej także: P4 ), Cyfrowy Polsat S.A. (dalej także: Cyfrowy Polsat lub CP ) 19, CenterNet S.A. (dalej także: CenterNet ) 20 oraz Mobyland sp. z o.o. (dalej także: Mobyland ) 21 Kolejnym rodzajem decyzji były tzw. Decyzje MTR (ang. Mobile Termination Rate), wydane tylko dla trzech operatorów (Polkomtel, PTK Centertel i PTC). Decyzje te w oparciu o art. 40 ust. 1 PT ustalały wysokość MTR na poziomie ponoszonych przez operatorów kosztów świadczenia usługi. W Decyzjach MTR Prezesa UKE z dnia 9 grudnia 2009 r. dla PTK Centertel, Polkomtel i PTC 22 zostały ustalone stawki za zakańczanie połączeń głosowych w sieciach wymienionych operatorów na poziomie 0,1677 zł/min. Kolejne decyzje Prezesa UKE 23, wydane na podstawie art. 43a PT, ustaliły wysokość stawek za zakańczanie połączeń głosowych od dnia 1 lipca 2011 r. w wysokości 0,1520 zł/min. oraz od dnia 1 lipca 2012 r. w wysokości zł/min. Trzech pozostałych operatorów posiadających decyzje regulacyjne na rynkach świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w ruchowych publicznych 15 Decyzja Prezesa UKE DART-SMP /08(26) z dnia 29 września 2009 r. 16 Decyzja Prezesa UKE DART-SMP /09(26) z dnia 29 września 2009 r. 17 Decyzja Prezesa UKE DART SMP /09(33) z dnia 29 września 2009 r. 18 Decyzja Prezesa UKE DART SMP /07(34) z dnia 18 grudnia 2008 r. 19 Decyzja Prezesa UKE DART SMP /10 (20) z dnia 19 kwietnia 2011 r. 20 Decyzja Prezesa UKE DART SMP /09 (19 ) z dnia 28 lutego 2011 r. 21 Decyzja Prezesa UKE DART SMP /10 (11) z dnia 28 lutego 2011 r. 22 Odpowiednio decyzje o sygn.: DHRT-WWM /09(44); DHRT-WWM /09(38); DHRT-WWM /09(45) 23 Decyzja dla Polkomtel z dn. 25 maja 2011 r. (DHRT-WWM /11(38)); decyzja dla PTC z dn. 29 czerwca 2011 r. (DHRT-WWM /11(50)); decyzja dla PTK z dn. 11 maja 2011 r. (DHRT-WWM /11(30)). 16

17 sieciach telefonicznych, tj. P4 sp. z o. o., Mobyland sp. z o.o. oraz CenterNet S.A. stosuje asymetryczne MTR. Tabela 3. MTR (netto) za zakończenie połączenia w sieci PTK Centertel sp. z o.o., Polkomtel sp. z o.o., PTC S.A. Rodzaj stawki Wysokość MTR (groszy/min.) Źródło: UKE. Od Od Od do Od Od Od ,00 33,87 21,62 16,77 15,20 12,23 Podsumowując, od maja 2007 roku PTK Centertel zobowiązana jest stosować jednolite MTR dla wszystkich operatorów telefonii ruchomej i stacjonarnej zakańczających w sieci PTK Centertel połączenia inicjowane we własnych sieciach w wysokości wskazanej powyżej(tabela 3). 4. Analiza rynku pod kątem występowania przedsiębiorcy o znaczącej pozycji rynkowej 4.1. Prawne podstawy do wyznaczenia przedsiębiorcy o znaczącej pozycji rynkowej na rynku właściwym Zgodnie z normą art. 24 pkt 1 i pkt 2 lit. a ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeżeli Prezes UKE ustali, że na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej, określa rynek właściwy, wyznacza przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji oraz nakłada/utrzymuje/zmienia obowiązki regulacyjne wskazane w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Ustawa Prawo telekomunikacyjne zawiera definicję pozycji znaczącej. Zgodnie z art. 25a ust. 1 tej ustawy: przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeżeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Ze względu na specyfikę przedmiotowego rynku (może działać na nim tylko jeden przedsiębiorca telekomunikacyjny), w dalszej części nie będzie analizowana kwestia występowania kolektywnej pozycji znaczącej, która ze swojej istoty może dotyczyć co najmniej dwóch przedsiębiorców. Zgodnie z art. 25 a ust. 2 PT Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w Wytycznych Komisji. Kryteria dla oceny indywidualnej pozycji znaczącej określone zostały jako katalog otwarty w Sekcji 3.1 motyw 78 Wytycznych Komisji. Jednocześnie należy zauważyć, iż zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej może być kombinacja kryteriów wymienionych w poprzednim motywie 24. Oznacza to, że pozycja dominująca nie musi opierać się na wszystkich kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji. W przypadku rynku zakańczania połączeń głosowych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej, gdzie mamy do czynienia z jednym 24 Wytyczne Komisji (motyw 79): A dominant position can derive from a combination of the above criteria, which taken separately may not necessarily be determinative. 17

18 podmiotem mającym niezmienny 100% udział w rynku, kryterium, które świadczy o zajmowaniu pozycji znaczącej jest właśnie udział tego przedsiębiorcy w rynku właściwym. Powyższe twierdzenia są zgodne z zapisami prawa Unii Europejskiej w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zwanego dalej także TFUE (tekst skonsolidowany, uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony, Dz. U. UE C 83/49 z 2010 r.). Jak wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 25 : Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 dawnego Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zwanego dalej także TWE, obecnie art. 102 TFUE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umożliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w dużej mierze niezależnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów. W motywie 5 Wytycznych Komisji, stwierdza się, że Komisja Europejska oraz krajowe organy regulacyjne, zwane dalej NRA (ang. National Regulatory Authority), muszą: opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach służących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach 26. Jak podkreślają to Wytyczne Komisji, na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję dominującą na tym rynku. Orzecznictwo Unii Europejskiej oparte jest na przekonaniu, że posiadanie dużych udziałów w rynku przekraczających 50% pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami, założyć, że dane przedsiębiorstwo posiada pozycję dominującą. Zgodnie z Wytycznymi Komisji, wymiar dynamiczny i przyszłościowy analiz, które mają zostać przeprowadzone na potrzeby regulacyjne, oznacza że wymagane informacje obejmują okres odpowiednio długi. Analiza rynku przeprowadzona na potrzeby niniejszej decyzji przeprowadzona została w aspekcie przyszłościowym, mając na celu zbadanie czy konieczne jest podjęcie działań regulacyjnych ex ante na analizowanym rynku. Może więc prowadzić do wyników odmiennych niż te, które wynikałyby z zastosowania reguł konkurencji ex post (w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Przedmiotem niniejszej analizy nie jest bowiem badanie zachowań rynkowych przedsiębiorców w przeszłości, w szczególności pod kątem potencjalnego nadużywania pozycji dominującej lub zawierania niedozwolonych przez prawo konkurencji porozumień ograniczających konkurencję. Analizy dokonywane przez Regulatora różnią się także od przyszłościowo zorientowanych analiz, które przeprowadzają organy ochrony konkurencji, podczas badania koncentracji przedsiębiorstw. 25 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem nadużywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str Wytyczne Komisji (motyw 5): ( ) the Commission and the NRAs will rely on competition law principles and methodologies to define the markets to be regulated ex-ante and to assess whether undertakings have significant market power ("SMP") on those markets. 18

19 4.2. Udział przedsiębiorcy w rynku właściwym Wskaźnik ten określa udział przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w danym rynku właściwym, mierzony wartością bądź wolumenem jego sprzedaży na tym rynku. Posiadanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego znaczącego udziału w danym rynku właściwym wskazuje na jego silną pozycję na tym rynku i sygnalizuje brak skutecznej konkurencji. Im większy udział w rynku ma przedsiębiorca, tym większe jest prawdopodobieństwo, że zajmuje on pozycję znaczącą na tym rynku. W niniejszej analizie trzeba jednak podkreślić specyfikę rynku świadczenia usług zakańczania połączeń głosowych w sieciach telefonii ruchomej, która wynika z uwarunkowań technicznych. Jej świadczenie związane jest z realizacją połączeń, inicjowanych w dowolnej sieci (stacjonarnej, ruchomej), które kończone są w sieci ruchomej PTK Centertel, a konkretnie u użytkownika końcowego tego operatora. Numer takiego użytkownika końcowego, działający w sieci PTK Centertel, jest unikalny i każde połączenie kierowane na ten numer jest zakańczane w sieci PTK Centertel. Rynkiem produktowym na poziomie hurtowym jest usługa zakańczania połączeń (inicjowanych w sieci stacjonarnej, innej sieci ruchomej) w ruchomej publicznej sieci telefonicznej PTK Centertel, tj. u użytkownika końcowego PTK Centertel. W Wytycznych Komisji zakres geograficzny rynku podlegającego analizie przez Prezesa UKE został określony, jako rynek zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. Jak wykazano powyżej, w analizowanym przypadku zakończenie połączenia następuje w sieci użytkowanej przez PTK Centertel, tj. u użytkownika końcowego PTK Centertel. Uwzględniając powyższe, należy stwierdzić, że podobnie jak w przypadku pozostałych operatorów działających na rynkach zakańczania połączeń w ruchomych publicznych sieciach telekomunikacyjnych, w obrębie rynku zakańczania połączeń głosowych w sieci PTK Centertel brak jest i brak będzie alternatywnych dostawców usługi zakańczania połączeń. Ze względu na fakt, iż po stronie podażowej na szczeblu hurtowym nie ma możliwości realizacji usługi zakańczania połączenia u innego podmiotu niż ten, w którego sieci dany operator chce zakończyć połączenie oznacza to, że operator kontrolujący daną sieć ruchomą jest jedynym dostawcą omawianej usługi w tej sieci. W związku z tym PTK Centertel posiada z uwagi na brak substytutów dla tego rodzaju usługi 100% udziałów w rynku zakańczania połączeń w sieci PTK. Należy przy tym podkreślić, iż udziały PTK Centertel na tak oznaczonym rynku są niezmienne i niezależne od czynnika czasu, albowiem od początku prowadzenia takiej działalności (świadczenia usługi zakańczania połączeń głosowych w sieci ruchomej) każdy operator jest na nim monopolistą, niezależnie od poziomu rozwoju sieci czy też liczby korzystających z niej użytkowników. Co więcej, z uwagi na brak technologii, mogącej zmienić opisaną wyżej sytuację, należy stwierdzić, że w perspektywie najbliższych lat nie pojawi się substytucja dla usługi zakańczania połączeń głosowych świadczonej przez PTK Centertel. Podsumowując analizowane kryterium należy stwierdzić, że 100% udział PTK w rynku zakańczania połączeń głosowych w publicznej sieci ruchomej PTK niewątpliwie wskazuje na znaczącą pozycję Spółki na tak określonym rynku. Pomimo, iż na tak określonym rynku, na którym udziały analizowanego podmiotu wynoszą 100%, nie jest konieczne analizowanie innych kryteriów, celem uzyskania 19