Dr hab. Karolina Safarzynska

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dr hab. Karolina Safarzynska"

Sylwester Czajka
5 lat temu
Przeglądów:

1 Dr hab. Karolina Safarzynska

2 Czym zajmuje sie ekonomia behawioralna? Czy jest ona ekonomią głównego nurtu? Odpowiedź: TAK Angner, Erik (2015) To Navigate Safely in the Vast Sea of Empirical Facts : Ontology and Methodology in Behavioral Economics, Synthese 192(11): Co dalej? Ekonomia złożoności

4 Richard Thaler (Nobel 2017) Kaheneman (Prospect Theory) Akerlof (Behavioral Macroeconomics)

5 Heurystyka n Wybór jednoczesny vs Wybór sekwencyjny w czasie

6 Heurystyka n Jak dzięki niej można wpływać na plany oszczędności pracowników Uniwersytetu?

7 Budżet Mentalny (Mental Accounting)

9 1. Instrumentalizm metodologiczny (maksymalizacja preferencji) 2. Indywidualizm metodologiczny 3. Punkt równowagi

10 Nieregulowane rynki maksymalizują dobrobyt społeczny (CS+PS) Rynki są konkurencyjne Nie ma market power (monopoly and oligopoly) Nie ma barier to wejścia i wyjścia Nie ma efektów zewnętrznych

11 Niespełnienie jakiegokolwiek z tych założeń prowadzi do ułomności rynku, a co za tym idzie obniżenia dobrobytu społecznego, a więc nieefektywności Efekty zewnętrzne mogą być korygowane przez polityki A model neoklasyczny dokładnie mówi nam jak to zrobić

12 1. Model pokazuje nam dokładnie jak duża jest ułomność rynku 2. I jak ją naprawić dzięki odpowiedniemu podatkowi

13 Model neoklasyczny robi dwa kluczowe założenia: Firmy maksymalizują zyski Konsumenci maksymalizują użyteczność Co się stanie, jeżeli te założenia nie będą spełnione? Jakościowo, w jaki sposób rynek nie poradzi sobie z maksymalizowaniem dobrobytu społecznego? Ilościowo, jak duża będzie te ułomność rynku? I dokładnie jak można by ten problem rozwiązać za pomocą adekwatnej polityki?

14 Efekty wewnętrzne opisują te zachowania, które generują koszty w długim okresie (dla nas samych), a których nie bierzemy pod uwagę w momencie podejmowania decyzji. Czy powinniśmy naprawiać efekty wewnętrzne?

15 Analizujemy efekty wewnętrzne w ten sam sposób jak efekty zewnętrzne Tylko za wyjątkiem, że bez założenia racjonalności, bardzo cięzko jest oszacować ile coś jest warte dla ludzi Bez obserwowalnej wartości WTP, jak możemy znać jej prawdziwą wartość?

16 Rozważmy przykład palaczy z następująca funkcją użyteczności Kiedy zapala papierosa to otrzymuje: odłożony w czasie koszt c Natychmiastową nagrodę (przyjemność) b b może być zmienne, czasem wysokie, czasami niskie, w zależności od nastroju itd. Mamy użyteczność z present bias preferences (β<1)

17 Długookresowa użyteczność (bez dyskontowania) jest maksymalizowana kiedy b>c Co dosłownie znaczy tylko tyle, że niektóre papierosy są warte grzechu Present-biased utility jest maksymalizowana kiedy b>βc Jeżeli c>b> βc, palacz sam siebie krzywdzi

18 Palacz ignoruje część kosztu palenia poniesionego w przyszłości (1-β)c Stanowi to wielkość efektu wewnętrznego Ekonomia behawioralna bada behawioralne odchylenia od punkty równowagi, i na ile są one systematyczne, aby stanowiły podstawę nowych funkcji użyteczności

19 Jeżeli efektem wewnętrznym jest część kosztów palenia w długim okresie, które są ignorowane przez palacza w momencie palenia To optymalny podatek musi być na tyle duży, aby palacz go nie zignorował Innymi słowy t=(1-β)c Zobaczmy jak to powoduje naprawienie efektu wewnętrznego? Racjonalny palacz będzie teraz palił jeżeli: b-t> βc b>c

20 Ale co jeżeli szkoda>korzyści dla danej osoby? Jakie ma to konsekwencje dla społeczeństwa? Ale co jeżeli nie wszyscy palacze są nieracjonalni?

21 Dwa kluczowe założenia ekonomii dobrobytu: 1. jednostki maksymalizują swoją użyteczność i tylko same są wstanie ocenić czy im się to udało 2. możemy interweniować tylko jeżeli nasze interwencje poprawiają użyteczność choć jednej osoby, nie pogarszając sytuację pozostałych

22 The criterion of informed desire: only true preferences enter social welfare calculus, i.e. the preferences he would have if he had all the relevant information, always reasoned with the greatest possible care, and were in a state of mind most conductive to rational choice (Harsanyi, 1982, p.55). Polityki nie mogą ograniczać wolności wyboru

23 Możemy tak przedstawiać problemy aby preferowany społecznie wybór wydawał się atrakcyjniejszy (lub bardziej dostępny) Albo takie rozwiązania mogą ustanawiać opcję domyślną

25 Sustein and Thaler (2003) proponują trzy opcje wybory opcji domyślnej: (1) jak wybrała większość; (2) wybrać taka metodę, która by sprawiła że wybór jest jawny (explicit); (3) wybrać taką metodę, która zmniejsza prawdopodobieństwo opt outs.

26 Positive: Utility maximisation Equilibrium outcomes Normative: Rationality Welfare economics: Preference and hedonistic of well being Policy goals: Max Sum Utilities Cost-benefit

27 Bounded rationality Ideal? Satysfycing? Welfare? Policy criteria?

28 Interakcje społeczne Interakcje poza punktem równowagi Ewolucja preferencji (endogenous preferences) Jakie są makroekonomiczne skutki interwencji behawioralnych?

30 Safarzynska and van den Bergh, 2017 in preparation

31 Dziękuje za uwagę!

Podobne dokumenty

Wycena opcji rzeczywistych zgodnie z teorią perspektywy

mgr Marek Jarzęcki Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wycena opcji rzeczywistych zgodnie z teorią perspektywy Seminarium ROS 2014: Opcje realne teoria dla praktyki Szczecin, 30. listopada 2014 roku Agenda