Substancje pomocnicze w technologii tabletek

Transkrypt

1 Substancje pomocnicze w technologii tabletek 1

2 Substancje pomocnicze substancje pozbawione (w stosowanych ilościach) własnego działania farmakologicznego każde inne substancje niż substancje czynne (lecznicze), stanowiące komponent postaci leku, z uwzględnieniem składników użytych podczas procesu wytwarzania, a niekoniecznie obecnych w produkcie gotowym 2

3 Substancja pomocnicza Jej dodanie jest niezbędne dla: nadania substancji leczniczej właściwej postaci zwiększenia jej trwałości, poprawy wyglądu lub smaku oraz zmienienia jej właściwości farmakokinetycznych 3

4 Substancja pomocnicza Powinna zapewniać: stabilność chemiczną, brak interakcji z substancją leczniczą i pozostałymi składnikami niską podatność i zmienność właściwości w zależności od urządzeń i rodzaju operacji technologicznych stosowanych w procesie produkcyjnym bezpieczeństwo i skuteczność farmaceutyku zarówno podczas stosowania, jak i przechowywania 4

5 Wymagania stawiane substancjom pomocniczym Brak własnego działania farmakologicznego oraz właściwości toksycznych. Brak działania uczulającego oraz drażniącego w miejscu podania. Powinny one odpowiadać takim normom czystości jakie obowiązują substancje lecznicze. Powinny mieć jednakowy i ściśle określony skład chemiczny oraz właściwości fizyczne. Powinny odpowiadać wysokim wymaganiom pod względem trwałości. Nie powinny stanowić pożywki dla drobnoustrojów. Nie powinny wywierać ujemnego wpływu na uwalnianie i resorpcję substancji leczniczej. 5

6 Substancje pomocnicze Wypełniające (fillers) Wiążące (lepiszcza) (binders) Rozsadzające (disintegrants) Poślizgowe (glidants) Smarujące (lubricants) Antyadhezyjne (antiadherents) Powlekające (coatings) Wpływające na zapach, smak, kolor 6

7 Substancje pomocnicze Wpływające na charakterystykę procesu wytwarzania Wypełniające Wiążące (lepiszcza) Rozsadzające Poślizgowe, smarujące, antyadhezyjne 7

8 Substancje pomocnicze Wpływające na charakterystykę produktu (właściwości farmakologiczne) Rozsadzające Powierzchniowo czynne Wpływające na zapach, smak, kolor Utrzymujące ph 8

9 Surowce wypełniające służą jako uzupełnianie masy granulatu / mieszanki gdy zbyt mała ilość substancji czynnej uniemożliwia sporządzenie granulatu / tabletek, a także do zrównoważenia i skompensowania właściwości substancji leczniczej, która może utrudniać proces formowania postaci leku surowce rozpuszczalne w wodzie są wskazane w przypadkach gdy substancja czynna bardzo słabo lub słabo rozpuszcza się w wodzie (w celu ominięcia problemów biodostępności) nie mogą powodować niezgodności z substancją czynną

10 Surowce wypełniające surowce wypełniające rozpuszczalne w wodzie nierozpuszczalne w wodzie cukry alkohole cukrowe polimery cukrowe sole nieorganiczne Laktoza Dekstroza Glukoza Sacharoza Sorbitol Mannitol Ksylitol Celuloza CaHPO4 x 2H2O CaHPO4 CaCO3 10

11 laktoza jednowodna i dekstroza dobra rozpuszczalność w wodzie dobra sypkość i właściwości tabletkujące przyjemny / słodkawy smak dobre w połączeniach z MCC preferowane dla tabletek do żucia, musujących powodują niezgodność chemiczną w wysokich temp. z substancjami zawierającymi grupy aminowe oraz z silnymi utleniaczami 11

12 sorbitol, mannitol dobre właściwości (zsypujące sorbitol) i tabletkujące (sorbitol, mannitol) właściwości higroskopijne klejenie do stempli (> 40 %) pogarszają ścieralność wpływają na spadek twardości tabletek tworzą chelaty z jonami metali mogą powodować zmiany zabarwienia 12

13 celuloza mikrokrystaliczna (MCC) dobre właściwości zsypujące i tabletkujące działanie rozsadzające surowiec dobry do bezpośredniego tabletkowania i granulacji właściwości higroskopijne 13

14 celuloza mikrokrystaliczna (MCC) drobna MCC grubsze ziarno MCC duża gęstość nasypowa MCC niska zawartość wilgoci w MCC lepsza twardość tabletek gorsza sypkość niższa twardość tabletek lepsza sypkość dobra twardość tabletek lepsza sypkość niższa twardość tabletek lepsza sypkość wolniejszy rozpad lepsza ścieralność szybszy rozpad gorsza ścieralność szybszy czas rozpadu dobra ścieralność dobry rozpad umiarkowana ścieralność 14

15 CaHPO 4 bardzo dobra sypkość (duża gęstość nasypowa) dobre właściwości tabletkujące synergizm działania w połączeniach z MCC możliwe niezgodności chemiczne 15

16 Surowce wiążące stosowane do uzyskania spójności masy formulacji, umożliwiającej uzyskanie formy leku pozwalają na uzyskanie / uformowanie granulatu z surowców sypkich mogą być stosowane w postaci roztworów lub w postaci sypkiej 16

17 Substancje wiążące w postaci roztworów surowiec rekomendowana stężenie roztworu kleiki skrobiowe 10 % kleiki żelatynowy % roztwór glukozy % roztwór etylocelulozy 5 % roztwór PVP różne stężenia (szeroki zakres) 17

18 PVP dobrze rozpuszczalny w wodzie (gorącej i zimnej) zastosowanie w tabletkowaniu bezpośrednim (DC), typ. K-90 zastosowanie w mokrej granulacji w postaci roztworu lub dodany bezpośrednio do pozostałych surowców, typ K-25, K-30 poprawia uwalnianie słabo rozpuszczalnych w wodzie substancji czynnych 18

19 Surowce rozsadzające mają za zadanie spowodować możliwie szybki rozpad tabletki na drobne cząstki w chwili zetknięcia się jej z wodą rozpad przebiega dwu stopniowo: najpierw do granulek, następnie do proszku rozpad przyspiesza rozpuszczanie substancji czynnej z tabletki a następnie jej wchłanianie 19

20 Surowce rozsadzające surowce rozsadzające mechanizm działania wchłanianie wody mechanizm działania wchłanianie wody + pęcznienie mechanizm działania pęcznienie na bazie celulozy na bazie powidonu na bazie skrobi Kroskarmeloza Krospovidon Skrobi glikolan sodowy 20

21 Substancje poślizgowe właściwe poślizgowe wpływają na sypkość granulatu, ułatwiają zsypywanie się granulatów z leja nasypowego i lepsze, bardziej równomierne wypełnienie matryc talk, skrobia, krzemionka koloidalna, stearynian magnezu, stearynian wapnia, laurylosiarczan sodowy 21

22 Substancje poślizgowe / poprawiające sypkość surowiec rekomendowana ilość talk 5 % skrobia kukurydziana 5 10 % Aerosil 1 3 % (optymalnie ~ 1 %) Cab-O-Sil (kwas krzemowy koloidalny) 0,1 0,5 % Syloid 0,1 0,5 % 22

23 Substancje poślizgowe / smarujące smarujące zmniejszają tarcie pomiędzy granulkami podczas zgniatania i tarcie pomiędzy tabletką a ścianą matrycy (ułatwiając przez to wypchnięcie tabletki z matrycy) talk, stearynian magnezu, stearynian wapnia 23

24 Substancje poślizgowe / smarujące surowiec rekomendowana ilość magnezu stearynian 0,3 2 % wapnia stearynian 0,5 2% kwas stearynowy 1 3 % 24

25 Substancje poślizgowe antyadhezyjne zapobiegają przyklejaniu się masy tabletkowej do ścian matrycy i powierzchni stempli talk, stearynian magnezu, parafina 25

26 Substancje poślizgowe / antyadhezyjne surowiec rekomendowana ilość talk 1 5 % skrobia kukurydziana 3 10 % laurylosiarczan sodu < 1 % 26

27 Substancje powlekające Polisacharydy: Pochodne celulozy, np: karmeloza sodowa, (karboksymetyloceluloza sodu - NaCMC); metyloceluloza (MC); hydroksypropyloceluloza (HPC); hydroksypropylometyloceluloza (HPMC); Inne: guma guar złożona z jednostek galaktozy i mannozy; karrageny liniowe polisacharydy złożone z D- galaktozy i 3,6-dehydro-D-galaktozy; guma Karaya częściowo arylowany kompleks polisacharydowy; guma arabska kompleks polisacharydowy zawierający L- arabinozę, L-ramnozę, D-galaktozę i sole D-glukuronianu sodu; różne rodzaje skrobi rozpuszczalne i z wiązaniami poprzecznymi; alginian sodu sól sodowa kopolimeru kwasu mannurowego i guluronowego; chitozan deacylowana chityna; 27

28 Substancje powlekające Substancje niebędące polisacharydami, np.: żelatyna; alkohol poliwinylowy (PVA); kwas poliakrylowy (PAA); polioksyetylenoglikole Makrogole; powidon (PVP) nierozpuszczalne w wodzie: etyloceluloza (EC); octanomaślan celulozy (CAB); szelak; metakrylany; kwas poli-l-mlekowy (PLA); kopolimery kwasu poli-d, L- mlekowego i glikolowego (PLA / PG); estry polioksyetylenoglikoli; zeinę; octanoftalan celulozy (CAP); ftalany hydroksypropylometylocelulozy (HPMCP); octanobursztynian hydroksypropylometylocelulozy (HPMCAS); octanoftalan poliwinylu 28