POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia października 2006 r. DRTD-SMP- /06 POSTANOWIENIE Na podstawie art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) i 2 pkt 10 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2b ustawy Prawo telekomunikacyjne: ustalam, że na krajowym rynku świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), do zakresu działania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej przeszły dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwany również Prezesem URTiP). Z kolei zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanego dalej: Prezesem UKE lub Regulatorem) i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm. (zwana dalej: ustawą Prawo telekomunikacyjne). Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66) i stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszym postanowieniu.

2 1. Implementacja procedury regulacji ex ante do polskiego porządku prawnego Podstawowe zasady i reguły nowego reżimu regulacyjnego dla rynku usług i sieci łączności elektronicznej, w tym również procedurę regulacji ex ante określa przede wszystkim dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Mając na uwadze postanowienia dyrektywy ramowej, Komisja Europejska wydała: Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (OJ L114/45 z 2003 r.) zwane dalej Zaleceniem wskazujące na przesłanki uzasadniające poddanie rynku właściwego regulacji ex ante, a także określające listę rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą uzasadniać wprowadzenie regulacji ex ante; Notę wyjaśniającą do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych Ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej ( nes/relevant_markets/en1_2003_497.pdf.) zwaną dalej Notą wyjaśniającą; Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (OJ C165/6 z 2002 r.) zwane dalej Wytycznymi skupiające się przede wszystkim na kwestiach związanych z definiowaniem rynków, ich analizą pod kątem występowania podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej, a także procedurach konsultacyjnych. Zgodnie z art. 15 dyrektywy ramowej, po przeprowadzeniu publicznej konsultacji oraz konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi (NRA), Komisja Europejska przyjęła zalecenia określające rynki produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie obowiązków regulacyjnych, określonych w dyrektywach szczegółowych. Rynki te zostały określone zgodnie z przepisami prawa konkurencji. Jednocześnie Komisja opublikowała wytyczne dotyczące analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej. Mając na uwadze treść zaleceń i wytycznych NRA mają definiować rynki właściwe zgodnie z zasadami konkurencji i stosownie do okoliczności występujących w danym państwie (możliwe jest również zdefiniowanie rynków spoza zaleceń Komisji, po uzyskaniu jej zgody), a w szczególności mają definiować rynki geograficzne w obrębie danego terytorium. Art. 16 dyrektywy ramowej stanowi, że niezwłocznie po wydaniu zalecenia lub jego zmian, NRA są zobowiązane do przeprowadzenia analizy odnośnych rynków. Analiza ta powinna zostać przeprowadzona w miarę potrzeb we współpracy z organem ds. konkurencji. Jeżeli wyniki analizy wskażą, że na rynku występuje skuteczna konkurencja, wtedy NRA nie będzie nakładał obowiązków regulacyjnych, a istniejące zostaną zniesione. Jeżeli wyniki analizy określą, iż dany rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, wtedy NRA wskaże przedsiębiorcę lub przedsiębiorców posiadających znaczącą pozycję rynkową oraz nałoży lub zmieni istniejące obowiązki regulacyjne. Jednocześnie dyrektywa ramowa przewiduje, że dla rozstrzygnięć związanych z nałożeniem obowiązków regulacyjnych należy zastosować mechanizm konsultacji określony w art. 6 dyrektywy, a także mechanizm odnoszący się do konsolidacji wewnętrznego rynku w zakresie łączności elektronicznej, wskazany w art. 7 dyrektywy ramowej. 2

3 Wskazana powyżej procedura regulacji ex ante została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego. Ustawa Prawo telekomunikacyjne przewiduje następujący tryb regulacji rynku: a) wydanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw łączności w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa UKE (art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); b) wszczęcie i przeprowadzenie przez Prezesa UKE postępowania w sprawie określenia, czy na rynku właściwym, określonym w rozporządzeniu, występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); c) w przypadku stwierdzenia występowania na rynku skutecznej konkurencji wydanie przez Prezesa UKE, w porozumieniu z Prezesem UOKiK postanowienia w sprawie stwierdzenia, że na analizowanym rynku występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 3i 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne); d) w przypadku ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja przygotowanie przez Prezesa UKE decyzji wyznaczającej przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakładającej obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie (art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); e) poddanie projektu rozstrzygnięcia w sprawie wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej i nałożenia określonych obowiązków regulacyjnych postępowaniu konsultacyjnemu oraz konsolidacyjnemu (art. 15 i art. 18 ustawy Prawo telekomunikacyjne); f) wydanie postanowienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - zwanego dalej Prezesem UOKiK w sprawie przyjętego przez Prezesa UKE projektu rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia skutecznej konkurencji, wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 206 ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne); g) wydanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładającej obowiązki regulacyjne (art. 25 ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne). Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. przed dniem 9 lutego 2006 r. postępowania w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, stają się postępowaniami w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że niniejsze postanowienie jest efektem procesu opisanego w punktach a c. 2. Przebieg postępowania w sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie. 3

4 1. Pismem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne wszczął z urzędu postępowanie sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja. 2. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone. 3. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja, stało się z mocy prawa postępowaniem w sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usługi tranzytu połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na tym rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych. 4. Pismem z dnia 13 października 2006r., Prezes UKE powiadomił Strony o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz Kodeks postępowania cywilnego. 5. W związku z prowadzonym postępowaniem zwrócono się do operatorów telefonii ruchomej o wypełnienie formularzy informacyjnych. Dane i informacje przekazane przez wskazanych operatorów były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych. 6. W dniu 13 października 2006 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego 3. Definicja rynku właściwego 3.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów - Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 z późn. zm. (zwanej dalej: ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, wydał stosowne rozporządzenie, w którym wymienił rynki, podlegające analizie. Jednym z nich jest odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz użytkowników końcowych [szczebel hurtowy] krajowy rynek świadczenia usługi roamingu 4

5 międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych ( 2 pkt 10 rozporządzenia). Wytyczne, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalania pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w Zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług. 1 Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaży. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaży i popytu użytkowników końcowych, należy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaży produktów dla osób trzecich zaopatrujących użytkowników końcowych. 2 Mając powyższe na uwadze, Prezes UKE przed określeniem zakresu produktowego krajowego rynku roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych, przeanalizował odpowiadający mu rynek na szczeblu detalicznym. Analiza ta wskazuje, które produkty oferowane na rynku detalicznym są powiązane z rynkiem roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych. Zdaniem Komisji usługi detaliczne w zakresie roamingu międzynarodowego obejmują możliwość wykonywania i odbierania połączeń podczas pobytu w innym kraju niż ten, w którym użytkownik jest abonentem sieci. Z punktu widzenia popytu świadczenie detalicznych usług roamingu międzynarodowego wydaje się być odrębnym rynkiem. 3 Dalej w Zaleceniu Komisja uszczegóławia tą definicję podając, iż usługi roamingu międzynarodowego pozwalają abonentom na wykonywanie i odbieranie połączeń w ich terminalach komórkowych za granicą bez konieczności kupowania nowej karty SIM lub zawierania innej umowy abonenckiej z zagranicznym operatorem GSM i jednocześnie umożliwia im zachowanie numeru przypisanego im w sieci krajowej 4 Z analizy rynku dokonanej przez Komisję wynika również, że usługi telefonii komórkowej typu pre-paid oraz typu post-paid można uznać za część tego samego rynku. Substytucja podaży jest stosunkowo łatwa, podobnie jak substytucja popytu (w szczególności substytucja usług typu pre-paid usługami świadczonymi na warunkach umownych). 1 Wytyczne (pkt 1.1.4) 2 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 3.1.) 3 Zalecenie par Zalecenie par

6 W opinii Komisji, brak jest również wystarczających podstaw aby zdefiniować odrębny detaliczny rynek usług krótkich wiadomości tekstowych (SMS). Komisja stwierdziła ponadto, iż w ramach rynku telefonii komórkowej, rynek usług łączności komórkowej obejmuje oba systemy GSM 900 i GSM 1800 i ewentualnie platformy analogowe. Mając na uwadze powyższe, dla celów niniejszej analizy Prezes UKE zidentyfikował podstawowe składniki rynku detalicznego, które są powiązane z rynkiem hurtowym. Analizie zostały poddane następujące usługi roamingu międzynarodowego świadczone przez operatora ruchomej publicznej sieci telefonicznej z perspektywy użytkownika telefonu komórkowego przebywającego poza granicami kraju, a tym samym poza zasięgiem sieci macierzystej: - dostęp (połączenie ze stacją nadawczą oraz dostęp do pojemności transmisyjnej), - możliwość realizowania połączeń 5 (rozpoczynanie i zakańczanie połączeń), - przesyłanie wiadomości tekstowych, - inne usługi transmisji danych Dostęp i wykonywanie połączeń w roamingu międzynarodowym Jak zauważono powyżej roaming międzynarodowy obejmuje usługi oferowane przez krajowego operatora ruchomej publicznej sieci telefonicznej zapewniającego dostęp oraz pojemność, zagranicznemu operatorowi sieci ruchomej, który chce zapewnić swoim użytkownikom, przebywającym za granicą możliwość realizacji połączeń, a także możliwość korzystania z innych usług. Dostęp na detalicznym rynku roamingu międzynarodowego pozwala na inicjowanie i odbieranie połączeń głosowych oraz korzystanie z innych usług telekomunikacyjnych podczas pobytu w innym kraju niż ten, w którym użytkownik jest abonentem sieci. Użytkownicy końcowi ruchomej publicznej sieci telefonicznej kupując dostęp abonamentowy lub przedpłacony mogą, będąc za granicą, realizować połączenia telefoniczne, jak również wysyłać i odbierać krótkie wiadomości tekstowe (SMS) lub korzystać z innych usług transmisji danych, sprzedawanych przez dostawców usług łącznie z dostępem. Z punktu widzenia użytkownika brak jest substytucji pomiędzy dostępem do sieci ruchomej, a usługami świadczonymi na tym rynku, w szczególności wykonywaniem i odbieraniem połączeń głosowych. Usługi te postrzegane są raczej jako wzajemnie się uzupełniające, niż jako niezależne jedna od drugiej. Dlatego też podmioty działające na hurtowym rynku roamingu międzynarodowego zainteresowane są możliwością oferowania obu tych usług. Znajduje to odzwierciedlenie w praktyce działających na rynku przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy na poziomie detalicznym oferują te usługi łącznie. Wobec powyższych faktów, Prezes UKE stoi na stanowisku, iż na detalicznym rynku roamingu międzynarodowego usługa dostępu nie jest w sposób wystarczający oddzielona od usługi realizacji połączeń. W konsekwencji, można uznać za zasadne stwierdzenie, iż rynek właściwy zawiera zarówno usługę dostępu jak i inicjowanie oraz otrzymywanie połączeń Usługi transmisji danych. W przypadku usług transmisji danych, w tym również krótkich wiadomości tekstowych (SMS), Prezes UKE podziela stanowisko Komisji, iż nie stanowią one odrębnego rynku właściwego, który mógłby podlegać badaniu zarówno na poziomie detalicznym jak i 5 połączenie telefoniczne połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalające na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym (art. 2 pkt 26 PT) 6

7 hurtowym. Analiza ofert operatorów sieci ruchomej (MNO) pokazuje, iż usługi takie jak SMS-y zawsze sprzedawane są w pakiecie, w skład którego wchodzi również dostęp i realizacja połączeń głosowych. Tak więc, pomimo iż trudno jest uznać, że SMS-y mogą w pełni zastępować połączenia głosowe, to jednak fakt, iż sprzedawane są łącznie z dostępem i połączeniami głosowymi oznacza, że podlegają takim samym warunkom konkurencyjnym oraz ograniczeniom cenowym. Powyższe zaś daje podstawy, by stwierdzić, iż należą do tego samego rynku właściwego na poziomie detalicznym. Co do pozostałych usług transmisji danych Prezes UKE przyjął, że podobnie jak w przypadku SMS-ów, trudno jest stwierdzić, iż mogą one w pełni zastępować połączenia głosowe, to jednak, gdy sprzedawane są łącznie z dostępem i połączeniami podlegają takim samym warunkom konkurencyjnym. A zatem, wyłączenie innych niż SMS-y usług transmisji danych z rynku produktowego, w przypadku gdy sprzedawane są one łącznie z dostępem i połączeniami głosowymi, nie jest zasadne. W konsekwencji Prezes UKE jest zdania, iż w ramach usług transmisji danych oferowanych na poziomie detalicznym w publicznych ruchomych sieciach telefonicznych zasadne jest włączenie do rynku produktowego wszystkich usług transmisji danych, które sprzedawane są łącznie z dostępem i połączeniami Sieć trzeciej generacji (3G) Pomimo, iż Komisja stwierdziła, że rynek usług łączności komórkowej obejmuje systemy GSM (900 i 1800) i ewentualnie platformy analogowe oraz pomimo, iż komercyjna działalność operatorów prowadzona w oparciu o technologie 3G (np. sieci UMTS - Universal Mobile Telecommunications System) została rozpoczęta jedynie w obrębie kilku miast w Polsce, w drugim kwartale 2005 r., Prezes UKE - mając na uwadze wymóg neutralności technologicznej - jest zdania, iż należy je uznać za element rynku właściwego na poziomie detalicznym, zarówno przy ocenie potencjalnej konkurencji na rynku, jak i analizy rozwoju rynku telefonii ruchomej w przyszłości. Ponadto, sieci GSM jak i UMTS mogą być postrzegane z punktu widzenia popytu jako odpowiednie substytuty. To samo połączenie głosowe może zostać zrealizowane zarówno w sieci standardu GSM jak i UMTS, a użytkownik końcowy nie jest w stanie odróżnić obu platform od siebie. Podobna sytuacja dotyczy SMS-ów przesyłanych w ramach sieci UMTS. Różnica może polegać jedynie na szerszej ofercie w zakresie bardziej zaawansowanych usług transmisji danych, którą oferuje sieć UMTS. Dla operatorów zagranicznych, z którymi operatorzy polscy podpisali umowy roamingowe bez znaczenia jest również czy usługi dostępu i realizacji połączeń oraz transmisji danych realizowane są w sieci 2G czy 3G. W cennikach międzyoperatorskim (IOT Inter Operator Tariff) polskich operatorów sieci ruchomej bowiem ceny za te usługi nie zależą od tego czy świadczone są w sieci 2G czy 3G, lecz od miejsca zakończenia połączeń, od ruchu generowanego przez sieć operatora zagranicznego, od czasu połączenia (szczyt, poza szczytem) itp. W związku z powyższym zasadnym jest włączenie do rynku produktowego tych usług transmisji danych, które mogą być świadczone zarówno w sieciach GSM jak i UMTS System NMT 450i Kolejnym zagadnieniem, które należy rozpatrzyć w ramach analizy rynku detalicznego są usługi oferowane w systemie NMT 450i ( i w polskim przypadku oznacza odstępstwo od oryginalnego standardu NMT 450, polegające na przesunięciu zakresów częstotliwości o 0,5 MHz w stosunku do standardu NMT 450). Obecnie jedynym przedsiębiorcą 7

8 telekomunikacyjnym oferującym usługi w tej technologii analogowej jest Polska Telefonia Komórkowa Centertel Sp. z o.o. Sieć stworzona przez tę spółkę pokrywa swoim zasięgiem terytorium całego kraju. Niemniej jednak sama sieć nie może być postrzegana jako prawdziwy substytut sieci GSM, ani z punktu widzenia użytkowników końcowych, ani też z punktu widzenia przedsiębiorców zainteresowanych dostępem do sieci. Wynika to z jej ograniczeń funkcjonalnych takich jak: ograniczonej ilości usług, wyłączenia SMS-ów oraz niskiej przepływności transmisji danych. O tym, że spada zainteresowanie usługami świadczonymi w tej sieci świadczy również malejąca liczba użytkowników korzystających z jej usług. Wg danych posiadanych przez BPSA. Sp. z o.o. z kwietnia 2005 r. spadek liczby abonentów tej sieci zanotowany przez PTK Centertel Sp. z o.o. w latach wyniósł 33,33% (z 6 tys. użytkowników do 4 tys.). 6 PTK Centertel Sp. z o.o. posiada wyłączne prawo do dysponowania przedmiotowymi częstotliwościami od dnia r. (decyzja Ministra Łączności w sprawie przydziału częstotliwości). Z danych posiadanych przez Prezesa UKE wynika, że spółka rozpoczęła działalność w tym zakresie w dniu 1 stycznia 1992 r. i ma prawo świadczyć usługi w oparciu o sieć NMT do dnia 17 grudnia 2016 r. W ramach niniejszego standardu nie ma możliwości przyznania dodatkowych częstotliwości innym operatorom, co wyklucza tym samym jakąkolwiek substytucję po stronie podaży. Mając powyższe na uwadze, a więc w szczególności spadek liczby abonentów korzystających z tej sieci, jej ograniczoną funkcjonalność oraz brak substytucji po stronie podaży, Prezes UKE uznał, iż system NMT 450i nie stanowi części rynku właściwego Dostęp i wykonywanie połączeń w sieciach stacjonarnych Prezes UKE stoi na stanowisku, iż funkcje użytkowe sieci ruchomych decydują o tym, iż dostęp i realizacja połączeń w publicznych ruchomych sieciach telefonicznych nie może być uznany za zastępowalny przez dostęp i realizację połączeń w sieciach stacjonarnych. Takie samo zdanie ma Komisja, która stwierdziła iż żadna forma dostępu do usług telefonii stacjonarnej za granicą nie może być substytutem hurtowych usług roamingu międzynarodowego, ponieważ taki dostęp nie może zapewnić dostępności (osiągalności pod zwyczajowym numerem komórkowym) i mobilności. Ponadto zdaniem Komisji istnieją trzy cechy istotnie dla rozważań odnośnie potencjalnych substytutów po stronie popytu i podaży a są nimi: zasięg (sygnał), dostępność (możliwość dostępu poprzez konkretny numer na danej karcie SIM) oraz mobilność (możliwość dostępu w ruchu). Cechy te sprawiają, że użytkownik końcowy postrzega usługi świadczone za pomocą sieci stacjonarnych i ruchomych odmiennie. Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że dostęp i rozpoczynanie połączeń w stacjonarnych sieciach telefonicznych nie stanowi elementu rynku właściwego na poziomie detalicznym. Reasumując powyższe, w opinii Prezesa UKE w skład produktowego rynku świadczenia usługi roamingu międzynarodowego na poziomie detalicznym wchodzą następujące usługi: 1) dostęp do usług telefonii ruchomej w celu wykonywania i odbierania połączeń w publicznych sieciach GSM/UMTS (w systemie pre paid jak i post - paid) dla użytkowników końcowych zagranicznego operatora podczas ich pobytu w Polsce; 6 BPSA Sp. z o.o. Polish Telecommunications Market, weekly bulletin 17/2005 str. 26 8

9 2) wykonywanie połączeń w sieci GSM/UMTS przez użytkowników końcowych zagranicznego operatora sieci ruchomej podczas ich pobytu w Polsce; 3) usługi SMS oraz inne usługi transmisji danych świadczone łącznie z dostępem oraz realizowaniem połączeń, które mogą być świadczone zarówno w sieciach GSM jak i UMTS przez polskich operatorów sieci ruchomych użytkownikom końcowym zagranicznego operatora. Zdaniem Prezesa UKE w skład rynku produktowego na poziomie detalicznym nie wchodzi: 1) dostęp i wykonywanie połączeń w sieciach stacjonarnych przez użytkowników końcowych zagranicznych operatorów sieci ruchomych podczas ich pobytu w Polsce; 2) dostęp i wykonywanie połączeń w sieci NMT 450i przez użytkowników końcowych zagranicznych operatorów sieci ruchomych podczas ich pobytu w Polsce;; 3) usługi transmisji danych, które mogą być świadczone wyłącznie w sieci UMTS albo w sieci GSM użytkownikom końcowych zagranicznych operatorów sieci ruchomych podczas ich pobytu w Polsce Rynek produktowy na szczeblu hurtowym Zalecenie Komisji wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych (WIR Wholesale International Roaming). Zdaniem Komisji hurtowe usługi roamingu międzynarodowego dotyczą dostępu i przepływności dla operatora zagranicznej sieci telefonii komórkowej w celu umożliwienia jego abonentom wykonywania i odbierania połączeń podczas pobytu za granicą, w zasięgu sieci innego operatora. 7 Wynika z tego, iż hurtowe usługi roamingu międzynarodowego są świadczone przez krajowego operatora sieci telefonii komórkowej (tzw. sieć goszcząca - visited network) operatorowi sieci telefonii komórkowej z innego kraju (tzw. sieć krajowa abonenta home network). W opinii Komisji hurtowe usługi roamingu międzynarodowego pokrywają popyt zagranicznych operatorów sieci telefonii komórkowej, których głównym celem jest oferowanie abonentom usług bez granic, nieograniczonych do terytorium objętego ich własną siecią fizyczną. Popyt tych operatorów wynika z popytu ich abonentów na wykonywanie i odbieranie połączeń w ich terminalach komórkowych za granicą bez konieczności kupowania nowej karty SIM lub zawierania innej umowy abonenckiej z zagranicznym operatorem GSM i jednocześnie umożliwia im zachowanie numeru przypisanego im w sieci krajowej. Ponadto międzynarodowy roaming telefonii komórkowej cechują wymagania w zakresie zasięgu (sygnału), dostępności (możliwość dostępu poprzez konkretny numer na danej karcie SIM) oraz mobilności (możliwość dostępu w ruchu), trzy cechy istotne w rozważaniach odnośnie potencjalnych substytutów po stronie popytu i podaży. Prezes UKE podziela stanowisko Komisji, zgodnie z którym usługi roamingu krajowego nie należą do rynku roamingu międzynarodowego. Usługi roamingu krajowego bowiem świadczone są wyłącznie na terenie jednego państwa i polegają na hurtowej sprzedaży przez operatorów sieci ruchomych, posiadających własną infrastrukturę dostępową, usług na rzecz innego operatora telefonii ruchomej (działającego na terenie tego samego kraju), który w celu obsługi własnych abonentów kupuje dostęp na obszarach, które nie zostały przez niego pokryte siecią dostępową. Usługi roamingu krajowego nie dotyczą więc ani zagranicznych koncesjonowanych operatorów sieci telefonii komórkowej ani nie zawierają elementu transgranicznego, w przeciwieństwie do roamingu międzynarodowego. 7 Zalecenia (par. 4.3) 9

10 Ponadto zdaniem Komisji krajowe hurtowe usługi telefonii komórkowej dotyczące dostępu oraz udostępniania - pakietu minut (airtime access), świadczone przez koncesjonowanych operatorów sieci telefonii komórkowej usługodawcom w ich krajach macierzystych, nie mogą być uznane za alternatywy usług roamingu międzynarodowego świadczonych przez zagranicznych operatorów telefonii komórkowej. Głównym powodem tego jest fakt, że usługi te nie obejmują usługi umożliwiającej identyfikację i rozpoznanie abonentów operatora zagranicznego. W przypadku gdyby operator zagraniczny zawarł porozumienie o hurtowych usługach czasu eterowego z operatorem działającym na terytorium, które będą odwiedzać jego klienci, wymagałoby to od abonenta zagranicznego operatora uprzedniego kupienia nowej karty SIM i przyznania nowego numeru telefonu komórkowego przez operatora sieci goszczącej. Również dostawcy usług (SP) oraz operatorzy wirtualnych sieci telefonii ruchomej (MVNO) praktycznie nie mogą się przestawić na samodzielne świadczenie hurtowych usług roamingu międzynarodowego, gdyż w chwili obecnej operatorzy sieci telefonii komórkowej sprzedają hurtowe usługi roamingu międzynarodowego jedynie innym koncesjonowanym operatorom sieci telefonii komórkowej. Nie zawierają oni porozumień w zakresie roamingu międzynarodowego z innymi usługodawcami i operatorami sieci wirtualnych. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE potwierdza powyższe stanowisko Komisji i wskazuje na fakt, iż na badanym rynku właściwym jedynie MNO świadczą usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych Międzynarodowe umowy roamingowe Aby usługa roamingu międzynarodowego mogła być świadczona, sieć MNO, którego użytkownik wyjeżdża za granicę (home network) oraz sieć zagranicznego MNO (visited network) muszą zostać połączone w wyniku umowy o połączeniu sieci (inertnational roaming agreement). Takie umowy zawierane są zazwyczaj na zasadach wzajemności między operatorami publicznych sieci ruchomych, co pozwala na świadczenie sobie nawzajem usług roamingu międzynarodowego. Umowy te oparte są na zasadach wypracowanych w ramach GSM Association (GSMA). Wynikiem uzgodnień prowadzonych w ramach GSMA są tzw. standardowe umowy roamingu międzynarodowego (STIRA Standard International Roaming Agreement), które definiują zasady obustronnych zobowiązań oraz stawki międzyoperatorskie (Inter Operator Tariff - IOT), które są opłatą za wykorzystanie sieci operatora zagranicznego (visited network). IOT definiowany jest jako system opłat stosowany przez partnerów roamingowych, w którym operator sieci zagranicznej (visited operator) pobiera opłaty za wykorzystywanie jego sieci przez partnera roamingowego. IOT zawierają w sobie, poza dostępem oraz rozpoczęciem połączenia w sieci operatora zagranicznego, pełne połączenie do sieci przeznaczenia oraz zakończenie połączenia w tej sieci. Tak więc operator, którego użytkownik wyjeżdża za granicę działa w stosunku do swojego użytkownika końcowego jako odsprzedający usługi roamingu hurtowego, które dostarcza inny, zagraniczny operator sieci ruchomej. W uproszczeniu rozliczenie między operatorami polega na tym, że za rozpoczęte połączenie operator zagraniczny (visited operator) pobiera opłatę wynikającą z przyjętych stawek międzyoperatorskich (IOT), która jest co do zasady opłatą hurtową nakładaną przez operatorów sieci ruchomych na partnerów roamingowych. W praktyce wysokość opłat stosowanych w ramach IOT jest uzależniona od wielu czynników m.in. od miejsca zakończenia połączeń, od ruchu generowanego przez sieć operatora zagranicznego czy od średnich wydatków na abonenta. 10

11 Możliwa jest jeszcze druga sytuacja, w której operator sieci ruchomej oferujący usługi hurtowe (visited operator), sprzedaje tylko możliwość korzystania z poszczególnych elementów sieci na poziomie krajowym. W tej sytuacji operator (home operator) kupuje osobno usługi międzynarodowych połączeń oraz usługi zakańczania połączeń. Prezes UKE stwierdził, iż na polskim rynku roamigu międzynarodowego nie występuje sytuacja opisana powyżej. Usługi głosowe, usługi SMS oraz inne usługi transmisji danych są nabywane bowiem przez zagranicznych operatorów razem. Prezes UKE wyróżnił dwa rodzaje połączeń roamingowych podlegających dalszej analizie: - połączenia roamingowe rozpoczynane w ruchomej sieci telefonicznej operatora zagranicznego (visited operator) - mobile originated roamed calls - połączenia roamingowe zakańczane w ruchomej sieci telefonicznej operatora zagranicznego (visited operator) - mobile terminated roamed calls. W przypadku połączeń rozpoczynanych, operator sieci ruchomej (home operator) płaci stawkę międzyoperatorską (IOT) zagranicznemu operatorowi, gdy jego użytkownik końcowy wykonuje połączenie wychodzące z sieci operatora zagranicznego (poniższy rysunek). Stawka międzyoperatorska zawiera w sobie opłatę za rozpoczęcie połączenia w sieci operatora zagranicznego, tranzyt międzynarodowy oraz stawkę za zakończenie połączenia. Na rys.1 została przedstawiona sytuacja, w której użytkownik roamingu wykonuje połączenie do użytkownika sieci (ruchomej bądź stacjonarnej) zagranicznego operatora (B), w którego kraju przebywa. W tym przypadku użytkownik rozpoczyna połączenie, które jest następnie zakańczane w sieci kraju odwiedzanego. W takiej sytuacji schemat opłat jest następujący: - użytkownik płaci detaliczną stawkę operatorowi, którego jest abonentem (retail price for the mobile-originated call RPO), - operator (A) płaci stawkę międzyoperatorką (IOT) operatorowi (B) - operator (B) ponosi koszty rozpoczęcia oraz zakończenia połączenia w przypadku kiedy połączenie wykonywane jest do innej sieci niż ta w której połączenie zostało rozpoczęte. Rys 1. Schemat opłat za rozpoczynanie połączenia w roamingu, w sytuacji gdy użytkownik telefonu wykonuje połączenia do sieci operatora zagranicznego (visited network). Kraj B (visited network) Kraj A (home network) Sieć ruchoma Sieć stacjonarna Opłaty za zakańczanie połączeń Sieć ruchoma B IOT Sieć ruchoma A Połączenie wychodzące Retail price (RPO) 11

12 W analizowanym powyżej przypadku marża operatora (A) jest równa różnicy pomiędzy stawką detaliczną (RPO) i stawką międzyoperatorską (IOT). Marża operatora (B) natomiast jest różnicą między IOT oraz kosztami rozpoczęcia i stawką za zakończenie. Na rys. 2 została przedstawiona sytuacja, w której użytkownik końcowy przebywa za granicą i wykonuje połączenie do własnego kraju (A). W tym przypadku - użytkownik płaci detaliczną stawkę operatorowi, którego jest abonentem (retail roaming tariff for the call - RPOH) - operator krajowy (A) rozlicza się (IOT) z operatorem zagranicznym (B) - operator (B) ponosi koszty rozpoczęcia, płaci za tranzyt międzynarodowy oraz za zakończenia połączenia Zestawienie połączenia przebiega następująco zagraniczny operator (B) rozpoczyna połączenie, tranzytuje połączenie przez swoją sieć do bramki międzynarodowej, uiszcza opłatę za tranzyt międzynarodowy (international transit charge - TRI), następnie uiszcza opłatę za zakończenie połączenia w sieci stacjonarnej (fixed termination rate FTR-a) albo opłatę za zakończenie połączenia w sieci ruchomej (mobile termination rate MTR-a) Marża operatora, którego użytkownik końcowy wykonuje połączenia jest równa różnicy między stawką detaliczną (RPOH) i IOT. Marża operatora (B) jest różnicą między IOT oraz kosztami rozpoczęcia, tranzytu i stawki za zakończenie. Taka sama sytuacja ma miejsce gdy przebywający za granicą użytkownik wykonuje połączenie do sieci znajdującej się poza granicami odwiedzanego kraju, nie będącej jego siecią macierzystą. Rys. 2. schemat opłat z rozpoczynanie połączenia w roamingu w sytuacji kiedy użytkownik telefonu wykonuje połączenia do własnej sieci (home network) Kraj B (visited) Sieć ruchoma B TRI Tranzyt międzynarodowy FTR-a Kraj A (home) Sieć stacjonarna IOT MTR-a Sieć ruchoma Połączenie wychodzące do własnej sieci RPOH Sieć ruchoma A W przypadku połączeń inicjowanych (rozpoczynanych) w sieci operatora, której użytkownik jest abonentem i zakańczanych w sieci operatora zagranicznego visited network (poniższy rysunek): - użytkownik, który inicjuje połączenie płaci operatorowi (A) stawkę detaliczną za rozpoczęcie połączenia. Jeśli rozpoczęcie połączenia następuje w sieci stacjonarnej lub w sieci konkurencyjnego MNO (innego niż operator A) operator (A) otrzymuje stawkę za zakończenie połączenia - użytkownik, który otrzymuje połączenie płaci stawkę roamingową za zakończenie połączenia (RPI) operatorowi (A) - operator (A) tranzyt uje połączenie w swojej sieci (TRM), uiszcza opłatę za tranzyt międzynarodowy (TRI) i zakończenie połączenia w sieci operatora (B) (MTR-b) 12

13 W schemacie tym operator sieci (A), której użytkownik wykonuje połączenia otrzymuje więc dwie opłaty pierwsza to opłata detaliczna za zakończenie połączenia (RPI) od użytkownika przebywającego za granicą, druga to opłata za zakończenie połączenia (MTR-a) od operatora sieci, w której połączenie zostało rozpoczęte (w przypadku, gdy jest to użytkownik własnej sieci wówczas operator otrzymuje opłatę detaliczną od tego użytkownika). Istotną kwestią jest to, iż w tym przypadku operatorzy nie płacą stawki międzyoperatorskiej (IOT). Marża operatora (A) jest tu równa sumie opłat detalicznych płaconych przez użytkowników inicjujących i odbierających połączenie (lub sumie opłaty detalicznej RPI oraz stawce za MTR-a) minus koszty tranzytu międzynarodowego i stawki za zakończenie połączenia. Operator (B) natomiast otrzymuje opłatę z tytułu tranzytu i zakończenia połączenia. Rys. 3 Schemat opłat za zakańczanie połączenia Kraj B (visited) TRI Kraj A (home) Sieć ruchoma B MTR-b Tranzyt międzynarodowy TRM Sieć ruchoma A RPI MTR-a Połączenie przychodzące Operator sieci ruchomej lub stacjonarnej W przypadku świadczenia usług przesyłania wiadomości tekstowych w roamingu schematy opłat są analogiczne, z wyjątkiem sytuacji, w której użytkownik końcowy przebywający za granicą otrzymuje krótkie wiadomości tekstowe - otrzymywanie SMS jest najczęściej pozbawione opłat na poziomie detalicznym Powyższe scenariusze realizacji połączeń zagranicznych mogą oczywiście ulegać zmianom w przedmiocie rozliczeń międzyoperatorskich. W szczególności ma to miejsce w przypadku bardziej skomplikowanych sytuacji z udziałem innych operatorów. Biorąc powyższe pod uwagę Prezes UKE stwierdził, iż zakańczanie połączeń w sieci operatora zagranicznego (visited operator) nie należy do hurtowego rynku roamingu międzynarodowego. Operator zagraniczny bowiem nie pobiera żadnej opłaty roamingowej od operatora, którego abonent zainicjował połączenie i które zostało zakończone w sieci operatora zagranicznego (vsited nertwork). Dlatego też zdaniem Prezesa UKE, dopóki operatorzy nie będą się rozliczali za zakańczanie połączeń, połączenia te nie wchodzą w skład analizowanego rynku właściwego. Scenariusze roamingowe oraz wzajemne rozliczenia mogą kształtować się różnie, w zależności m.in. od tego czy współpracujący operatorzy należą do tego samego sojuszu. W ostatnich latach (od roku 2003) powstało kilka sojuszy międzyoperatorskich. Największym sojuszem jest Vodafone Group pokrywający 12 krajów europejskich oraz pięć krajów współpracujących (w tym Polkomtel S.A. w Polsce). Na całym świecie Grupa Vodafone 13

14 obsługuje 150 mln użytkowników. Sojusz Starmap został utworzony przez 9 członków reprezentujących 55 milionów użytkowników (obecnie w skład tego sojuszu wchodzi 11 państw europejskich). Sojusz Freemove utworzony w roku 2004 przez czterech niezależnych członków reprezentujących 170 milionów użytkowników w 21 krajach europejskich (w tym operatorzy sieci Orange). Przynależność do takich sojuszy niesie za sobą pewne konsekwencje: ich członkowie mają wspólne strategie, produkty usługi, negocjują niskie ceny hurtowe w ramach tych porozumień w celu zwiększenia natężenia ruchu w ich sieciach lub przyciągnięcia lub utrzymania użytkowników końcowych. W celu zwiększenia natężenia ruchu w konkretnej sieci operatorzy stosują techniki kierowania ruchu (tzw. traffic direction). Dzięki tym technikom w przypadku rejestracji użytkownika zagranicznej sieci w sieci polskiego operatora wybór operatora następuje automatycznie spośród listy partnerów roamingowych zapisanej na karcie SIM (pod warunkiem, iż użytkownik nie dokona takiego wyboru ręcznie, korzystając z menu znajdującego się w telefonie). Kierowanie ruchu do sieci konkretnego operatora może mieć związek z np. z przynależnością do wspominanych sojuszy czy z wysokością stosowanych przez partnerów roamingowych stawek międzyoperatorskich. Zdaniem Prezesa UKE możliwość kierowania ruchu ma duże znaczenie dla potencjalnej konkurencji na hurtowym rynku roamingu międzynarodowego. Jeśli bowiem operatorzy są zdolni do kierowania znacznej części ruchu to tym jest większe prawdopodobieństwo, że ceny na rynku WIR spadną. Stosowanie technik kierowania ruchu daje bowiem operatorom (zwłaszcza tym których użytkownicy generują duży ruch) większe możliwości do negocjowania niskich cen w hurtowych porozumieniach w zakresie roamingu. Prezes UKE uważa, że dzięki stosowaniu tych technik zagraniczni operatorzy mogą szybko zareagować na wzrost stawek i kierować ruch do innych tańszych sieci, jednakże możliwości techniczne wyboru operatora roamingowego przez użytkownika nie pozwalają na stwierdzenie pełnej niezależności operatorów w tym zakresie Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangażowane w proces popytu i podaży właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar można odróżnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przeważające warunki konkurencji są znacząco różne. 8 Podobną definicję rynku geograficznego zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego. Zgodnie z tą definicją rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Hurtowy rynek świadczenia usługi roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych, podlegający analizie w niniejszym Postanowieniu, został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek krajowy, czyli jego zasięg geograficzny obejmuje terytorium całego kraju. Analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE, potwierdziła zasadność kwalifikacji dokonanej przez Ministra Infrastruktury. Na obszarze RP brak jest różnic w zależności od obszaru 8 Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (ust ) 14

15 geograficznego w preferencjach odbiorców usług. Nie występują również zależne od obszaru - różnice cen, czy kosztów transportu. Z tych względów Prezes UKE potwierdził zasadność włączenia do zakresu rynku właściwego wszystkich sieci istniejących na terytorium kraju. Jednakże, zdaniem Prezesa UKE chociaż tak zdefiniowany rynek roamingu hurtowego ma wymiar krajowy, to jednak specyfika tego rynku (a zwłaszcza związki operatorów działających w ramach różnych paneuropejskich grup i sojuszy roamingowych) wskazuje, iż zasadnym byłoby podjęcie regulacji obejmującej wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej. Pomimo, iż w ostatnich latach podjęto szereg (np. w ramach Grupy Independent Regulatory Group) działań z zastosowaniem obowiązujących ram prawnych, by rozwiązać kwestię wysokich opłat za usługi roamingu międzynarodowego, okazało się, że narzędzia dostępne dla krajowych regulatorów nie są w stanie skutecznie doprowadzić do obniżenia cen detalicznych do poziomu, który odzwierciedlałby koszty świadczenia przedmiotowych usług. Dlatego też, zdaniem Prezesa UKE należy zastosować wspólny (dla wszystkich krajów UE) mechanizm, gwarantujący wysoki poziom ochrony konsumenta przy jednoczesnym zachowaniu zasad konkurencji między operatorami telefonii komórkowej. Zastosowanie wspólnego mechanizmu jest konieczne wobec transgranicznego charakteru przedmiotowych usług i umożliwi operatorom telefonii komórkowej działanie w warunkach jednolitych, spójnych ram regulacyjnych, opartych na obiektywnie ustanowionych kryteriach. 4. Struktura podmiotowa rynku właściwego Na polskim rynku roamingu międzynarodowego w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych działalność prowadzi trzech operatorów: Polkomtel S.A. (PLUS GSM, Simplus Team, Sami Swoi), który rozpoczął działalność w 1996 r. na podstawie Koncesji nr 3/96/GSM1 (obecnie działa na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych). Struktura własnościowa tego podmiotu przedstawia się następująco: Tab. 1 Struktura własnościowa Polkomtel S.A. Akcjonariusz Ilość głosów na WZA Procentowy udział głosów na WZA KGHM Polska Miedź S.A ,61% PKN Orlen S.A ,61% TDC Mobile International A/S ,61% Vodafone Americas Inc ,61% PSE S.A ,56% Węglokoks S.A ,00% RAZEM % Źródło: strona internetowa Polkomtel S.A. KGHM Polska Miedź S.A. działa pośrednio (przez Telefonię Dialog S.A.) także na rynku telefonii stacjonarnej, która m.in. świadczy usługi transmisji danych, dzierżawy łączy, połączeń głosowych. Jednak działalność telekomunikacyjna nie jest bezpośrednią działalnością KGHM. Spółka koncentruje się na wydobyciu rud miedzi - siódma spółka na świecie w zakresie produkcji miedzi i druga co do wielkości produkująca srebro. PKN Orlen S.A. oraz PSE S.A. są to spółki z udziałem skarbu państwa, przy czym PSE S.A oprócz działalności polegającej na krajowym i zagranicznym obrocie energią elektryczną, działa również w zakresie telekomunikacji poprzez spółkę zależną EXATEL S.A. (świadczącą usługi telekomunikacyjne w sektorze biznesowym). 15

16 Vodafone Americas Inc, podobnie jak TDC Mobile International A/S jest przedsiębiorstwem telekomunikacyjnym mającym doświadczenie na europejskim rynku telefonii ruchomej. Ponadto przedsiębiorstwo TDC Mobile International A/S w całości stanowi własność duńskiego operatora zasiedziałego, Vodafone Americas Inc jest własnością Vodafone Group plc. Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. (Era, Era TAK TAK oraz Era BIZNES, Heyah), która rozpoczęła działalność w 1996 r. na podstawie Koncesji nr 2/96/GSM2 (obecnie działa na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych). Struktura własnościowa Spółki przedstawia się następująco: Rys. 4 Struktura własnościowa spółki Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. 1,90% 4,00% 1,10% 22,50% 48,00% 22,50% Elektrim S.A. T-Mobile Deutschland GmbH MediaOne International B.V. Polpager Sp. z o.o. Carcom Warszawa Sp. z o.o. Elektrim Autoinvest S.A. Źródło: strony internetowe PTC Sp. z o.o. informacja z dnia 1 czerwca 2006 roku Głównym udziałowcem PTC Sp. z o.o. jest Elektrim S.A., jedna z największych polskich firm posiadającej doświadczenie w branży telekomunikacyjnej w zakresie telekomunikacji stacjonarnej i ruchomej, w obszarze telewizji kablowej oraz wytwarzania energii. Świadczyła także pośrednio, poprzez spółki zależne, usługi na rynku telefonii stacjonarnej. Nie jest jednak bezpośrednio zaangażowana w eksploatację sieci telefonii ruchomej. Udział w wysokości 22,5% posiada T-Mobile Deutschland GmbH niemiecki operator sieci ruchomej, prowadzący działalność na niemieckim i europejskim rynku telekomunikacyjnym. Polska Telefonia Komórkowa Centertel Sp. z o.o. (Orange, Orange Go, przy czym analiza rynku obejmowała w większości czas, w którym Spółka sprzedawała swoje produkty pod następującymi markami: Idea POP, Jedna Idea oraz Nowa Idea dla Firm), która rozpoczęła działalność w 1991 r. na podstawie Zezwolenia Ministra Łączności Nr 011/91 z dnia 18 grudnia 1991 r. (obecnie działa na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych). Jedynym właścicielem PTK Centertel Sp. z o.o. jest Telekomunikacja Polska S.A. - największy polski operator telekomunikacyjny działający na rynku stacjonarnym. Każdy z trzech operatorów dysponuje zestawem pasm w częstotliwościach GSM 900, GSM 1800 i UMTS Tab. 2 Przydzielony zakres częstotliwości Operator POLKOMTEL S.A Liczba kanałów Przydzielony zakres częstotliwości ,2-892,8 / 935,2-937,8 GSM 900 Data rozpoczęcia wykorzystania częstotliwości Uwagi r. Koncesja wydana na okres 15 lat. Zgodnie z zapisem w Koncesji 16

17 Polska Telefonia Cyfrowa Spółka z o. o. Polska Telefonia Komórkowa "Centertel" Spółka z o.o. Operator POLKOMTEL S.A ,4-903,4 / 942,4-948, ,0-897,2 / 938,0-942, ,6-908,0 / 948,6-953, ,2-910,8 / 953,2-955, ,0-912,8 / 955,0-957, ,0-914,8 / 958,0-959,8 Liczba kanałów Polska 12 Telefonia Cyfrowa Spółka z o. o. 36 Polska Telefonia Komórkowa "Centertel" Spółka z o.o. Operator POLKOMTEL S.A Polska Telefonia Cyfrowa 48 Liczba kanałów 3 FDD 14,8 MHz 1 TDD 5 MHz 3 FDD 14,8 MHz Przydzielony zakres częstotliwości 1757,6-1759,8 / 1852,2-1854,8 1777,8-1784,8 / 1872,8-1879,8 1755,0-1757,2 / 1850,0-1852,2 1770,2-1777,2 / 1865,2-1872,2 1760,4-1769,8 / 1855,4-1864,8 Przydzielony zakres częstotliwości 1950,1-1964,9 / 2140,1-2154,9 1905,1-1910,1 1935,3-1950,1 / 2125,3-2140, r. - Koncesjobiorca ma prawo do ubiegania się o rozszerzenie przydzielonych pasm częstotliwości po 5 latach od daty wydania niniejszej koncesji r. Koncesja wydana na okres 15 lat. Zgodnie z zapisem w Koncesji r. - Koncesjobiorca ma prawo do ubiegania się o rozszerzenie przydzielonych pasm częstotliwości po 5 latach od daty wydania możliwość wykorzystania częstotliwości od dnia r. możliwość wykorzystania częstotliwości od dnia r. możliwość wykorzystania częstotliwości od dnia r. zmieniona Decyzją Nr /99(4)/02/Z Prezesa URTiP - na dzień r. GSM 1800 Data rozpoczęcia wykorzystania częstotliwości termin rozpoczęcia używania częstotliwości - od dnia 1 marca 2000 r. od dnia doręczenia Koncesji - w zakresie zakładania i używania urządzeń, z dniem 1 marca 2000 r. - w zakresie świadczenia usług. w koncesji brak jest terminu rozpoczęcia świadczenia usług UMTS Data rozpoczęcia wykorzystania częstotliwości Rozpoczęcie działalności z dniem świadczenie usług - nie później niż z dniem r. - zmiana Decyzją Prezesa URTiP - świadczenie usług telekomunikacyjnych - nie później niż z dniem 1 stycznia 2006 r., przy czym Operator jest uprawniony do rozpoczęcia działalności z dniem r. Rozpoczęcie działalności z dniem świadczenie usług - nie później niniejszej koncesji. Koncesja wydana na okres 15 lat. Uwagi Koncesja wydana na okres 15 lat. Koncesja wydana na okres 15 lat. Koncesja wydana na okres 15 lat. zgodnie z zapisem w Koncesji - Koncesjobiorca ma prawo do ubiegania się o rozszerzenie przydzielonych pasm częstotliwości po 5 latach od daty wydania niniejszej koncesji po spełnieniu wszystkich warunków ujętych w koncesji oraz uzasadnieniu takiej potrzeby. Uwagi Koncesja wydana na okres do dnia r. Koncesja wydana na okres do dnia r. 17