1 mgr inŝ. arch. Maciej Furmańczyk rzeczoznawca do spraw budowlanych mgr inŝ. Stanisław Wiśniewski z listy wojewody zachodniopomorskiego rzeczoznawca ds zabezp. upr. nr 2 / Rz / 2000 przeciwpoŝarowych Szczecin, ul. Pogodna 19 uprawnienia KG PSP tel. 091-452-62-37 nr 215/93 tel. 0-602-495-247 tel. 0-509-270-848 e-mail: furmanczyk@poczta.fm Szczecin, ul. Zapiecek 43 EKSPERTYZA TECHNICZNA NR 6/2010 Na temat projektu przebudowy kuchni i wydzielenia łazienek, remontu klatki schodowej i wymiany instalacji wewnętrznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, oficynowym, przy ul. Królowej Jadwigi 41 w Szczecinie w aspekcie zgodności z rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Zawartość tomu: - tekst ekspertyzy, - rysunki ilustrujące problem ekspertyzy: - rzut parteru projekt 1/50, - rzut I pietra projekt 1/50, - rzut II pietra projekt 1/50, - rzut III piętra projekt 1/50, - rzut klatki schodowej na półpiętrze między III piętrem i poddaszem projekt 1/50, - przekrój przez klatkę schodową 1/50. Szczecin styczeń 2010 r. Kopiowanie lub rozpowszechnianie opracowania i jego części bez zgody autorów jest zabronione
2 1. Podstawa opracowania Ekspertyzę opracowano na podstawie: A/ Zlecenia pracowni projektowej Prokon-Projektowanie w Szczecinie, B/ Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z późniejszymi zmianami, nazywanego dalej WT, C/ Projektu przebudowy kuchni i wydzielenia łazienek, remontu klatki schodowej i wymiany instalacji wewnętrznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, oficynowym, przy ul. Królowej Jadwigi 41 w Szczecinie wykonanego przez mgr inŝ. arch. Małgorzatę Lasak w styczniu 2010 r., D/ Wizji lokalnej. 2. Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania ekspertyzy jest ustalenie zgodności rozwiązania projektowego przebudowy kuchni i wydzielenia łazienek, remontu klatki schodowej i wymiany instalacji wewnętrznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, oficynowym, przy ul. Królowej Jadwigi 41 w Szczecinie z wymaganiami zawartymi w WT dotyczącymi : - 80 ust.1 p.2 i ust.2 kubatury łazienki z doprowadzoną ciepłą wodą, - 92 ust.3 moŝliwości zainstalowania w łazience w budynku mieszkalnym wielorodzinnym pralki automatycznej, - 94 ust.1 p.1 szerokości pokoju sypialnego dla jednej osoby w budynku wielorodzinnym, - 94 ust.1 p.4 szerokości kuchni w mieszkaniu wielopokojowym w budynku wielorodzinnym, - 301 ust.1 i 3 wysokości wewnętrznych podokienników, W związku z zakresem opracowania projektowego dotyczącego przebudowy części budynku - moŝliwe jest zastosowanie trybu przewidzianego w 2 ust. 2 p.1 WT i zaproponowanie rozwiązań zamiennych w odniesieniu do przepisów, które nie mogą być spełnione. 3. Ogólna charakterystyka budynku, warunki budowlano- instalacyjne oraz zakres opracowania projektowego Przedmiot opracowania projektowego i ekspertyzy: Przedmiotem opracowania projektowego jest przebudowa części budynku mieszkalnego wielorodzinnego, mająca na celu poprawę warunków mieszkaniowych ograniczona do przebudowy kuchni, wydzielenia łazienek w kaŝdym mieszkaniu i wymiany instalacji wewnętrznych.
3 Przedmiotem opracowania ekspertyzy jest ustalenie moŝliwości zastosowania rozwiązań innych niŝ przewidziane w WT w odniesieniu do niezgodności, których korekta nie jest moŝliwa ze względów technicznych i funkcjonalnych. Opis budynku przy ulicy Królowej Jadwigi 41 w Szczecinie: Budynek frontowy przy ul. Królowej Jadwigi 41 usytuowany jest w zachodniej pierzei ulicy jest to kamienica stanowiąca fragment ciągłej zabudowy obrzeŝnej kwartału zabudowy śródmiejskiej. Budynek oficynowy, będący przedmiotem opracowania ekspertyzy, przylega do południowego fragmentu elewacji budynku frontowego tworzy z nim kąt prosty. Budynek oficynowy znajduje się na terenie wnętrza kwartału ograniczonego ulicami Królowej Jadwigi, Bohaterów Getta Warszawskiego, Księcia Bogusława X i Małkowskiego dojazd i dojście do budynku oficynowego prowadzi od strony ul. Bohaterów Getta Warszawskiego. Budynek oficynowy przy ul. Królowej Jadwigi 41 stanowi fragment ciągłej zabudowy oficynowej, równoległej do pierzei ul. Małkowskiego. Jest to budynek o czterech kondygnacjach nadziemnych (poddasze nie zawiera pomieszczeń na pobyt ludzi i zgodnie z definicją zawartą w 3 p.16 WT nie jest uwaŝane za odrębną kondygnację), podpiwniczony. Na parterze, I, II i III piętrze znajdują się mieszkania, w piwnicy pomieszczenia techniczne i komórki lokatorskie, na poddaszu strych dla mieszkańców. Budynek powstał na początku XX w. jako fragment zabudowy kwartału śródmiejskiego jest to obiekt w oficynie, o zdecydowanie niŝszym standardzie niŝ budynki frontowe. Obecnie znajduje się w zasobach Szczecińskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego (STBS). Zrealizowany został w układzie jednotraktowym głębokość traktu wynosi około 6 metrów z centralnie usytuowaną klatką schodową. Na kaŝdej kondygnacji uŝytkowej znajdują się po dwa mieszkania dwupokojowe w układzie amfiladowym - w budynku znajduje się 8 mieszkań dwupokojowych. Budynek wykonano w technologii tradycyjnej: - ściany zewnętrzne murowane z cegły ceramicznej o grubości zmiennej, - ściany wewnętrzne nośne murowane z cegły pełnej o gr. 25 cm; ściany działowe murowane z cegły o gr. 12 cm, - nad piwnicą strop ceramiczny typu Kleina, nad wyŝszymi kondygnacjami stropy na konstrukcji z belek drewnianych ze ślepymi pułapami i z podsufitką drewnianą zabezpieczoną tynkiem cementowo-wapiennym, - klatka schodowa o konstrukcji kleinowskiej z drewnianymi okładzinami stopni i spoczników, - dach płaski, jednospadowy, pokryty papą na deskowaniu, - wyposaŝenie instalacyjne obejmuje instalację wodno-kanalizacyjną, gazową doprowadzoną do kuchenek i w dwóch mieszkaniach do kotłów gazowych co, w części mieszkań instalację co i cwu z miejskiej sieci ciepłowniczej, elektryczną, wentylację grawitacyjną. Mieszkania w budynku moŝna określić jako substandardowe: brak wydzielonych łazienek, toalety znajdują się na spocznikach klatki schodowej, instalacje wewnętrzne nadają się do wymiany. W budynku wymieniono okna i drzwi wejściowe; budynek został ocieplony w technologii lekkiej, mokrej.
4 Zakres opracowania projektowego, opis programu uŝytkowego: Projektuje się ograniczony zakres przebudowy, mający na celu poprawę warunków zamieszkania, polegający na wydzieleniu w kaŝdym mieszkaniu łazienek kosztem powierzchni kuchni oraz wymianę i przebudowę instalacji wewnętrznych. Ponadto zaprojektowano likwidację toalet na spocznikach klatki schodowej oraz remont klatki schodowej. Przewiduje się wykonanie następującego zakresu robót budowlanych: - podział ścianami działowymi istniejących kuchni na łazienki dostępne z przedpokoju i kuchnie dostępne z pokoju, - likwidację toalet w klatce schodowej, wykonanie odcinków ścian pomiędzy klatką schodową a mieszkaniami w miejscu zlikwidowanych toalet, - wykonanie nowych przewodów wentylacyjnych, wykonanie wentylacji mechanicznej wywiewnej w projektowanych łazienkach i kuchniach, - podłączenie wszystkich mieszkań do miejskiej sieci ciepłowniczej, - wymianę instalacji wewnętrznych, - remont klatki schodowej, obejmujący tynki, posadzki, okładziny stopni. - nie ulegnie zmianie ilość mieszkańców, mieszkań (ani ich amfiladowy układ), nie przewiduje się ingerencji w układ i powierzchnię pokojów. Dostępność budynku dla osób niepełnosprawnych: Budynek liczy cztery kondygnacje nadziemne i nie jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. W związku z ograniczonym zakresem przebudowy (dotyczącej przede wszystkim wyodrębnienia w mieszkaniach łazienek oraz wymianą i przebudową instalacji wewnętrznych) a takŝe ze względu na parametry klatki schodowej i układ funkcjonalny (usytuowanie wejść do mieszkań) nie ma technicznych moŝliwości udostępnienia budynku dla niepełnosprawnych przy zastosowaniu pochylni i stałych urządzeń technicznych. Analiza parametrów klatki schodowej, szerokości drzwi wejściowych do budynku i drzwi do mieszkań wykazuje, Ŝe w indywidualnych przypadkach moŝliwe jest korzystanie z pojazdu do transportu osób niepełnosprawnych po schodach. Program uŝytkowy budynku, ilość mieszkańców: Na parterze, I, II i III piętrze znajdują się po dwa mieszkania dwupokojowe, o powierzchni uŝytkowej od 32,60 m2 do 38,00 m2 przeznaczone dla około 3 osób. Łącznie w budynku znajduje się 8 mieszkań dwupokojowych. Ilość mieszkańców około 24 osób. 4. Analiza problemu ekspertyzy 4.1. Bezpieczeństwo poŝarowe. Analizowany projekt nie powoduje zwiększenia ilości mieszkań lub mieszkańców, nie zmienia parametrów budynku ani jego kwalifikacji pod względem wysokości i sposobu uŝytkowania (niski budynek mieszkalny w zabudowie wielorodzinnej, kategoria zagroŝenia ludzi ZLIV, wymagana klasa odporności poŝarowej D). Likwidacja toalet na spocznikach klatki schodowej poprawia warunki ewakuacji. Długość dojść ewakuacyjnych jest mniejsza niŝ dopuszczalna, wyjście z klatki schodowej prowadzi bezpośrednio na zewnątrz budynku drzwiami o wymaganej szerokości. Niezgodności budynku z wymaganiami WT nie powodują, w świetle
5 rozporządzenia MSWiA z dnia 21.04.2006 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, stanu zagroŝenia Ŝycia ludzi. W związku z ograniczonym zakresem przebudowy, ekspertyza odnosi się wyłącznie do niezgodności związanych z właściwościami uŝytkowymi mieszkań. 4.2. Analiza wariantowa moŝliwości przebudowy mieszkań, mającej na celu wyposaŝenie w łazienki. Głębokość traktu budynku wynosi około 6 metrów przy długości około 19 metrów. Klatka schodowa usytuowana jest centralnie, mieszkania znajdują się po obu stronach klatki schodowej. Przy tak rozplanowanym budynku jedynym moŝliwym układem pomieszczeń w mieszkaniach jest amfilada. We wszystkich mieszkaniach wejście prowadzi do przedpokoju, z którego dostępna jest kuchnia o szerokości zgodnej z szerokością przedpokoju oraz większy z dwóch pokojów ( pokój dzienny ); drugi pokój, pełniący funkcję sypialni dostępny jest z pokoju dziennego. NaleŜy stwierdzić, Ŝe bez zmniejszenia liczby pokojów nie jest moŝliwe wyposaŝenie mieszkań w budynku w kuchnie i łazienki spełniające wymagania WT: - tylko w mieszkaniach jednopokojowych dopuszczalne są kuchnie o szerokości 1,80 m szerokość istniejących kuchni wynosi około 1,85 m; szerokość pokojów sypialnych, ewentualnie moŝliwych do adaptacji na kuchnie wynosi około 2,00 2,10 m, - pokoje dzienne o powierzchni około 16 17 m2 są zbyt małe aby zaplanować w nich aneksy kuchenne, poza tym w pokoje pełnią równieŝ funkcję sypialni. Biorąc pod uwagę, Ŝe mieszkania mają najemców, nie moŝna ograniczyć liczby pokojów. W takiej sytuacji jedyną moŝliwością wyposaŝenia mieszkań w łazienki jest podział kuchni powodujący, Ŝe zarówno kuchnie jak i łazienki nie będą do końca spełniać wymagań WT. Rozwiązanie takie jest często stosowane przy modernizacji budynków oficynowych podniesienie standardu mieszkań (a w zasadzie stworzenie znośnych warunków zamieszkania) - zdecydowanie rekompensuje zbyt małą powierzchnię i szerokość kuchni i łazienek. Analizowane rozwiązanie naleŝy uznać za optymalne, przy załoŝeniu zachowania dotychczasowej ilości lokatorów w mieszkaniach. 4.3. Budynek, po realizacji projektu, nie będzie odpowiadał przepisom zawartym w WT, dotyczącym: 4.3.1. 80 ust.1 p.2 i ust.2 kubatury łazienki z doprowadzoną ciepłą wodą w powiązaniu z 92 ust.3 moŝliwości zainstalowania w łazience w budynku mieszkalnym wielorodzinnym pralki automatycznej. Zaprojektowano łazienki o powierzchni uŝytkowej od 1,90 m2 do 2,10 m2 i kubaturze od 5,16 m3 do 5,80 m3. Łazienki wyposaŝone będą z kabinę natryskową, umywalkę i miskę ustępową. Powierzchnia łazienek nie pozwala na umieszczenie pralki przewidziano, Ŝe pralki będą instalowane w kuchniach. Mieszkania będą wyposaŝone w instalację ciepłej wody zasilaną z miejskiej sieci ciepłowniczej oraz w wentylację mechaniczną wywiewną w takim przypadku dopuszcza się zmniejszenie kubatury łazienek do co najmniej 5,50 m2
6 4.3.2. 94 ust.1 p.4 szerokości kuchni w mieszkaniu wielopokojowym w budynku wielorodzinnym. Zaprojektowano kuchnie o szerokości (poczynając od parteru): 191 cm, 191 cm, 198,5 cm, 202 cm, 198,5 cm, 211,5 cm, 198,5 cm i 211,5 cm. Szerokość projektowanych kuchni jest związana z rozstawem ścian konstrukcyjnych usztywniających, pomiędzy którymi obecnie znajdują się kuchnie. Wymagana jest szerokość co najmniej 240 cm. Ponadto, poza zakresem opracowania projektowego, występują niezgodności dotyczące wymagań: - 94 ust.1 p.1 szerokości pokoju sypialnego dla jednej osoby w budynku wielorodzinnym. Przyjęto, Ŝe mniejszy z pokojów w mieszkaniach przeznaczony jest dla jednej osoby. Szerokość pokojów wynosi od 200 do 215 cm przy wymaganej szerokości co najmniej 220 cm, - 301 ust.1 i 3 wysokości wewnętrznego podokiennika. Podokienniki okien pokojów i kuchni znajdują się na wysokości: 76,1, 76,3 76,5 i 80,4 cm na parterze, 76,1, 76,5, 77,3 i 80,4 cm na I piętrze, 76,1, 76,5, 77,3 i 79 cm na II piętrze i 80 i 83 cm na III piętrze. Wymagana jest wysokość 85 cm 5. Wnioski 5.1. Analiza przeprowadzona w p. 4.2 ekspertyzy wykazuje, Ŝe nie jest moŝliwe zmniejszenie liczby pokojów w zasiedlonych mieszkaniach i adaptacja jednego z pokojów na kuchnię. Urządzenie aneksów kuchennych w większych pokojach mieszkań równieŝ nie jest moŝliwe zarówno ze względu na powierzchnię tych pokojów jak i na to, Ŝe pełnią one równieŝ funkcję sypialni. Przedstawione rozwiązanie projektowe jest optymalne i często stosowane przy modernizacji budynków oficynowych na terenie szczecińskich kwartałów śródmiejskich. 5.2. Ze względu na wysokość w świetle mieszkań wynoszącą od 2,72 m na parterze, przez 2,90 m na I piętrze i 2,80 m na II i III piętrze pomimo niewielkiej powierzchni kubatura części projektowanych łazienek odpowiada wymaganiom WT, a w części odbiega od wymagań w sposób nieznaczny. WyposaŜenie łazienek w kabinę natryskową, umywalkę i miskę ustępową zapewnia zachowanie akceptowalnego standardu sanitarnego (naleŝy mieć świadomość, Ŝe obecnie toalety znajdują się na zewnątrz mieszkań, na spocznikach klatki schodowej, jako wspólne dla lokatorów, a kuchnie siłą rzeczy pełnią równieŝ funkcję łazienki). W łazienkach moŝna równieŝ umieścić pojemnik na brudną bieliznę. Szczególnie istotne jest podłączenie wszystkich mieszkań do miejskiej sieci ciepłowniczej doprowadzenie do łazienek ciepłej wody oraz wyposaŝenie łazienek w wentylację mechaniczną wywiewną. 5.3. Projektowane kuchnie, o szerokości od 191 cm do 211,5 cm, są właściwe dla mieszkań jednopokojowych. Pomimo to w projekcie wykazano, Ŝe mieszczą się w nich wymagane elementy wyposaŝenia i zapewniona będzie minimalna powierzchnia miejsca pracy. Kuchnie będą posiadały większą niŝ wymagana wysokość, będą oświetlone światłem dziennym, wyposaŝone w wentylację mechaniczną wywiewną i ciepłą wodę w miejskiej sieci ciepłowniczej.
7 5.4. Pokoje w mieszkaniach nie są objęte zakresem opracowania projektowego. Biorąc pod uwagę, Ŝe: - zwiększenie szerokości mniejszego z pokojów do co najmniej 220 cm spowoduje zmniejszenie powierzchni większego pokoju poniŝej 16 m2 (powierzchnia wymagana - 94 ust.2), - szerokość mniejszych pokojów wynosi od około 200 do 215 cm i tylko nieznacznie odbiega od wymaganej szerokości, przyjęto zachowanie stanu istniejącego bez zmian. 5.5. Jako rekompensatę niezgodności kuchni i łazienek z wymaganiami 80 ust.1 p.2 i ust.2 (dotyczy tylko części łazienek), 92 ust.3 i 94 ust.1 p.4, naleŝy przyjąć: - doprowadzenie ciepłej wody z miejskiej sieci ciepłowniczej (rezygnacja z gazowych podgrzewaczy wody), - wyposaŝenie w wentylację mechaniczną wywiewną, - zapewnienie podstawowego standardu higienicznego wyposaŝenie mieszkań w łazienki. 5.6. W oknach, których podokienniki mają wysokość mniejszą niŝ 80 cm naleŝy wykonać zewnętrzne balustrady do poziomu 85 cm ponad podłogą. Podokienniki o wysokości co najmniej 80 cm, biorąc pod uwagę grubość ścian zewnętrznych i związaną z nią szerokość parapetu, zapewnią dostateczne bezpieczeństwo mieszkańcom. Projekt przebudowy kuchni i wydzielenia łazienek, remontu klatki schodowej i wymiany instalacji wewnętrznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, oficynowym, 94 ust.1 p.4 przy ul. Królowej Jadwigi 41 w Szczecinie powinien być ponadto uzgodniony przez rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpoŝarowych i do spraw sanitarno-higienicznych. 6. Konkluzja Ekspertyzę naleŝy przedłoŝyć Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Szczecinie w celu uzgodnienia wniosków w trybie przewidzianym w 2 ust.2 p.1 WT.