Zdjęcie Krzysztof Olbrycht doradca podatkowy www.valor.pl Ryzykowne nabycie KUPUJĄC SAMOCHODY WE WTÓRNYM OBIEGU GOSPODARCZYM NALEŻY WYKAZAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTROŻNOŚĆ. I NIE CHODZI TU TYLKO O STAN TECHNICZNY POJAZDU. OKAZUJE SIĘ, ŻE RÓWNIEŻ ROZLICZENIA PODATKOWE SPRZEDAWCY POWINNY BYĆ ZBADANE, GDYŻ MOŻE SIĘ ZDARZYĆ, ŻE NABYWCA BĘDZIE ZA NIE ODPOWIADAŁ. Samochody służbowe tzn. stanowiące element majątku firmy są przedmiotem wtórnego obrotu tak jak auta prywatne. Jednak kupując taki pojazd (ale też maszyny, urządzenia itp.) powinniśmy dodatkowo ustalić czy pozbywająca się samochodu firma nie ma zaległości podatkowych, bo możemy zostać nimi obciążeni. Trzeba mieć to na uwadze nie tylko wówczas, gdy auto kupujemy bezpośrednio od firmy, ale też jeśli w sprzedaży pośredniczy komis. Często czyni bowiem to w ten sposób, że fakturę wystawia bezpośrednio właściciel samochodu. Niebezpieczne transakcje Ordynacja podatkowa w art. 112 stanowi: 1 Nabywca: (...) składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wymienionych w 2, jeżeli ich wartość w dniu zbycia wynosi co najmniej 15 000 zł - odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. 2 Składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowią aktywa trwałe w rozumieniu ustawy o
rachunkowości (...) Z cytowanych przepisów wynika odpowiedzialność nabywcy składników majątku, związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, za zaległości podatkowe zbywcy tych składników majątku. I dotyczy ona nie tylko przedsiębiorców, ale i osób prywatnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Odpowiedzialność jest związana tylko z takimi składnikami majątku zbywcy, które były wykorzystywane przez niego w działalności gospodarczej. Jak mówi ustawa, odpowiedzialność ta może powstać, gdy łączna wartość zbywanych składników majątkowych wynosi co najmniej 15 000 zł. Pojęcie składników majątkowych zdefiniowane jest następująco: są to aktywa trwałe w rozumieniu ustawy o rachunkowości, z wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek i długoterminowych rozliczeń międzyokresowych. O jakie zakupy chodzi? Aktywa trwałe są właściwie synonimem środków trwałych. Te zaś można zdefiniować jako rzeczy, prawa, przedmioty, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z jego działalnością gospodarczą, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż 1 rok. Zatem, dla przykładu będą to: budynki, lokale, maszyny produkcyjne, urządzenia, środki transportu (samochody), prawa (wartości niematerialne i prawne, np. prawo do tytułu prasowego, patentu). Czy konsument, który kupuje towar o znacznej wartości (ponad 15 000 zł) powinien się bać tej odpowiedzialności? Zgodnie z ustawą o rachunkowości rzeczy przeznaczone do zbycia (sprzedaży) nie są zaliczana do aktywów trwałych ani środków trwałych, tylko do aktywów obrotowych. Nie wystąpi więc odpowiedzialność za długi podatkowe sprzedawcy towarów. Odpowiedzialność nabywcy Nabywca odpowiada za zaległości podatkowe sprzedawcy aktywów trwałych, związanych tylko i wyłącznie z działalnością gospodarczą zbywcy (sprzedawcy). I tylko za takie zaległości, które powstały
przed dniem sprzedaży. Mogą to być podatki (dochodowy, VAT, akcyza, od nieruchomości, od czynności cywilnoprawnych), opłaty, składki ZUS i inne ciężary budżetowe, których termin płatności już minął i powstała zaległość. Odpowiedzialność dotyczy również odsetek za zwłokę. Jest to rodzaj odpowiedzialności zbiorowej: zaległe podatki mogą być egzekwowane od osób trzecich. Ograniczenia odpowiedzialności Na szczęście, odpowiedzialność nabywcy za cudze podatki jest ograniczona. Dotyczy tylko tych zaległości podatkowych sprzedawcy, które są związane z jego działalnością gospodarczą, nie dotyczy więc jego zaległości prywatnych. Istnieje też ograniczenie co do kwoty zaległych podatków. Zgodnie z art. 112 3 Ordynacji podatkowej, zakres odpowiedzialności nabywcy ograniczony jest do wartości nabytych składników majątkowych. Chodzi tutaj raczej o wartość rynkową, niż o cenę wyrażoną w umowie. Cena może być znacznie zaniżona w stosunku do rynkowej wartości sprzedawanych składników majątkowych. Organ podatkowy ma wówczas prawo powołać biegłego, który ustali ich wartość rynkową dla celów naliczenia podatków. W każdym razie, kwotowa odpowiedzialność nabywcy nie może przekroczyć wartości kupowanego przedmiotu lub prawa. Co do zasady, na nabywcę nie można przerzucić zaległych kwot, które obciążają sprzedawcę z tej racji, że nie pobrał na czas zaliczek na podatek dochodowy od pracowników i zleceniobiorców (art. 112 4. i art. 107 2. pkt. 1 Ordynacji podatkowej). Również, nie ma mowy o odpowiedzialności, jeżeli zaległości zbywcy już się przedawniły. Dla rodziny surowiej Członkowie rodziny sprzedawcy są traktowani surowiej. Zakres ich odpowiedzialności finansowej jest szerszy (art. 112 4.oraz 5 Ordynacji podatkowej). Odpowiadają oni między innymi także za
niezapłacone zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Definicja członka rodziny jest zawarta w art. 111 3 Ordynacji podatkowej. Za członków rodziny podatnika (zbywcy) uważa się między innymi: rodziców, dziadków, małżonka, dzieci, wnuków, a nawet osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Procedura Organ podatkowy orzeka o odpowiedzialności nabywcy w drodze decyzji podatkowej (art. 108 1 Ordynacji podatkowej), od której służy odwołanie do organu wyższego stopnia, a potem skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Urząd skarbowy nie może od razu żądać zapłaty od nabywcy - powinien najpierw wszcząć egzekucję przeciwko sprzedawcy. Dopiero, gdy egzekucja przeciwko sprzedawcy będzie nieskuteczna, urząd może rozpocząć egzekucję z majątku nabywcy (art. 108 4). Jak się uchronić? Art. 112 6 Ordynacji podatkowej mówi, że nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w specjalnym zaświadczeniu. Jednocześnie zgodnie z art. 306g, nabywca składników majątku może wystąpić do organu podatkowego (urzędu skarbowego) sprzedawcy z wnioskiem o wydanie mu zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych zbywcy. Potrzebna jest na to jednak wyraźna zgoda zbywcy. W przypadku jej braku zaświadczenie nie zostanie wydane. Organ podatkowy wydaje zaświadczenie i określa w nim wysokość zaległości na określony dzień na dzień wydania tego zaświadczenia. Może się zdarzyć, że w następnym dniu kontrola skarbowa wykryje u sprzedawcy zaległości za kilka lat wstecz. Nabywca nie odpowiada jednak za nie, gdyż nie były one ujawnione w pobranym zaświadczeniu. Uwaga na termin Gdy już mamy zaświadczenie trzeba się spieszyć ze sfinalizowaniem transakcji. Po dniu wydania zaświadczenia, u zbywcy mogą powstać
nowe, dotąd nie ujawnione zaległości podatkowe. Nabywca jest chroniony przed takimi zaległościami tylko wówczas, jeżeli umowa sprzedaży będzie zawarta w terminie do 3 dni od daty wydania zaświadczenia. Zgodnie z art. 112 7 Ordynacji podatkowej: Nabywca odpowiada również za zaległości podatkowe zbywcy powstałe po dniu wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 306g., a przed dniem nabycia (...) składników majątku, jeżeli od dnia wydania zaświadczenia do dnia zbycia (...) upłynęły 3 dni w przypadku zbycia składników majątku. Surowe przepisy Ordynacji podatkowej są przykładem tzw. odpowiedzialności zbiorowej, kiedy inne osoby odpowiadają za cudze podatki. Celem takich uregulowań jest uniemożliwienie ucieczki z majątkiem przez zadłużonych podatników. Częstokroć nie zdajemy sobie sprawy, że kupując na wolnym rynku jakiś majątek (np. samochody, ale też maszyny, urządzenia) narażamy się na odpowiedzialność skarbową. Ramka Pamiętaj! Kupując od przedsiębiorcy składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą nabywca może być obciążony zaległościami podatkowymi sprzedawcy. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości nabytych przedmiotów. Zaświadczenie o zaległościach podatkowych sprzedawcy, wydawane w trybie specjalnej procedury, chroni kupującego przed odpowiedzialnością, jeżeli kupił składniki majątku w ciągu 3 dni od wystawienia tego zaświadczenia. Krzysztof Olbrycht doradca podatkowy www.valor.pl