Temat zajęć Bądź oszczędny uratuj pingwina Klasa: I-III klasa gimnazjum Związek z programem nauczania: edukacja ogólna w zakresie podstaw technologii i nauki, nauki przyrodnicze w zakresie zagadnień - źródła energii, fizyka w zakresie tematów - ciepło, przepływ prądu, konsumenci energii, pojemność urządzeń elektrycznych. trwania: 2 x 60 min. z 1-2 tygodniowymi odstępami Słowa kluczowe: energia elektryczna, urządzenia elektryczne, energia termalna, oszczędność, klimat. Tło i treści teoretyczne: Wzrost konsumpcji energii grozi nie tylko wyczerpaniem źródeł energii, ale równieŝ globalnym ociepleniem i zmianami klimatu. Zmiany klimatu powodują zmiany w naturze i ekosystemach i mogą skutkować wyginięciem gatunków. Podczas ratyfikowania protokołu z Kyoto i wdraŝania Planu Działań dla Efektywności Energii Unii Europejskiej, UE wzięła na siebie odpowiedzialność radykalnego zmniejszenia konsumpcji energii i emisji CO 2. W tym kontekście świadomość społeczna i świadome działania dotyczące konsumpcji źródeł energii mogą stanowić bardzo istotny wkład. Dlatego kwestie te muszą stać się waŝnym zagadnieniem współczesnej edukacji. NaleŜy stwarzać uczniom moŝliwość do uświadomienia sobie, analizowania i oceniania codziennych sytuacji, a tym samym wpływać na wzrost świadomości, co do zmiany osobistych nawyków. MoŜliwe jest zatem promowanie publicznej świadomości na temat istoty i zalet oszczędzania energii.
Cele edukacyjne: Uczniowie rozwijają wiedzę i świadomość na temat rodzajów energii oraz konieczności jej oszczędzania, takŝe w Ŝyciu codziennym. Kształtowanie umiejętności oszczędzania energii na co dzień. Uświadomienie uczniom ich moŝliwości wpływu na proces globalnego ocieplenia. Atmosfera nauczania: Nieformalne miejsce edukacji lub szkoła. Środki dydaktyczne: tablica list od Pingwinów kolorowe paski papieru papier do rysowania kolorowe pisaki zestawy kart do gry dydaktycznej Bądź oszczędny arkusze Kontrakt i Oszczędzanie energii w domu materiały informacyjne na temat organizacji i oceny projektu nagrody Etapy zajęć: Etapy trwania 15 Wprowadzenie. List od pingwinów. Dyskusja w celu wykreowania kontekstu zajęć, burza mózgów 25 Gra dydaktyczna 20 Dyskusja na temat moŝliwości oszczędzania energii w domu i w szkole 30 Prezentacja raportów uczniów 30 Dyskusja na temat moŝliwości zwrócenia publicznej uwagi na istotę oszczędzania energii. Projektowanie plakatów. Planowanie projektu szkolnego Przebieg zajęć: zajęcia 1 (40 60 min.)
Przebieg trwania 15 Nauczyciel lub uczeń czyta apel od pingwinów do organizacji chroniących przyrodę. Organizacje te proszą uczniów, aby pomogły pingwinom. Nauczyciel przedstawia problem (poprzez narrację lub inną formę): Jeśli rzeczy będą się działy tak jak do tej pory, w bardzo krótkim czasie lodowce na Antarktydzie zaczną się topić, w ten sposób zmniejszając naturalne środowisko pingwinów. Entuzjaści ochrony środowiska winią miliardy ludzi mieszkających w Europie, Azji, Ameryce i Australii, którzy uŝywają węgla, produktów olejowych i drewna do ogrzewania swoich domów. Ludzie uŝywają miliardów samochodów. KaŜdego dnia miliony ton dwutlenku węgla i innych trujących gazów wydziela się z rur wydechowych samochodów i kominów do atmosfery. Gazy te, a szczególnie dwutlenek węgla, nie przepuszczają ciepła promieni słonecznych, które nie mogą odbić się od powierzchni Ziemi i ulecieć w przestrzeń kosmiczną Wszystko to powoduje wzrost temperatury. Obawy, Ŝe za klika lat lub dekad wiele wysp i półwyspów będzie leŝało pod wodą i Ŝe klimat będzie wyraźnie cieplejszy, nawet w naszym kraju, są słuszne. Środki dydaktyczne list od pingwinów, tablica, kolorowe paski papieru Uczniowie zostają poproszeni o wyraŝenie swoich pomysłów dotyczących następującego pytania: Jak moŝemy pomóc pingwinom i sobie samym dzisiaj i w przyszłości? Pomysły spisujemy na tablicy. Jeśli uczniowie wymienią oszczędzanie energii jako jeden z pomysłów, nauczyciel podkreśla jego wielką waŝność i na tym pomyśle bazuje dalsza dyskusja. Dyskusja prowadzi do wniosku, Ŝe naleŝy oszczędzać wodę, energię elektryczną, energię cieplną. Uczniowie odpowiadają na pytanie: jak moŝna oszczędzać energię? KaŜdy uczeń otrzymuje kolorową kartkę, na której spisuje najlepsze pomysły na oszczędzanie energii. Nauczyciel podsumowuje treść kartek i odczytuje pomysły, które zostały wymienione najczęściej. Dyskusja prowadzi do kolejnego pytania: jakie inne zyski moŝna osiągnąć poprzez oszczędzanie energii? Zostaje wyciągnięty wniosek, Ŝe oszczędzanie energii pozwala równieŝ zaoszczędzić pieniądze w rodzinnym budŝecie. 25 Aby nauczyć się, jak oszczędzanie energii wpływa na budŝet domowy, uczniowie dzielą się na 2-4 osobowe grupy i grają w grę Bądź oszczędny. Nauczyciel wyjaśnia zasady gry. Wyjaśnia, Ŝe walutą w grze jest WAT. Jest on jednostką miary pojemności. Pojemność wyraŝa, ile energii zuŝywa urządzenie na sekundę. zestawy kart do gry dydaktycznej Bądź oszczędny
Uczniowie grają w grę. Uczeń, który odnosi w grze największy sukces dostaje nagrodę. Na końcu nauczyciel podsumowuje, Ŝe celem gry było poznanie róŝnych sytuacji, w których osoba uŝywa energii oszczędnie lub rozrzutnie. nagrody 20 Nauczyciel wraca do głównego problemu zajęć ratowania pingwinów i zachęca uczniów to formułowania wniosków na temat następującego zagadnienia: jeśli będziemy oszczędzać energię kaŝdego dnia, jak moŝemy stopniowo ratować Ŝycie pingwinów? arkusze Kontrakt i Oszczędzanie Energii w Domu Uczniowie dyskutują nad tym pytaniem w grupach (grupy rysują tabelkę lub sekwencję działań). Nauczyciel rozdaje arkusze i prosi uczniów o wypełnienie kontraktów, poprzez które podejmą się serii działań oszczędzających energię w domu (popatrz na przykłady z gry). KaŜdy uczeń wypełnia i podpisuje kontrakt. Uczniowie powinni odkryć nieefektywne sposoby uŝywania energii w domu. Uczniowie mają za zadanie zastosować działania oszczędzające energię, a ich wyniki i zaobserwowane sytuacje nieoszczędnego uŝytkowania energii zapisać na arkuszach. Uczniowie zostają poinformowani, Ŝe na kolejnej lekcji kaŝdy będzie zobowiązany przedstawić raport dotyczący swoich obserwacji i wyników. Zajęcia 2 Etapy 30 Sprawozdanie z obserwacji i raportów uczniów 15 Dyskusja w grupie na temat zaangaŝowania społeczeństwa w oszczędzanie energii 15 Wnioski: rysowanie plakatów Bądź oszczędny uratuj pingwina 15 Planowanie projektu
Zajęcia 2 (40 60 min) trwania Treść Środki dydaktyczne 30 Raporty uczniów Uczniowie prezentują swoje obserwacje i raport na wypełnionych arkuszach. Odpowiadają na następujące pytanie: co przeszkadzało, a co pomagało im oszczędzać energię w domu? Jak inni ludzie (członkowie rodziny) zareagowali na apel o ekonomicznym uŝywaniu energii? 15 Dyskusja w grupie 15 Grupy dyskutują nad następującymi moŝliwościami: jak namówić społeczeństwo do oszczędzania energii, jak zaobserwowane sytuacje nieefektywnego wydatkowania energii i czynniki przeszkadzające jej oszczędzaniu mogą zostać zredukowane? Uczniowie podsumowują swoje opinie i odkrywają, jak działania lokalne mogą wesprzeć radzenie sobie z problemami globalnymi. Wnioski Prezentujemy uczniom animację dotyczącą efektu cieplarnianego, jego przyczyn i konsekwencji: http://www.seed.slb.com/en/scictr/watch/climate_change /index.htm. Biorąc pod uwagę wyniki dyskusji i przeprowadzonych w domu działań kaŝda grupa ma za zadanie przewidzieć i narysować Ŝycie pingwinów za 30 lat lub wykonać plakat pt. Bądź oszczędny uratuj pingwina!. Razem z uczniami tworzymy galerię (plakaty) Tutaj moŝna zakończyć lekcję lub kontynuować szkolny projekt. papier do rysowania, kolorowe pisaki Planowanie projektu Szkolny projekt MoŜliwe, Ŝe uczniowie większość moŝliwości dotyczących oszczędzania energii zauwaŝą w szkole, dlatego teŝ mogą zorganizować kampanię, która finalizowałaby projekt. Podczas lekcji uczniowie przechodzą kolejno przez wszystkie kroki planowania, dyskutują plan działań kampanii i dzielą się obowiązkami. Przygotowanie kampanii przebiega jako praca grupowa przy uŝyciu podejścia tygodnia projektu. KaŜda grupa planuje swoją kampanię i uzgadnia poŝądany jej wynik. materiały informacyjne dotyczące organizacji i oceny projektu