Nr 1/2012 (5) Styczeń 2012. Biuletyn Informatyczny Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu.

Nr 1/2012 (5) Styczeń 2012 Biuletyn Informatyczny Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu 10 lat e-edukacji 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011 2011

Spis treści 3 Od redakcji 4 10 lat e-edukacji w kaliskiej PWSZ Z historii e-edukacji PWSZ w Kaliszu Jacy jesteśmy badanie e-studenta Spotkania w sieci technologie wideokonferencyjne dla edukacji Aktywnie w sieci warsztaty w e-edukacji Osobiste środowisko nauczania i uczenia się Steve Jobs - Myśl inaczej historia kreatywności i dążenia do doskonałości Z życia Studenckiego Koła Naukowego Informatyki TEmpire Konkursy Z archiwum fotografii uczelni BIULETYN INFORMATYCZNY Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu Nr 1/2012 (5) Styczeń 2012 Wydawca: Dział Informatyki i E-Edukacji PWSZ w Kaliszu Studenckie Koło Naukowe Informatyki TEmpire Teksty i redakcja: Andrzej Syguła Fotografie: archiwum uczelni, archiwum Wydziału Zarządzania Projekt graficzny i skład: Piotr Michalak Druk: Nakład: 100 egz.

Szanowni Czytelnicy Biuletynu Informatycznego Dziesięć lat temu wdrożony został w kaliskiej PWSZ system egzaminowania przez internet. Wszyscy studenci pierwszego roku studiów zobowiązani byli w ramach przedmiotów Technologie informacyjne i Podstawy informatyki zaliczyć ten test. Projekt z 2002r. stał się początkiem budowy systemu e-edukacji, który nie tylko wspomaga tradycyjne nauczanie, ale umożliwia dzisiaj prowadzenie przez uczelnię studiów przez internet. Bieżący numer Biuletynu Informatycznego poświęcony został w głównej mierze zagadnieniom nauczania i uczenia się z pomocą nowych technologii i metodologii, wykorzystywanym w kaliskiej Alma Mater. O ważnych wydarzeniach e-edukacji w naszej uczelni opowiada artykuł 10 lat e-edukacji w kaliskiej PWSZ. Cykl Przypadki e-learningu przedstawia wybrane zagadnienia e-edukacji w naszej uczelni: analizę zachowań e-studentów na podstawie logów platformy edukacyjnej, wykorzystanie technologii wideokonferencyjnych oraz metodę warsztatu w nauczaniu informatyki. Z kolei o możliwościach wspomagania procesu nauczania nowymi technologiami Czytelnik przeczyta w tekście Osobiste środowisko nauczania i uczenia się. 5 października 2011 roku zmarł Steve Jobs, współzałożyciel firmy Apple i twórca m.in. imac-a, ipoda, iphone a i ipada. Jego życie to historia kreatywności i dążenia do doskonałości. Lektura artykułu o Stevie Jobsie stanie się zapewne inspiracją dla nas wszystkich do nowatorskich działań i perfekcji w studiowaniu i w pracy. Jak zwykle w Biuletynie Informatycznym Czytelnik znajdzie bieżące informacje z życia Studenckiego Koła Naukowego Informatyki TEmpire, zapowiedzi zbliżających się wydarzeń oraz zaproszenie do udziału w uczelnianych konkursach informatycznych. Wszystkim Czytelnikom składamy życzenia wielu sukcesów w roku 2012, naukowcom wspaniałych odkryć, wykładowcom satysfakcji, studentom radości uczenia się i studiowania, a wszystkim mnóstwa radości i wszelkiej pomyślności - Redakcja ***

10 lat e-edukacji w kaliskiej PWSZ Od 10 lat nasza uczelnia wspiera proces dydaktyczny nowoczesnymi technologiami i metodologiami. Doświadczeniem zdobytym w czasie ostatniej dekady dzielimy się na forach krajowych, a polską e-edukację współtworzymy, m.in. poprzez działania w obszarze Stowarzyszenia E-learningu Akademickiego i Polskiego Towarzystwa Naukowego Edukacji Internetowej. Wszystko zaczęło się w 2002 roku od budowy systemu sprawdzania wiedzy e-gzamin. Co roku studenci pierwszego roku studiów w ramach przedmiotów Technologie informacyjne i Podstawy informatyki zaliczali test wiedzy poprzez sieć komputerową. Bez użycia kartek papieru i natychmiast po przeprowadzeniu testu w pracowni komputerowej, system e-gzamin udostępniał prowadzącym zajęcia wyniki studentów. Szczególną wartością systemu była możliwość pełnej analizy przebiegu testu. Ukazane zostały dotąd niezauważalne aspekty, np. możliwość porównania wyników egzaminu studentów różnych instytutów, grup, pokazania efektów dydaktycznych prowadzących zajęcia, oceny rzeczywistej trudności zadań testowych. Dzięki analizie wyeliminowano pytania, które nie posiadały właściwej wartości dydaktycznej. System e-gzamin unaocznił również ekonomiczny aspekt przedsięwzięcia: oszczędność materiałów oraz czasu wykładowców. Sam system zrealizowany został w oparciu o bezpłatne technologie. Od 2003 roku studenci korzystają z portalu edukacyjnego e-academia. Wykładowcy zamieszczają na nim materiały uzupełniające do swoich zajęć oraz prowadzą konsultacje w sieci. Portal służy również edukacji zdalnej zarówno metodą e-learning, jak również z wykorzystaniem metody nauczania hybrydowego (blended learning) w sposób łączony poprzez sieć i tradycyjnie. W ciągu lat oprogramowanie portalu było systematycznie aktualizowane, dzięki czemu rozszerzyły się znacznie jego możliwości. Wydanie przez kaliską PWSZ publikacji książkowych z zakresu edukacji przez internet przybliżyło wiedzę o technologiach i metodologiach stosowanych w kształceniu na odległość. W 2005 roku ukazały się Technologie internetowe w nauczaniu. Praktyczny przewodnik dla nauczycieli, uczniów i studentów, a w 2008 Kursy internetowe. Projektowanie i użytkowanie. Dodatkowo wykładowcy uczestniczyli i uczestniczą w szkoleniach specjalistycznych z zakresu narzędzi i metodologii, a wszyscy studenci zapoznają się z zasadami pracy z zajęciami internetowymi podczas obowiązkowego kursu na pierwszym roku studiów Przysposobienie biblioteczne. Od 2007 roku realizowany jest w uczelni projekt Wirtualne Wyspy Wiedzy prezentowany m.in. na Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich Perspektywy rozwoju e-uczelni w kontekście globalnej informatyzacji w Gdańsku w roku 2009. Projekt Wirtualne Wyspy Wiedzy ma na celu zapewnienie nowoczesnej i efektywnej edukacji z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość oraz wspomagania technologiami internetowymi badań naukowych. Jak sama nazwa wskazuje projekt ukierunkowany jest na edukację z wykorzystaniem internetu: WWW to przecież akronim najpopularniejszej usługi internetowej World Wide Web. Wirtualne Wyspy Wiedzy promują e-learning, który oferuje całodobowy dostęp do wiedzy z różnych miejsc, bogactwo form prezentacji, indywidualizację procesu nauczania, a dzięki technologiom wideokonferencyjnym projekt umożliwia bliski kontakt z wybitnymi naukowcami na całym świecie. Studenta wspiera w edukacji szereg narzędzi informatycznych, programy dydaktyczne uznanych firm, m.in. Microsoft IT Academy, Microsoft Live@Edu,

specjalistyczne oprogramowanie oraz dostęp do ogromnej ilości elektronicznych zbiorów bibliotecznych. Technologie internetowe w kształceniu wykorzystywane w PWSZ przedstawiane były na ogólnopolskich konferencjach, m.in. na jednej z najważniejszych konferencji krajowego środowiska edukacji internetowej Uniwersytet Wirtualny: model, narzędzia, praktyka w Warszawie. W 2009 roku kaliska uczelnia jako jedna z czterech w Polsce została wybrana do udziału w Profesjonalnych Warsztatach Metodycznych - projekcie realizowanym przez Fundację Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych a współfinansowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W ciągu 10 lat uczelnia odbyła drogę od pierwszego systemu egzaminacyjnego, poprzez pojedyncze kursy internetowe, aż do oferty studiów przez internet. We współpracy z Chadron State College w Nebrasce (USA), której tradycja edukacji zdalnej sięga roku 1935, zostały opracowane wspólne studia Master of Business Administration z użyciem metodologii e- learningu. Osiągnięcia naszej uczelni zostały docenione przez Kapitułę Konkursu na najbardziej innowacyjną i kreatywną uczelnię w Polsce. W 2011 roku kaliska PWSZ otrzymała wyróżnienie w kategorii: "Technologie ułatwiające studiowanie i dostęp do wiedzy". Wyróżnienie dla kaliskiej PWSZ w Konkursie na najbardziej innowacyjną i kreatywną uczelnię w Polsce w 2011 roku. Rektor prof. zw. dr inż. Jan Chajda i kierownik Działu Informatyki i E-edukacji Andrzej Syguła podczas uroczystości wręczenia nagród w Akademickim Centrum Informacyjnym w Poznaniu. Publikacje poświęcone e-edukacji wydane przez PWSZ w Kaliszu. Logo portalu edukacyjnego e-academia.

Wykład na temat warsztatów w e-edukacji podczas inauguracji pierwszej polskiej konferencji ModleMoot w Częstochowie w listopadzie 2009. Prace polsko-amerykańskiego zespołu nad wspólnymi studiami MBA, wrzesień 2011. Z historii e-edukacji PWSZ w Kaliszu 2002 wdrożenie systemu testowania wiedzy e-gzamin 2003 uruchomienie portalu edukacyjnego e-academia 2004 pierwsze uczelniane kursy internetowe 2005 wydanie publikacji Technologie internetowe w nauczaniu. Praktyczny przewodnik dla nauczycieli, uczniów i studentów 2006 nowa wersja portalu edukacyjnego e-academia 2007 inicjacja projektu Wirtualne Wyspy Wiedzy 2008 wydanie publikacji Kursy internetowe. Projektowanie i użytkowanie 2009 system szkoleń wykładowców: WBTExpress, Lectora, Moodle, profesjonalne warsztaty metodyczne, seminaria wideokonferencyjne i webinaria 2010 oferta zajęć w pełni e-learningowych, analiza jakości kursów internetowych 2011 oferta studiów przez internet. *** Jacy jesteśmy badanie e-studenta System e-edukacji zapisuje informacje o procesie kształcenia w sieci dla dokumentowania przebiegu kursów oraz w celach kontrolnych dla utrzymania wysokiej jakości zajęć. Kaliska PWSZ analizuje logi systemowe, które opisują rzeczywiste zachowania studentów i wykładowców podczas zajęć w sieci. Platforma edukacyjna zapisuje dane o aktywności studenta i wykładowcy w logach. Informacje te pozwalają stwierdzić, kiedy student uruchomił określoną składową kursu i jaką wykonał w niej czynność. Analiza logów odbywa się w kilku perspektywach: 1. perspektywa samej platformy analiza pozwala określić stopień wykorzystania i poprawność działania platformy, ustalić optymalny czas na wykonanie aktualizacji lub konserwacji systemu (dla realizacji tych celów można również wykorzystać klasyczne statystyki podłączane w systemie moodle),

2. perspektywa organizatora kursu przebieg poszczególnych kursów jest dokumentowany, można ocenić m.in. aktywność e-nauczyciela podczas trwania kursu, 3. perspektywa kursu analiza przebiegu kursu pozwala wyprowadzić wnioski zarówno dla realizacji kolejnych modułów jak też następnych edycji kursu, 4. perspektywa e-nauczyciela zapisy w logach systemowych dają możliwość stwierdzenia czy i jak aktywnie studenci uczestniczą w kursie, 5. perspektywa grupy analiza służy ocenie komunikacji między uczestnikami kursu, 6. perspektywa studenta dzięki zastosowaniu sprzężenia zwrotnego można wspomagać studenta zgodnie z jego preferencjami lub zachowaniami w kursie, a zatem personalizować kurs, jak również udostępniać studentowi narzędzia do kontroli własnych postępów. W artykule przedstawiono przykładową analizę logów dla zrealizowanego w semestrze letnim w roku akademickim 2009/2010 kursu w wymiarze 30 godzin Podstawy zarządzania. Kurs składał się z 9 modułów merytorycznych (M1-M9) i 3 organizacyjnych (wprowadzenie, dodatki, podsumowanie). W ramach każdego modułu merytorycznego student pracował w blokach: 1. samodzielne studiowanie wykłady multimedialne, testy do samosprawdzenia zdobytej wiedzy, 2. materiały uzupełniające, ciekawostki, 3. praca indywidualna zadania, testy, ćwiczenia, 4. praca grupowa dyskusje, scenki, wspólne projekty, 5. telekonferencje. W kursie uczestniczyły 3 grupy studenckie: 54 studentów stacjonarnych i 25 studentów niestacjonarnych. Zaliczenie zajęć odbywało się na podstawie aktywności online (60% oceny) i testu końcowego w laboratorium komputerowym (40% oceny). Chociaż platforma edukacyjna moodle zawiera własne narzędzia do analizy logów (dzienniki zdarzeń i raporty aktywności), analizę oparto na własnych zapytaniach do bazy danych i prowadzono ją w trzech horyzontach czasowych: 1. po zakończeniu kursu w celu wykonania poprawek w kolejnych edycjach kursu, 2. po zakończeniu modułu kursu dla ustalenia reguł prowadzenia kursu w kolejnych modułach, np. zoptymalizowania terminu czatu, przyjęcia odpowiedniego tempa pracy, 3. w trakcie trwania modułu kursu w celu budowania sprzężenia zwrotnego dla procesu personalizacji. Przykład analizy po zakończeniu kursu przedstawia wykres na rys. 1, który prezentuje średnią dzienną aktywność studenta (liczba uruchomień składowych kursu) w poszczególnych modułach. Przyjmując, że struktura i pracochłonność modułów powinna być podobna, widać że dla modułu M4 i M8 przeznaczono zbyt dużo czasu (lub przygotowano mniejszą liczbę materiałów kursowych). Na rys. 2 zaprezentowano sytuację, gdy po zakończeniu modułu organizacyjnego nauczyciel obserwuje, z którymi składowymi studenci zapoznali się, a które pomijali. Studenci jako przedstawiciele pokolenia Y zainteresowani byli przede wszystkim składowymi, które wydają się im bardziej przydatne w kontekście biznesowym (zasady zaliczenia, godz. konsultacji).

1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 Cytaty Godz. konsultacji Zasady pracy na platformie Literatura Zasady zaliczenia 200 0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 Rys.1. Średnia aktywność dzienna dla modułów M1-M9. Zakładane cele dydaktyczne 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 Rys.2. Popularność składowych modułu organizacyjnego wśród studentów. Na kolejnych wykresach zaprezentowano analizy oraz wyciągnięte wnioski, które wpływały na przebieg realizowanego kursu zdalnego lub zostaną uwzględnione w kolejnych edycjach kursu. M8 M7 M6 M5 M4 M3 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 M2 M1 0 0% 20% 40% 60% 80% 100% M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 Rys. 3. Procent osób korzystających z wykładów multimedialnych w modułach M1-M8. Rys. 4. Średnia liczba wglądów do materiałów wykładowych w modułach M1-M8. Wykres na rys. 3 pokazuje jaki procent studentów korzysta z wykładów multimedialnych w poszczególnych modułach, natomiast na rys. 4 widać ustabilizowaną tendencję dwukrotnego uruchamiania materiałów wykładowych. Wiąże się to ze sposobem pracy studenta: najpierw zapoznaje się z tematyką wykładu, następnie rozwiązuje test samosprawdzający i powraca do wykładu, aby uzupełnić brakującą wiedzę. 1 0,5

Rys. 5. Aktywność studentów w kolejnych dniach tygodnia (Pponiedziałek ). Rys. 6. Dobowa aktywność studentów stacjonarnych (kolor czerwony) i niestacjonarnych (kolor niebieski). Na rys. 5 i 6 zamieszczono tygodniową i dobową aktywność studentów. Ze względu na dużą aktywność studentów niestacjonarnych w poniedziałek dobrym terminem zakończenia modułu jest wtorek. Z kolei do uruchamiania składowych synchronicznych, np. czat czy telekonferencja, najlepszą porą jest godzina 21(lub czas od 20 do 23). Wykres aktywności studentów w kolejnych dniach poszczególnych modułów (rys. 7) pozwala sprawdzić, czy studenci pracowali systematycznie czy też mobilizowali się jedynie na końcu modułu. Jak widać na wykresie dzięki dobrej pracy e-nauczyciela studenci korzystali z kursu aktywnie w ciągu całego czasu trwania. Wykres na rys. 8 pokazuje dwukrotnie większą aktywność w kursie studentów stacjonarnych w stosunku do niestacjonarnych, co wynika z różnicy w ilości czasu poświęcanym na naukę przez obie grupy studentów. M4 Niestacj. M3 Stacj. M2 M1 Rys. 7. Aktywność studentów niestacjonarnych w kolejnych dniach realizacji modułów M1-M4. 0 50 100 150 200 250 300 350 Rys. 8. Średnia aktywność studentów stacjonarnych i niestacjonarnych w modułach M1- M4. Zbadano również współczynnik korelacji pomiędzy aktywnością w kursie a otrzymanymi przez studentów ocenami, który wyniósł 0,498. Podobne wyniki odnotowano w literaturze: 0,485 i 0,579 (korelacja liczby pobrań materiałów szkoleniowych i liczby punktów na kolokwiach zaliczeniowych 1 ), 0,44 (korelacja aktywności komunikacyjnej i wyników w 1 Futa G. (2006), Co robią studenci? Analiza aktywności osób nauczanych metodą hybrydową, [w:] Kształcenie zawodowe w teorii i praktyce edukacyjnej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa, Warszawa, 341-349.

kursie 2 ). Logi platformy edukacyjnej pozwalają e-nauczycielowi obserwować zjawiska zachodzące w kursie e-learningowym. Wnioski z analizy logów dają możliwość skuteczniejszego oddziaływania na przebieg kursu w czasie jego trwania, jak również przygotowanie korekt dla kolejnych edycji kursu. Na podstawie zachowań odczytanych w logach można aktywizować studentów w celu uzyskania lepszych wyników nauczania. Dzięki indywidualnym zapisom w logach możliwe jest personalizowanie kursu w zakresie motywowania i ustalania tempa pracy. Logi systemowe dokumentują również przebieg kursu i pracę nauczyciela, obrazują obciążenie platformy edukacyjnej, zapewniają studentom możliwość samokontroli procesu edukacyjnego. Podsumowując, kurs e-learningowy, którego logi analizowano, cechował się dużą dynamiką, studenci pracowali systematycznie, co skutkowało dobrymi ocenami. Zapisy w logach wsparte ankietami na końcu e-kursu, są bardzo ważnym elementem zapewnienia wysokiej jakości zajęć prowadzonych metodą zdalną. ------ W artykule wykorzystano materiały z referatu O czym mówią logi platformy edukacyjnej wygłoszonego na IX Konferencji Uniwersytet Wirtualny: model, narzędzia, praktyka w Warszawie w czerwcu 2010. 2 Drążek L. (2008), Porozmawiajmy online wspierająca i stymulująca rola dyskusji grupowej, [w:] Rozwój e- edukacji w ekonomicznym szkolnictwie wyższym, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa.

Spotkania w sieci technologie wideokonferencyjne dla edukacji Kaliska PWSZ stosuje od kilku lat technologie wideokonferencyjne. Wykorzystuje się je do kontaktów synchronicznych naukowców, wykładowców i studentów naszej uczelni i uczelni partnerskich, do pracy na kursach zdalnych, do szkoleń oraz transmisji ważnych wydarzeń. Wideokonferencja to interaktywna komunikacja multimedialna, pozwalająca w czasie rzeczywistym przesyłać obraz, dźwięk i multimedia (np. prezentacje) uczestnikom podłączonym do sieci (telefonicznej, komputerowej, internetowej). Dzięki specjalizowanym urządzeniom można obecnie prowadzić wideokonferencje z zachowaniem wysokiej jakości obrazu HD 720p i Full HD 1080p, dźwięku stereo w paśmie 22kHz i prezentacji w dodatkowym kanale komunikacyjnym. Można również wykorzystywać dla podstawowej jakości niezbyt szybkie łącza internetowe, nawet od 128kb/s. Dodatkowe możliwości systemów wideokonferencyjnych wiążą się z udostępnianiem przekazu dużej liczbie uczestników relacji na żywo. Nowoczesny sprzęt wideokonferencyjny pozwala prowadzić transmisje do internetu z bardzo dobrą jakością nawet do kilku tysięcy odbiorców. Ponadto przekaz wideokonferencyjny może być zapisany i odtwarzany następnie w dowolnej chwili w sieci internet. Wideokonferencje w nauce wykorzystuje się do prowadzenia wykładów i prezentacji na żywo, pracy grupowej oraz obserwacji na żywo. Dzięki wideokonferencjom można zapewnić bliski kontakt naukowców z różnych miejsc w świecie. Istotna jest tutaj również możliwość natychmiastowej konsultacji w przypadku np. operacji medycznych, prowadzenia zdalnych wywiadów medycznych, sesji diagnostycznych, czy też wspólnego zdalnego wykonywania eksperymentów naukowych. W kaliskiej uczelni wideokonferencje stały się naturalnym narzędziem kontaktów i współpracy na odległość. W zależności od potrzeb wykorzystywany jest profesjonalny specjalizowany sprzęt i oprogramowanie wideokonferencyjne Polycom, oprogramowanie do nauczania w grupach WiZiQ, a także popularny Skype do spotkań typu punkt-punkt. Za pomocą Skype organizowane były m.in. konferencje z wykładowcami i studentami Państwowego Instytutu Inżynieryjno-Ekonomicznego w Niżnym Nowogrodzie w Rosji. Pewną niedogodnością komunikacji synchronicznych jest konieczność wyboru odpowiedniego czasu jej realizacji. W naszych kontaktach z Chadron State College w USA jest to godzina 16 naszego czasu; wówczas w Nebrasce rozpoczyna się dzień jest 8 rano. Szczególną formą przekazu treści, obrazu i głosu są webinaria. Stanowią one podstawowe narzędzie do zdalnych szkoleń synchronicznych. Szereg szkoleń dotyczących korzystania z elektronicznych baz danych i aplikacji realizowanych było ta metodą. Dużym ułatwieniem dla dostarczania informacji o wydarzeniach naukowych są transmisje seminariów i konferencji. Studenci PWSZ w Kaliszu brali udział online w sympozjum Polskiej Rady Resuscytacji w Krakowie. W ubiegłym kwartale transmitowana była konferencja poświęcona e-edukacji III ModleMoot z Wyższej Szkoły Lingwistycznej w Częstochowie. Wszystkie narzędzia wideokonferencyjne oszczędzają czas i pieniądze w organizacji komunikacji synchronicznej, umożliwiając niekiedy spotkania, które nigdy nie odbyłyby się w sposób tradycyjny.

Wideokonferencja podczas obrad Senatu, kwiecień 2009. Polsko-amerykańska wideokonferencja władz uczelni oraz naukowców, kwiecień 2011. Polsko-amerykańska wideokonferencja studentów PWSZ i Chadron State College, maj 2011. Sala wideokonferencyjna w CSC w Nebrasce podczas wideokonferencji ze studentami PWSZ, maj 2011. Webinarium dla studentów korzystających z bazy ProQuest, maj 2010. Wideotransmisja dla studentów z Sympozjum Polskiej Rady Resuscytacji w Krakowie, grudzień 2010. ***

Aktywnie w sieci warsztaty w e-edukacji W nauczaniu zdalnym dostępnych jest szereg metod i narzędzi, pozwalających prowadzić proces kształcenia w sieci w sposób aktywizujący studentów. Na uczelnianej platformie edukacyjnej zaimplementowana została funkcjonalność, która umożliwia wspólną pracę studentów i nauczyciela w formie warsztatu internetowego. Warsztat to rozbudowana forma zadania, które realizowane jest w kilku etapach (rys.1). W pierwszym kroku wykładowca zapoznaje studentów z tematem zadania i kryteriami jego oceny oraz prezentuje i ocenia przykłady. W kolejnym kroku przykłady oceniane są przez studentów aż do osiągnięcia wymaganego pułapu poprawności. Następnie studenci otrzymują do wykonania zadanie główne. Po jego przygotowaniu studenci przesyłają prace do nauczyciela, który ocenia je. W kolejnym etapie studenci otrzymują do oceny wg podanych wcześniej i omówionych kryteriów określoną ilość prac swoich kolegów. Warsztaty kończy podsumowanie i wyliczenie ocen wg przyjętego schematu. Rys.1. Etapy realizacji warsztatów na platformie edukacyjnej. Warsztaty można konfigurować na różne sposoby i cały proces realizować wg rozmaitych scenariuszy, np.: 1) zrezygnować z etapu oceny przykładów przez studentów, 2) wymusić uzgadnianie między studentami wystawionych ocen, 3) zmieniać wagi ocen poszczególnych składowych. Prowadzący inicjując warsztaty podaje jego wymagania, ustala ilość załączników oraz określa daty startu zadania, oddania prac, rozpoczęcia i zakończenia oceniania. Szczególnie istotne dla przebiegu warsztatu jest zbudowanie formularza ocen, który służy jako wzorzec dla studenta do przygotowania i późniejszej oceny prac. System oceniania w warsztatach jest bardzo elastyczny: od rezygnacji z ocen wystawianych przez studentów, poprzez ocenianie sumacyjne (na podstawie sumy ocen składowych), ocenianie na podstawie ilości błędów, aż do oceny zgodnej z wybranym kryterium. Na ocenę z warsztatu składają się trzy elementy: ocena wystawiona przez prowadzącego, ocena od współuczestników kursu,

ocena za wystawione oceny innym studentom (w tym wypadku ocena ta może zostać uzupełniona przez prowadzącego oceną za udzielone komentarze). Prowadzący warsztaty ustala udział poszczególnych składowych w końcowej ocenie i ma możliwość korekty ustawień w czasie trwania warsztatów oraz przeliczania ocen wg zmienionych wskaźników. Aktywność warsztatów w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Kaliszu jest wykorzystywana m.in. do projektów relacyjnej bazy danych w ramach przedmiotów Bazy danych i Informatyka w zarządzaniu, do projektów prezentacji w ramach Technologii informacyjnej. Istotną nowością w aktywności warsztaty jest włączenie studentów do procesu oceniania prac. Dało się zauważyć, że studenci oceniali prace znacznie wyżej od prowadzącego. Część ocen była wystawiana przez studentów w pośpiechu, bez dokładnej analizy, co było widać z poziomu panelu prowadzącego. Aby zmniejszyć ryzyko wystawienia nieprawidłowej oceny, udział oceny nauczyciela w końcowej ocenie warsztatu ustalono na 80%. Jakość warsztatów internetowych należy oceniać przez pryzmat celów jakie przed nimi postawiono. Zastosowanie warsztatów na zajęciach informatyki miało zaktywizować studentów i kształtować ich komunikatywność. Podczas oceny projektów informatycznych student powinien wykazać się krytycyzmem i obiektywizmem. Student miał możliwość zapoznania się z różnymi tematami prac i innymi projektami zrealizowanymi przez współuczestników kursu. W celu usystematyzowania wiedzy oraz sprecyzowania wymagań, jakich oczekuje się od projektu informatycznego nauczyciel na początku warsztatu przedstawiał kryteria ocen (składowe). Rys.2. Zalety warsztatów. Warsztaty sprzyjają przełamywaniu trudności w wyrażaniu opinii przez studentów kierunków technicznych i pomagają zdobyć e-kompetencje w zakresie pracy grupowej, koniecznej we współczesnej pracy. Warto wskazać również istotną ich rolę w przygotowaniu do korzystania z kursów zdalnych. Niedoceniona przez studentów jest możliwość poznania innych projektów i sprawdzenie się w krytycznej ich ocenie. Ta kompetencja będzie na pewno przydatna w przyszłej karierze zawodowej. Problemy w realizacji warsztatów internetowych wiążą się m.in. z niedotrzymaniem terminów oddania prac głównych przez studentów. Mimo przypomnień studenci zostawiają wykonanie projektów na ostatnią chwilę. Spóźnione prace nie są już przydzielane przez system innym

studentom do oceny. W zajęciach z małymi grupami mogą wystąpić trudności z losowaniem prac do oceny. Przygotowanie warsztatów wymaga większego nakładu pracy, szczególnie w zakresie opracowania formularza z kryteriami ocen. Niemniej warto podkreślić, że przygotowanie formularzy wykonuje się raz dla kilku czy kilkunastu zajęć. Warsztaty to aktywność, która wymaga również ustawienia kilkunastu parametrów i przez to może być mniej popularna wśród nauczycieli. Mimo wspomnianych wyżej trudności należy stwierdzić, że warsztaty stanowią ciekawą propozycję uatrakcyjnienia zajęć, a w zajęciach w formie pełnego kursu zdalnego są ważnym elementem wspierania aktywności studentów. ------ Artykuł oparty został na materiale z referatu Wykorzystanie metody warsztatu na zajęciach informatyki wygłoszonego na VIII Konferencji Uniwersytet Wirtualny: model, narzędzia, praktyka w Warszawie w czerwcu 2009. ***

Osobiste środowisko nauczania i uczenia się Koniec wieku XX i początek XXI przyniósł światu szereg nowych technologii, które zyskały popularność w powszechnym życiu. Komputer, telefonia komórkowa i internet zmieniły wiele dziedzin naszej rzeczywistości. Jak się okazuje, nowe technologie mają wpływ również na edukację. W kaliskiej uczelni student i wykładowca korzystają w procesie edukacyjnym z wielu nowoczesnych narzędzi oraz stosowane są nowe metodologie kształcenia. W uczelniach akademickich pojawia się nowy typ studenta. Jest to przedstawiciel pokolenia Y, biegle posługujący się technologiami informacyjnymi i Web 2.0, ambitny, mobilny, ale również pytający o sens swoich zajęć i ich kontekst biznesowy. Współczesny student oczekuje, aby uczelnia przystosowała się do jego świata, wyposażonego w komputer, smartfona, ipada oraz wszechobecny dostęp do internetu, a wykładowca stał się częścią tej wirtualnej przestrzeni. Do utrzymania w takich warunkach wysokiej jakości nauczania należy przyjąć odpowiednią metodologię kształcenia, gdyż zajęcia w sieci z wykorzystaniem Web 2.0 bez kontaktu osobistego to zupełnie odmienny rodzaj edukacji. W wirtualnym świecie student zmienia się bowiem w e-studenta, wykładowca w e-wykładowcę, a uczelnia w e-uczelnię. Świat nowej edukacji zmienia dotychczasowe osobiste środowisko kształcenia, skupione przede wszystkim w tradycyjnej sali lekcyjnej i zogniskowane na pracy z książką. Współczesny produkt edukacyjny w zakresie materiałów dydaktycznych obejmuje dokumenty, prezentacje, modele, podcasty, vidcasty, tutoriale, screencasty, quizy, testy, gry edukacyjne, wirtualne światy. Wszystko to powinno być dostępne w internecie przez 24 godziny na dobę. Dochodzą do tego repozytoria materiałów, spersonalizowane strony www oraz zakładki wiedzy. Drugim istotnym aspektem edukacji internetowej są techniki komunikacji między studentami i wykładowcami oraz studentami między sobą, zarówno komunikacji asynchronicznej (e-mail) jak również synchronicznej (czat, wideokonferencja). Wraz z internetową komunikacją pojawia się sfera narzędzi do pracy grupowej i blogowania. Wszystkie elementy nowoczesnego systemu kształcenia ulokowane są zwykle na platformie edukacyjnej, która oferuje wymienione wcześniej usługi, narzędzia i aplikacje. Dodatkowe aplikacje pozwalają prowadzić kalendarze, tworzyć mapy myśli, korzystać z map i wizualizacji przestrzeni, obsługiwać czytniki RSS. Tradycyjna sala lekcyjna z XIX wieku w Nebrasce (USA). Dodatkowe wyposażenie XIX-wiecznej klasy (Nebraska, USA).

Współczesna sala zajęciowa w kaliskiej PWSZ. Nowoczesny wykładowca wykorzystuje na zajęciach szereg technologii wspomagających proces dydaktyczny. Aplikacje do budowy i organizacji materiałów dydaktycznych (mapa myśli opracowana na podstawie Przewodnika po aplikacjach Web 2.0 serwisu E-mentor).

Aplikacje do komunikacji i współpracy online (mapa myśli opracowana na podstawie Przewodnika po aplikacjach Web 2.0 serwisu E-mentor). *** ***

Steve Jobs Myśl inaczej - historia kreatywności i dążenia do doskonałości 5 października 2011 roku zmarł Steve Jobs. Był współzałożycielem firmy Apple oraz twórcą firm NeXT oraz Pixar. Jego pomysły i produkty stały się kultowe dla społeczeństwa ostatnich 30 lat. Komputery Apple i Macintosh, ipod, iphone i ipad sprzedawały się w milionach egzemplarzy i były zawsze symbolem nowoczesności i doskonałości. Filmy animowane wytwórni Pixar biły rekordy oglądalności. Studenci kaliskiej uczelni mają kontakt z produktami zaprojektowanymi przez Steve a Jobsa w pracowniach komputerowych. W końcu ubiegłego roku ukazała się biografia Steve a Jobsa autorstwa Waltera Isaacsona. Napisana w ciągu dwóch lat książka oparta została na ponad czterdziestu rozmowach autora ze Stevem Jobsem oraz wywiadach z ponad stu osobami z jego rodziny, z przyjaciółmi i przeciwnikami, współpracownikami i konkurentami. Steve Jobs pomagał przy pisaniu książki, ale nie kontrolował jej, a nawet nie przeczytał jej przed wydaniem. Steve Jobs zrewolucjonizował sześć dziedzin: komputery osobiste, filmy animowane, muzykę, telefony, tablety i publikacje cyfrowe. Ta rewolucja przebiegała w myśl reguły umieszczonej na początku książki, a pochodzącej z reklamy Apple a Myśl inaczej z 1997 roku: Ludzie wystarczająco szaleni, by sądzić, że mogą zmienić świat, są tymi, którzy go zmieniają. Jobs utożsamiał się ze stwierdzeniami Allena Kaya z Xerox Parc: Najlepszą metodą przewidywania przyszłości jest tworzenie jej oraz Walta Disneya: Dokonywanie rzeczy niemożliwych to niezła zabawa. Jednego ze swoich przyszłych programistów Billa Atkinsona namawiał do podjęcia pracy w Apple tymi słowami: Tworzymy przyszłość. Niech pan pomyśli o surfowaniu na samym grzbiecie fali. To niesamowite uczucie. A teraz niech pan wyobrazi sobie, że wiosłuje na jej samym końcu. Zabawa jest o wiele gorsza. Niech pan tu zostanie i odciśnie swój ślad w świecie. Steve Jobs nie ograniczał się do ulepszania produktów, on tworzył urządzenia i usługi, o których klienci nie wiedzieli, że będą ich kiedyś potrzebować. Przykładał ogromną wagę do perfekcji wykonania, również tych detali, które nie są widoczne dla użytkownika. To sprawiło, że produkty Apple stawały się doskonałe, a ich szczególna moc przejawiała się w przeświadczeniu zaczerpniętym od Leonardo da Vinci: Prostota jest szczytem wyrafinowania. Steve Jobs i wszystkie jego firmy łączyły doskonale sztukę z technologią, poezję z inżynierią, wizję z realizacją. Jak zwykł mawiać, budował swoje firmy na skrzyżowaniu ulic Sztuk Wyzwolonych i Technologicznej. Uwielbienie Boba Dylana i Beatlesów łączyło się z fascynacją komputerami i nowymi technologiami. Pierwszy komputer Steve Jobs zbudował razem ze Stevem Wozniakiem w garażu w 1976 roku. Następny model Apple II dostępny był na rynku przez 16 lat i sprzedano go w ilości sześciu milionów egzemplarzy. W 1984 na rynku pojawił się Macintosh, a w 1998 imac. Zainteresowanie muzyką zaowocowało aplikacją i sklepem z muzyką itunes, z którego w czerwcu 2011 roku korzystało 225 milionów aktywnych użytkowników. Nowatorski przenośny odtwarzacz muzyki ipod osiągnął w 2005 roku sprzedaż rzędu 20 milionów egzemplarzy. Sukcesem kończyły się projekty Jobsa związane ze studiem filmów animowanych Pixar. Rekordy popularności biły filmy Toy Story, Dawno temu w trawie, Gdzie jest Nemo, Iniemamocni, Auta. Filmy Pixara zdobyły 26 Oscarów. W dziedzinie telefonii przygotowany przez Jobsa iphone w końcu 2010 roku został sprzedany w

90 milionach egzemplarzy. Kolejnym ogromnym sukcesem Apple a było pojawienie się tabletu ipad, który sprzedał się w ciągu pierwszego miesiąca w ilości miliona egzemplarzy, a po dziewięciu miesiącach od wejścia na rynek osiągnął wynik sprzedaży 15 milionów sztuk. W ostatnich miesiącach życia Steve Jobs myślał o kolejnych rewolucjach, m.in. o cyfrowym centrum danych (icloud), cyfrowej szkole, zintegrowanym zestawie telewizyjnym. Książka Waltera Isaacsona pokazuje prawdziwego Steve a Jobsa. Obok dążenia do perfekcji, niespotykanej kreatywności, wielkiej intuicji i pracowitości poznajemy ciemną stronę Jobsa, która doprowadzała otoczenie do furii i rozpaczy. Zachęcam do przeczytania tej książki. Obróbka filmów w pracowni imac. Studenci podczas pracy na komputerach imac. Warsztaty z wykorzystania tabletu ipad, grudzień 2011. Zajęcia z ipadami podczas Międzynarodowej Letniej Szkoły Kultury i Języka Polskiego, wrzesień 2010. Walter Isaacson, Steve Jobs (2011), wyd. Insignis Media, Kraków.