PODSTAWY NEGOCJACJI I ZARZĄDZANIA WYKŁAD 11. prowadzący dr ADRIAN HORZYK http://home home.agh.edu.pl/~ /~horzyk e-mail: horzyk@agh agh.edu.pl tel.: 012-617 617-4319 Konsultacje paw. H-6/325H
WINDYKACJA i KŁAMSTWO Windykacja to proces odzyskiwania zobowiązań od dłużników. Kłamstwo - to bardzo popularne narzędzie, po które sięga dłużnik. W rozmowie windykacyjnej warto: używać kategorycznych i stanowczych sformułowań: Jeśli Pan nie zapłaci, wprowadzę / zgłoszę / zrobię... a nie będę zmuszony nazwać konsekwencje, które spotkają dłużnika, celem poruszenia jego wyobraźni zostawić furtkę, gdyż dłużnik w rozmowie często zacietrzewia się (okopuje w swoim stanowisku, jest przekorny ze względu na zdenerwowanie), potem sprawę przemyśli i może postąpić inaczej, jeśli pozostawiono mu furtkę umożliwiającą mu powrócenie do rozmów: Gdyby pan zmienił zdanie do jutra do godziny..., proszę zadzwonić pod numer... Chętnie wrócę do rozmów. Jeżeli nie to będzie sąd. Wybór należy do pana. Do widzenia. Film pt. Rozmowy o należnościach
Gra na zwłokę ( na czas ) Właśnie wysłaliśmy przelew., Nie ma sprawy, jutro zapłacimy., Zapłacimy w przeciągu kilku dni. Kontrtaktyka: Zweryfikować fakty: Kiedy pan wpłacił? O której godzinie? W jakim banku? Jaką kwotę pan przelał? Pytam, bo jestem rozliczany za pilnowanie płatności. Pytam celem uchronienia Państwa przed dalszymi działaniami windykacyjnymi. Gra na biedę Nie mam pieniędzy., Interes się nie kręci., Straciłem pracę., Bieda na rynku, ludzie nie mają pieniędzy i nie kupują. Kontrtaktyka: Zweryfikować fakty. Jeśli tak jest rzeczywiście i mam zaufanie, że ktoś się odkuje, można mu dać czas, inaczej od razu przejść do odzyskania przynajmniej tego, co się da i w drabince priorytetów płatności wyjść jak najwyżej. Pytać o powody biedy: Co się konkretnie stało? Od kiedy trwa ta sytuacja Jak zamierza pan wyjść z tej sytuacji? Jak poradzi sobie pan z pozostałymi płatnościami? Czy ma pan jakieś inne dochody i czy z nich pokryje pan zobowiązania wobec nas? Z czego pan żyje?
Gra na krwiopijcę Nie zapłacę, bo mam inne ważne płatności., Musiałem zapłacić ZUS, podatek, kredyt, innemu dostawcy i dla was mi nie starczyło... Kontrtaktyka: Dłużnik zdradza swoją hierarchię płatności i kryteria jakimi się kieruje. Wspomniał pan, że komuś pan płaci? Komu jeszcze? Dlaczego nie nam? Jak inni wierzyciele reagują, gdy im pan nie płaci? Zapowiedzenie sankcji: odsetki, kary umowne, firma windykacyjna, postępowanie sądowe... Gra reklamacyjna Szukanie wymówki z winy wierzyciela: Nie zapłacę, bo towar się nie sprzedaje., Faktura była błędnie wystawiona, Faktura nie dotarła, Usługa była błędnie wykonana, Towar był uszkodzony czyli zrzucenie chociażby części odpowiedzialności na wierzyciela i pokazaniu siebie jako osoby pokrzywdzonej. Kontrtaktyka: Dopytanie o konkrety niezadowolenia i składanej reklamacji. Prośba o natychmiastową zapłatę niekwestionowanej części faktury. Wysłanie kopii faktury faksem i dokonanie płatności na tej podstawie a duplikat przyjdzie pocztą. Rozgraniczenie odpowiedzialności i prośba o zapłatę za niekwestionowane części kontraktu. Przeprosiny i nazwanie intencji. Ustalenie terminu zapłaty za niekwestionowaną część.
Gra inni mi nie płacą Nie zapłacę, bo inni mi nie zapłacili i nie mam z czego wziąć. Obydwaj zostaliśmy wykorzystani, jedziemy na tym samym wózku. Obwinianie wierzyciela za ściganie dłużnika, skoro on chce zapłacić i tylko czeka na zapłatę przez innych. Kontrtaktyka: Dopytanie, kto konkretnie mu nie płaci, jakie to są kwoty, czy w ogóle nie płacą, czy się tylko spóźniają, ile się spóźniają. Czy inni klienci mu też nie płacą? Jak pan funkcjonuje? Jak pan płaci innym dostawcom?... Zweryfikowanie hierarchii i kryteriów płatności. Zdobycie informacji o majątku dłużnika do ewentualnej egzekucji komorniczej. Gra wypadek losowy Zostałem okradziony., Miałem wypadek, Spłonął mi magazyn, Chorowałem, inne czynniki losowe. Unikanie odpowiedzialności. Kontrtaktyka: Okazanie współczucia dłużnikowi z powodu zaistniałej sytuacji i zweryfikowanie jej poprzez zadawanie współczujących pytań: A jak do tego doszło? A co konkretnie Pan stracił? Jakie były straty? Czy był pan ubezpieczony? Jaka to była choroba? Jak zamierza pan rozwiązać tę sprawę? Czy może mi pan przedstawić jakieś dokumenty poświadczające to zdarzenie, żebym mógł przedstawić tą sprawę i pójść panu na rękę? Gdzie mogę potwierdzić podane przez pana fakty? Zweryfikowaćźródła.
Gra gra amnezja Zapomniałem, Wypadło mi z głowy. Kontrtaktyka: Zapytać: Co się stało, że zapomniał pan o tej płatności? Zależy mi na uniknięciu takich sytuacji w przyszłości. Jak chce się pan zabezpieczyć w przyszłości przed takimi sytuacjami? Czy umawiamy się, że na przyszłość zadba pan o to, żeby taka sytuacja się nie powtórzyła? Ostatnio deklarował Pan... Co się stało, że pan tego nie dotrzymał? Gra absurd ( woda z mózgu ) Celem jest podanie na tyle absurdalnej wymówki, żeby wierzyciel zgłupiał po jej wysłuchaniu, żeby mu zrobić wodę z mózgu, np.: Wiesz Jurek, przepraszam, ale samolot z pieniędzmi, który leciał do nas ze Stanów, miał awarię i spadł do Pacyfiku. W związku z tym mamy na razie pusto w kasie. Kontrtaktyka: Czy fundusze przewożone tym samolotem to były jedyne fundusze, którymi firma dysponuje? A dlaczego ten samolot leciał okrężną drogą przez Pacyfik? W żadnych mediach nie było wzmianki o tej katastrofie? Mam wrażenie, że co innego jest powodem braku płatności proszę mi powiedzieć, co się naprawdę stało?
Gra bagatelka Przecież to taka drobna fakturka, Taka śmieszna kwota, a robicie aferę. Celem jest zbagatelizowanie sytuacji i spowodowanie, aby wierzyciel poczuł się głupio, że zawraca głowę takimi drobiazgami komuś, kto zajmuje się dużo poważniejszymi sprawami. Kontrtaktyka: Rozumiem, że to dla państwa drobiazg. Dla mnie jest to poważna kwota. Czyli w takim razie nie będzie problemu, żeby mi państwo dzisiaj zapłacili tę drobną kwotę? Gra w głupiego Jaka płatność? Nic o tym nie wiem!, Nie dostałem faktury. Celem gry jest zrzucenie odpowiedzialności na obiektywne okoliczności, zyskanie na czasie lub zaskoczenie wierzyciela. Takie słowa paradoksalnie wypowiadają zazwyczaj osoby, które mają stałe cyklicznie powtarzające się płatności i problemy z ich terminowym regulowaniem. Kontrtaktyka: Proszę pana, zobowiązanie wynika z faktu zakupu... w dniu... w firmie... Na umowie jest pana podpis. Czy pan dokonał tego zakupu? Jak to możliwe w takim razie, że nic pan nie wie o konieczności dokonania zapłaty? Można też sprawdzić poprawność danych teleadresowych i zapytać, czy jest to jedyny taki przypadek, że faktury docierają ze spóźnieniem? Co moglibyśmy zrobić, żeby ta sytuacja się nie powtarzała?
Gra nie było mnie Byłem na urlopie, Miałem wyjazd służbowy pokazanie, iż jest to jednostkowe wydarzenie, nad którym nie warto się rozwodzić i wskazanie pozornie obiektywnych przyczyn, które usprawiedliwiają dłużnika. Kontrtaktyka: Trzeba zadać kilka doskwierających pytań, żeby na przyszłość obrzydzić delikwentowi podobne gry i dać mu do zrozumienia, iż będzie się musiał znowu z tego tłumaczyć. Zadając pytania od razu weryfikujemy, czy dłużnik odpowiada konkretnie, czy się zastanawia i zmyśla. Zależy mi na dobrej współpracy, ale muszę tę sytuację wyjaśnić mojemu przełożonemu, więc proszę o odpowiedź na kilka pytań: W jakich dniach pana nie było? Dlaczego nie dokonał pan zapłaty przed wyjazdem? Dlaczego nie zapłacił pan zaraz po powrocie? Czy osobiście pan dokonuje płatności? Dlaczego nie zlecił pan zapłacenia za fakturę innej osobie? Czy firma nie dokonywała żadnych płatności, gdy pana nie było? Jak w takim razie funkcjonuje pana firma, gdy pan wyjeżdża?
Gra niedostępny Pana prezesa nie ma!, Mąż wyjechał. Nie wiem, kiedy wróci? Ludzie o charakterze harmonijnym (zgodnym) najczęściej unikają kontaktu, bo nie chcą się stawiać w sytuacji konfliktowej. Kontrtaktyka: Pokazanie dłużnikowi, że nie ma sensu unikać kontaktu, bo i tak zostanie dopadnięty. Kluczem do sukcesu jest posiadanie jak największej ilości informacji na temat dłużnika. Jego różne telefony, np. do pracy można zadzwonić i narobić mu koło pióra informując jego współpracowników, że ma długi i szuka go firma windykacyjne, tak żeby chcąc uniknąć wstydu wolał zapłacić. Jeśli dłużnik na wszystko za szybko się zgadza (harmonijny), to trzeba przerzucić na niego odpowiedzialność za wymyślanie rozwiązań: Co pan proponuje? Jak pan to rozwiąże? Kiedy pan zapłaci? Czy może mi pan zagwarantować, że te pieniądze na pewno trafią do mnie? Można też próbować zjednać sobie personel szefa dłużnika, tak żeby chciały pomóc w tym trudnym momencie. Wskazać zainteresowanie personelem: Wiem, że to pewnie niezbyt miła dla Pani sytuacja. Domyślam się, że to wszystko w dużej mierze skupia się na pani... Nazwanie intencji: Nie chcę pani sprawiać problemu, ale zależy mi na tym, żeby polubownie, bez sięgania po jakieś drastyczne środki załatwić tę sprawę... Podzielenie się kłopotem: Mój kłopot polega na tym, że mimo wielokrotnych prób nie mogę zastać pana prezesa, a mnie też rozliczają z efektów mojej pracy... Docenienie i prośba o pomoc: Pani jest zapewne świetnie zorientowana, co się w firmie dzieje. Czy mogłaby mi pani jakoś pomóc w kontakcie z szefem. Coś doradzić... Oczywiście w taki sposób, żeby pani nie naraziła się na kłopoty z tego powodu... Podziękowanie i zawalczenie o podtrzymanie osobistego kontaktu: Bardzo pani dziękuję za pomoc i życzliwość. Czy mogę sobie zapisać kontakt do pani. Pani zna sprawę i dobrze mi się z panią rozmawia.
Gra kontratak polega na straszeniu, ocenianiu, krytyce, wyzwiskach itp. Kontrtaktyka: Nie dać się ponieść emocjom i doprowadzić siebie do uległości lub agresji. Reagować asertywnie, czyli chronić swoje ważne interesy, poczucie godności, bez naruszania tych wartości u innych. Algorytm zachowań asertywnych składa się z kilku kroków dla potrzeb windykacji: 1. Informacja zwrotna + określenie własnego stosunku do sprawy (podanie intencji) + prośba: Nie chcę pana wykończyć ani nie chcę, żeby się pan powiesił. Zależy mi na znalezieniu jakiegoś rozwiązania w tej sytuacji, ale bardzo proszę, aby mnie pan nie nazywał skurwysynem i nie mówił do mnie per ty, bo mnie to bardzo denerwuje i obraża 2. Postawienie granicy, jeśli prośba nie podziała (można uzupełnić powtórzeniem intencji): Nie życzę sobie, aby pan zwracał się do mnie per ty! wypowiedziany bardzo stanowczo i z determinacją. 3. Zapowiedź sankcji, jeśli stanowcze żądanie nie pomoże: Jeśli w dalszym ciągu będzie pan..., to zrobię... można tu zapowiedzieć różne rzeczy trudne dla dłużnika 4. Jeśli zapowiedziana sankcja nie pomoże, należy ją wykonać i zapowiedzieć następną bardziej dotkliwą sankcję itd. Można spotkać się z oceną, tj.: Jest pan bezwzględny! Wszyscy windykatorzy to bandyci! Kontrtaktyka: Warto nie brać takiej opinii do siebie i zamienić ją na opinię: Przykro mi, że pan uważa, że jestem bezwzględny. Stanowczo się z tym nie zgadzam. Czy jest Pan zainteresowany dalszą rozmową ze mną i próbą poszukania jakiegoś rozwiązania z tej trudnej dla Pana sytuacji? Jeśli powie, że nie, trzeba ostrzec go odnośnie konsekwencji takiej decyzji: Jeśli nie zechce Pan ze mną szukać rozwiązania, wtedy [zapowiedź sankcji i dotkliwych kroków windykacyjnych]. pozostawiając furtkę na możliwość powrócenia do rozmowy.
LITERATURA 1. Eric Berne, W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich., tłum. Paweł Izdebski, PWN, ISBN: 83-01-14139-5, Wydanie V, Warszawa, 2006. 2. Paul Ekman, Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie, PWN, ISBN: 83-01-14082-8, Warszawa, 2006. 3. Jarosław Holwek, Negocjacje z dłużnikami. Jak odzyskać swoje pieniądze nie wkraczając na drogę sądową?, Wydanie I, Kontrakt OSH, ISBN 83-7361-600-4, OnePress, Helion, Gliwice, 2005. 4. Adrian Horzyk, własne przemyślenia i badania. 5. Allan i Barbara Pease, Mowa ciała, ISBN 978-83-7510-019-8, REBIS, Poznań, 2007. 6. Chaim Perelman, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, PWN, ISBN: 83-01-13908-0, Warszawa, 2004. 7. Susan Quilliam, Mowa ciała, ISBN: 1083-11-10614-2, Bellona, Warszawa, 2007 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ