OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Diagnoza rozwoju dziecka w programie WWRD 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim Diagnosis of the Child's Development in the Early Assistance in the Child's Development Program 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Edukacji Osób z Niepełnosprawnością 4. Kod przedmiotu / modułu 5. Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny) Obowiązkowy 6. Kierunek studiów Pedagogika 7. Poziom studiów (I lub II stopień) II stopień 8. Rok studiów I rok 9. Semestr (zimowy lub letni) Semestr letni 10. Forma zajęć i liczba godzin Wykład 15 godzin Ćwiczenia 15 godzin 11. Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia Barbara Winczura, dr 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów Brak wymagań 13. Cele przedmiotu: C-1 Wyposażenie studentów w wiedzę dotyczącą sposobów diagnozowania rozwoju dziecka w programie WWRD, C-2 Kształtowanie umiejętności rozpoznawania możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka, C-3 Kształtowanie umiejętności dobierania i wykorzystywania odpowiednich narzędzi
diagnostycznych, C-4 Uwrażliwianie studentów na dziecko jako podmiot w procesie diagnozy 14. EK_01 EK_02 EK_03 EK_04 EK_05 EK_06 Zakładane efekty kształcenia: ma pogłębioną wiedzę na temat rozwoju dziecka w cyklu życia zarówno w aspekcie biologicznym, jak i psychologicznym oraz społecznym i kulturowym ma pogłębioną i rozszerzoną, wiedzę na temat biologicznych, psychologicznych, społeczno-kulturowych, historycznych i filozoficznych podstaw procesów rozwoju, kształcenia i wychowania małego dziecka; rozumie istotę funkcjonalności i dysfunkcjonalności, harmonii i dysharmonii, normy i patologii ma pogłębioną wiedzę na temat zasad i norm etycznych oraz etyki zawodowej w kontekście prowadzenia diagnozy potrafi sprawnie porozumiewać się przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie diagnozowania rozwoju dziecka, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów, korzystając z nowoczesnych rozwiązań technologicznych; potrafi porozumiewać się z osobami z różnych środowisk; rozwiązywać konflikty i konstruować dobrą atmosferę podczas procesu diagnostycznego, potrafi identyfikować problemy dziecka niepełnosprawnego i niedostosowanego społecznie posiada pogłębione umiejętności prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii podczas diagnozowania oraz popierania ich rozbudowaną argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych, poglądów różnych autorów, kierując się przy tym zasadami etycznymi ma pogłębione umiejętności obserwowania, diagnozowania, racjonalnego oceniania złożonych sytuacji edukacyjno-terapeutycznych, w których uczestniczy dziecko oraz analizowania motywów i wzorów jego zachowania w odniesieniu do normy rozwojowej; potrafi kierować do właściwych specjalistów Symbole kierunkowych efektów kształcenia: K_W08 K_W13 K_W20 K_U04 K_U06 K_U08 EK_07 potrafi generować oryginalne rozwiązania złożonych problemów rozwojowych podczas diagnozowania i prognozować przebieg ich rozwiązania oraz przewidywać skutki planowanych działań w obszarze wczesnego wspomagania rozwoju K_U10 EK_08 EK_09 potrafi pracować w zespole; umie wyznaczać oraz przyjmować wspólne cele działania; potrafi przyjąć rolę lidera w zespole umie samodzielnie zdobywać i porządkować wiedzę na temat metod diagnostycznych małego dziecka oraz weryfikować źródła ich pochodzenia K_U14 K_U15
EK_10 EK_11 jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych i osobistych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w podejmowaniu indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych w zakresie diagnozowania dziecka, angażuje się we współpracę z innymi specjalistami i rodziną jest wrażliwy na problemy rozwojowe i edukacyjne małego dziecka, gotowy do komunikowania się i współpracy z otoczeniem, w tym z osobami nie będącymi specjalistami w danej dziedzinie, oraz do aktywnego uczestnictwa w grupach i organizacjach realizujących działania diagnostyczne. K_K02 K_K10 15. Treści programowe: - Diagnozowanie jako istotny element procesu diagnostycznego diagnoza lekarska, psychologiczna, pedagogiczna, logopedyczna, rehabilitacyjna w procesie wczesnego wspomagania rozwoju. - Międzynarodowe Klasyfikacje Diagnostyczne DSM, ICD. - Zasady przeprowadzenia diagnozy. Uwarunkowania i analiza procesu diagnostycznego. - Wstępna diagnoza sytuacji psychicznej i potrzeb terapeutycznych dziecka (upodobania i dążenia dziecka z problemami w rozwoju). - Znaczenie diagnozy rozwojowej w ocenie sytuacji i potrzeb rozwoju dziecka z deficytami rozwojowymi. - Przeprowadzenie obserwacji dziecka z zaburzeniami w rozwoju, konstruowanie sytuacji diagnostycznych z wykorzystaniem wybranego narzędzia diagnostycznego. - Diagnoza funkcjonalna dziecka z zaburzeniami w rozwoju psychoruchowym. - Rola obserwacji i wywiadu w diagnozie funkcjonalnej. - Narzędzia diagnostyczne do badań przesiewowych dzieci z grupy ryzyka autyzmu - Kwestionariusz Autyzmu w Okresie Poniemowlęcym - Checklist for Autism in Toddlers - CHAT (od 18 miesiąca życia), S. Baron-Cohen, J. Allen, Ch. Gillberg i Modified Checklist for Autism in Toddlers - M-CHAT (od 24 do 30 miesiąca życia), DL. Robins, D. Fein, ML. Barton, J. A. Green. - Wczesna diagnostyka małego dziecka - Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa (MFDR 1 r. ż., MFDR 2-3 r.ż.). - Obserwacja zaburzeń rozwojowych u dzieci z różnym stopniem niepełnosprawności umysłowej - Inwentarz Gunzburga. - Profil osiągnięć ucznia - J. Kielina. - Zindywidualizowana ocena dzieci z zaburzeniami rozwoju oraz dzieci ze spektrum autyzmu - Profil psychoedukacyjny PEP-R E. Schoplera - Ocena rozwoju percepcyjno motorycznego Kepharta - Karta okresowego zapisu funkcjonowania dziecka - K. Mrugalska i Z. Pakuła. - Diagnoza modulacji i integracji bodźców zmysłowych na podstawie ogólnodostępnych kwestionariuszy Arkusze obserwacyjne C. Delacato. - Ocena percepcji wzrokowej, słuchowej, ciała w świetle zaburzeń integracji sensorycznej - Program diagnozy percepcji wzrokowej M. Frostig. - Diagnostyczna funkcja zabawy. Nauka wykorzystywania zabawy i zabawek w diagnozie dzieci z zaburzeniami rozwojowymi. - Opracowanie arkusza obserwacji zachowań problemowych. - Formułowanie bliższych i dalszych celów wspomagania rozwoju dziecka na podstawie przeprowadzonej diagnozy. Wzajemne związki i konsekwencje prawidłowego rozpoznania dla wyboru
metod terapii - Współpraca z rodzicami w procesie diagnozy małego dziecka z problemami w rozwoju i zachowaniu. 16. Zalecana literatura (podręczniki) Literatura podstawowa: Cieszyńska J., Korendo M., KARTY DIAGNOZY. 10 etapów rozwoju dziecka od 4 do 36 miesiąca życia. Kraków 2008. Guziuk Tkacz M. Badania diagnostyczne w pedagogice i psychopedagogice. Warszawa 2012 Hellbrügge T. (i in.), Monachijska funkcjonalna diagnostyka rozwojowa w l roku oraz 2 i 3 roku. Kraków 1995. John-Borys M. (red.), Wybrane metody diagnozowania i prognozowania rozwoju dziecka do lat trzech. Katowice 1997 Kielin J., Profil osiągnięć ucznia. Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów w placówkach specjalnych. Gdańsk 2007. Klaczak M., Majewicz P., (red.), Diagnoza i rewalidacja indywidualna dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Kraków 2006. Kruk-Lasocka J., Autyzm czy nie autyzm? Problemy diagnozy i terapii pedagogicznej małych dzieci. Wrocław 1999. Mountstephen M. Jak wykryć zaburzenia rozwojowe u dzieci i co dalej? Praktyczne rozwiązania do pracy z dziećmi w domu i szkole. Warszawa 2011. Niesłuchowska A. Diagnoza. Zeszyt informacji na temat rozwoju dziecka 3-6 lat. Płock 2010. Piszczek M., Diagnoza i wspomaganie rozwoju dziecka. Wybrane zagadnienia, Centrum Metodyczne pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2007. Schopler E. i in., Profil psychoedukacyjny. Zindywidualizowana ocena i terapia dzieci autystycznych oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju. Gdańsk 1995. Sidney M., Baker, Bates Ames L., Ilg F.L., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy. Gdańsk 2007. Skórzyńska M., Wczesne diagnozowanie autyzmu perspektywy i dylematy [w:] Autyzm. Na granicy zrozumienia, B. Winczura (red.), Kraków 2009. Winczura B. Wczesne wykrywanie zaburzeń autystycznych w świetle koncepcji teorii umysłu, [w:] B. Cytowska, B. Winczura (red.), Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka. Kraków 2006. Witkowski T., Podręcznik do inwentarza PPAC do oceny postępu w rozwoju społecznym upośledzonych umysłowo. Wydawnictwo: COMPW-Z MEN, 1988. Witkowski T., Podręcznik do inwentarza PAC1 do oceny postępu w rozwoju społecznym upośledzonych umysłowo. Wydawnictwo: COMPW-Z MEN, 1988. Witkowski T., Podręcznik do inwentarza PAC2 do oceny postępu w rozwoju społecznym upośledzonych umysłowo. Wydawnictwo: COMPW-Z MEN, 1988. Literatura uzupełniająca: Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. Skala Ryzyka Dysleksji wraz z normami dla klas O i I. Gdańsk 2005. Hellbrugge T.(red.), Pierwsze 365 dni życia dziecka. Rozwój niemowlęcia. Warszawa 1995. Kulesza E.M., Rozwój poznawczy dzieci z lekkim i umiarkowanym upośledzeniem umysłowym: diagnoza i wspomaganie. Warszawa 2004. 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia:
1. Wykład ocena nabytej przez studenta wiedzy - EK_01,EK_02 - umiejętność analizy, interpretacji oraz wnioskowania EK_05, EK_06, EK_07 Kryteria oceny: - zaliczenie student ma ugruntowaną wiedzę o rozwoju dziecka, analizuje, interpretuje, na podstawie obserwacji i diagnozowania, jego zachowanie w odniesieniu do normy rozwojowej, po to by wnioskować oryginalne rozwiązania złożonych problemów rozwojowych i prognozować przebieg ich rozwiązania oraz przewidywać skutki planowanych działań w obszarze wczesnego wspomagania rozwoju - niezaliczenie student legitymuje się brakiem wystarczającej wiedzy o rozwoju dziecka, analizuje, interpretuje i wnioskuje, na podstawie obserwacji i diagnozowania, jego zachowanie w odniesieniu do normy rozwojowej, po to by wnioskować oryginalne rozwiązania złożonych problemów rozwojowych i prognozować przebieg ich rozwiązania oraz przewidywać skutki planowanych działań w obszarze wczesnego wspomagania rozwoju Ćwiczenia: - ocena nabytej przez studenta wiedzy z zakresu rozpoznawania nieprawidłowości rozwojowych u małego dziecka EK_01; EK_02; EK_06, - umiejętność odpowiedniego dobierania i wykorzystywania metod i narzędzi diagnostycznych EK_04; EK_05, - umiejętność diagnozowania w procesie opieki, kształcenia i wychowania dzieci z trudnościami rozwojowymi - EK_06; EK_07; EK_08; EK_10 - umiejętność obrony dziecka oraz uwrażliwiania otoczenia na jego podmiotowość w procesie diagnostycznym EK_03; EK_09; EK_10; EK_11. Kryteria oceny: - ocena bardzo dobra student ma ugruntowaną wiedzę z zakresu rozpoznawania nieprawidłowości rozwojowych u małego dziecka, opanował umiejętność odpowiedniego dobierania i wykorzystywania metod i narzędzi diagnostycznych; dokonuje prawidłowej diagnozy możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka, z odpowiedzialnością i wrażliwością staje w obronie podmiotowości dziecka w jego otoczeniu; - ocena dobra student ma wystarczająca wiedzę z zakresu rozpoznawania nieprawidłowości rozwojowych u małego dziecka; opanował na dobrym poziomie umiejętność dobierania i wykorzystywania metod i narzędzi diagnostycznych; dokonuje prawidłowej diagnozy możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka, z odpowiedzialnością i wrażliwością staje w obronie podmiotowości dziecka w jego otoczeniu; - ocena dostateczna - student ma podstawową wiedzę z zakresu rozpoznawania nieprawidłowości rozwojowych u małego dziecka; opanował na dostatecznym poziomie umiejętność dobierania i wykorzystywania metod i narzędzi diagnostycznych; na wystarczającym poziomie dokonuje diagnozy możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka, ma świadomość konieczności obrony podmiotowości dziecka w jego otoczeniu
- ocena niedostateczna - student prezentuje brak wystarczającej wiedzy z rozpoznawania nieprawidłowości rozwojowych u małego dziecka, wpływa to na brak umiejętności poprawnego doboru i wykorzystywania metod i narzędzi diagnostycznych; nie potrafi dokonać diagnozy możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka; nie ma świadomości obrony podmiotowości dziecka w jego otoczeniu. Ocena pracy studenta z wykorzystaniem następujących metod weryfikacji osiągnięć studenta: - praca pisemna - wykłady - praca kontrolna - ćwiczenia 18. Język wykładowy Polski 19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem: - wykłady - ćwiczenia Praca własna studenta: - przygotowanie do ćwiczeń - praca kontrolna - przygotowanie do pracy pisemnej Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności 30 15 15 30 15 25 Suma godzin 100 Liczba punktów ECTS 4 *objaśnienie symboli: K (przed podkreśleniem) - kierunkowe efekty kształcenia W - kategoria wiedzy U - kategoria umiejętności K (po podkreśleniu) - kategoria kompetencji społecznych 01, 02, 03 i kolejne - numer efektu kształcenia