Zakład Psychologii Sądowej i Psychologii Osobowości Uniwersytetu Gdańskiego Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje cyberprzemocy dr Marcin Szulc
Neuroanaliza komunikacji online Komunikacji online wprowadza w błąd systemy społeczne mózgu (Goleman, 2008) Brak dostępności bezpośrednich informacji zwrotnych, utrudnia poprawną komunikację - pojawia się efekt kabiny pilota (Walrave, Heirman, 2009) Internet sprzyja rozhamowaniu reakcji dla zachowań nieaprobowanych społecznie(suler, 2004; Kowalski, Limber, Agatston, 2010), świadkowie przemocy nie są świadomi szkody ponoszonej przez ofiarę (Patchin, Hinduja, 2006; Kowalski, Limber, 2007; Kowalski, Limber, Agatston, 2010) Kraft, 2011)
Neuroanaliza komunikacji online komunikacja online sprzyja marginalizacji refleksyjności i osłabia wpływ podmiotu na przebieg procesów poznawczych i ocenę wyników własnych działań (Ledzińska, 2012) wczesne doświadczenia intensywnego korzystania z elektronicznych mediów przyczyniają się do zmian w anatomicznych strukturach mózgu (Prensky, 2001)
Co to jest cyberprzemoc? Nowa, celowa forma przemocy z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych, wobec osoby lub grupy (Bendixen, Endresen i Olweus, 2003; Breivik i Olweus, 2006; Özen, 2006; Solberg, Olweus i Endresen 2007 Vandebsch i Cleemput, 2008; Li, 2007; Williams i Guerra, 2007 )
Warunki sprzyjające cyberprzemocy Cechy nowych mediów: cyfrowość, łatwość modyfikacji materiału, interaktywność, która uaktywnia odbiorcę (Pyżalski, 2012) poczucie nieidentyfikowalności sprzyjające deindywiduacji, jednocześnie redukujące poczucie odpowiedzialności (Christopherson, 2007; McKenna, 2008)
Cechy ofiary cyberprzemocy
Cechy ofiary cyberprzemocy Osoba stygmatyzowana przez grupę Nie potrafi się obronić Posiada jakąś cechę dystynktywną (wyróżniającą) prowokującą do ataku (np. dysfunkcja fizyczna, cecha charakteru, ubiór, zachowanie itp.) Czuje koncentrację uwagi na swojej osobie Odczuwa silną izolację od grupy i poczucie osamotnienia
Cechy ofiary cyberprzemocy Pragnie by sprawcy zostali powstrzymani a czas cofnięty do momentu sprzed krzywdzenia Upublicznienie upokorzenia wywołuje pragnienie zniknięcia Zawężenie sytuacyjne prowadzi do myśli i prób samobójczych Wysoka wrażliwość interpersonalna (nieadekwatność spostrzegania innych) (Hall i Bernieri, 2001)
Cechy sprawcy cyberprzemocy
Cechy sprawcy cyberprzemocy Niskie kompetencje społeczne, Potrzeba zwrócenia na siebie uwagi Wyższa niż przeciętna wrogość - można ja traktować jako czynnik prognostyczny przemocy (Arıcak, 2009) Objawy niedostosowania społecznego (Nansel, Overpeck, Pilla i in. 2001) Spostrzeganie otoczenia społecznego jako zagrażającego (uprzedza atak ze strony innych własnym atakiem)
Uwarunkowania środowiskowe cyberprzemocy
Uwarunkowania środowiskowe cyberprzemocy Stała, nieograniczona, anonimowa dostępność do ofiary online (nie jest ograniczona rytmem szkoły) Profil szkoły (klasy) - w szkołach (klasach) o profilu ogólnym rejestruje się wyższy wskaźnik cyberprzemocy, niż w klasach o sprecyzowanym kierunku większe zainteresowanie uczniów nauką (Rigby 2007) Wielkość szkoły anonimowość Cyberbullying postrzegany jako kompensacja niskich osiągnięć w nauce (Li, 2007; Nansel, Overpack, Pilla et al, 2001) Lekceważenie, brak reakcji środowiska (w tym dorosłych)
Uwarunkowania środowiskowe cyberprzemocy Częste korzystanie z narzędzi komunikacji internetowej jest głównym predyktorem zagrożenia cyberprzemocą (Sticca, Ruggieri, Alsaker, Perren, 2013) Kluczowa rola świadków jako ważnych moderatorów w procesie agresji rówieśniczej (Salmivalli, 1999; Twemlow, Fonagy, Sacco, Gies, Hess, 2001; Ball, 2007; Kraft, 2011; Machácková, Dedkova, Sevcikova, Cerna, 2013) Obecność świadków może pełnić rolę terapeutyczną gdy stają w obronie ofiary (Salmivalli, 1999), ale też toksyczną, gdy wzmacniają działania sprawcy (Craig, Pepler, 1997; O Connell, Pepler, Craig, 1999; Craig, Pepler, Atlas, 2000).
Na czym polega rola świadków? znacząca większość (prawie 90%) aktów agresji rówieśniczej jest realizowana w obecności audytorium (Salmivalli, 2010) sprawca przygotowuje intencjonalnie kompromitujące ofiarę materiały a świadkowie je powielają i rozpowszechniają zachowanie młodych ludzi, którzy wiedzą o danym procederze agresji rówieśniczej, nigdy nie pozostaje w pełni neutralne (Garandeau, Cillessn, 2006, za: Pyżalski, 2011). cyberprzemoc może ograniczyć tylko czynnik ludzki
Zdaniem młodzieży... przesyłanie kompromitujących zdjęć jest postrzegane przez młodzież jako najbardziej poważne antyspołeczne zachowanie (Dehue, 2013) taka forma dręczenia ma bardziej negatywny wpływ na ofiarę, niż przemoc rówieśnicza w kontakcie bezpośrednim (Smith, Mahdavi, Carvalho, Fisher, Russell, Tippett, 2008)
Przeciwdziałanie Dokonywanie wyboru, to sprawa moralnej odpowiedzialności w mediach interaktywnych Grahamem Weinbrenem Nieprzesyłanie lub niepublikowanie, a właśnie usuwanie kompromitujących materiałów (będące konsekwencją rozumienia właściwości funkcjonowania informacji w sieci, w szczególności dla powtarzalności aktów cyberprzemocy) można uznać za przejaw decyzji przeciw uczestniczeniu w procesie cyberprzemocy (Spears, Slee, Owens, Johnson, 2008).
Przeciwdziałanie Uwrażliwienie rodziców i nauczycieli na zmiany w zachowaniu dziecka Rodzice i nauczyciele powinni posiadać wiedzę na temat form szykanowania (identyfikacja i zasięg problemu w mikrospołeczności szkolnej) Warsztaty z uczniami - NIE JEDNORAZOWA POGADANKA! (Şahin, Aydin, Sari, 2012)