S YL AB US MODUŁ U I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Mikrobiologia i Immunologia Obowiązkowy Nauk o Zdrowiu Kosmetologia Nie dotyczy I stopień stacjonarne II Semestr studiów Liczba przypisanych punktów CTS Formy prowadzenia zajęć Osoba odpowiedzialna za moduł Osoby prowadzące zajęcia Strona internetowa Język prowadzenia zajęć letni 3 wykłady 30 godz.; seminaria 20 godz.; ćwiczenia 10 godz.; Dr n.med. Iwona Wojciechowska-Koszko/adres e-mail IwonaKoszko@interia.pl dr n.med. Iwona Wojciechowska-Koszko/adres e-mail IwonaKoszko@interia.pl dr n.med Katarzyna Galant/adres e-mail kasieg231@wp.pl dr n.med. Ludmiła Szymanaik/adres e-mail szylus@ sci.pum.edu.pl mgr Paulina Roszkowska/adres e-mail paulinaroszkowska@poczta.fm mgr Helena Masiuk/adres e-mail helenamasiuk@op.pl http://www.pum.edu.pl/wydzialy/wydzial-lekarski/katedra-izaklad-mikrobiologii-i-immunologii polski Strona 1 z 9
Informacje szczegółowe Cele modułu Wymagania wstępne w zakresie Wiedzy Umiejętności Kompetencji społecznych 1. Zapoznanie się z pozytywną i negatywną rolą drobnoustrojów dla człowieka oraz środowiska, w którym on żyje. 2. Poznanie najważniejszych cech bakterii, wirusów i grzybów chorobotwórczych dla człowieka oraz mechanizmów wzajemnego oddziaływania w układzie drobnoustrójgospodarz. 3. Umiejętność rozpoznawania i wykrywania zakażeń: objawy kliniczne, pobieranie próbek do badań mikrobiologicznych, interpretacja uzyskanych wyników. 4. Znajomość możliwości zapobiegania i zwalczania zakażeń (dezynfekcja, sterylizacja, antybiotykoterapia, szczepienia ochronne, kontrola zakażeń szpitalnych). 5. Budowa i funkcje układu odpornościowego 6. Choroby infekcyjne skóry o podłożu bakteryjnym, grzybiczym i wirusowym 7. Choroby skóry o podłożu alergicznym i autoimmunologicznym 8. Bezpieczeństwo mikrobiologiczne kosmetyków i skażenia mikrobiologiczne surowców i produktów kosmetycznych Kompetencje na poziomie uzyskania zaliczenia z biologii w szkole średniej. Systematyczność, nawyk samokształcenia, praca w grupie Opis efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) numer efektu kształcenia NP.-MW01 NP.-MW02 NP.-MW03 NP.-MW04 NP.-MW05 NP.-MU01 Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: Posiada wiedzę z zakresu mikrobiologii szczegółowej Zna budowę i funkcję układu odpornościowego Zna podstawowe jednostki chorobowe skóry, skóry owłosionej i paznokci w zakresie niezbędnym dla kosmetologa Rozumie mechanizmy reakcji immunologicznej Zna zasady higieny i bezpieczeństwa pracy Potrafi ocenić wpływ czynników patogennych na stan czynnościowy organizmu SYMBOL (odniesienie do) KK KW09 KW18 KW21 KW22 KW24 KU12 Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) P Strona 2 z 9
Wykład Zajęcia seminaryjne Ćw. laborat. Ćw. projektowe Ćwiczenia kliniczne Ćwiczenia Zajęcia praktyczne Bez nauczyciela NP.-MU02 NP.-MU03 NP.-MK01 Potrafi rozpoznać chorobową zmianę skóry, która wymaga interwencji lekarza Potrafi badać wrażliwość drobnoustrojów na środki dezynfekcyjne i antyseptyczne oraz oceniać skuteczność dezynfekcji i sterylizacji oraz stosować wybrane metody kontroli mikrobiologicznej kosmetyków Jest świadom potrzeby ustawicznego doskonalenia zawodowego KU13 KU29 KK01 Macierz efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) w odniesieniu do form zajęć numer efektu kształcenia Symbol modułu lub Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: P Forma zajęć dydaktycznych NP.-MW01 Posiada wiedzę z zakresu mikrobiologii szczegółowej NP.-MW02 NP.-MW03 NP.-MW04 Zna budowę i funkcję układu odpornościowego Zna podstawowe jednostki chorobowe skóry, skóry owłosionej i paznokci w zakresie niezbędnym dla kosmetologa Rozumie mechanizmy reakcji immunologicznej NP.-MW05 Zna zasady higieny i bezpieczeństwa pracy X x NP.-MU01 NP.-MU02 Potrafi ocenić wpływ czynników patogennych na stan czynnościowy organizmu Potrafi rozpoznać chorobową zmianę skóry, która wymaga interwencji lekarza Strona 3 z 9
NP.-MU03 NP.-MK01 Potrafi badać wrażliwość drobnoustrojów na środki dezynfekcyjne i antyseptyczne oraz oceniać skuteczność dezynfekcji i sterylizacji oraz stosować wybrane metody kontroli mikrobiologicznej kosmetyków Jest świadom potrzeby ustawicznego doskonalenia zawodowego X Treść modułu (przedmiotu) kształcenia Symbol treści kształcenia TK 01-W TK 02-W TK 03-W TK 04-W TK 05-W TK 06-W TK 07-W TK 08-W TK 09-W Opis treści kształcenia Morfologia i fizjologia bakterii, wirusów i grzybów. Podstawy klasyfikacji i identyfikacji drobnoustrojów. Podstawowe grupy drobnoustrojów. Genetyka drobnoustrojów - znaczenie praktyczne. Flora fizjologiczna człowieka. Patogeneza zakażeń. Budowa i funkcja układu odpornościowego. Zakażenia dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich, krwi i CUN. Zakażenia dróg pokarmowych i moczowych. STD, zakażenia wewnątrzpłodowe i okołoporodowe Zakażenia szpitalne, kontrola zakażeń. Aktualne problemy antybiotykoterapii narastanie oporności, zmienność czynników etiologicznych zakażeń, patogeny alarmowe. Wskazania i zasady racjonalnej terapii: pojęcie terapii empirycznej Immunoprofilaktyka zakażeń - szczepienia profilaktyczne i lecznicze, surowice odpornościowe. Kalendarz szczepień. Zakażenia wirusowe stanowiące zagrożenie w zawodzie: HIV, HBV, HCV, CMV, HIV; postępowanie poekspozycyjne - aktualne wytyczne Budowa skóry prawidłowej. Flora fizjologiczna skóry. Wykwity pierwotne i wtórne. Nieswoiste i swoiste mechanizmy odpornościowe stan zapalny, odczyn ropny Zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze skóry. Choroby skóry o podłożu alergicznym i autoimmunologicznym Reakcje nadwrażliwości: typ I alergia Ig-zależna. Reakcje nadwrażliwości typu II - reakcje cytotoksyczne, cytolityczne. Reakcje nadwrażliwości typu III - reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych. Reakcje nadwrażliwości typu IV odczyn tuberkulinowy, wyprysk kontaktowy Choroby alergiczne pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, wyprysk kontaktowy. Choroby autoimmunizacyjne choroby tkanki łącznej (toczeń, twardzina), choroby pęcherzowe (pęcherzyca, pemfigoid). Uwarunkowania chorób infekcyjnych, alergicznych i innych skóry: Specyfika skóry noworodka, niemowlęcia i małego dziecka, osoby dorosłej i starszej. tiopatogeneza wybranych zakażeń skóry, czynniki predysponujące. Choroby pasożytnicze. Bezpieczeństwo mikrobiologiczne kosmetyków Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu NP.-MW01, NP.-MK01 NP.-MW01, NP.-MW02, NP.- MU01, NP.-MK01 NP.-MW01, NP.-MU01, NP.- MK01 NP.-MW01, NP.-MU01, NP.-MK01 NP.-MU02, NP.-MK01 NP.-MW01, NP.-MW02, NP.- MW04, NP.-MW05, NP.-MU01 NP.-MW02 NP.-MW04, NP.- NP.-MW01, NP.-MW04, NP.- MU02, NP.-MK01 NP.-MW05,NP.-MU03, NP.- Strona 4 z 9
TK 10-W TK 01-S TK 02-S TK 03-S TK 04-S Definicja produktów kosmetycznych. Ustawy i rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa kosmetyków. Kryteria czystości chemicznej i mikrobiologicznej kosmetyków oraz metody kontroli zgodności z tymi kryteriami zgodnie z polskimi normami. Skażenia mikrobiologiczne surowców i produktów kosmetycznych Zagrożenia związane z używaniem skażonych mikrobiologicznie produktów kosmetycznych. Zakażenia, podrażnienie (ortoergia), odczyny alergiczne po kontakcie z kosmetykami. Metody wykrywania uczulenia. Testy podrażnienia i nadwrażliwości. Nadzór w kosmetyce oraz jego systemy. Systematyka i charakterystyka bakterii, grzybów i i wirusów Podstawowe grupy bakterii Gram-dodatnich i Gramujemnych i ich chorobotwórczość: ziarenkowce Gramdodatnie: gronkowce, paciorkowce, enterokoki; ziarenkowce Gram-ujemne: meningokoki, gonokoki; pałeczki Gram-dodatnie: maczugowce, listerie, prątki, promieniowce; laseczki z rodzaju Bacillus, Clostridium, pałeczki Gram(-): rodzina nterobacteriaceae, pałeczki niefermentujące, przecinkowce, inne wybredne pałeczki Gram-ujemne; bakterie spiralne, beztlenowe, chlamydie, mykoplazmy, riketsje. Grzyby i wirusy chorobotwórcze dla człowieka Schemat badania mikrobiologicznego Podstawowe zasady pobierania i przesyłania materiałów do badań mikrobiologicznych: okres pobierania, rodzaje materiałów, sposoby pobierania, przechowywania i transportu, skierowanie do pracowni mikrobiologicznej. Omówienie skierowania na badanie mikrobiologiczne. Opracowanie materiału w pracowni mikrobiologicznej: badania mikroskopowe, posiewy, identyfikacja, oznaczanie wrażliwości na antybiotyki, próby biologiczne, kliniczna interpretacja wyniku badania mikrobiologicznego. Antybiotykoterapia podstawowe grupy antybiotyków. Nadzór, kontrola i zapobieganie zakażeniom szpitalnym. Zespół, komitet ds. zakażeń szpitalnych. Rejestracja zakażeń szpitalnych. Dochodzenie epidemiologiczne w zakażeniach szpitalnych typowanie fenotypowe i genotypowe szczepów. Chemioterapia zakażeń bakteryjnych. Ogólna charakterystyka i podział substancji działających na drobnoustroje: antybiotyki beta-laktamowe, aminoglikozydy, chinolony, tetracykliny, makrolidy, linkozamidy, glikopeptydy i inne. Sposób, zakres, mechanizm działania w/w ze szczególnym uwzględnieniem ubocznego działania antybiotyków alergicznego, toksycznego, biologicznego. Dezynfekcja i sterylizacja. Metody niszczenia drobnoustrojów poza organizmem ludzkim. Sanitvzacja. Dezynfekcja. Stervlizacia - definicja, praktyczne zastosowanie, metody : dezynfekcja - fizyczne: termiczne (pasteryzacja, tyndalizacja, dekoktacja -gotowanie), promieniowanie UV; chemiczne: kwasy, zasady, alkohole, aldehydy, związki zawierające aktywny chlor i jod, pochodne fenolowe, detergenty i mydła, związki utleniające, związki metali ciężkich, barwniki, inne, zasady doboru preparatów dezynfekcyjnych,; stervlizacja -wysokotemperaturowa (suche gorące powietrze - odpowiednie piece, para wodna w nadciśnieniu- sterylizator parowy /autoklaw/, spalanie - spalarnie, wyżarzanie - eza), niskotemperaturowa (gazowa tlenkiem etylenu lub formaldehydem, MK01 NP.-MW01, NP.-MU01, NP.- MK01 NP.-MW01, NP.-MK01 MK01 NP.-MU03, NP.-MK01 Strona 5 z 9
fumigacja), promieniowanie przenikliwe; chemiczna: środki odkażające - aldehydy, chlorowce, nadboran potasowy; mechaniczna: filtry; plazmowa; Kontrola procesu sterylizacji: wskaźniki fizyczne, chemiczne, biologiczne. Metody badania bakteryjnego zanieczyszczenia powietrza i powierzchni. sprzętu: metoda opadowa samoistna i z wymuszonym obiegiem, wymazy- przydatność w praktyce (wady i zalety).czynniki fizyczne i chemiczne działające na wirusy. TK 05-S Zastosowanie testów immunologicznych/serologicznych w diagnostyce chorób z manifestacją skórną. Metody badania reakcji odpornościowych nieswoistych i swoistych. Metody oznaczania białek dopełniacza: immunodyfuzja radialna w oznaczaniu ilościowym składowych dopełniacza C3, C4, inhibitor C1q. Metody oceny funkcji komórek fagocytujących: test fagocytarny, test NBT. Diagnostyka immunologiczna w schorzeń alergicznych in vitro: oznaczanie całkowitego i swoistego Ig - testy RIST i RAST, uwalnianie histaminy z bazofili, test degranulacji bazofilów, oznaczanie trypazy w surowicy. Testy skórne: punktowy (Prick), śródskórny, naskórkowy (płatkowy), odczyn tuberkulinowy Mantoux. Zasady diagnostyki chorób autoimmunizacyjnych - wykrywanie przeciwciał w układowych chorobach tkanki łącznej metodą IIF, LISA oraz WB. Zasady diagnostyki boreliozy: dwuetapowe badanie przeciwciał klasy IgM i IgG: test IF, LISA, test potwierdzający westernblot (WB). Diagnostyka kiły testy VDRL, TK 06-S TK 07-S TK-01-ĆW FTA-ABS, odczyn immobilizacji. Zakażenia bakteryjne skóry. Zakażenia wywołane przez gronkowce, paciorkowce, pałeczki Gram-ujemne, prątki gruźlicy, laseczki wąglika, bakterie beztlenowe (Propionibacterium, Actinomyces, Clostridium). Zasady pobierania materiału, posiewy w kierunku bakterii tlenowych i beztlenowych, identyfikacja, wykonanie i interpretacja wrażliwości na antybiotyki (antybiogram dyfuzyjno-krążkowy, -test). Zakażenia wirusowe i grzybicze skóry. Możliwości diagnostyki zakażeń wirusowych wirusy Herpes, HPV, HIV. Zakażenia grzybicze skóry - wywołane przez grzyby drożdżopodobne (Candida, Malassezia furfur, Trichosporon), dermatofity (Microsporum, Trichophyton, pidermphyton), pleśnie. Zasady pobierania materiału, posiewy, identyfikacja, wykonanie i interpretacja wrażliwości na leki przeciwgrzybicze. Diagnostyka zakażeń bakteryjnych i grzybiczych skóry Omówienie schematu badania mikrobiologicznego 1. Pobieranie materiału od pacjenta rodzaje materiałów, omówienie warunków pobrania, transportowania i zabezpieczania materiałów do badań mikrobiologicznych. Demonstracja wymazów, podłoży transportowych i pojemników do pobierania materiałów. Omówienie skierowania na badanie mikrobiologiczne. 2. Opracowanie materiału w pracowni mikrobiologicznej: badania mikroskopowe, posiewy, identyfikacja, oznaczanie wrażliwości na antybiotyki. Ocena różnych form i cech wzrostu bakterii i grzybów na podstawowych podłożach stałych (kształt, rozmiar, zabarwienie kolonii, wzrost mgławicowy, ruch bakterii, rodzaje NP.-MW02, NP.-MW04, NP.- Strona 6 z 9
TK-02-ĆW hemolizy na podłożu agarowym z krwią) i płynnych (zmętnienie) na podstawie posiewów materiałów diagnostycznych. Wykorzystanie cech biochemicznych i antygenowych w różnicowaniu drobnoustrojów: ocena niektórych testów diagnostycznych (koagulaza, Streptokit) oraz gotowych zestawów do różnicowania biochemicznego drobnoustrojów typu API. Odczyt wrażliwości na antybiotyki (antybiogram metodą dyfuzyjno-krązkową i -test, mykogram). 3. Omówienie wyników badań różnych materiałów (fizjologia, patologia, nosicielstwo). Posiewy ujemne i dodatnie + wypisany wynik: wymaz z nosa (nosicielstwo S. aureus), wymaz z gardła (angina paciorkowcowa), wydzielina ropna z czyraka (S. aureus), mocz (. coli), kał (Salmonella enteritidis), plwocina (S. pneumoniae), krew (S. epidermidis zakażenie odcewnikowe), wydzielina z pochwy (rzeżączka, drożdżyca + preparaty), płyn mózgowordzeniowy (N. meningitidis). Wykonanie i ocena preparatów bezpośrednich barwionych metodą Grama z różnych materiałów diagnostycznych (z uwzględnieniem ropy z czyraka, wydzieliny z rany) i własnych wymazów. Wykonanie posiewów z nosa, gardła, skóry Wykonanie posiewów z powierzchni, powietrza oraz odcisków palców Ocena morfologii kolonii i typu hemolizy gronkowców i paciorkowców (hemolizujące, zieleniące, niehemolizujące) Wykonanie testu na obecność katalazy i clamping factor, Oglądanie testu probówkowego na obecność koagulazy. Ocena wyglądu kolonii różnych pałeczek Gramujemnych na podłożu MacConkeya, różnicowanie biochemiczne. Oglądanie preparatów i hodowli Propionibacterium acnes (z wykwitów zapalnych w trądziku), Actinomyces, Clostridium. Demonstracja płytek - MRSA, VR, HLAR, SBL+ Ocena morfologii grzybów w preparacie z KOH i barwionym metodą Grama. Ocena morfologii kolonii Candida i Aspergillus na podłożu Sabourada i chromogennym. Ocena morfologii komórek grzybów w hodowli szkiełkowej. Odczytanie testu filamentacji. Oglądanie hodowli Trichophyton, pidermophyton i Microsporum na podłożu Sabourauda Demonstracja Candifastu. Wizyta w pracowni mikrobiologicznej Omówienie zastosowania diagnostyki serologicznej i genetycznej 60 min Zasady pobierania i transportowania materiałów do badań serologicznych i genetycznych (z uwzględnieniem m.in. rzeżączki, chlamydiozy, HPV i kiły). Demonstracja testów serologicznych stosowanych w diagnostyce wirusologicznej, bakteriologicznej, grzybiczej: IF, LISA, WB oraz metod genetycznych. Analiza wyników wirusologicznych BK, CMV, BV, HINI; grzybiczych Candida, Aspergillus, bakteryjnych - Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Chlamydia trachomatis, Borrelia spp, Helicobacter pylori Dezynfekcja i sterylizacja 60 min NP.-MW02, NP.-MW04, NP.- Strona 7 z 9
Dezynfekcja, sterylizacja metody, zastosowanie. Kontrola procesu sterylizacji. Odczytanie wskaźników chemicznych i biologicznych kontrolujących procesy sterylizacji. Oglądanie płytek z działaniem promieni UV oraz posiewów palców, powierzchni, powietrza. Omówienie badania bakteryjnego zanieczyszczenia powietrza, powierzchni i sprzętu (metody: samoistna opadowa, z wymuszonym obiegiem powietrza). Ocena wykonanych posiewów z powierzchni, powietrza oraz odcisków palców Diagnostyka immunologiczna chorób z manifestacją skórną. 60 min Film: Próby uczuleniowe. Oznaczanie białek dopełniacza: C3, C4, C1q metodą immunodyfuzji radialnej. Ocena funkcji komórek fagocytujących: test fagocytarny, test NBT.. Wykrywanie przeciwciał w układowych chorobach tkanki łącznej metodą IF, LISA oraz westernblot. Diagnostyka boreliozy: dwuetapowe badanie przeciwciał klasy IgM i IgG: test LISA, test potwierdzający westernblot - demonstracja i interpretacja przykładowych wyników. Piśmiennictwo i pomoce naukowe 1. Mikrobiologia podręcznik dla pielęgniarek, położnych i ratowników medycznych P. Heczko 2. Dermatologia dla kosmetologów, Z Adamski, A Kaszuba Nakład pracy studenta (bilans punktów CTS) Forma nakładu pracy studenta (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawozdania, itp.) Obciążenie studenta [h] N S Średnia Godziny kontaktowe z nauczycielem 60 Przygotowanie do ćwiczeń 10 Czytanie wskazanej literatury 5 Przygotowanie do egzaminu 15 Sumaryczne obciążenie pracą studenta 90 Punkty CTS za moduł 3 Uwagi Metody oceniania np.: egzamin- test S sprawdzenie umiejętności praktycznych R raport D dyskusja wyników P prezentacja Inne PM- prezentacja multimedialna NP-MW nauki podstawowe mikrobiologia - wiedza NP-MU - nauki podstawowe mikrobiologia - umiejętności NP-MK- nauki podstawowe mikrobiologia - kompetencje Strona 8 z 9
Strona 9 z 9