ISO 14000 w przedsiębiorstwie
Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5 Analiza cyklu życia SC6 Słownictwo i definicje WG1 ISO 14001 WG1 ISO 14010 WG1 ISO 14020 WG1 ISO 14031 WG1 ISO 14040 WG1 ISO 14050 WG2 ISO 14004 WG2 ISO 14011 WG2 ISO 14 021-23 WG2 ISO 14032 WG2 ISO 14041 WG3 ISO 14012 WG3 ISO 14024 WG3 ISO 14041 ISO 19011 WG4 ISO 14015 WG4 ISO 14025 WG4 ISO 14042 WG5 ISO 14043
WDRAŻANIE ISO 14001 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Część ogólnego systemu zarządzania, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury, środki potrzebne do opracowania, wdrożenia realizowania, przeglądu polityki środowiskowej.
WDRAŻANIE ISO 14001 CIĄGŁE DOSKONALENIE Przegląd zarządzania Polityka śro dowiskowa Działania sprawdzające Planowanie Wdrażanie i funkcjonowanie
ZOBOWIĄZANIE NAJWYŻSZEGO KIEROWNICTWA, POPRZEZ USTANOWIENIE POLITYKI ORAZ ZAPEWNIENIE ŚRODKÓW WYBÓR PRZEDSTAWICIELA KIEROWNICTWA PODZIAŁ ODPOWIEDZIALNOŚCI POMIĘDZY WSZYSTKICH PRACOWNIKÓW
POLITYKA ŚRODOWISKOWA Deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogólnych efektów działalności środowiskowej, określająca ramy działania i ustalania celów oraz zadań środowiskowych organizacji. zaangażowanie najwyższego kierownictwa adekwatna do rodzaju i skali oddziaływania na środowisko zobowiązanie do przestrzegania prawa zobowiązanie do ciągłego doskonalenia i zapobiegania zanieczyszczeniom podstawa dla celów i zadań środowiskowych udokumentowana publicznie dostępna znana przez wszystkich pracowników zgodna z innymi politykami organizacji np. polityką jakości, polityką dotyczącą zdrowia i bezpieczeństwa pracy
PLANOWANIE IDENTYFIKACJA ASPEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH ANALIZA WYMOGÓW PRAWNYCH I INNYCH WYBÓR ZNACZĄCYCH ASPEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH OKREŚLENIE CELÓW I ZADAŃ OPRACOWANIE PROGRAMU ŚRODOWISKOWEGO
IDENTYFIKACJA ASPEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH emisja do powietrza, odprowadzanie ścieków, wytwarzanie odpadów, zanieczyszczenie gleb, wygląd estetyczny, zużycie surowców i wykorzystanie zasobów naturalnych. Aspekt wejścia papier energia elektryczna tonery Procesy, wyroby, usługi prace biurowe Aspekt wyjścia Odpady zużycie energii elektrycznej paliwo części zamienne środki czystości i woda do mysia samochodów transport emisja zanieczyszczeń do atmosfery, odpady niebezpieczne, odpady opakowaniowe, ścieki hałas
WYBÓR ASPEKTÓW ZNACZĄCYCH wymagania prawne prawdopodobieństwo wystąpienia aspektu uciążliwość dla środowiska uciążliwość dla otoczenia występowanie zdarzeń w przeszłości zażalenia stron trzecich ilość
ANALIZA WYMOGÓW PRAWNYCH ustawy, rozporządzenia, zarządzania dotyczące ochrony środowiska, decyzje administracyjne dotyczące korzystania ze środowiska, prawo Unii Europejskiej, umowy z kontrahentami, podwykonawcami, zobowiązania międzynarodowe: Konwencja NZ o Zmianach Klimatu, Drugi Protokół Siarkowy Norma wymaga ustanowienia procedury identyfikacji, gromadzenia, dystrybucji i aktualizowania wymogów prawnych i innych
CELE ŚRODOWISKOWE Cele powinny: odzwierciedlać zobowiązanie do ciągłego rozwoju, być zgodne z polityką ekologiczną, odnosić się tylko do znaczących aspektów środowiskowych zidentyfikowanych w czasie przeglądu wstępnego, jeśli jest to możliwe - mieć charakter ilościowy uwzględniać możliwości techniczne, finansowe i organizacyjne jednostki, być udokumentowane
ZADANIA Zasadnie jest to działanie służące realizacji ściśle określonego celu. Zadania nie powinny mieć wyłącznie charakteru inwestycyjnego. Realizacji jednego celu może służyć kilka zadań. Należy określić odpowiedzialność za realizację konkretnego zadania. Należy określić okres realizacji zadania
CELE I ZADANIA Cel: Redukcja ilości wytwarzanych odpadów biurowych o 10 mln ton rocznie Zadanie 1: Przeprowadzenie analizy możliwości redukcji ilości wytwarzanych odpadów Zadanie 2: Przeprowadzenie szkolenia wśród pracowników Zadanie 3: Zakup pojemników do segregacji odpadów
PROGRAM ŚRODOWISKOWY określa cele i zadania, wyznacza odpowiedzialność, określa środki, wyznacza terminy realizacji zadań i osiągania celów środowiskowych
WDROŻENIE I FUNKCJONOWANIE Sprawne funkcjonowanie systemu zarządzania środowiskowego zostanie osiągnięte gdy: opracujemy strukturę organizacyjną jednostki i określimy odpowiedzialność za sprawy ochrony środowiska, przeprowadzimy szkolenia z zakresu ochrony środowiska, stworzymy system komunikowania się, stworzymy systemu dokumentacji i system jej nadzoru, stworzymy system na wypadek awarii.
STRUKTURA ODPOWIEDZIALNOŚCI udokumentowana struktura organizacyjna, udokumentowane: zadania odpowiedzialność i uprawnienia, obowiązek kierownictwa: zapewnienie środków na realizację celów i zadań.
SZKOLENIA określenie potrzeb uczestników szkoleń w zakresie wiedzy i umiejętności, opracowanie planu i programu szkoleń uwzględniającego potrzeby, weryfikacja programu szkoleń w zależności od wewnętrznych potrzeb danej jednostki, przeprowadzanie szkoleń: obowiązkowych i dodatkowych - wynikających z potrzeb uczestników, dokumentacja szkoleń.
SZKOLENIA Zaleca się by pracownicy: Zapoznali zostali z podstawowymi założeniami idei zarządzania środowiskowego; posiadali aktualną wiedzę dotyczącą wewnętrznych norm, polityki środowiskowej i celów środowiskowych; posiadali podstawową wiedzę dotyczącą umiejętności skutecznego wykonywania zadań mogących mieć wpływ na środowisko.
SYSTEM KOMUNIKACJI komunikacja wewnętrzna, komunikacja zewnętrzna: polityka środowiskowa, znaczące aspekty środowiskowe.
Wewnętrzny system komunikowania się to system przekazywania informacji pomiędzy różnymi szczeblami zarządzania w danym przedsiębiorstwie, różnymi działami produkcyjnymi, wydziałami itp. informację wewnętrzną można udostępniać w formie biuletynów, gazetek, spotkań, komunikatów itp. Zewnętrzny system komunikowania się to przekazywanie, otrzymywanie informacji od zainteresowanych stron: okoliczni mieszkańcy, dostawcy, klienci, państwowe instytucje ochrony środowiska, urzędy gmin i miast i inne. Praktyka wykazała, że informacje dla społeczeństwa udostępnia się w formie raportów o ochronie środowiska, informacji w środkach masowego przekazu, w folderach, na plakatach itp.
SYSTEM DOKUMENTACJI dokumenty ogólne - polityka ekologiczna, cele i zadania, program środowiskowy, wykaz wymogów prawnych i innych, procedury - stanowiące szczegółowe wskazania jakie działania i przez kogo mają być podejmowane i realizowane dla spełnienia wymagań normy ISO 14 0001 i zapewnienia efektywnego wdrożenia systemu, instrukcje i inne dokumenty definiują w jaki sposób mają być realizowane poszczególne działania np. na stanowisku pracy.
Dokumenty powinny: możliwe do zlokalizowania, poddawane okresowym przeglądom, nowelizowane, zatwierdzane przez odpowiedni personel, dostępne w niezbędnych miejscach, nieaktualne - usuwane, być czytelne, datowane, przechowywane przez ustalony czas.
WYKAZ PROCEDUR SZŚ Okresowe przeglądy dokonywane przez kierownictwo Aspekty środowiskowe Identyfikacja i dostęp do wymagań prawnych i innych z zakresu ochrony środowiska Komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna Nadzór nad dokumentacją i danymi Sterowanie operacyjne Kontrola i badania Wyposażenie do kontroli pomiarów i badań Działania korygujące i zapobiegawcze Szkolenie personelu
WYKAZ PROCEDUR c.d. Monitorowanie i pomiary działań mających znaczący wpływ na środowisko Okresowa ocena zgodności z przepisami prawnymi dotyczącymi ochrony środowiska Badanie przyczyn powstawania niezgodności, podejmowania działań korygujących i odpowiedzialności za nie Identyfikacja potencjalnych wypadków i sytuacji awaryjnych oraz postępowania poawaryjnego Nadzorowanie zapisów Przeprowadzanie wewnętrznych auditów systemu
STEROWANIE OPERACYJNE W ramach sterowania operacyjnego należy: określić działania związane ze znaczącymi aspektami środowiskowymi, planować działania powodujące powstawania aspektów znaczących, opracować procedury działania.
SYSTEM NA WYPADEK AWARII Procedura postępowania awaryjnego powinna obejmować: awaryjne emisje zanieczyszczeń do atmosfery, awaryjne emisje zanieczyszczeń do wody i gleby, oraz specyficzne oddziaływanie na ekosystemy i środowisko spowodowane awaryjnymi emisjami zanieczyszczeń, wypadki powstałe w wyniku nieprawidłowego funkcjonowania maszyn i urządzeń.
PLAN AWARYJNY wyszczególnienie i analiza potencjalnych zagrożeń na środowisko, opis substancji niebezpiecznych dla środowiska, procedura postępowania w sytuacjach awaryjnych i zakres obowiązków, szczegółowa lista jednostek wyspecjalizowanych w usuwaniu awarii, wewnętrzny i zewnętrzny plan komunikacji, plany szkoleń;
SPRAWDZENIE I DZIAŁANIA KORYGUJĄCE POMIARY I MONITOROWANIE DZIAŁANIA KORYGUJĄCE I ZAPOBIEGAWCZE AUDITY WEWNĘTRZNE SYSTEMU
POMIARY I MONITOROWANIE Należy mierzyć i monitorować wyniki działalności w stosunku do celów i zadań środowiskowych. Należy oceniać zgodność z wymaganiami prawnymi i innymi przepisami. Należy zapewnić wiarygodność danych poprzez: wzorcowanie przyrządów, okresowe badania, sprzętu i oprogramowania badawczego.
NIEZGODNOŚCI ORAZ DZIALANIA KORYGUJACE I ZAPOBIEGAWCZE Działania korygujące - działania powzięte w celu wyeliminowania przyczyn istniejącej niezgodności, wady lub innej niepożądanej sytuacji oraz niedopuszczenia do ponownego jej wystąpienia. Działania zapobiegawcze - działania profilaktyczne powzięte w celu wyeliminowania przyczyn potencjalnej niezgodności, wady lub innej niepożądanej sytuacji oraz niedopuszczenia do jej wystąpienia.
DZIAŁANIA KORYGUJĄCE PODEJMOWANE SĄ NA PODSTAWIE: stwierdzonych niezgodności w funkcjonowaniu systemu, raportów z wewnętrznych auditów środowiskowych wniosków z przeprowadzonych Przeglądów Systemu przez Kierownictwo.
AUDIT WEWNĘTRZNY SZŚ określenia zgodności systemu z wymogami normy ISO 14 001, Określenia prawidłowości wdrożenia i funkcjonowania SZŚ, określenia obszarów potencjalnych udoskonaleń SZŚ, dostarczenia informacji kierownictwu dotyczącej SZŚ, zapewnienia skutecznego funkcjonowania SZŚ.
PRZEGLĄD SYSTEMU PRZEZ KIEROWNICTWO przegląd realizacji celów, zadań i wyników działalności środowiskowej, przegląd wyników auditów wewnętrznych systemu, ocena efektywności funkcjonowania systemu, ocena realizacji polityki ekologicznej i określenie niezbędnych zmian w polityce.