PPP dla infrastruktury drogowej czy podział ryzyk jest kluczem do sukcesu? INSTYTUT BADAWCZY DRÓG i MOSTÓW Warszawa Polska Platforma Technologiczna Transportu Drogowego dr inż. Andrzej Urbanik, IBDiM Członek Komitetu Wykonawczego FEHRL PPTTD Sekretarz Generalny Speed uppp Poland Warszawa 24-25.04.2013
Globalne wyzwania Wzrost liczby mieszkańców Ziemi 2050 => 9 mld. Starzenie się społeczeństw szczególnie Europa. Coraz starsza infrastruktura, np. USA autostrady, Eisenhower lata 50 XX w. Zmiana klimatu emisja gazów cieplarnianych, powodzie, tsunami. Urbanizacja i bieda. Globalny kryzys 2
Globalny budżet na infrastrukturę Transport o drogowy, kolejowy, lotniczy, wodny, miejski. Budownictwo o przemysłowe, mieszkalne, biurowe. Woda, ścieki. Energia elektryczna. Szkoły, szpitale, stadiony, hotele, a nawet więzienia. globalnie 40 bln USD 3
Najważniejsze problemy Dług publiczny!!! Infrastruktura socjalna => przemysłowa. Wzrost znaczenia terenów zurbanizowanych. Inwestycje infrastrukturalne vs. ograniczenia fiskalne. Nowe sposoby finansowania infrastruktury? Wzrost kosztów infrastruktury. Spadek apetytu na ryzyko w sektorze prywatnym. Upadek wielu firm w sektorze prywatnym. Malejące możliwości rynków dłużnych. INFRASTRUKTURA? => program rozwoju infrastruktury (PRI) 4
Mapa drogowa PRI Opracowanie PRI. Planowanie i prioryteryzacja inwestycji. Efektywna komunikacja => polityka. Zarządzanie opłacalnością inwestycji. Źródła finansowania. Sektor publiczny vs. prywatny => PPP. Kontrola jakości. Popyt vs. Podaż. Zamówienia publiczne. 5
Cele i składniki PRI Wizja rozwoju infrastruktury. Poprawne zdefiniowanie stabilnych celów => milestones. Priorytety. Zarządzanie ryzykiem. Contingency. założenia => wizja => priorytety => inwestorzy => rezultaty (korzyści społeczne) 6
Główne wyzwania Założenia i wizja => długi horyzont czasowy. Priorytety => metodologia, => wybór właściwych projektów. Inwestorzy => rola rządu, => wsparcie, => opłacalność (środki), => finansowanie (dług, equity). Rezultaty => możliwości sektora publicznego, => możliwości sektora prywatnego, => lokalni podwykonawcy. 7
Rola rządu Jaka infrastruktura jest potrzebna? Bariery vs. Cel. Mobilizacja zasobów => w sektorze publicznym, => w sektorze prywatnym. Jak osiągnąć założone rezultaty? o lepsze wykorzystanie środków publicznych. o promocja inwestycji sektora prywatnego, o sprzyjanie innowacjom w sektorze prywatnym, o działania regulacyjne i planistyczne, o kontrola jakości. 8
Źródła finansowania Budżet centralny. Budżety samorządowe. Fundusze europejskie. Specjalne podatki i/lub daniny. Opłaty użytkowników. 9
Problemy finansowania kwiecień 2013 Kryzys w strefie EURO. Problemy banków, czy Lehman Bro może się powtórzyć? Wysokie zadłużenie sektora publicznego!!! Silne ograniczenia na rynkach dłużnych. EIB klucz do finansowania dużych inwestycji. Banki => rynki lokalne, => kluczowi klienci. Marża dla project finance => 300 bps. Kredyty długoterminowe!!!!???? 10
Ryzyko Co to jest ryzyko? Nawet najlepiej przygotowane projekty zawierają ryzyka które mogą wpłynąć na końcowy sukces An uncertain event or set of circumstances that, should it occur, will have an effect on the project s time, cost or quality/performance objectives (Project Risk Analysis and Management Guide) A discrete occurrence that may affect the project for better or worse THREAT and OPPORTUNITY (Project Managment Institute: A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide). 11
Ryzyko i contingency Projekt realizacja vs. plan. Zarządzanie ryzykiem i contingency => jak sobie radzić gdy coś się stanie niezgodnie z planem? RYZYKO każde nieoczekiwane zdarzenie, które może wpłynąć na realizację projektu. CONTINGENCY działanie w planie realizacji projektu (pieniądze lub czas) w celu zarządzania nieoczekiwanymi zdarzeniami w trakcie jego realizacji. 12
Ryzyka Wszystkie elementy projektu wystawione są na ryzyka: opóźnienia, przekroczenie budżetu, braki w zasobach, konieczność powtórnego wykonania robót, etc. Identyfikacja obszarów o najwyższym ryzyku skomplikowane lub duże przedsięwzięcia, napięty harmonogram, niski budżet lub nieprzewidziane koszty, wahania kursowe, etc. Zarządzanie ryzykiem częścią planu i jego realizacji. Ryzyka mogą tez być szansą na lepszą realizację? 13
Zarządzanie ryzykami Identyfikacja ryzyk. Ocena ryzyk. Opracowanie planu działania w przypadku jego wystąpienia o co można zrobić? o co zrobimy? ETRM Eliminate => Transfer => Reduce => Mitigate 14
Obszary ryzyk w projekcie Koszty podróży i utrzymania Force majeure Koszty personelu etc.! Koszty wewn. np. druk Projekt Koszty przedsiębiorstwa Usługi np. podwykonawcy Koszty wyposażenia Koszty materiałów 15
Jak oceniać ryzyka? Prawdopodobieństwo, Wpływ na projekt. Prawdopodobieństwo x Wpływ = Ryzyko Czas Koszty Jakość 16
Reakcja na ryzyka Co robić gdy pojawią się ryzyka / szanse? Nie można przewidzieć wszystkich ryzyk rozpoczynając projekt ALE im lepiej przygotujemy projekt na ryzyka, tym jest bardziej bezpieczny. 17
Unikać czy eliminować? Planowanie: o symulacja, a nie testy, o dostępne dane, a nie specjalnie zbierane. Czy można to zrobić inaczej? o inni ludzie, o inna lokalizacja. Efektywne zarządzanie projektem. Przedłużenie realizacji. Zwiększenie budżetu. Więcej elastyczności w ścieżce krytycznej. Właściwy podział ryzyk. 18
19 A co w Polsce? DŁUG PUBLICZNY!!! Procedury administracyjne. Allocation vs. Shift. Bardzo duża konkurencja Co z ryzykami? => niskie ceny => contigencies? Probelmy o opóźnienia, => upadki, bankructwa o przekroczone koszty, => termin PPP o zamknięcie finansowe bankowalność, o koszty o terminowość. Efektywne zarządzanie projektem => P vs. P
20 Pamietaj! Nie zakładaj, że doświadczony personel będzie zawsze działał właściwie. Nigdy nie zakładaj, że personel czy podwykowanwcy będą robili to co mówią. Nie zakładaj, że zamawiający wybaczy błędy. Wszystko rejestruj!
Dziękuję za uwagę! aurbanik@ibdim.edu.pl Konferencja w Kancelarii Prezydenta RP, min. O.Dziekoński, Building a system for market based infrastructure development James Stewart, Global Infrastructure Chairman, KPMG Warszawa 12.10.2012 21